Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 242

૨૩.
સંતોને, પછી સેવકોને, પછી પ્રજા (કે)ને અને ત્યારબાદ રાજ્યને મહત્વ આપતા; એ ભૂમિકા ચાલુ જ હતી. એટલે જ પ્રારંભમાં વર્ણ. વ્યવસ્થા અને બાદમાં શ્રમણ સંસ્કૃતિના પ્રભાવના કારણે તેમ જ આ સંત પરંપરાએ સર્જેલી પ્રણાલિકાના કારણે ગાંધીજી આટલું બધું મહત્વનું કાર્ય કરી શક્યા. અને ભારતની અંદર તેમણે અહિંસક સમૂળી લોકક્રાંતિ કરી દેખાડી. સાધુઓને પરસ્પર સંપર્ક
પણ, ગાંધીજી પછી હવે એવો તબક્કો આવ્યો છે કે રાજનીતિને વધારે મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે અને તેની સાથે ભૂલના કારણે પૈસાને પણ વધારે મહત્વ અપાઈ રહ્યું છે. આમ સત્તા અને ધનની પકડ લોકો ઉપરથી હટાવવાની છે, એટલે સર્વપ્રથમ બધા પ્રકારના સાધુ સન્યાસીઓ વચ્ચે ભેદભાવ દૂર થાય તે જરૂરી છે.
એ માટે ફરજિયાત રીતે ધમ–પરિવર્તન ન થવું જોઈએ તેમજ અલગઅલગ ધર્મોના સાધુઓએ એક બીજાના સંપર્કમાં ખૂબ આવવું જોઈએ, અને એકબીજાના ધર્મની વિશેષતા શું છે તે સમજવી જોઈએ. તે માટે સર્વ પ્રથમ એક બીજાને સંપર્ક સાધવો જોઈએ. જેને સાધુઓ વૈદિક સન્યાસીઓ સાથે ઊઠે બેસે, એક ઠેકાણે ઉતરે; જૈન સાધુઓ ગોચરી કરે તો સન્યાસીએ પિતાની રીતે આહાર કરે. આમ પરસ્પર મળવાથી સંપર્ક વધશે. જૈન સાધુઓ ઉદાર થઇને વ્યાપક દષ્ટિ કેળવે અને સન્યાસીઓ સાથે હળેમળે જેથી એ સન્યાસીઓ પણ જૈન સાધુના ચારિત્ર્યના મૂળભૂત તો, તપ-ત્યાગના ગુણો ગ્રહણ કરી શકે. એમ થતાં વૈદિક સન્યાસીઓ સાથે સંબંધિત બ્રાહ્મણ વર્ગ પણ શ્રમણોના પરિચયમાં આવી શકશે. બ્રાહ્મણ અને શ્રમણે વચ્ચે ભેદભાવ ટાળવા માટે પણ સ્નેહભાવ સારો ઉપાય છે.
તે ઉપરાંત જૈન સાધુઓ અને હિંદુ સન્યાસીઓએ ઈસાઈ પાદરીઓ અને મુસ્લિમ મૌલવીઓ સાથે પણ સંપર્ક સાધવો જોઈએ.