Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 69

૫૭
પડશે કે વિભૂતિ ગમે તેવી મોટી હોય તે પણ એ વિભૂતિ કોઇ સિદ્ધાંત વગરના રાજકીય પક્ષમાં જોડાઇ હોય તે તેને વિરોધ કરવો જોઈએ. જે વિરોધ ન કરીએ તે ખોટાં સામાજિક મૂલ્ય સ્થપાઈ જાય. જૈન સુત્ર સૂયગડાંગના પહેલા અધ્યાયમાં એક ગાથા આવે છે. -
संधए साहूधम्मं च पावधम्मं निराकरे।
उर्वहानवीरिए भिम्खू काहंमानं पत्थए । એને અર્થ એ છે કે સાચા ધર્મ (સંગઠન) અથવા સાચા ધર્મવાળા લોકોનું અનુસંધાન (અનુબંધ) કરજે. તેમનું સમર્થન કરજે, પણ જે પાપ-ધર્મી હેય (અનિષ્ટ કરનારી વ્યકિત હોય) તેની પ્રતિષ્ઠા તોડજે. તેનું નિરાકરણ કરજે. આ બધું કોણે કરવાનું છે? તો, તેવી વ્યક્તિઓ સાધુ-સાધ્વીઓ ભિક્ષાજવીઓ છે. તેમણે ઉપાધાન (તપ-ત્યાગની શક્તિથી આ બધું કરવું જોઈએ. તેમની પાસે તબળ છે. તે વડે તેમણે અપ્રતિષ્ઠા લાયક તો, પ્રતિષ્ઠા મેળવી રહ્યાં હોય તેમને અટકાવવાનો વિચાર કરવો જોઈએ. એને વિરોધ કરતાં, પોતાનામાં ક્રોધ, કે ભાન તે નથી આવતાં તેને ખ્યાલ રાખવું જોઈએ. “આ એક સૂત્રમાં અનુબંધકારે કેટલી કાળજી રાખવી જોઈએ તે બતાવી આપ્યું છે. આપણે તેને વિસ્તારથી વિચારીએ.
જ્યારે ગૌતમ ઋષિએ અહલ્યાને બહુ ઠપકો આવ્યો ત્યારે તેને ખૂબ આઘાત લાગ્યો. તે સુનમુન બની ગઈ. શાસ્ત્રકારો કહે છે કે તે પત્થર જેવી બની ગઈ. આવું બની શકે ખરૂં ? ઘણીવાર બને છે. એક છોકરાને એના બાપે એ માર્યો કે છેક હેબતાઈ ગયો. આખો વખત તે પ્રજ્યા કરે, ભાન પણ તે ભૂલી ગયો. આ પ્રયોગ કરવા જેવો નથી, છતાં બે વાત ઊભી થાય છે કે કઠોર થવાથી મૂલ્ય સચવાય છે, અને પ્રેમ કરીએ તો મૂલ્ય ખોવાઈ જાય છે. તો જે સત્યાર્થી છે તે ઉપરથી કડક લાગે છે, પણ અંદરથી કોમળ હોય છે. અહીં ઋષિપત્ની અહલ્યાનું પણ એમ જ થયું. તે કંઈ ખાય નહીં, પીએ નહીં, અચેતનની જેમ પડી રહે.