Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 267

૨૫૫
એવી જ રીતે અનુબંધકાર રાજ્ય સંસ્થા તેમજ રચનાત્મક કાર્યકરોને કેટલાક આંચકા આપશે પણ તે વખતે તેણે ઘણું ધીરજ અને કુનેહથી કામ લેવું પડશે. તેનામાં ખૂબ જ શ્રદ્ધા, દઢબૈર્ય અને અતિકુનેહ હેવાં જોઈશે.
જે તે સ્વતંત્ર રીતે કામ ઉપાડી શકે તો ભલે સ્વતંત્ર રીતે કામ કરે પણ એવી યોગ્યતા, કુનેહ કે જોખમે ખેડવાની શક્તિ ન હોય તેણે કોઈની સાથે રહીને કાર્ય કરવું જોઈએ. નહીં તો ગોથું ખાઈ જવાને ભય ઊભેજ છે. પિતે તૈયાર ન થાય ત્યાંસુધી પાવરધા અનુબંધકારને સંપર્ક રાખે અને તેના માર્ગદર્શનથી કામ કરે આમ થવાથી સર્વાગી ક્રાંતિમાં બનેનાં સંયુક્ત બળને મોટા ફાળે આપી શકાશે.
ચર્ચા-વિચારણા ક્રાંતિપ્રિય સાધુ-સાધ્વીઓ અને ધર્મદષ્ટિએ લોકઘડતર :
શ્રી. દેવજીભાઈએ આજની ચર્ચાને પ્રારંભ કરતાં કહ્યું : “તીર્થકર પણ એક અર્થમાં અનુબંધકાર હતા પણ, આજના વૈજ્ઞાનિક યુગમાં દુનિયાના દેશો જેટલા નજીક આવ્યા છે તે પ્રમાણે સર્વાગી અનુબંધની જરૂર વધારે છે અને તેને દુનિયાના પ્રવાહે સમજીને પ્રયોગમાં લાવવો પડશે. આમ તો ચાર સંગઠનના અનુબંધની વાત થાય છે. પણ આજના વિશિષ્ઠ સંયોગોમાં લોકસંગઠનના પેટમાં માતસમાજો તેમજ શ્રમિક સંગઠનને પણ અલગ મહત્વ આપી છ સંગઠનની વાત પણ સમયાનુસાર છે. મહિલાઓ અને પછાતવર્ગનો વિચાર કર્યા વગર આજે ચાલે તેમ નથી. સભાગ્યે ગાંધીજીના પ્રયત્નોથી મજૂર-મહાજન અને ઈ—ક જેવા શ્રમિક-સંગઠને છે. તેમજ પછાત વર્ગ તરીકે વિશ્વની દષ્ટિએ આફ્રિકાના દેશોને પણ લઈ શકાય છે. આફ્રિકાની પ્રજા સાથે અનુબંધ જોડાય તેની ભૂમિકા ગાંધીજીએ તૈયાર જ રાખી છે.
ગાંધીજીએ જે કે દરેક ક્ષેત્રમાં નીતિ-ન્યાયને પૂટ આપવાને પ્રયત્ન કરેલે પણ એ વખતે રાજકારણ મુખ્ય હેઈ તેમણે એને વધારે મહત્વ આપ્યું પણ હવે બીજા ક્ષેત્રનું સત્ય-અહિંસા–નીતિ-ધર્મની