Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 207

સારો ચાલશે. આમ વૈશ્ય નગર પ્રત્યે ખેંચાયા. ધીમે ધીમે વસ્તી વધતી ચાલી. યંત્રવાદ આવતાં ત્યાં મેટા ઉધોગે વધ્યા અને કેન્દ્રીકરણને કારણે અનેક ખરાબીઓ દાખલ થઈ એટલે જ ગાંધીજીએ તેને શેતાનનાં કારખાનાં કહ્યાં. જે વૈશ્યો ત્યાં ગયા તેમાં અને ગામડાંના વૈશ્ય એમની વએ બે ભાગ પડયા. એક ખેતી કરનાર અને બીજે વેપાર કરનાર તેમને ભેદ વધતો ચાલ્યો અને બન્ને વચ્ચે તફાવતની એક ભીંત ઊભી થઈ. તેનો એક પ્રસંગ છે.
જામનગરમાં સવાલો એક સંઘ ગયે. તે ત્યાં શહેરના લોકોએ એમને જમવા માટે જુદા બેસાડયા. બન્ને એક જ જ્ઞાતિના, પણ એક વેપાર વ્યાજ-વટાવ કરે અને ઝીણાં કપડાં પહેરે, ત્યારે બીજો ખેતી કરે એટલે જાડાં કપડાં પહેરે. વળી ખેતીવાડીના કારણે કપડાં ઉજળાં નહીં. એટલે શહેરવાળાઓએ કહ્યું કે અમે જાડા કપડાંવાળા સાથે નહીં બેસીએ. મને એવો ચેકસ ખ્યાલ છે કે શહેરવાળા ગામડાંવાળાની કન્યા પણ લેતા નહોતા. કોઈવાર ગરીબીના કારણે કોઈ લે તે પણ મેણદેણું મારે કે આ તો ગામડીયણ છે–અબુધ છે. પારડી તરફ મેં જોયું કે ત્યાં પાટીદારો વચ્ચે પણ આવા બે ભાગો છે. એક જાડી પછેડીવાળા અને બીજા ઝીણી પછેડીવાળા વ્યાજ – વેપાર કરે તે ઝીણી પછેડીવાળા અને ખેતી કરે તે જાડી પછડીવાળા. ઝીણી પછેડીવાળા જાડી પછેડીવાળાને કન્યા આપે નહીં; લે ખરા, પૈસા પણ ઘણા લે. આ તે સાવ ઉલટાક્રમ થઈ ગયા છે. જ્યાં ગામવાળાને આજીજી કરીને નગરવાળા બોલાવતા, તેના બદલે નગરના વિકાસ સાથે નગરવાળા ગામવાળાને ઉતરતી નજરે જોવા લાગ્યા.
શહેરમાં જ્યારથી યંત્રો આવ્યા અને યોથી રૂપાંતરની ક્રિયાઓ થઈ ત્યારથી ધનવાને પૈસા ખેંચવા લાગ્યા અને સાથે અભિમાન પણ પષવા લાગ્યા. યુરોપમાં નગરો થયા તે ગામડાં સાંધીને થયા પણ આપણે ત્યાં જે નગરે થયાં તે ગામડાને શોષીને થયાં છે. ગામડાનું . શેષણ કરીને તેઓ માલને બહાર નિકાસ કરે છે.