Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 182

૧eo
નથી. તેને આજનું રાજતંત્ર પિષે છે. એ બંનેને સમાજ ઉપર કેવળ કજે નથી પણ વ્યાપક પ્રભાવ પણ છે. પરિણામે મોટા શહેરોમાં સહુ કેવળ પિતાનું જ વિચારતા હોય છે. સામાજિક રીતે વિચારવાનું બહુ ઓછાને સૂઝે છે.
રાજ્ય તરફથી પણ ઉદ્યોગ-ધંધાના વિકાસ માટે શહેરે કે તેના ઉપનગરો પસંદ કરવામાં આવે છે. પરિણામે મુંબઈ, કલકત્તા દિલ્હી જેવા શહેરો અને લાખની વસ્તીવાળા મોટા નગરોની વસ્તી પણ બમણી થઈ ગઈ છે. અને ગામડાં તૂટી રહ્યાં છે. શહેરના આકર્ષણે ભાણસને ગામડાથી દૂર કરી મૂકે છે. સામાન્ય ગણતરી એ છે કે શહેરની દર લાખ માણસની વધતી જતી વસ્તી પાછળ ૪૦૦ ગામડાં તૂટે છે, અને તેનાથી વધારે ગામડાં વસ્તી વગર કે અર્ધી વસ્તીના કારણે નકામા બને છે. આમ ગામડાનું અર્થતંત્ર પડી ભાંગ્યું છે એટલે અહિંસક સમાજની રચના અગર તે ધર્મમય સમાજરચના કરવા માટે સર્વ પ્રથમ મૂડીવાદ અને રાજ્યતંત્ર બન્નેને કજે ગામડાં ઉપરથી. દૂર કરવો જોઈશે એટલું જ નહીં શહેરનાં પ્રલોભને અટકાવવાં જોઈશે. મતલબ કે આજની સામાજિક-આર્થિક નીતિ બદલવી પડશે.
આ માટે હું સર્વ પ્રથમ ગામડાઓમાં ગયો. ત્યાં સાદી સીધી વાત કરી. તેમને કહ્યું કે તમે અનાજ વાવ છો ત્યારે તે સતી, જતિ, પશુ–પંખી બધાને એમાં ભાગ છે એમ બેલે છે; પછી આ પંખીઓને મારવા ગોફણ કેમ લે છે ? તમે તો જગતના તાત કહેવાવ ! પશુપંખીઓ ક્યાંથી ખાશે ?
તેમની વાતો સાંભળી. તેમને પરવડતું નથી. ભાવે પિછાતા નથી અને અનેક પ્રકારે તેમનું શેષણ થાય છે. તેને ઈલાજ એક જ છે કે નીતિના પાયા ઉપર તેમનું સંગઠન ઊભું કરવું. ગામડામાં મુખ્ય ત્રણ વર્ગ છે : (૧) ખેડૂત, (૨) ખેતરમાં મજૂરી કરનાર અને વસવાયાં, (૩) ગોવાળો કે ભરવાડો. વિનિમય કરનાર જે સાÉકાર વર્ગ છે તે