Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 275

૨૬૩
એમણે પરોક્ષ રીતે વિશ્વ વાત્સલ્ય વિચારનું સાહિત્ય પણું વાંચ્યું છે. તમારામાંના ઘણુ સાધક અને સાધિકાઓને વિશ્વ વાત્સલ્ય વિચાર ધારાને પરિચય થઈ ગયે હશે એમ માનું છું. તેમજ વિશ્વ વાત્સલ્ય વિચારની સર્વોચ્ચ આરાધના કરનાર કોણ હશે એ મંથન પણ કદાચ મને મન ચાલતું જ હશે. તેમને – સાધક – સાધિકાઓને એટલું જ જણાવવાનું કે વિશ્વ વાત્સલ્યના સર્વોચ્ચ આરાધકોના સંઘને જ વિધવત્સલ સંઘ કહેવાને છે. ઉપર બતાવ્યું તે પ્રમાણે આ એક વિચાર માત્ર નથી – આદર્શ રૂપે નથી પણ તે વહેવાર રૂપે વ્યવસ્થિત – વ્યાપક ક્યારે બને એ હજુ ચોક્કસ નથી. સંભવ છે કે ધીમે ધીમે એ વ્યવસ્થિત રૂપ પકડે.
આમતે આપણે ક્રાંતિપ્રિય સાધુ – સન્યાસી, અનુબંધકાર અને સર્વાગી ક્રિાંતિકાર અંગે જુદી જુદી રીતે વિચારી ગયા છીએ. એટલે કે અનુબંધકાર અગર ક્રાંતિપ્રિય સાધુ – સન્યાસીમાં કંઈક ફરક છે કે વિશ્વવત્સલમાં એ બધા આવી જાય છે અથવા વિશ્વવત્સલ એથી પણ કંઈક વિશેષ છે. મારા નમ્ર મતે ગીતામાં જેમ સ્થિતિ પ્રજ્ઞ, ત્રિગુણાતીત, જ્ઞાની અને ભક્તની જે વાતો શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનને જુદી જુદી રીતે સમજાવી છે અને અંતે બધા એક યા બીજા પ્રકારે એક જ છે તેમ આ બધા એક યા બીજી રીતે એક જ છે.
વિશ્વવત્સલ સંઘના ૧૦ ગુણ :–વિશ્વવત્સલ તરીકે જે વ્યક્તિ હોય તેના પણ અલગ અલગ ગુણે કયા હેવા જોઈએ તે આપણે જોઈ જઈએ. આ ગુણે જે વ્યકિતમાં હોય તે વિશ્વવત્સલ્ય સંધમાં આવી શકે છે. અનુબંધકાર કે ક્રાંતિકારમાં પણ આ ગુણો હોવા જોઈએ એમાં કાંઈ કહેવાનું રહેતું નથી.
આ દશ ગુણે આ પ્રમાણે છે :–
(૧) અવ્યક્તબળમાં અપાર શ્રદ્ધા : વિશ્વવત્સલને સર્વ પ્રથમ અપાર શ્રદ્ધા અવ્યાબળમાં હોવી જોઈએ. એ અવ્યક્તબળને આપણે
» મૈયા” કહીએ છીએ. જગતમાં વાત્સલ્ય ભાવ ભરનારી- જીવનને