Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 137

૧૨૫
કેવળ તલવાર બંદુકો જેવાં સાધને હતાં. એટલે પ્રજા પાસે હતું તેવું જ રાજ્ય પાસે હતું. પણ, આજે સમય બદલાઈ ગયો છે. આજે રાજ્ય પાસે રેકેટ, જેટ વિમાન અને બોંબ જેવી શક્તિઓ વધવાથી શસ્ત્ર શક્તિ ખૂબ જ વધી ગઈ છે. પૈસા મેળવવાની ચાવી અને સાધને પણ રાજ્ય પાસે વધી પડ્યાં છે. એટલે રાજ્ય દરેક રીતે પિતાની સર્વોપરિ સત્તા ચલાવવા માગે છે. લોકશાહીમાં માનતું હોય તો તે બધાં ક્ષેત્રે, આર્થિક, સામાજિક, સાંસ્કૃતિક શૈક્ષણિક કાર્યક્રમો પોતે જ લઈ લેવા માગે છે. પરિણામે વ્યક્તિગત સરમુખત્યારશાહી અથવા પક્ષીય સરમુખત્યારશાહી આવી છે. આમેય રાજ્ય અને પ્રજા વચ્ચેની નિકટતા. હટી ગઈ છે અને અંતર વધ્યું છે.
સંસ્થાઓની સ્થિતિ: એટલે રાજ્યને પિતાને સ્થાને મૂકવાનું કામ અત્યંત જરૂરી છે. ધર્મસંરયા આજે કર્મકાંડ લગી જ મર્યાદિત બની છે. મહાજન સંસ્થા પાંજરાપોળ સંભાળનાર જેવી બની છે. સૌરાષ્ટ્રની રચનાત્મક સમિતિમાં, ખાદી, શિક્ષણ, લોક સંગઠન વગેરે અનેક કાર્યો કરતી સૌરાષ્ટ્રની સંસ્થાઓ જોડાઈ ગઈ છે. કે સંધાઈ ગઈ છે. તેના રાજ્ય સંસ્થા સાથે મીઠા સંબંધો છે. બીજી બાજુ સર્વસેવાસંધ સાથે પણ તેના મીઠા સંબધે છે.
આથી મેં આજના યુગે કોંગ્રેસને ટેકો આપવો, તેને ઘડવી, અને શુદ્ધ-સંગીન બનાવવી, તથા જે રાજકીય પક્ષ લોકશાહી સમાજવાદમાં માને છે તેમને કોગ્રેસ સાથે જોડવા અને બીજા પક્ષને વિરોધ કર, તેમજ અનિષ્ટ સામે સત્યાગ્રહ-શુદ્ધિપ્રયોગ કરવો વગેરે જણાવત, વિનવતો લાંબો પત્ર લખ્યું છે.
પક્ષાતીત એટલે? એમાં “પક્ષાતીત” એટલે પક્ષથી અલગ રહેવું એમ નહીં પણ જેમ ત્રિગુણાતીત કે દેહાતીત એટલે દેહ છતાં નિર્લેપ રહેવું, તે બાપુનું ઉદાહરણ આપીને કહ્યું છે.
બાપુએ વિદ્યાપીઠ સ્થાપી, આશ્રમ સ્થાપ્યો અને હ. અંદર જઈ કોંગ્રેસને ઉપર આણી-પ્રતિષ્ઠિત કરી, છતાં સિદ્ધાંત ખાતર અલગ થયાં તોયે ૧૯૪રમાં સરમુખત્યાર બન્યા. સાધુએ દીક્ષા લેવા છતાં