Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 46

એ બધાં સારાં હેય, કેએમાં વધારે માણસ સારા હોય તેથી કામ ચાલતું નથી, પણ એ બધાનું અગર તે વ્યક્તિઓનું ઘડતર હોવું જરૂરી છે. આખા સમાજનું ઘડતર સુસંસ્થાઓ દ્વારા જ થઈ શકે છે. એકલી વ્યકિતના ઘડતરથી સમાજમાં પૂર્ણતા આવતી નથી. કારણ કે વ્યકિત સમાજની સાથે સંકળાયેલી છે; એટલે સુસંસ્થાઓ દ્વારા જ વ્યકિતઓ અને સમાજનું ઘડતર થાય તે જરૂરી છે.
ગઈકાલે એક ભાઈએ પ્રશ્ન કરેઃ “કોગ્રેસમાં જેમ સારા માણસે છે તેમ બીજા પક્ષમાં પણ છે.”
મેં જવાબમાં કહેલું: “જેમ વ્યક્તિના ઘડતરની જરૂર છે. તેમ સમાજના અને સમાજમાં રહેલી સંસ્થાઓના ધડતરની પણ જરૂર છે.”
જ્યારે સામાજિક મૂલ્યોની વાત કરીએ ત્યારે વ્યકિત સાથે સમાજને જેવો પડશે. સુતરનો ઢગલો મૂકવાથી કાંઈ કાપઢ નહીં બને; તેના તાણા, વાણું ગઠવવા પડશે, તેમ વ્યક્તિઓનો સમૂહ અથવા વ્યક્તિઓનું ટોળું ભેગું કરવાસ સમાજ બની જતો નથી કે ઘડા પણ નથી. ટોળાને નિયમ તે એ હોય છે કે જે બાજુ વધારે લોકો બોલતા હોય તે બાજ તે ઢળી પડે; સારા માઠાનો વિચાર તે નહીં કરે. એટલે સમાજને ઘડે હોય તે તે ઘડતર સંસ્થાઓ મારફતે થાય. આ સંસ્થાઓમાં આપણે ત્રણ સંસ્થાઓ મુખ્યત્વે લઈએ છીએ રાયસંસ્થા, લોકોની સંસ્થા અને સાધકોની સંસ્થા સાધક (ધમ) શાસન, જનશાસન અને રાજ્યશાસન:
આમાં સાધુસંતે (મુખ્ય ઉચ્ચ સાધકો) છે. એને જિન–શાસન કહેવાય છે. જિનશાસનમાં શ્રાવકે (ગૃહરથ સાધકો) અને સાધુઓ (મહાવ્રતી સાધકે) જેન લેકો જેન શાસનની જય બોલે છે કારણકે - સાધુસતિનું ગૃહસ્થસાધકનું આ જિનશાસન; સાધુઓને, જિન શાસન એટલે કે ધર્મશાસન, જનuસન અને રાજ્યસાસન સાથે જોડે છે. જેનામામાં પાંચ વ્રતો બતાવ્યાં છે:–અહિંસા, સત્ય, બ્રહ્મચર્ય અસ્તેય અને