Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 51

૩૯
કાંઠા પ્રાયોગિક સંઘના પ્રમુખ પદેથી રાજીનામું આપીને છૂટા થયા પણ પ્રાયોગિક સંઘ સાથે મીઠો સંબંધ હજુયે રાખતા રહ્યા છે. સાચાં મૂહની પ્રતિષ્ઠા અને બેટાંની અપ્રતિષ્ઠા
એ સિવાય પણ અમૂક વ્યક્તિઓ સંસ્થા સાથે જોડાતી નથી. તેની પાછળ તેમના અહંનું પિષણ કે સ્વચ્છંદતા વધવાનું કારણ હેય છે. કેટલીક વખત એક સુસંસ્થામાં જોડાયેલ વ્યક્તિ કોઈ સભ્યની, અદેખાઈ ઈર્ષા કે દ્વેષના કારણે તે સંસ્થામાંથી છૂટી પડી જાય છે. ભગવાન મહાવીરના સમયમાં આવી બે વ્યક્તિઓ તેમનાથી છુટી પડી અને તેમની સામે થઈ. એક હતો ગોશાલક જે પહેલાં પિતાને ભગવાનને શિષ્ય ગણતું હતું અને બીજા હતા જમાલિમુનિ જે સંસાર પક્ષે ભગવાનના જમાઈ હતા ભગવાન મહાવીરની પુત્રી પ્રિયદર્શીના જે સાધ્વી થએલી તે પણ પિતાના પતિ સાથે જમાલિ મુનિ સાથે ગઈ. વહેવાર જે બાજુએ હોય તે તરફ લોકો વધુને વધુ ઢળે. એટલે તે સાધ્વી પણ તે બાજુ ઢળી ગઈ. પાછળથી સાચું સમજાતાં તે પિતાના પિતા – ભગવાન મહાવીર સ્વામી પાસે પાછી આવી ગઈ. જમાલિ મુનિએ તો ભગવાન મહાવીરની વાત વહેવારની દષ્ટિએ બેટી છે એમ કહ્યું. “માણે ” એટલે જે કામ ચાલુ થયું છે તે થઈ ગયું છે એમ સમજવું; એમ ભગવાને કહ્યું. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે વહેવાર અને નિશ્ચય બંનેનો મેળ રાખવો જોઈએ. “એકવાર વસ્ત્રના છેડાને આગ લાગતાં તે તે સળગી ગયું; હવે તે એ નહીં દઝાડી શકે!” એ રીતે કહીને જમાલિની વાતને ખોટી ઠરાવી હતી. જમાલિને વિરોધ કેવળ શબ્દો સુધી હતું અને જે ક્રિયા ચાલુ હેય તેને પૂર્ણ કહેવી એમ તેમનું મંતવ્ય હતું અને તેના પ્રતિપાદનમાં તેઓ રોજની વપરાતી ભાષાને ટાંકતા.
ત્યારે, ગોશાલકને વિરોધ કેવળ વિરોધ ન બનીને દ્વેષ રૂપે હતો. તેણે ભગવાનની વાતને છડેચોક વિરોધ કર્યો એટલું જ નહીં આવક નામને નવો પંથ પણ કાઢો એટલું જ નહીં ગે શાલકે સામે આવીને