Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 35

વિચિત્ર ભાવ છે? જે અહિંસામાં વિશ્વાસ હેય તે હિંદુ મુસલમાનને ભેદ જેવાને ન હોય અને કેટલા માણસો હિંસાના ભેગા થયા હોય, એ જોવાનું હોય, તેનું પ્રાયશ્ચિત કરવાનું હોય ?
પાકિસ્તાનથી, ભાગલા પડ્યા બાદ કોમી રમખાણો ફાટી નીકળતાં સાધુઓ કેમ નીકળી આવ્યા ? કારણ કે તેમના મનમાં વ્યાપક્તા ન હતી; સંકુચિતતા હતી. “વસુધૈવ કુટુંબકમ” કે “સ્વદેશે ભુવનત્રયમ્ ”ની જે અહિંસક વૃત્તિ હેવી જોઈએ તે ન હતી. એટલે તેમને લાગ્યું કે ભારત અમારો દેશ છે; પાકિસ્તાન નહીં. હિંદુઓ કે જેને અમારા છે; મુસલમાને કે જૈનેતરે નહીં.
અનુબંધકારની દષ્ટિએ તે આખા વિશ્વની સાંકળ સભર છે; એની એવી શ્રદ્ધા હોવી જોઈએ. પછી તેણે એમાંથી સારી સારી વસ્તુ લઈ લેવી જોઈએ અને ખોટી વસ્તુઓને મૂકી દેવી જોઈએ; અને એ રીતે તેની યથાસ્થાને તેણે ગોઠવણ કરવી જોઈએ. ક્રાંતિકારી અનુબંધકાર અનિષ્ટોનાં
ટાં મૂલ્યાંકનને નિવારીને. નવા સાચા મૂલ્યને સ્થાને નહીં જોડે તે એ એની ગફલત કહેવાશે. એની એ ગફલતના પરિણામે જે અનિષ્ટ ઊભા થાય તેની જવાબદારી પણ મટાભાગે તેના શિરે જ આવે છે. અનુબંધકારની તો ચોક્કસ દૃષ્ટિ એ જ હેવી જોઈએ કે અનિષ્ટોને નિવારે, નવાં મૂલ્ય જોડે અને વિશ્વની સમતુલા જાળવી રાખે. આ કાર્ય દરેક સમયે ચાલુ જ રહેવાનું છે. જેમ મશીન ચાલે તે એને તેલ-ગ્રીસ ભરવાં જોઈએ; તેનાં બધાં ચક્કરે તપાસવા જોઈએ; ઘસાયેલાં ચક્ર બદલવા જોઈએ એવું જ માનવસમાજનું છે. યુગે યુગે અનુબંધકારઃ
ઘણું એ પ્રશ્ન કરશે કે તે શું જે "જનું છે તેને જ સત્ય માનીને શા માટે ન ચાલવું ? એ પરંપરા શા માટે ન ટકાવી રાખવી? સામાન્ય રીતે બધા ધર્મોને ઈતિહાસ શું તે જણાશે કે સમયની સાથે મૂલ્ય બદલાતાં હોય ત્યારે કોઈ નવા ધર્મ સારથીએઅનુબંધકારે કાર્ય કરવાનું હોય છે.