Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 47

૩૫.
અપરિગ્રહ. વૈદિક ધર્મમાં પણ એમને પાંચ “યમ” કહ્યાં છે. જેનોએ જરા ઝીણવટથી આ બધું જોયું છે. માણસ માત્ર ભૂલને પાત્ર બને શકે છે એટલે તેને સીધે રસ્તે ચાલવા માટે નિયમો આપ્યા. સાધુઓ માટે કડક અને બધી રીતે દોષરહિતતાને આદેશ આપવામાં આવ્યો છે પણ ગૃહસ્થ સાધક તે રાજા હોય કે પ્રજા તેના માટે અમૂક નિયમો દરેક વ્રતમાં આપેલા છે. તે પ્રમાણે ત્રીજા વ્રતમાં “વિરૂદ્ધ રજન્નાઈકમે ” –રાજ્ય વિરૂદ્ધ કર્મને અનિચાર દોષ ગણવામાં આવેલ છે. અહીં શ્રાવકને સ્પષ્ટ આદેશ છે કે “ રાજ્યને વફાદાર રહેજે.” આ વિચારવા જેવી વાત છે.
રાજ્ય, પ્રજા અને સાધુઓ એકમેકથી સંકળાયેલા છે. રાજ્યને વફાદાર નહીં રહે તો લોકશાસન બરાબર નહીં રહે, લોકશાસન બરાબર નહીં હોય તો સાધક શાસન બરાબર નહીં રહે અને સાધક શાસન બરાબર ન રહે તો ધર્મ-શાસન ક્યાંથી સારું રહે? એટલે ત્રણેની સાંકળ હોવી જોઈએ. આજે એની સાંકળ તૂટી ગઈ છે, તેને ફરીથી સાંધવી પડશે. સમાજ રાજ્યનું ધ્યાન રાખે, સાધકો સમાજનું અને રાજ્યનું ધ્યાન રાખે તો જ આ સુમેળ બન્યો રહે.
જૈનેના સામાયિક વ્રતમાં સમત્વભાવ રાખવાનું હોય છે. એને વ્યાપક અર્થ કરીએ તો એમ થાય કે સમાજની સમતુલા બરાબર છે કે નહીં. રાજ્યશાસન, જનશાસન અને જિન શાસન બરાબર છે કે નહીં, એ જોવાનું કહ્યું છે. આ સામાયિકના સમભાવને આખા વિશ્વ ઉપર, સમાજ ઉપર ઘટાવી શકાય છે.
“વિકથા ના કરીશ !” એમ પણ એના દોષમા કહેવામાં આવ્યું છે. વિકથા એટલે ખેટાં મૂલ્યોને પ્રતિષ્ઠા આપવાની વાત છે. કઈ પણ કરતાં બેટી વાતોનું સમર્થન ન થઈ જાય એ જોવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે.
“રાજા ના કરીશ!” એમ કહેવામાં આવ્યું છે તે આ ' રાજક્યા કઈ? જે કથનથી રાજ્યમાં અરાજકતા પ્રસરે, જનજીનની