Book Title: Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara
Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir
View full book text
________________
-
૧૬૨
થઈ શકે નહીં. આ માટે લોકો વધારે ગામડાંમાં હેઈને ગામડાં પહેલાં લેવાં પડશે; કારણ કે ગામડાંઓ હજુ પણ સંસ્કૃતિમાં આગળ છે અને એ રીતે તેમનું વિશ્વમાં મહત્વનું સ્થાન છે. બીજું એ છે કે તેમનું નિતિક ઘડતર કરવાનું છે એટલે કે ધર્મ જે રાજ્યઆશ્રિત બની રહ્યો છે તેને બદલે રાજ્યને ધર્મ–આશ્રિત કરવું પડશે. એ માટે પણ લોકસંગઠને જરૂરી બનશે. શહેરનાં સંગઠને આજે કાં તે આર્થિક પાયા ઉપર, કાં તે કોમવાદી, કાં તે રાજકીય પાયા ઉપર મોટા ભાગે રચાયેલાં છે. કયાંક જ્ઞાતિઓનાં પણ સંગઠને છે. આવાં સંગઠને કેવળ સંકુચિત વર્તુળ બનાવવામાં જ મદદરૂપ થઈ શકે; જે તેમાં બીજી જ્ઞાતિ, ધર્મ, કોમ તરફ ઉદારતાનું દૃષ્ટિબિંદુ રાખવામાં આવે તે જ તેમની ઉપયોગિતા થઈ શકે. ત્યારે ધર્મ અને સંસ્કૃતિની દષ્ટિએ ગામડાનાં સંગઠન થાય તો તે સર્વકારણભૂત, સર્વહિતકારી અને ઉપયોગી થશે. ચારે ધર્મોના સમન્વયની ભૂમિકા પણ ગામડાનાં સંગઠને દ્વારા ઊભી કરી શકાશે. આ ઉપરાંત ગામડાનાં સંગઠનોમાં બીજા કેટલાંક ત જરૂરી છે તેને વિચાર હવે પછી કરશું.
ચર્ચા-વિચારણું ગામડાં સંસ્કૃતિથી સભર છે
બલવંતભાઈએ “અનુબંધ વિચારધારામાં ગ્રામસંગઠનોનું સ્થાન” એ બીજા મુદ્દા ઉપર ચર્ચા શરૂ કરતાં કહ્યું : “ગ્રામસંગઠનનાં નૈતિક નિયમે તેમજ રેટી-બેટી વહેવારમાં એક્તા આવે તે અંગે ઉદાર બનવાની અને આત્મીયતા પ્રગટાવવાની વાત મને ગમી છે. અરૂંધતી ઋષિપત્ની બન્યાં, હિડંબા રાક્ષસીને વિવાહ પાંડવ સાથે થયે, શાંતનું રાજા મસ્યગંધા સાથે પરણ્યાં, આવા અનેક દાખલાઓ વર્ણભેદ, જાતિભેદ અને ધર્મભેદને અપ્રમાણ કરાર કરતાં જોવા મળે છે. દરેક ધર્મોએ ગુણને જ પ્રધાનતા આપી છે તે પછી શુદ્રો અને ઇસાઈ કે મુસ્લિમો સાથે વર્ણભેદના કારણે શા માટે રોટી-બેટીનો ભેદભાવ પાડવો જોઈએ?
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
