Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 44

(૪) સાચાં મૂલ્યની પ્રતિષ્ઠા અને ખેટાં મૂલ્યની અપ્રતિષ્ઠા
(સાચું મૂલ્યાંકન).
[અષ્ટોને પ્રતિષ્ઠા આપવી, અનિષ્ટની પ્રતિષ્ઠા તડવી ] (૫) યોગ્ય વ્યક્તિ અને સુસંસ્થાને યથાક્રમે યોગ્ય સ્થાન આપવું.
આ બધાં પાસાંઓની છણાવટ કરતી વખતે એમાં જૈન ધર્મના પ્રમાણે કે દષ્ટાંતે વધારે આવશે કારણ કે એ ધર્મ ગુણને પ્રધાનતા આપનારો ધર્મ છે; કોઈ અમુક વ્યકિત વિશેષને એ પ્રધાનતા આપતે નથી. જિન એટલે કઈ વ્યક્તિ વિશેષ જ નહિ, પણ રાગદ્વેષને જે જિતે તે જિન; પછી ભલે તેનું નામ બુદ્ધ, મહાવીર, હરિ, હર કે બીજું ગમે તે હે. આચાર્ય હેમચન્ટે કહ્યું છે.
'यत्र यत्र समये योऽसि सोऽस्यभिश्चया यया तया । वीतदोषकलुषः सचेद् एक एव भगवन्नमोऽस्तु ते॥
જે જે સમયે જે જે નામોથી જે જે વ્યકિતઓ થઈ હય, જે તે દોષોથી (રાગદ્વેષથી) રહિત હેય તે તે એક જ છે, તે ભગવાનને મારા નમસ્કાર હે.
વીતરાગ પણ કોઈ વ્યકિત વિશેષ નથી, એ પણું ગુણવાચક શબ્દ છે. જૈન ધર્મમાં દેવો (ધર્મદેવે) ને વંદન (નમસ્કાર) કરવાનું આવશે તે ત્યાં કોઈ એક વ્યકિત વિશેષનું નામ નહિ આવે, પણ ગુણવાચક શબ્દ આવશે. જેમકે જૈનને મુખ્ય મંત્ર આ છે –
'नमो अरिहंताणं, नमो सिद्धाणं, नमो आयरियाणं, नमो उवम्मीयाणं, नमो लोए सब्वसाहणं ।' ।
એમાં અરિહંતો, સિદ્ધો, આચાર્યો, ઉપાધ્યાયે અને જગતના સર્વ સાધુસાધ્વીઓને નમસ્કાર કરવામાં આવેલ છે, અને તે બધા ગુણવાચક નામે છે. જ્યારે બીજા ધર્મોમાં મોટે ભાગે વ્યકિતઓનું નામ આવે છે. દા. ત. “ નમઃ શિવાય” “૩ નમઃ વાસુદેવાય” એમાં એક જ વ્યકિત વિશેષને નમન કરવામાં આવ્યું છે. એટલે જૈનધર્મ ગુણપ્રધાન