Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 241

૨૨૯
કરવા માટે મળતો, તેથી જાતિમદમાં આવીને શ્રમણની તેઓ અવગણના પણ કરી નાખતા. અને પિતાનાં ચારિત્ર્ય ઉપર પણ ઓછું ધ્યાન આપવા લાગ્યા. આમ બન્નેનું અતડાપણું વધી ગયું. ભગવાન મહાવીર અને બુદ્ધ બાદ કરીને પિતપતાની મહત્તા દેખાડવાનું એટલું બધું થયું કે શબ્દોના વાદ-વિવાદથી લઈને સામા પક્ષને ભયંકર રીતે મૃત્યુદંડની સજા આપવા સુધીનું ઝનૂન પક્ષમાં ઊભરાવા લાગ્યું. પરિણામે ધર્મસંસ્થા પિતાનું મહત્વ ગુમાવવા લાગી; અને રાજ્યાશ્રિત થવા લાગી. એમાં શ્રમણે જે લોકહિત કરનારા હતા તેમનું મહત્વ પણ બેવાયું અને બ્રાહ્મણોએ પણ પિતાનું સ્થાન ખોયું. સંત પરંપરા ચાલુ
પણ, આ બધા વિવાદ બાદ પણ ભારતમાં, જે એક વસ્તુ ચાલુ રહી, તે સંત પરંપરા. બધા વાદવિવાદથી ઉપર લોકહિતની વાત રજુ કરનાર, વાદવિવાદનું સમાધાન કરાવનાર તેમ જ લોકાચારની શુદ્ધિ કરીને નવાં મૂલ્ય સમજાવનાર સંતે વૈદિક સન્યાસીઓમાં તેમ જ શ્રમણમાં અને હિંદુઓમાં થયા. હિંદુ સંસ્કૃતિને પરદેશી હુમલાઓ વચ્ચે પણ ટકાવી રાખવાનું મહત્વનું કાર્ય આ સતએ . એટલું જ નહીં તેમણે નવાં મૂલ્યો સ્થાપવામાં મદદ આપી અને સત્તા, શાસન વૈભવ કે ધન કરતાં પણ સાધુતા શ્રેષ્ઠ છે એ વાત સિદ્ધ કરી અને તે પ્રણાલિકાને વહેતી રાખી.
જે કે અથડામણ ચાલુ રહી છતાં યે નવાં મૂલ્ય સ્થપાતા જતાં એક ધર્મની સારી વાત બીજા ધર્મમાં આવતી ગઈ અને આજની ધર્મની જે નવી વ્યાખ્યા છે. નવાં માનવીનું જ મહત્વ છે તે પણ સ્થપાતું ગયું.
આ બધે ઉલેખ કદાચ કોઈને વિસંગત લાગશે પણ આ રજૂ કરવાનું કારણું એટલું કે આવી રીતે ભારતની ભૂમિ ખેડાયેલી હતી અને વિરોધ છતાં પણ અહીં અનુબંધ વિચારધારા પ્રમાણે લોકો પ્રથમ