Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 59

૪૭
હું જે અનુબંધ વિચારમાં માનતા હતા તે અનુબંધ જોડાતા ન હતા. કડી ખૂટતી હતી. નૈતિક લેાકસંગઠન (ગ્રામ સંગઢન ); રચનાત્મક કાર્યકરાનું સંગઠન (લેાકસેવક–સંગઠન) રાજ્ય સંગઠન ( કાંગ્રેસ) અને ક્રાંતિકારી સતા એ ચારેયની કડીને અનુભધ અવ્યકત જગતમાં એટલે કે સિદ્ધાંતમાં જોડાયેલા લાગતા હતા; પણ વ્યક્ત જગતમાં એટલે કે વહેવારમાં એથી ઊલટું બનતું હતું. એટલે પ્રભુ પ્રાથના માટે એ
ઉપવાસ હતા.
આ અનુબંધ વ્યકત જગતમાં સાધવે! કેટલુ અધર છે તે અનુભવી જાણી શકે છે. પણ આ જગતના અનુષંધ વગર વિશ્વશાંતિ શકય નથી એવું પણ સ્પષ્ટ લાગે છે. એટલે કેટલીક વાર રચનાત્મક કાયકરાને દુઃખ થાય તેવુ કોંગ્રેસ માટે લખાયુ હશે, કેટલીક વાર ગામડાંને આંચકા આપવાના આવ્યા હશે. સાધુ-સંતા તે આ જૂની છતાં નવી રીતે રજૂ થયેલ વિચારસરણીથી ભડકી જ જાય છે. તેઓ એમ માને છે કે “ આ બધા જગતના અનુબંધ શા માટે? આપણે તે। આત્માની જ વાત કરવાની ? આપણે અને રાજ્યને શું લાગે વળગે ?” આમ અરસપરસ સવાદી વિરોધી સૂર નીકળવાના કારણે કાઇ નજીક આવે છે તેા કાઈ દૂર ભાગે છે. કેટલીક વાર નજીક આવેલા દૂર ગયા છે અને દૂર ગયેલા નજીક આવ્યા છે. પણ આશા છે કે જ્યાં સુધી ધર્માં—સંબધના અનુબંધની વાત નહીં વિચારવામાં આવે ત્યાં સુધી વિશ્વની સમતુલા નહીં જળવાય અને પરિણામે વિશ્વશાંતિ જોખમમાં મૂકાય છે.
ચર્ચા વિચારણા
વાઢકાપ કે સાફસુફી
આજની ચર્ચાના પ્રારંભ કરતાં પૂ. નૈષિ મુનિએ કહ્યુઃ “ અનુબંધ વિચારધારાના પાસાંઓમાં વાઢકાપ શબ્દ આવ્યેા છે. તેના ખો. જો મૂકાય તે સારૂ નહીં ?”