Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 78

બનાવી આગળ વધારવી પડશે. તેથી આગળ જતાં ક્રાંતિપ્રિય બહાર પડેલા સાધુ-સાધ્વીઓને સંકલિત કરવાનું સરળ પડશે.
(૨) વ્યક્તિ અને સમાજનું ઘડતર–સંસ્થા વડે :
બીજા મુદ્દામાં વ્યકિત અને સમાજના ઘડતરની વાત લીધી. સમાજમાં માનવ સમાજ આવે એ દેખીતું છે. આવા માનવસમાજનું ઘડતર સુસંસ્થા દ્વારા જ થઈ શકે. (૩) વ્યક્તિ-વિશેષનું અનુસંધાન :
જેવી સુસંસ્થા ઊભી થાય કે સુસંસ્થા ઊભી થઈ શકે તેવી હેય, તેને આકાર આપવામાં આવતાં (૬) એવી વ્યકિતઓ છુટી પડી શકે જેમને સંસ્થામાં નફાવતું હોય પણ તે વિભૂતિ હેય. આવી વ્યક્તિના અનુસંધાનને લાભ ન ખાવો જોઈએ(૩) જે વ્યક્તિઓ વિચાર ભેદે છૂટી પડે છતાં જ્યાં લગી સંસ્થાઓ કે સયાજને બાધક ન થાય, ત્યાં લગી તેમને વિરોધ ન થવું જોઈએ. નહીં તે નાહક એવી વ્યક્તિઓ છેટી તો પડી હોય છે, તે વધારે છે. થઈ જાય છે અને તેમને લાભ મળવો બંધ થઈ જાય છે.
એ દ્રષ્ટિએ જમાલિને ભગવાન મહાવીરે પ્રથમ વિરોધ કર્યો નથી. પરિણમે સુદર્શના સાધ્વી અને જમાલિ સાધુના સાથીઓ પિતાની ભૂલ સમજતાં પાછાં મહાવીર સંઘમાં દાખલ થઈ શક્યા. કેશમુનિ પણ મહાવીર સંઘમાં ભળી શક્યા. સાધુ જમાલિએ જૈન શાસ્ત્રો પ્રમાણે નિહર ઊભું કર્યું પણ તેને પ્રબળ વિરોધ કે ટીકા કદિ ન કરી, પણ ગશાલકને કરવા યોગ્ય વિરોધ તેમણે જોરશોરથી કર્યો. કારણ કે વિરોધ ન કરે તે ગોશાલકના એકાંકી નિવૃત્તિવાદથી જગતને નુકશાન થાય તેમ હતું. આમ વ્યક્તિના અનુસંધાન સાથે, ટેકે, વિરોધ કે મૌન અંગે પણ કાળજી રાખવી એ પણ ત્રીજા પાસાંની વિચારણા હતી.