Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 145

૧૩૪
રામ યુવાન થાય છે. પરણે છે અને રાજ્યાભિષેકના બદલે વનવાસે જવાનું આવે છે. આ ચૌદ વર્ષના વનવાસમાં તેમને સર્વ પ્રથમ વનવાસીઓને વધુ સંપર્ક થાય છે. લેક્સેવક કહી શકાય તેવા ઋષિ-મુનિબ્રાહ્મણોને પણ સંપર્ક થાય છે. આ આદિવાસીઓ જંગલી અવસ્થામાં હતા. ચોરી, લૂંટફાટ કરતા, પણ રામના સંપર્ક પછી બધે સુધારો થઈ થઈ ગયો. એનું કારણ એ કે પ્રજાની સરળતા હતી. સરળતા વગર ધર્મ આવતું નથી. ધર્મના મૂળ સિદ્ધાંત સત્ય અને અહિંસા છે. પણ તે અન્યાય સામે માથું ઝૂકાવીને નહીં. આ વાતો લોકોના સંસ્કારોમાં વણી દેવા માટે લોકસંગઠનની જરૂર રહે છે. આદિવાસી અને વાનરજાતિએ રાવણ સામેના યુદ્ધમાં રામને મદદ કરી છે, અને સંસ્કૃતિમાં મોટો ફાળો આપે છે, એનું કારણ એમને મળેલી રામની સરખી દેરવી હતી. ગામડામાં જેમ ખૂબીઓ છે તેમ કેટલીક ખામીઓ પણ છે. એક તો એ કે જે દોરનાર ન હોય તે તે અટકી જાય. બીજું ત્યાં રૂઢિચૂસ્તતા વધારે હોય છે એટલે તેમને સીધે રસ્તે લઈ જનાર જોઈએ, નહીં તે તે ઉદે રસ્તે પણ જઈ શકે છે.
આ બાબતમાં કૃષ્ણ યુગમાં ગામડાંની સરળતા અને લોકસંગઠનને સીધે વળાંક ન આપતાં તે ઉધે રસ્તે જાય એ બન્ને દાખલાઓ મળી શકે છે. કૃષ્ણને જીવાડવામાં વધારે મદદ, ગોવાળિયાઓએ કરી છે. જે કે મદદ ન મળત તો તેમને આટલો બધો વિકાસ ન થાત. તેમણે ન કેવળ મોટા મોટા અસૂરોને સંહાર કર્યો, પણ જરાસંધ અને કંસ જેવાને મારી નાખ્યાં અને દુર્યોધનની સામે લોકસંગઠનની સ્થાપના કરી. એ બધા ગામડાના લોકો હતાં અને તેમનું પીઠબળ હતું એટલે કૃષ્ણ ભગવાન ગોપીઓનાં પ્રેમ જોઈને ગાંડા થઈ જતા. આમ કૃષ્ણ ભગવાનને મદદ મળી તે નેસડામાં રહેતી અને સામાન્ય ગણાતી પ્રજાની. આ તે વાત થઈ લોકસંગઠનને સરખી દોરવણું મળે તો તે વ્યક્તિનું બળ બનીને ઊભું રહે તેની. હવે એજ લોકસંગઠનને દોરવણ ન મળે તે તેની પ્રગતિ અટકે અને તે ઉધે રસ્તે પણ જઈ ચડે એને દાખલ