Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 102

ચારેય અંગેનો અનુબંધ:
આ બધું કહેવાનો અર્થ એટલો જ છે કે આજે જગતના પ્રશ્નો કે દેશના પ્રશ્નો પ્રતિ ઉપેક્ષા રાખી શકાતી નથી. એટલે અનુબંધ વિચારધારાનાં રાજકીય અંગો તરીકે દેશમાં “કાંગ્રેસ” અને વિશ્વમાં યૂ” ને મહત્વ આપીને તેમનું અનુસંધાન લોકો સાથે કરવું રહ્યું.
રાજકારણની વાત ચાલે છે એટલે એક વાત કહી દઉં કે ઘણા લો કે કહે છે કે “તમે રાજકારણને શું સમજે?” ખરેખર રાજકારણ વાંચીને તેના વિદ્યાર્થી અમે થયા નથી પણ અમારું રાજકારણ લોકસંપર્કમાંથી આવ્યું છે.
રાજકારણની શુદ્ધિ માટે સર્વ પ્રથમ પ્રજાનાં નાના નાના ધંધાદારી નૈતિક પાયા ઉપર સંગઠને રચીને તેને રાજકીય ક્ષેત્રે અનુબંધ ગ્રેસ સાથે જોડવો પડશે અને રાજકીય સંસ્થાઓ કેવળ રાજકીય પ્રશ્નો ઉકેલે એ રીતે તેની પાસેથી ક્ષેત્રે ઓછા કરાવવાનું કાર્ય કરવું પડશે.
અનુબંધ વિચારધારાનાં આ ચાર અંગોની રચના વ્યકિત, સમાજ, સંસ્થા અને સમષ્ટિને પ્રતિનિધિત્વ આપવા માટે થયેલ છે. વ્યકિત એટલે પરાકાષ્ટાવાળી વિભૂતિ. સમાજ એટલે વ્યવસ્થિત વિચારથી બનેલી જુદી જુદી સંસ્થાઓને સમૂહ, સંસ્થા એટલે સમાજનાં ઘડતર માટે વ્યવસ્થિત મંડળ. ઘડતર પામતું પામતું માનવબળ આગળ જાય તે મંડળ. અને સમષ્ટિ એટલે સમગ્ર વિશ્વની જીવસૃષ્ટિ આ બધાને ટકવાના સ્થાને. એટલે, રાજ્ય સંસ્થા લોકસંસ્થા, લોકસેવક સંસ્થા અને ક્રાંતિપ્રિય સાધુ સંસ્થા છે. એ જ રીતે એમને પરસ્પરને વહેવાર ગોઠવવા માટે ચાર અંગો લેવામાં આવ્યાં છે તે લોકોની સંસ્થા (ગામડા, નગરના), રચનાત્મક કાર્યકરોની સંસ્થા રાજક્યિ સંસ્થા અને ક્રાંતિપ્રિય સાધુ સંતે.
આ અલગ અલગ અંગે, અને તેમને અનુબંધ કેવા પ્રકારના હોવો જોઈએ તે અંગે હવે પછી વિચાર કરશું.