Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vizvavaMdyavicAraratnAkara Diprathama rAzi karI choTAlAla jIvanalAla prasiddha karanAra che. upendrabhagavarasAraka pravRtti pravata' ka zreyasAdhu ke
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad upendrabhagavarmAraka graMthAvali, graMthAMkaH 45 zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara prathama rAzi racanAra : zrI vizva vaMgha . (zrI choTAlAla jIvanalAla) prasiddha karanAra zrI upendrabhagavasmAraka pravRttipravartaka zreyasAdhake
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prathama AvRtti : mUlya rUA. 2-12-0 sarvAdhikAra svAdhIna [: prakAzaka : cImanalAla rAdhekRSNa trivedI mudraNasthAna: aruNa prinTarI. navAbajAra, vaDe da rA. tA. 5-3-1948
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAstAvika ullekha zrI mahAkAla mAsikanA taMtrI zrI choTAlAla jIvanalAla eka taravavid mahApuruSa hatA, ane yoginIkumArInI adbhuta rasabharI vArtA ane temanA vividha bodhaprada lekhAprati samagra gujarAtanI janatAnuM prabala AkarSaNa hatuM e sarvavidita che. mAtra tatvavidyAnA ja nahi paraMtu manuya jIvanane unnata karavAmAM atyaMta upayogI thAya tevI sarva vidyAkalAnA viSayo mahAkAla mAsikamAM pratimAsa temanI rasabharI lekhinIthI lakhAtA, ane gujarAtanI janatA temanA lekha mATe zrImathI tapelA jema varSAnI rAha jue tema eka mAsa vItatAM te atyaMta AturatApUrvaka rAha jotI. gujarAtI bhASAne suMdara, saraLa, arthaghana ane rasamaya zailIthI alaMkRta karavAnuM kArya AraMbhamAM temaNe ja kareluM che, e sAkSaravara zrIyuta 2. va. dezAI ja nahi paraMtu aneka vidvAne Aje svIkAratA thayA che. teozrInI lekhinIne A prabhAva pradhAnapaNe saMvat 1960 pachI vadhAre anubhavamAM Avyo che. zrI mahAkAla mAsiprati te pachI saMskArI janatAnuM atyaMta prabala AkarSaNa thayuM che. ginIkumArInI kathAno AraMbha tyArathI ja thayo che ane taduparAMta aneka camatkRtipUrNa lekha lakhAyA che. A rIte ArogyazAstra, vijJAna, rasazAstra, yogazAstra ane vidyAkalAnI aneka zAkhAomAM vividha lekhothI gujarAtI sAhityane temaNe eTaluM samRddha karyuM che ke AvI aneka zAkhAomAM unnati karanAra sAhitya-sarjaka tarIke temanuM sthAna advitIya che. pratyeka viSayane carcavAnI temanI saraLa zailI ane viSayanuM sarvadezI spaSTIkaraNa, garadana viSayomAM paNa sAmAnya matine prabuddha karavA samartha che. teozrInI lekhinIne prabhAva camatkArika che ! emanA zabdo citanyathI bharelA che. te jaDamAM paNa prANa pUravA samartha che. duHkhIne sukhAnubhavamAM ramatamAM mUkI de che. zokAturane kSaNamAM hasate kare che, mAMdAne ArogyanA mArge caDhAvI de che ! AvI asAdhAraNa zaktizALI temanI lekhinI ! emanA lekhe vAMcavA koNa Atura na hoya? jeNe mahAkAla mAsika vAMcyAM che, te te nitya jhaMkhI rahyA che. zrImad mAstara sAheba (zrImAna cho. jI.) nuM sarva sAhitya ekatrita gadyarUpe prakaTa thavuM ja joIe. saMvata 1968nA mArgazIrSa kRSNa pamIe teozrInA dehavilaya pachI, zrImad upendra bhagavAna prati, aneka sajajane, saMbhavita, pratiSThita gRhasthoe te mATe vijJapti karI che. saMyoga
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vazAta adyApi te kArya thaI zakyuM nahi! Aje thAya che, temAM kaI vilakSaNa saMketa daSTie Ave che! zreyassAdhakaadhikArivarganI saMyamanA mArge bahu tvarita pragati thAya ane niHzreyasUnI satvara siddhi sadhAya, temATe saMvata 1956 (I.sa. 1900)thI emanI preraNAthI zreyasAdhakavarga zrI sAdhanasamAraMbha nAmane utsava prativarSa phAlgana zukla pUrNimA (helikA)thI AraMbhI sAta divasaparyata pAlana kare che. A utsavanA e AghadraSTA che! e utsava teozrInA smArakarUpe paNa zrI vizvavaMdya-udyAnamAM saMvata 1968nA vaizAkha mAsamAM vizeSautsavarUpe UjavavAmAM AvyA hatA. A utsavane A varSe 50 varSa thAya che. sAdhanasamAraMbhane vastutaH A suvarNa mahotsava che. pU. zrImatI jayaMtIdevInA bhagavaTavarUpamAM zamananA kAraNathI tema ja anya paristhiti paNa anukULa na jaNAvAthI A varSe te utsava vizeSarUpe UjavavA vicAra chatAM te kArya baMdha rAkhavuM paDe che tethI thatA asatiSamAM paNa eka sapanuM kAraNa maLe che ke e utsavanA AghadraSTA zrImAna vizvavaMdya-zrImana mAstara sAhebanA lekhonA saMgrahanuM prathama pustaka A prasaMge prakaTa karavAno suyoga prApta thAya che ! temanA lekhane saMgraha "vizvavaMdyavicAraratnAkara' e nAmathI prasiddha karavAnuM ucita lAgyuM che. vizvavaMdya saMjJAkAra zreyasAdhakaadhikArivargane saMsthApaka zrImana nRsiMhAcAryajIe temanA bhautika tanunA saMketane spaSTa karele che ane sAthe sAthe temanA AdhyAtmika jIvananI ucca kakSAnI lakSaNA karAvI che. manuSyanuM aMtaHkaraNa bhaktijJAnanA saMskArothI palaTAI navIna rUpa dhAraNa kare che. A tene nUtana janma che. pAzcAtya tatvaciMtake paNa A AdhyAtmika punarjanama (Spiritual rebirth)ne svIkAre che. ane e navIna dehanI lakSaNa karAvavA keTalAMka gUDhavidyAnI upAsanA arthe sthapAyela maMDaLomAM dIkSA samaye navIna nAmanI saMjJA Ape che. jarmana lekhaka kerela venakaTara (Karel weinfarter) "Man's Highest Purpose' (manuSyanuM sarvottama dhyeya) e nAmanA pustakamAM jaNAve che ke AvAM nAmamAM vizeSa mahatva nathI; paraMtu e nAma jyAre aMtarAtmArUpa guru dhurAve che tyAre te vizeSa mahattvapUrNa hoya che, ane te manuSyanI ucca kakSAnuM dyotaka thaI rahe che. kaeNthalika dharma vageremAM dIkSA vakhate apAtAM nAmasaMbaMdhamAM spaSTatA karatAM te jaNAve che: These names are meaningless, while the name given by God contains that sacred magical power, which at
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 the same time expresses the inner individuality of the mystical student. bhAvArtha-A je nAma ApavAmAM Ave che tenA ka artha nathI. para Mtu aMtaryAMnI zvira je nAma tenAmAM spurAve che temAM camatkArika sAmarthya rahelu hAya ane te nAma te adhyAtmavidyAnA upAsakanA AMtarajIvanane spaSTa kare che. AgaLa jaNAve che: The imparting of a new name means the transformation of the mystic into a new This name is impressed upon the mystic with the divine stamp and remains fixed for ever on his soul. navA nAmanI saMjJA upAsakanA jIvananA parivartananI sUcaka che. A saMjJA enA upara daivI mudrArUpe aMkita thAya che ane tenA AtmAupara sthAyI sthapAI rahe che. man. zrImana nRsi MhAcAryajInI racelI stuti je puSpAMjali rUpe gAvAmAM Ave temAM 'mudrA tapAvI ati sadya nRsiMhu cAMpo' e paMkti che, temAM A devI mudrAnu' ja sUcana spaSTa thAya che. A nutana dehanA janma zrI rAmakRSNa paramahaMsa jevA mahApuruSayogadRSTithI joI zake che. zuM A AMkhe IzvaranuM dana thaI zake che ?" evA eka ziSyane uttara ApatAM e mahApuruSa jaNAve cheH "ghala netrAvaDe tene joi zakAtA nathI. sAdhanabhajana karatAM karatAM eka prakAranA premanA deha ghaDAya che. tenAM netra, tenA kAna, sapremanAM banelAM hAya che. e netravaDe Izvarane joi zakAya che-e kAnavaDe tenI vANI sabhaLAya che..." divyadRSTithI zrImannasiMhAcAryajIe zrImana mAstara sAhebane apelI saMjJA A pramANe atyaMta asUcaka che ane te sapUrNa caritArtha thayelI anubhavamAM AvelI hAvAthI zreyasAdhakA zrI vizvavaMdyanA nAmathI ja temanA viSenA sava vyavahAra kare che ane temanA lekhonA saMgraha e nAmasa MjJAthI yukta karI upara jaNAvyuM te nAmathI prasiddha karavAnI yojanA vicArI che. zreyassAdhAne to A vastu spaSTa che paraMtu taTastha janatAne mATe A spaSTIkaraNanI agatya svIkArI che. teozrInA sava lekhe eka ja graMtharUpe prasiddha karavAnu aneka rIte anukUla paDe tema nathI ane tethI vibhAgarUpe prakaTa karavAmAM Avaze. A prathama vibhAga e ratnAkara-nanI khANamAM prathama rAzi-samUha che. A prathama rAzimAM mukhya be lekha prasiddha thAya che. sukhanAM saraLa sAdhanA ane vicAraratnarAzi.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhano sukha e prANImAtranI IcchAne viSaya che. e sukhanI prApti mATe ja jIvanabhara te prayatna karate rahe che, chatAM sukha tenAthI dUra ne dUra jatuM tene bhAse che. sukharUpa eka suMdara phala che. paraMtu je taraupara te raheluM che te taru bahu ja camatkArika che. sukhanI prApti mATe-te suMdara mehaka phalane levAne mATe te jayAM hAtha laMbAve che tyAM te taruvara paNa UMcuM jatuM jAya che. pariNAme te phala tene prApta thatuM nathI. aMte nirAzAmAM tenuM AyuSya pUrNa thAya che. Ama thavAmAM te phalanI prApti mATe keI apUrva zakti-sAmarthyanI tene jarUra che. e sAmarthya prApta thatAM te suMdara phala tene sahajamAM hastagata thAya che. A zakita-sAmarthya te adhyAtmazakti che. te sAmarthyanuM mUla paramatattva paramAtmA che. temAMthI e sAmarthya prApta thatAM manuSya sukharUpa thaI rahe che. A paramatatvamAMthI e sAmarthya prApta karavAnA saraLa sAdhana je manuSyane prApta thAya te te bahu saraLatAthI A adbhuta phalane prApta karI zake. AvAM saraLa sAdhane darzAvavAne zrImAna vizvavaMdyane prayatna che. temanA aMtaHkaraNamAM eka ja Urmi prabaLapaNe uchALA mAratIH "manuSya potAnI AdhyAtmika, mAnasika, zArIrika ane Arthika unnatinA zikhare caDhI atyaMta utkRSTa sukhAnubhavamAM akhaMDa sthiti kare, te mATe tene bahu saraLa rAjamArga upara caDhAvI devuM joIe." AvA rAjamArganI zodha mATe niraMtara temanI jijJAsA rahetI ane enA pariNAme emanA aMtaryAmI Izvarane prArthatAM-je Izvara emanA premadehanI ke jJAnadehanI divyadRSTine pratyakSa hatA temane prArthatAM je suMdara vicArazreNI temane aMtaramAM sjarelI che te ja AlekhavAne prayatna karyo che e pustakanA AraMbhamAM ja vAcakane jaNAze. ApaNuM zAstro te DiDima vagADIne kahe che: paramAtmA AnaMdadhana-sukhaghana che. temAM tanmayatA thatAM manuSya avarNanIya AnaMdapabhoga karavA subhAgI thAya che. te ja pramANe bAIbala paNa kahe che:-Seek ye first the kingdom of God, and all these things shall be added unto you. prathama paramezvaranuM pada prApta kare ane pachI Iha paralokanAM sarvasukha tamArA mATe ja che! baMdhuo, A acala siddhAMta che. zrImAna vizvavaMdyanI lekhinI tamane e adbhuta sukhanA siMdhumAM nimajajana karavAnI aneka saraLa yuktio ApavA samartha hatI. paraMtu A graMtha zrI mahAkAla mAsikanA chaeka aMkamAM ja prakaTa thaI pachI apUrNa rahyo che tethI nirAza
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAnI agatya nathI. je cALIzeka pRSTha prasiddha thayelAM che temAM paNa paramAtmAnA svarUpane evuM suMdara ane saraLapaNe temaNe spaSTa darzAvavA prayatna karyAM che ke tame je buddhipUrNAMka sthiratAthI tene avalAkaze te paramAtmA je tamane atyAre atyaMta dUra dUra bhAse che, te paramAtmA tamane nikaTamAM nikaTa, tamArA hRdayamAM, pratyakSa dekhAvA mAMDaze ! A uparAMta e paramAtmAnA anubhava mATe eka suMdara bhAvanA temAM batAvelI che. e bhAvanA jema jema tame zAMtithI, dhaiyathI, ekAgratAthI, anya ciMtanA tyAgIne karatA jaze tema tema tame e paramAtmAnA svarUpamAM tanmayatA anubhavatA jazeA, ane jema jema e anubhavanI kalA vRddhiMgata thatI jaze tema tema tame sukhanI utkRSTa-utkRSTatara kalAne anubhavatA jaze. sukhane--avicala sukhane pAmavAno A ja rAjamA che. e rAjayoga che. eka ja cAvI sukhanA amUlya ratnanA bhaMDArane kholI deze. vAMcA-vicAro, abhyAsamAM joDAo-khaira tayapUrvaka abhyAsa karo. phala Izvara ApyA vinA rahenAra nathI. vicAraratnarAzi priya suhad ! suhRd zabdano artha jANeA che? mitra kharA, paNu mitra eTale? jenuM hRdaya suM arthAt zobhana che, suMdara che te. tame zuddha saskArI, vizuddha premAtmA che| jANI tamane samedhI A suMdara, mUlyavAna nahi paNa amUlya, ratnarAzi mATe kahevA vRtti prerAya che. jagat AkhuM aizvaryAM, vibhUtine icche che. pRthvIpaTauparanI khANAnAM ratne-vAstava daSTie paththara-saMgrahavA yatna kare che ! hIrA, mANeka, nIlama,pannA vagereno saMgraha jema vizeSa tema potAne manuSya sukhI mAne che. paraMtu AvA mUlyavAna ratnAnA bhaDArabharelA dharamAM manuSyA parama sukhAnubhavI che, ema zuM tamArI vRtti svIkAre che? duHkha, vyAdhi, mRtyu, haSa~, bhaya, zAkanA prasaMgoe temane A ratna-bhaDArAnI madhyamAM pArAvAra duHkhamAM DUbelA nathI jotA ? zAthI? A ratnA sAcAM ratnA nathI-paththara che ! paraMtuM vicAranI je amUlya ratnA A suMdara graMthamAM bharelAM che, temAthI ekaeka ratna paNa jo tame dhAraNa karazo to tamArA aizvaya nA prakAza evA vistaraze ke tamane tenAthI Azraya utpanna thayA vinA nahi rahe ! A ekaeka vicAra ratna nathI- ciMtAmaNi che. tenA vaDe tame ratnAnA bhaDAranA bhaMDAra tamAre svAdhIna karI zakA che. jagattyu sAmrAjya nahi. vizvanu sAmrAjya kharIda karI zake che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jue zrImAna gAMdhIjIe eka ja ahiMsA-athavA vizuddha premanA e camatkArika balavaDe mahAbhayaMkara zastrAupara paNa vijaya meLavyo che e te tame pratyakSa joyuM ne? satya, prema, zraddhA, ane AtmavicAranAM aNumUlAM AvAM aneka ratna A ratnarAzimAM bharelAM che. te ratna dhAraNa karatAM tame jagatanA mahAna puruSanA padane prApta karavA samartha thaze e nirvivAda che. e dhAraNa karavAnI kalA che. te kalA A suMdara graMtha tamane svAdhIne karaze. dhAraNa karavAne artha jANo cho? tamArA jIvanamaya banAvavAM. e eka vicAra tamArA jIvananA tAretAramAM vaNAI jAya e ja tene dhAraNa karyo kahI zakAya. zrI gAMdhIjInA jIvananA ekeeka prasaMgamAM ahiMsAtmaka nahi evuM vartana kadI tame joyuM che? enuM nAma e vicAraratna dhAraNa karyuM kahI zakAya! A graMtha A rIte chUTAM amUlya ratnono samUha che. eka saLaMga zAstrIya prakriyAne A graMtha nathI. paraMtu zAstrIya vicArazreNIthI bharelA graMtho te vAcakane zabdajAlamAM evA gUMcavI nAMkhe che ke temAthI mukta thaI manuSya pitAnA kartavyanI dizAmAM prayANa karI zakatuM ja nathI. eTalA ja mATe bhagavAna zaMkarAcArya jevAe paNa kahyuM cheH zabdajAlaM mahAraNyam cittavibhramakArakam / ataH prayatnAt jJAtavyaM tattvajJAt tattvamAtmanaH // zabdajAla mahA araNya jevI che. cittane bhramita karanArI che. AtmatatvanuM jJAna tethI Atmadaza tattvajJa puru pAsethI ja prayatnavaDe jANI levuM joIe. priyAbaMdhu! A suMdara vicAre adhyAtmavidyAnA brahmavidyAnI siddhinA mArgamAM laI janArA parama zreyaskara vicAre che. zrImAna vizvavaMdya jevA tatvadaza mahApuruSa addabhuta saraLatAthI tamArA jIvanamAM utAravAnI apUrva kalA tamane hastagata kare che ! hAtha laMbAve. vicAra laI le. tamArA jIvanamAM vaNI le. dhAraNa kare. tamArA jIvanane tethI alaMkRta kare. tame jagatamAM kaI adbhuta kAryo karI zakaze. joyuM ne gAMdhIjInA siddhAMtanuM prAbalya ? emane vijaya e adhyAtmavidyAne ja vijaya che. bhAratavarSane te e yugayuga jAna mahAmaMtra che. adhyAtmazakti e jagatamAM sarvoparI zakti che. e IzvarI zakti che. enuM sAmarthya amApa che.e adhyAtmazakti prApta karAvanAra A "vicAraratnAzinAM suMdara camatkRtipUrNa vicArene vAMcI dhAraNa kare. vijaya, zrI, yaza, aizvarya tamArA caraNamAM che!
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara ( prathama rAzi )
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ tat sat | che zrI rAju vmAtmane namaH II sukhanAM sarala sAdhano sukhasvarUpa ane jJAnasvarUpa paramAtmana ! Apane hRdayamAM adabhAve yajuM chuM. sarvazakta tathA anAdyanaMta prabho ! A kalyANakAraka graMtha lakhavAmAM Apa A matimAM evo prakAza nAMkhavA kRpA karaje ke jethI A sthaLe satya vacane ja lakhavA te samartha thAya. Apane anaMta jJAnaprakAza A aMtaHkaraNamAM AvavAmAM je je aMtarAye naDe tene dUra karavA Apa kRpALuM thaje. jagatanAM manuSya je ApanAM ja svarUpa che, temane ApanuM yathArtha jJAna prakaTe, tathA je arthe temane A jagatamAM udaya che, te artha siddha karI teo ApanA svarUpane akhaMDa abheda anubhava karI akhaMDa sukhamaya thaI rahe, evAM vacane lakhavA A matimAM baLa ApavA Apa ja samartha che. A zarIra, mati tathA vANI ApanAM yaMtro che. Apa cAlaka paramAtmA temane janasamudAyanuM hita sadhAya, te mArge pravartAvaje. A sataprayatna ApanA ja yazane vistAra karanAra che. priya vAMcanAra! paramAtmAnI preraka sattAthI A sthaLe sukhanAM sarala sAdhane lakhavAne upakrama karavAmAM Ave che. Aja sudhImAM asaMkhya paropakArI mahApuruSoe janasamudAya kema sukhI thAya, te upAyane asaMkhya graMtha lakhI varNavyA che. Aje paNa aneka satpaSo pitAnuM paropakArI jIvana e arthe gALe che. te sarvee sukhanA je upAya varyA che, tethI A upAya kaMI judA prakAranA che, ema nathI ja. jema bhUkhane haranAra ane poSaNa ApanAra AhAranA padArtho asaMkhya prakAranA hoya che, paraMtu temAM piSaNane ApanAra to te eka ja prakAranAM hoya che, tema duHkhane TALanAra ane sukhane ApanAra asaMkhya graMtha lakhAyA che, paraMtu temAM sukhane ApanAra upAyonuM tattva te eka ja prakAranuM hoya che. upAyone varNavavAnI rItamAM ja bheda hoya che. koI ghaune evA prakArane khAvAne padArtha banAve che ke te kaIne bhAve che, ane keIne nathI bhAvate. tema koI parepakArI puruSo sukhanAM sAdhanene evA prakAre vaNe che, ke te keTalAkane rucikara thAya che, tyAre keTalAkane te aNagamo athavA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara trAsa upajAvanAra thaI paDe che. je padArtho dAMtavALA hase hase khAya che, te ja padArtho dAMta vinAnAM bALake tathA vRddhone priya lAgatA nathI, tema sAdhananuM paNa hoya che. keTalAMka sAdhane keTalAkane bahu priya lAge che, tyAre bIjA keTalAkane tene abhAva hoya che; paraMtu jema dAMtavinAnA manane sepArI ke elacI ke evI ja vastuo khAMDaNImAM jhINI phUTIne ApavAmAM Ave che, te te ja padAthaine te prItithI grahaNa kare che, tema apriya bhAsatAM sAdhane paNa jyAre manuSyone saraLa karIne ApavAmAM Ave che, tyAre teo tenuM prItithI sevana kare che. Ama hevAthI atra pUrva mahApurUSoe sukhanAM je sAdhana vividha graMthomAM lakhyAM che, tene judA prakArathI saraLa rUpamAM varNavavA prayatna karavA dhAyuM che. A prayatna pUrve keIe nahi karyo hoya tathA Aje koI nathI karatuM ema kahevAnuM tAtparya nathI. sarvakALe mahApu Avo prayatna kare ja che, ane je samaye te prayatna thayo hoya che, te samaye te te samayanA manuSyane racikara thaI paDe evA prakAre ja bahudhA te prayatna thayo hoya che. paraMtu te samaya badalAtAM, ane - bhinna prakRtinAM manuSya utpanna thatAM pachI te prayatna te navIna manune bahu upayogI thaI paDatuM nathI. A pramANe samaye samaye vividha prakRtinAM manuSyo utpanna thatAM rahetAM hovAthI ja ekanI eka vAtane varNavanAra asaMkhya prakAranA graMtha lakhAyA che, ane lakhAya che. sukhanAM sarala sAdhana A graMthamAM je rIte lakhavA prayatna Adaryo che, te ja prakAre anya koIe lakhyuM haze athavA Aje lakhe che tethI A graMtha na lakhavo, ema kaMI nIkaLatuM nathI, kAraNa ke eka gAmamAM jema eka ja jAtane mAla taiyAra karanAra aneka manuSyo devA, e kaI ayogya gaNAtuM nathI, athavA eka ja jAtanA mAlane vecanAra vyApArIonI dazaviza dukAne hovAthI koIne temAM doSa kADhavA jevuM jaNAtuM nathI, tema A prakAranA prayatna bIjA keIe karela hoya te paNa tethI A prayatna doSavALo gaNavAnuM, athavA nirarthaka gaNavAnuM kazuM ja prayojana nathI. sukhane meLavavAne upAya jJAna che, ema sarva saMpuraSo tathA zAstro eke avAje kahe che, ane janasamudAya te vArtAne svIkAre paNa che, kAraNa ke manuSya jyAMtyAM sukhane meLavavA mATe kaMI paNa jANavAnA prayatnane ja karatA jovAmAM Ave che. paraMtu akhaMDa sukhane ApanAruM jJAna kaye upAya, zuM karyuM, kyAM game
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane ] maLatuM haze, e viSe asaMkhya manuSyone bhAre mujhavaNa thAya che. teo A jJAna meLavavAne ghaDIkamAM eka graMtha vAMce che, te ghaDIkamAM bIje vAMce che, ghaDIkamAM eka vidvAnane pUche che, te ghaDIkamAM bIjAne pUche che, ghaDIkamAM eka sapuruSane Azraya grahaNa kare che, te ghaDIkamAM bIjAne tyAM jAya che, ghaDIkamAM zAstro vAMce che, to ghaDIkamAM kathAo sAMbhaLavA jAya che, ghaDIkamAM eka maMDaLamAM dAkhala thAya che, te ghaDIkamAM bIjA samAjamAM jAya che, ghaDIkamAM A vaktAnAM vyAkhyAne sAMbhaLe che, te ghaDIkamAM bIjA vaktAnAM vyAkhyAne sAMbhaLe che, ghaDIkamAM japa kare che, te ghaDIkamAM kIrtana kare che, ghaDIkamAM dhAraNa dhyAnane seve che, te ghaDIkamAM prANAyAma pAchaLa paDe che, ghaDIkamAM mUrtine seve che, te ghaDIkamAM Izvara nirAkAra haze ema mAnI nirAkAranuM dhyAna dharavA prayatna AraMbhe che. Aje A te kAle bIjuM, parama dahADe phalANuM te cothe dahADe amuka, ema asthira cittathI judA judA upAyo kare che. zuM karavuM te asaMkhya manuSyone sUjhatuM nathI. zAstromAM jJAnanA upAyo varyA chatAM temAMthI buddhinI apakavatAthI temane sIdhe saraLa mArga jaNAtuM nathI. jJAnanI IcchA te niraMtara thayA kare che, paraMtu kaI dizA levI tenuM spaSTa bhAna thatuM nathI. cakalInA baccA pAse khAvAne padArtha paDyo che, paNa cAMcamAM cAvI jhINo karI tenA mukhamAM mUkI ApanAra mAtA nathI; ane bacce kSudhAthI komaLa svare cIMcIM kare che. pUrve je pizAkane leke zobhA ApanAra mAnatA hatA, tene paheratAM Aje ghaNAne atyaMta zarama Upaje che. eka aMgrejI bhaNelA manuSyane Aje puSkaLa gheravALe jAme paheravA kahyuM hoya, athavA lAMbI cAMcavALA joDA paheravA ApyA hoya, te tethI tene bhAre aprasannatA thAya che. zarIra DhAMkavAnuM tathA paganuM rakSaNa karavAnuM kArya jeTaluM keTa tathA bUTa kare che, teTaluM ja jAme tathA jeDA kare che, paraMtu jAme tathA joDA AjanA keLavAyelA samayamAM lekene priya nathI. AthI kALane anusarIne, tathA lekenI rucine joIne jema darajI tathA mocI vastro rasIvavAnI tathA jeDA karavAnI pitAnI rIta badale che, tema pratyeka yugamAM sukhanA sAdhane varNavanAra puruSo paNa te sAdhanane lekenI rucine priya lAge evA rUpamAM goThavavA prayatna Adare che. jema gAmaDiyA ghATanA gaNAtA DAnuM tathA jamAnuM, tathA keTanuM tathA bUTanuM prayojana sarakhuM ja hoya che, tathA jema bamAM vastra tathA cAmaDuM ja vaparAya che, tema eka samaye lekanI sacianusAra vayalAM sAdhananuM tathA bIje samaye te samayanA lokonI ruci anusAra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI vizvavaMdhavicAraratnAkara vartAyalAM sAdhanonuM prayojana sarakhuM hoya che, tathA svarUpe bhinna jevAM bhAsatAM chatAM rahasyamAM tathA kriyAmAM bhedavALAM hatAM nathI. A lekhamAM AjanI prajAne anukULa thaI paDe, tevI rIte sAdhanane varNavavA prayatna karavA uddeza rAkhyo che. AthI ema kahevuM nathI ke pUrva pue varNavelAM sAdhananAM svarUpe prajAne anukULa paDatAM nathI. jemane te anukULa bhAsatAM hoya temaNe sukhethI tene svIkAra karavo. temane mATe A graMtha nathI. paNa jemane te anukULa na bhAsatAM hoya temane kartavyanI kaMIka dizA darzAvavA mATe A graMthane uddeza che. pUrve kahyuM tema sucachaka manuSyamAMthI ghaNAne sukha meLavavA zuM karavuM te Aje sUjhatuM nathI. sukhanA mArgamAM zarUAta kyAMthI karavI, ekeka pagaluM AgaLa kevI rIte bharavuM, ane pariNAme pahoMcavAnA sthaLe zI rIte pahoMcavuM, enI ghaNAne gama paDatI nathI. gItA vAMce che te temAM temane virodha jaNAya che, bhAgavata kaMIka juduM ja kahetuM hoya ema temane bhAse che, vedAMtanA judA judA graMthemAMthI vaLI trIje ja siddhAMta nIkaLatuM hoya ema temane lAge che. keI yoganI jarUra kahe che, kaI karmonI jarUra kahe che, keI bhaktivinA saghaLuM niSphaLa che ema kahe che, kaI kevaLa jJAnathI ja sukhane saMbhava sUcave che, ane A DakhAmAM temanuM citta DahoLAI jAya che. vAyuprakRtivALA manuSyane jema cagaDoLamAM besavAthI phera Ave che, tema zAstromAMthI satya nizcayone tathA kartavyane tAravI kADhavAmAM asamartha manuSyone A zAstro joIne tathA hajAre manuSyanI hajAre vAta sAMbhaLIne bhAre bhrAMti thAya che. ane ghaNI vakhate teonI abhraSTa tathA tatabhraSTa jevI sthiti thAya che. AvI karaNujanaka sthitimAMthI sukhane icchanAra saraLa mananA manuSyone kADhavAne arthe, tathA teone sukha meLavavA mATe zuM karavuM, te darzAvavA mATe yuvanAM saraDha sAdhano e nAmanA kalyANakAraka tathA apUrva phaLane ApanArA graMthane AraMbha karIe chIe. emAM varNavavAmAM AvanAra sAdhanane samajaNamAM AvelAM bALake, yuvAna, vRddho tathA strIo sarva ekasarakhI rIte upayoga karI zake ema che. e sAdhana evAM nathI ke jemAM zarIranuM baLa joIe, ke lAMbI vidyA joIe ke paisA joIe. saheja keLavAyelI buddhi tathA saraLa aMtaHkaraNae baMne hoya te bahu che. saraLa aMtaHkaraNane artha evo nathI ke
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane ] zuddha, doSavinAnuM niSpApa aMtaHkaraNa; paNa saraLa aMtaHkaraNano artha eTale ja che ke khoTI haTha dhAraNa karyAM vinA je kAMI kahevAmAM Ave te vicAravaDe samajavAne prItipUrNAMka tatpara rahevu. buddhi je vAtano svIkAra na kare te vAta mAnavI evuM kahevAnuM tAtpa nathI. yathA upadeSTA puruSo evuM manAvavAno Agraha karatA ja nathI, parantu dhaNAnA evA nArA svabhAva paDI gayA hoya che ke kahenAra zuM kahe che te sAMbhaLavuM ja nahi, ane potAnA prathamathI khAMdhI beThelA nizcayane anukULa kArbanuM kahevuM na jaNAyuM ke tatkAla te khATTu che, te gapa che, evA durAgraha dharI rAkhavA. Avu ataHkaraNa kalyANane sAdhI ApanAra thatuM nathI tethI sukhane IcchanAra vivekI sajjatAne saraLa aMtaHkaraNa bahu jarUranu che, ema je vidvAno mAne che te cogya che. zAstronA rahasyane ja ne ! A graMthamAM pratipAdana karavAnu che, tApaNa tenA sarvAM sAmAnya vidyAvALA manuSyo paNa lAbha laI zake eTalA mATe tenI bhASA bahu saraLa rAkhavA dhAryuM che. kahina prakriyAe ane paribhASAno banatA sudhI tyAga karavAmAM Avaze; ema chatAM zAstranI paribhASAno upayoga karavAnu prayAjana jaNAro to te sthaLe tene banatA sudhI spaSTa artha karavAnA prayatna thaze. atra je vicArA vaNavavA dhAryuM che, te vicArAne aMtaHkaraNamAM utAratAM, ane zarIranA rAmeromamAM te vicArene pravezAvatAM, sukha je prANImAtranI IcchAno viSaya che, te avazya prApta thAya che. nivRttithI maLanArAM UMcAmAM UMcAM sukho te Ape che, eTaluM ja nahi, paNa e vicArAnA pravRttimAM paNa upayoga karatAM te pravRttinAM sukhAne paNa avazya pragaTAve che. potAnuM tathA potAnAM kuTuMbIjanonuM zarIra nIrAga rahe tathA baLavAn rahe, ema kANu nathI Icchatu ? potAnA vyavahAra nidhi sArI rIte cAle, ane jIvanane nibhAvanArI vastuo tathA viSayanAM nyAyamAge maLanArAM sukho kANu nathI icchatuM ? vyavahAramAM rahenAra sane tenI IcchA hAya che, ane vyavahAranAM sukho ke paramAnAM sukhA maLavAmAM manuSyonA mananI sArI athavA UMcI sthiti e ja mukhya kAraNa che, e vidvAnAnA tathA satzAstrone nizcaya hAvAthI vicAravarDa mananI UMcI sthiti karavAnAM sAdhanAne jaNAvanAra A graMdha . sane premathI Adara ApavA yogya hAya e svAbhAvika che. A zradha vAMcyuM ke bIjA ja divasathI dharamAM seAnAnA DhagalA thaze ke rAgamAtra jatA raheze, ke bhImasenanA jevu daza hajAra sa`nuM baLa Avaze, ke doSa
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara mAtrano laya thaI nirdoSatA Avaze, ke bIjAonA vyAdhio TALI meTA camatkArika puruSa gaNuIzuM, ke jene tene vaza vartAvIzuM, ke moTA moTA rAjAo ApaNe page paDe, evA vizvAmitra ke vasiSTha banI jaIzuM, ke AkAzamAM UDIzuM, ke devalokamAM jaIne devakanyAone varIzuM ke aNimA mahimA vagere siddhio meLavIzuM, ke siddhezvara banI jaIzuM, ke dhAreluM saghaLuM siddha karI zakavAnuM baLa meLavIzuM, evuM je anumAna karyuM hoya, te priya vAMcanAra ! prathamathI ja kahI devA do ke e tamArI AzA tame dhAratA hazo teTalI satvara siddha thAya tema nathI. sadvicAranuM, zuddha aMtaHkaraNanuM, upara kahyuM teTaluM ane tethI paNa anaMtaguNa vadhAre baLa che, te vAtanI nA nathI paNa te zuddha vicAranuM svarUpa, meDhe sArA vicAra babaDavo ke manamAM dazaviza vAra ke vadhAre vAra ramADe, eTalAmAM ja AvIne aTakatuM nathI. je zuddha vicAra manuSyone paramezvarajevA karI mUke che, tenuM svarUpa bahu UMcuM che. ApaNu jevA manuSyo-ApaNuM karatAM paNa vadhAre deSavALA rAkSasa jevA svabhAvanA manuSyo paNa-paramezvara jevA karI mUkanAra te zuddha vicArane sAdhI zake che, ane paramezvara jevA thAya che emAM kaze ja zaka nathI, paNa te eke dahADe nahi. sAdhana jANyuM ke bIje ja dahADe keIsiddha thatuM nathI, thayuM nathI ane thavAnuM nathI. rAyaNanuM bIja vAvIne bIje ja dahADe rAyaNuM khavAtI nathI. zuddha vicArane niraMtara sevyA vinA, ApaNuM zarIramAM rUrUvAmAMthI tenI varALa nIkaLatI anubhavyAvinA zuddha vicAranAM sarvottama phaLa jaNAtAM nathI. mATe A graMtha e vAMcavAthI ja ke tenA vicAre, jema vRddha manuSya mukhamAM kaI kaThaNa padArtha nAkhI maLamaLAvyA kare che tema cArapAMca dahADA ke cArapAMca mahinA aMtaHkaraNamAM maLamaLAvyA karavAthI ghaNuM moTA phaLanI AzA jemane bAMdhavI hoya temaNe tene vAMcavAne parizrama karavA agatya nathI. parase utAryAvinA UMcuM phaLa maLatuM nathI, ane parase utAryAvinA maLelA phaLamAM mAla ke svAda hete nathI; tethI priya vAMcanAra ! spaSTapaNe pharIne kahIe chIe ke A graMthamAM varNavavAmAM AvanAra vicAronuM akhaMDa sevana karavAthI ja ane pariNAme te vicAronuM ane ApaNuM, jema dUdhamAM sAkara maLI jAya che tema, ekarUpa karI nAMkhavAthI ja phaLane prakaTavAno saMbhava che. ghaNA AkaLA svabhAvanA adhIrA mANaso koI vAtane sArI tathA uttama phaLane ApanArI jANe che ke tarata temAM kUdAnI peThe jhaMpalAve che, ane tene sarva
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane ] prakAre rUDI rIte abhyAsa karyA vinA upalaka upalaka tene A cheDethI te pele cheDe joI nAMkhe che. temAM je karavAnuM kahyuM hoya che te karatA nathI, ane kare che te jevI rIte ane jeTale kALa karavAnuM kahyuM hoya che te rIte karatA nathI. ane pachI AvA lapalapATathI ane capacapATathI sevelI kriyAupara, hAI korTanA vaDA nyAyAdhIzanI peThe sApha (Judgment) ApavA besI jAya che! priya vAcaka! tame savivekI che, sukha meLavavuM hoya te tene mATe ghaTata parizrama karavo ja joIe, evA vicAravAna puruSoe sevelA nizcayavALA che, dharma ane dhairyavALA cho, sukhanAM sAdhano sAdhavAmAM AgrahavALA tathA utsAhavALA che, nyAyathI maLanArAM sukhone ja sevanArA cho, saddaguNane jyAMtyAMthI saMgrahIne tamArA hRdayarUpI bhaMDAramAM bharavAne prItivALA cho, paramezvarane mAnanArA, tathA paramezvaramAM sarvotkaTa bhakti prakaTAvavAnI abhilASAvALA cho, tathA saraLa aMtaHkaraNanA che, ema jANI tamAre mATe A graMtha paramAtmAnA baLathI lakhavAno AraMbha karyo che. paramAtmA tenuM rahasya tamArA hRdayamAM yathArtha daDha kare, tathA te pramANe tamane vartavA zaktimAna karI, tamane pravRttinAM tathA nivRttinAM sarvotkRSTa zuddha sukho Ape. punaH buddhimAM satvano alekika prakAzanAMkhanAra paramAtmAnuM maraNaciMtanayajana karI A graMtha lakhavAnA kartavyamAM joDAIe chIe. prakaraNa 1 paramezvaranuM svarUpa manuSyanuM svarUpa [ogyatAvALuM anukULa mana hoya che, te manuSyane sukhanuM bhAna thAya che, ane ayogyatAvALuM pratikULa mana hoya che, te manuSyane duHkhanuM bhAna thAya che, evo sarvane anubhava hovAthI sukhaduHkhane khare hetu manuSyanuM mana ja che, e siddha thAya che. priya vAMcanAra ! tamane je duHkhanuM arthAta ochA sukhanuM bhAna thatuM hoya to tenuM kAraNa e ja che ke sukhane anubhavavA mATe tamArA mananI jevI sthiti hovI joIe tevI nathI. ane mananA amuka prakAranA nizcaya
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 [ zrI vizvavavicAraratnAkara athavA vicArA, e ja mananI anukULa athavA pratikULa sthitinuM svarUpa che, tethI jo tamane duHkhanuM bhAna thatuM hoya to tamArA nizcayeA athavA vicAro doSavALA che, e ja siddha thAya che. AthI karIne tamArI duHkhavALI sthiti TALavA mATe tamAre tamArA mananI prApta sthitine arthAt tamArA vicAra ane nizcayAne pheravavAnI jarUra che, ane sukhavALI sthiti meLavavA mATe sukhane ApanAra vicArA ane nizcayA tamArA manamAM dRDhapaNe sthApavAnI jarUra che. paraMtu jyAMsudhI eka vAsaNamAM kacarA bharyAM hAya che, tyAMsudhI temAM navI vastu bharI zakAtI nathI, tema manamAM jyAMsudhI eka prakAranA niyeA dRDhapaNe mULa dhAlIne rahyA hoya che, tyAMsudhI temAM navA nizcaye pravezI zakatA nathI, ane mULa dhAlI zakatA nathI. Ama hovAthI sukhanI IcchAvALA tamAre A lekha vAMcatI vakhate, ane tenA abhyAsa karatI vakhate tamArA jUnA nizcayone bhUlI javAnI ane bALakajevA aMtaHkaraNavALA thavAnI prathama agatya che. lakhelA kAgaLa upara nevu" lakhavAmAM Ave che te jUnuM tathA navuM lakheluM baMne bagaDe che, tema eka prakAranA karelA ayogya nizrayAne bhUlyAvinA navA nizcayo manamAM sthApavAmAM Ave che te manamAM bhAre avyavasthA thAya che. tethI A lekhamAM lakhavAmAM AvanAra sukhada nizrayA aMtaHkaraNamAM daDhapaNe sthapAya eTalA mATe tamArA aMtaHkaraNane kArA kAgaLa jevuM karavA vijJapti karavAmAM Ave che. A lekhamAMnA kAI kAI vicAro ke nizcaye tamArA vicArathI tamane judA jaNAya, athavA doSavALA jaNAya, athavA tamane yathArtha rUpamAM na samajAya tA vyAkuLatA sevavA prayojana nathI. A lekhanI samApti thatAM sudhI dhaiya dharajo ane Aje je doSavALuM jAtuM haze te AgaLa cAlatAM tamane nirdoSa jaNAze, je je vicArAmAM tamane virAdha jevu bhAsaze, te ja vicAro lekhanI samAptipa tamAM avirodhI bhAsaze, tethI mananI, yogyatAvALI anukULa sthiti karavAnI IcchA hoya to bALakanA jevuM aMtaHkaraNa rAkhIne je je lakhavAmAM Ave tene virodhI tarka karyAM vinA svIkAravAne tathA AcAramAM mUkavAne prayatnavAn thavuM e ja yogya che. lekha samApta thaye, tamane A A nizcayA na ruce te svata MtrapaNe tamArA pUrvAMnA nizcayone anusaro.] paramAtmA kevA che tathA kyAM rahe che . e vagere praznano khulAso karatAM ApaNu vedanI zruti kahe che ke eko devaH sarvabhUteSu gUDhaH sarvavyApI sarvabhUtAMtarAtmA /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane] 11 paramAtmA eka che, te sarva bhUtamAM eTale utpanna thayelI vastuomAM gupta rahe che, te sarva sthaLe vyApI rahelA che, tathA te utpanna thayelI sarva vastuonA aMtarAtmArUpa che. Ama che te pachI Aje jema ghaNAM apava matinAM manu paramezvarane kalAsamAM ke viSNulokamAM ke maMdiramAM ke koI tIrthamAM ke AkAzamAM ke eve koI eka ja ThekANe rahelA mAne che, tevA te nathI; athavA temanAM sabase rUpa ke hajAra rUpa ke tetrIza koDa rU5 mAne che, tevA paNa te nathI; paNa te eka che, ane A saSTimAM najare paDatI sarva vastuomAM-jIvavALI ane jaDa evI sarva vastuomAM-te che. vaLI paramAtmAne zruti sAkSara retA jevo nizcA sAtI, caitanyasvarUpa, kevala tathA nirguNa kahI vaNe che. Ama hovAthI ghaNA jema temane be hAthavALA, cAra hAthavALA, ATha hAthavALA, ke game tevA AkAravALA ja mAtra mAne che, tevA paNa te nathI. te caitanyasvarUpa arthAta prANImAtrane cetanA ApanAra baLarUpa che. te utpanna thayelI saghaLI vastuonA mULa kAraNarUpa che; ane tethI karIne mATIrUpa kAraNamAMthI utpanna thayele ghaDo jema pitAnuM kAraNa je mATI tenAthI judo nathI, tema paramAtmArUpa kAraNamAMthI utpanna thayeluM A AkhuM jagat paramAtmAthI juduM nathI. paramAtmA pratyeka vastunA aMtarAtmArUpa rahIne tenI utpatti, sthiti tathA nAzane kare che. jIvatI athavA jaDa je je vastuo A jagatamAM jaNAya che te sarva temanA aNuaNumAM gUDha tathA aMtarAtmArUpe rahelA A paramAtmAvaDe ja jaNAya che. paramezvara e koI eka ja sthAnamAM AkAra dharIne rahelI caitanyamaya, jJAnamaya, sukhamaya ke sAmarthyamaya vyakita nathI. paramezvara e ApaNAM carmacakSue na jaNAya evI, tathA sparza na karI zakAya evI sarvavyApI citanyamaya kaMIka satya vastu che. te pUrNa premamaya, pUrNa jJAnamaya tathA anaMta sAmarthyamaya che. saMpUrNa sukha, saMpUrNa jJAna, saMpUrNa sAmarthya, ane saMpUrNa satya je ekamAM ekatra thaIne rahelAM che te paramAtmA, paramatatva athavA paramezvara che. A sarva jemAM ekatra thaIne rahe che, evI eka ja vastu che, ane te paramAtmA che. te sarvatra vyApI rahelA che. evI eka paNa vastu nathI, evuM eka paNa sthAna nathI, evo eka paNa samaya nathI jyAM te na hoya. kAraNa ke
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ [zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara sarva vastu. sarva sthAna ane samayanA vibhAgo temanA vaDe ja che. te ja sarvanA mULa kAraNa che. paramAtmA caitanyasvarUpa che. caitanyane ApaNe ApaNAM A carmacakSuvaDe joI zakatA nathI, paraMtu jyAre te mAyAnA eTale jaDa vastunA saMbaMdhamAM Ave che, tyAre ApaNe temane joI zakIe chIe. jema agnine arthAta uSNatAne ApaNe chUTI joI zakatA nathI, paraMtu jyAre te lAkaDAnA saMbaMdhamAM Ave che tyAre ApaNe tene joI zakIe chIe, tema caitanya mAyAnA saMbaMdhamAM Ave che tyAre ApaNI IdivaDe tene ApaNe anubhava karI zakIe chIe. jema agni koI paNa dvAravaDe prakaTa thaI zake che, tema caitanyane, koI dvAra hoya che te ja anubhava thAya che. jyAre ApaNe kaI manuSyane joIe chIe tyAre ApaNe te manuSyamAM huM paNuM dhAranAra ane vicAra vagere karanArane jotA nathI, paNa tenA zarIrane ja mAtra joIe chIe. zarIrarUpa dvAravaDe ja caitanya anubhavamAM Ave che. jema varALa keI yaMtramAM praveze che tyAre ja ApaNane tenA asAdhAraNa addabhuta sAmarthyane anubhava thAya che, tema zarIrarUpa ThAravaDe ja paramAtmAnA asAdhAraNa abhuta sAmarthyane anubhava thAya che. varALamAM game teTaluM baLa chatAM paNa je yaMtra doSavALuM athavA sAdhAraNa hoya che te ApaNane varALanA sAmarthyane anubhava thatuM nathI, tema paramAtmA anaMta baLa tathA aizvaryavALA chatAM paNa, je zarIrarUpa jaDa padArthanA saMbaMdhamAM te hoya che, te zarIrarUpa jaDa padArtha joIe tevI yogyatAvALo nathI hate te temAM paramAtmAnuM anaMta baLa tathA ezvarya vagere ApaNane anubhavamAM AvatAM nathI. Ama havAthI paramAtmA eka mATInA DhephAmAM hovA chatAM paNa e mATInA TekArUpa zarIra paramAtmAnA anaMta baLane prakTa thavA yogya na hovAthI ApaNane e mATInA DhephAmAM mATIpaNavinA vizeSa kaMI jaNAtuM nathI. e ja pramANe vRkSamAM paramAtmA hovA chatAM, eka kIDAmAM paramAtmA hovA chatAM ane eka pazumAM paramAtmA hovA chatAM te te zarIre paramAtmAnA sAmarthyane prakaTa thavA 5 dvArarUpa na hovAthI temAM paramAtmAnA bahu ja maryAdavALA sAmarthyane ApaNane anubhava thAya che. manuSyazarIra adhika yogyatAvALuM hovAthI te zarIramAM paramAtmAne ApaNane vizeSa anubhava thAya che, ane keI mahApuruSanuM zarIra sarva prakAranI yogyatAvALuM hovAthI paramAtmAnA asaMkhya kaLAvALA sAmarthyane ApaNane temAM anubhava thAya che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhanA ] 13 kRSNa, rAma, buddha, caitanya, jarathuSTra, mahamada, khrista vagere IzvarAvatAra zAthI manAyA hatA, ane lAkhA manuSyo Aje temane zAthI pUje che, tenu kAraNa sAdhAraNa muddhivALA manuSyane pazu have spaSTa thayA vinA rahe tema nathI. kRSNa, rAma vagerenAM zarIra paramAtmAnA anubhava thAya evI yAgyatAvALAM hovAthI, temanA zarIramAM paramAtmAnuM sAmarthya vagere, jonArAne anubhavamAM AvyuM hatuM, ane tethI, jema varALamAM baLane jANanAra kAI yaMtrane kharIdanAra, UnA pANInA UkaLatA unAmaNAmAMthI varALa nIkaLatAM chatAM, unAmaNAne hajAro rUpaiyA ApIne kharIdato nathI, paNa varALanuM baLa jemAM ekatra thaI kAryaMne sAdhI zakatu hAya tevA yatrane ja kharIde che, tema paththara, jhADa, dhRtarAM, bilADAM sarvAMmAM paramAtmA chatAM, temAM paramAtmAno anubhava thavA jevI ce!gyatA na heAvAthI buddhimAna manuSyoe temane pUjavA yogya gaNyAM nathI, paNa rAmakRSNa vagerene ja pUjavA tathA sevavA yAgya gaNyA che. paramezvara premasvarUpa che. sAstra brahmanAM ' asti ' (OM), 'bhAti' (prakAze che ), tathA ' priya ' evAM je traNa lakSaNe vaNe che, temAMnuM ' priya ' lakSaNa te A prema che. A premanuM ' AnaMda' athavA 'sukha' e zabdovaDe paNa ghaNe sthaLe varNana kareluM che. e ja pramANe ' asti'nuM 'sat ' zabdavaDe tathA 'bhAti'tuM 'cit' eTale jJAna zabdavaDe varNana kareluM che. premane athavA Anadane nevavaDe ApaNe joI zakatA nathI, athavA te kevA haze, e viSe ApaNe kalpanA karI zakatA nathI. jyAre te kaiAI zarIramAM prakaTa thAya che tyAre ja ApaNe te zuM che, athavA kA che, te samajI zakIe chIe. vizvamAM jyAM jyAM prema athavA sukha jaNAya che, te saparamezvaranA ja dhama che. pati-patnIne prema, mAtA-pitA tathA putra vacce prema, mitronA parasparanA prema, e sarva pUrNa premasvarUpa paramezvaranA aMza che, te premanA aze te te manuSyanA zarIradvArA pratyakSa thayA che. mAtAnA hRdayamAM potAnA bALakaprati prakAzane pAmate asAdhAraNa prema, e premasvarUpa paramAtmA ja che, paraMtu mAtAmAM, te prema mAtAnA hRdayadrArA vadhAre caDhatI kaLAmAM prakaTa thayo hAya che. bhaktinA hRdayamAM potAnA upAsya devapratinI nima`La bhakti, e te premanI tethI paNa vadhAre caDhatI kaLA che; ane caraacara saCmAM jemane asAdhAraNa vizuddha prema prakaTa thayA che, evA sarvAtmadarzI brahmIbhUta mahAtmA puruSonAM hRdayamAM virAjato prema, e premanI zmA vizvamAM sarveitkRSTa kaLA che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 [zrI vizvavaMdhavicAraratnAkara jema dIpaka melI hAMDImAM paNa prakAze che, ane nirmaLa hAMDImAM paNa prakAze che, paraMtu pAtranA bhedavaDe prakAzamAM bheda paDe che, tema paramAtmarUpa A prema [NI kAmIjananAM hRdayamAM paNa prakAze che, ane sarvAtmadazI mahAjananAM hRdayamAM paNa prakAze che, paraMtu aMtaHkaraNanA bhedavaDe eka prema ayogya gaNAya che, ane bIjo yogya tathA sarvee prApta karavA yogya gaNAya che. prema Izvarane aMza hovAthI jenA jenA hRdayamAM te prakaTe che-pachI te manuSya vidyAbhata hoya, dezabhakta hoya, mAtRbhakta hoya, patnIbhakta hoya, kalAbhakta hAya, Izvarabhakta hoya, ke pachI parastrIbhakta hoya to paNa-tyAM sukhane ja prakaTAve che; ane premanA A sukhada svabhAvane lIdhe ja manu ayogya premane tyajI zaktA nathI. prema che ke ayogya nathI paNa premane prakaTa thavAnuM dvAra ja yogya ke ayogya hoya che, e vArtAnuM ApaNe vismaraNa na karavuM joIe. - paramezvara jJAnasvarUpa che. satazAstro temane "cita ' svarUpa athavA citizakti" athavA "bhAti' evA evA bhinna zabdothI vaNe che. vizvamAM jyAM jyAM jJAna athavA buddhino anubhava thAya che, te sarva, pUrNa jJAnasvarUpa paramezvaranA nyUnAdhika aMzamAM ApaNane pratIta thatA aMza ja che. aMtaHkaraNarUpa dvAravaDe jJAnasvarUpa paramAtmA jJAnarUpe prakaTa thAya che. dvAra bheda e ja jJAnanI ochI vadhatI kaLAmAM kAraNa hoya che. jema gharamAM meTuM dvAra hoya che, to ghaNe prakAza Ave che, bArI hoya che te zeDo Ave che, ane nAnuM jALiyuM hoya te tethI paNa ocho Ave che, tema malina aMtaHkaraNamAM jJAnasvarUpa paramAtmA ghaNI ja nyUna kaLAthI prakAze che, rAjasa aMtaHkaraNamAM tethI caDhatI kaLAthI prakAze che, sAtvika aMtaHkaraNamAM tethI paNa vadhAre caDhatI kaLAmAM prakAze che, ane zuddha sAttvika aMtaHkaraNamAM asAdhAraNa jJAnavibhavavaDe prakAze che. jJAna prApta karavAne arthe bahArathI navuM navuM jANavuM e nathI, paNa hRdayamAM je jJAnasvarUpa paramAtmA che, temane prakAzavAnI anukULatA karI ApavI e che. bhItaramAM je che, tene bahAra yatheccha prakAza paDI zake ema karavuM e ja zikSaNane hetu che. AthI je zikSaNamAM, bhItaramAM rahelA jJAnasvarUpa paramAtmAne bahAra prakaTa thavAnI anukULatA racI ApavAmAM AvatI nathI, paNa asaMkhya bAbatene bahArathI aMdara bharavAmAM Ave che, te kharuM zikSaNa nathI. ethI zikSaNane artha sarato nathI. jJAnasvarUpa paramAtmA pratyeka
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane] 15 manuSyanA aMtaramAM che, ane bahAra jJAnasvarUpe prakaTa thavA sarvadA tatpara che. temane prakaTa thavA yogya aMtaHkaraNa thatAM te tatkALa prakaTa thAya che. bahAranA dvArethI arthAt sAdhanothI vizeSa karIne jyAMtyAM jJAna prApta karavAne prayatna thate jovAmAM Ave che, kAraNa ke jJAnanuM Adi kAraNe bhItara che, evuM sarva manuSyo jANatA nathI. bahAranuM zikSaNa e aMtaHkaraNane kaMIka aMze yogyatAvALuM karanAra che, paraMtu te yathArtha jJAna prakaTAvanAra nathI. yathArtha jJAna, jJAnasvarUpa paramAtmAmAMthI ja thAya che. aMtara UtarI manuSyae temanI pAsethI ja te prApta karavuM joIe. paramAtmA e sarva guruomAM atyaMta AzcaryakAraka guru che, te sarva sthaLe ane sarvakALa sarvane prApta che, ane temanuM zikSaNa prApta karatAM dravya kharacavuM paDatuM nathI. paramAtmA sAmarthya che. paramAtmA sarvazakta che, eTaluM ja nahi, paraMtu te sarvazaktivaH5 che. anya zabdomAM kahIe te jyAM jyAM baLa che, jyAM jyAM sAmarthya athavA zakti che, te sarva A sAmarthyasvarUpa paramAtmAnA ja aMze che. ApaNA astitvanuM nitya kAraNa paramAtmA kevaLa sazakta che, eTaluM ja nahi, paNa sarva sAmarthyasvarUpa che. paramAtmA sarvajJa che, eTaluM ja nahi, paraMtu sarva jJAnasvarUpa che. te sarvavyApaka che, eTaluM ja nahi paNa teo sarvavyApakatA che. amuka guNavALA paramezvara che, evuM nathI, paNa te guNasvarUpa ja paramezvara che. guNa ane guNa evo paramAtmAmAM bheda nathI. zakti ane zakitamAna evA be bheda temanAmAM nathI. guNa ane guNI ubhaya, zakti ane zaktimAna ubhayane paramAtmAmAM abheda che. jemAM samagra zubha guNo ekatra thayA hoya, evI kaI vyaktivizeSa paramAtmA nathI, paNa kevaLakalyANa svarUpa ja, kevaLa sukhasvarUpa ja, kevaLa jJAnasvarUpa ja, ane kevaLa zubhaguNasvarUpa ja paramAtmA che. paramAtmA athavA paramatatva tyAre satya vasturUpa che. cara ane acaramAM pratIta thatA jIvananuM, premanuM, jJAnanuM ane sAmarthyanuM te mULa kAraNa che. sthAvara ane jaMgama prANI padArthodvArA e paramAtmAnuM svarUpa, cisvarUpa, AnaMdasvarUpa, ane sAmarthya ApaNane anubhavamAM Ave che. sthAvara ane jaMgama prANI padArtho e paramatatvane prakaTa thavAnAM dvAra che. jema lAkaDuM athavA saLagI uThe e kaI padArtha na hoya te agni prakaTa thatuM nathI, tema sthAvara ane
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 [vizvava'ghavicAraratnAkara jaMgama prANIpadArthoM na heAya to e paramAtmA prakaTa thatA nathI. jaDa athavA mAyAnA sabadhavaDe ja paramAtmAnuM ApaNe bhAna karI zakIe chIe. jema lAkaDuM e vastutaH agni ja che, tema sthAvarajaMgama padArthoM pazu vastutaH paramatattva ja che. lAkaDAmAM jema agninI zAMta kaLA che, ane saLagAvelA lAkaDAmAM tenI jAgrata kaLA che, tema sthAvarajaMgama prANIpadArthAMmAM keAImAM paramAtmA zAMta kaLAthI sthita che, ane kAImAM jAgrata kaLAthI vilase che. pratyeka pata, pratyeka nadI, pratyeka vRkSa, pratyeka pazu, pratyeka manuSya, svalpamAM je je dRSTie paDe che ane je je dRSTie nathI paDatu, te sa` eka paramAtmAno ja vilAsa che. paramAtmAnI ja caDhatIUtaratI kaLAnAM e sarva svarUpo che. kIDI game teTalI tuccha che, ane hAthI game teTalA moTA che, kAI ati raka manuSya game teTalA kSudra che, ane eka nRpati game teTalA mahAna che, topaNa te sava eka paramatattvanI ja caDhatIUtaratI kaLA che. kaDImAM raheluM tuccha khaLa ane hAthImAM raheluM asAdhAraNa baLa sAmarthyasvarUpa paramatattvanA ja caDhatAUtaratA prakAra che. mUkhanI mUrkhatA ane vidrAnI vidvattA, pUrNa jJAnanA caDhatAUtaratA bheda che. aizvarya vAnanuM aizvarya ane daridranI daridratA pUrNa aizrvaryasvarUpa paramAtmAnA ja nAnAmoTA vibhAga che. AvA caDhatAUtaratA bheda chatAM, tuccha ucca prakAra chatAM, te prakArAnI pAchaLa uccanIca bhedarahita pUrNa ekarasa paramatattva vilasI rahyuM che. nRpatinA aizvaryanI pAchaLa ane bhikSukanI bhikSukatA pAchaLa prakAzatA paramatattvamAM kazA ja bheda nathI. mahAsAgaramAMthI lIdheluM eka khadujaLa apAra pradezapata vistarelA mahAsAgaranA jaLanA jevuM ja che. tenA eka biMdu jeTalA jaLamAM, ke eka leTA jeTalA jaLamAM ke eka moTA pIpa jeTalA jaLamAM, AkhA mahAsAgaranA jaLamAM je tattvA che, te ja tattvA rahelAM che. je pramANathI mahAsAgaranA jaLamAM tattvanA saMcAga thayA che, te ja pramANathI eka biMdu jeTalA jaLamAM paNa tattvonA saMcAga thayA che. jaLasvarUpe mahAsAgara jeTalA pUrNatAvALA che teTaluM ja biMdu paNa potAnA jaLasvarUpamAM pUrNa tAvALu che. temAM je bheda che te mAtra jathAmAM athavA vistAramAM che. eka biMdu jaLamAM ane mahAsAgaramAM jaLatva pUrNapaNe che. eka biMdu AkhA mahAsAgara che, ema kahevAnuM tApa nathI, paNa biMdu ane mahAsAgara svarUpe eka che, e ja kahevAnuM tAtparyaM che. biMdu jaLamAM jaLatva pUrNa paNe raheluM che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane ] 17 te ja pramANe sthAvarajaMgama pratyeka padArthamAM brahmatva pUrNapaNe raheluM che. samagra brahma, maryAdAvALo eka padArtha athavA prANI che, ema nahi paraMtu pratyeka prANI padArtha brahmasvarUpa che, arthAta pratyeka prANI padArtha eka paramAtmAnAM ja pratIta thatAM bhinna bhinna rUpe che. paramatatva patharAmAM patharArUpe lehamAM leharUpe, vRkSamAM vRkSarUpe prANImAM prANIrUpe ane manamAM manuSyarUpe thaI rahyuM che. jema divela e dIpakane pitAne prakAza prakaTa karavAnuM UtaratA prakAranuM dvAra che, tela e tethI caDhatA prakAranuM dvAra che, ane ghI e tethI paNa caDhatA prakAranuM dvAra che, tema pathare e paramatatvane pitAnuM sAmarthya prakaTa karavAnuM bahu UtaratA prakAranuM dvAra che, vRkSa e tethI caDhatA prakAranuM dvAra che, pazu e tethI paNa caDhatA prakAranuM dvAra che, ane manuM zarIra e A bhUlakamAM sarvathI caDhatA prakAranuM dvAra che. manuSyazarIramAM A paramAtmA pUrNapaNe pitAnA sarva aizvaryathI prakAze che; ane tethI ja manuSya zarIra sarva zarIramAM zreSTha zarIra gaNAyuM che. dIpakane prakaTa thavAnI sAmagrI--jevI ke divela, diveTa vagere-te jema jema zuddha ane UMcA prakAranI hoya che tema tema dIpaka adhika adhika prakAzathI prakAze che, tema paramAtmAne prakAza pAmavAnuM dvAra je manuSya zarIra te jema jema zuddha ane UMcA prakAranuM hoya che tema tema te zarIramAM paramAtmA adhika adhika prakAzathI prakAze che; te eTale sudhI ke brahmavidyauva mavati e zrativacana pramANe manuSya paramAtmArUpa ja thaI rahe che, arthAta paramAtmAnuM sarvattapaNuM, sarvazakatapaNuM, sarva aizvarya vagere manuSyamAM prakaTa thaI rahe che. pratyeka carAcara prANI padArthonA astitva hevApaNuM)mAM paramAtmA kAraNa che, eTaluM ja nahi, paraMtu pratyeka kSaNe jayAM sudhI te padArtha astitvamAM rahe che, tyAMsudhI paramAtmA te padArthanA aNuaNumAM vyApI rahelA hoya che. A pramANe prANI padArthanA aNuaNumAM paramAtmA vyApI rahIne te prANIpadArthanuM saMrakSaNa piSaNa tathA saMhAra kare che. saMhAra e ApaNI daSTie ja mAtra che; vastutaH saMhAra e te padArthanI vadhAre UMcI sthiti karavA arthe ja hoya che, kAraNa ke eka vastunI vadhAre UMcI sthiti karavI hoya te tenI je sthiti hoya tene nAza karyA vinA thatI nathI. AthI paramAtmAnI saMhAraka sattA, ghaNuM jema dhAre che tema nimbara nathI, paNa karaNALu ane
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara saMrakSaka che. paramAtmAnI utpAdaka (utpanna karanAra), saMrakSaka ane saMhAraka sattA pratyeka dazya padArthomAM pratyeka kSaNe kriyA karyA ja kare che. zarIramAM pratyeka kSaNe asaMkhya aNuone saMhAra thAya che, asaMkhya navA Upaje che, ane asaMkhyanuM piSaNa thAya che. asaMkhya jUnA aNuone saMhAra thato rahe na hoya ane temane sthAne navA racAtA rahetA hoya te bALakanA zarIranI vRddhi kadI thAya nahi, arthAta paramAtmAnI saMhAraka sattA, e te padArthanI vRddhi ane UMcI kaLA karavA arthe ja che. jema zarIramAM thate nitya saMhAra, vinAzane mATe nathI, paNa unnatine mATe che, te ja pramANe mRtyukALe thate mATe saMhAra paNa vinAzane mATe nathI, paNa Urdhvagati karavAne arthe ja hoya che. paraMtu A vArtA adaSTane jevAnA sAmarthyavALA ja jANe che. IzvarI niyame sarvatra sarakhA hoya che. je UMce hoya che te nIce hoya che, ane je nIce hoya che te UMce hoya che, je atra hoya che te tatra hoya che, ane je tatra hoya che te atra hoya che, je pUrve hatuM ke vartamAnamAM che, ane je vartamAnamAM che te bhaviSyamAM haze, tethI karIne hamaNAM jema zarIramAM nitya thate saMhAra zarIranI unnati ane vRddhine arthe che, tema mRtyarUpa sAmayika saMhArakALe te zarIrane vinAza navA rUpamAM tenI unnati ane vRddhi arthe che, e siddha thAya che. paramAtmAnI A utpAdaka, saMrakSaka ane saMhAraka sattAne ApaNAM zAstro brahmA, viSNu ane stra kahe che, ane te traNe sattAo pratyeka aNumAM vyApelI hovAthI brahmA, viSNu ane ddhane pratyeka zarIramAM niraMtara vAsa hoya che. paramAtmA A dazya jagatathI kadI judA nathI ane eka kSaNa paNa judA kadI thaI zake tema nathI. jagatamAMthI paramAtmAne laI levAmAM Ave te jagata jevI koI vastu rahe tema nathI. paramAtmAvaDe ja A jagatanI sthiti che. paramAtmA ja jagatane AdhAra che. jagatanI pratIti paramAtmAvaDe ja che, tethI zAstrIya zabdomAM bolIe te paramAtmA ja A jagatarUpa thayA che. paramAtmAnA baLavinA eka pAnaDuM paNa hAlI zakatuM nathI, evuM je kathana lekamAM cAle che, te keTaluM satya che, te A vicArathI sahaja samajI zakAya tema che. A sarva vicArevaDe ApaNe je grahaNa karavAnuM che, ane hRdayamAM niraMtara ArUDha rAkhavAnuM che te e che ke ApaNe arthAt manuSyane AdhAra paramAtmA che. ApaNuM astitvanuM, ApaNI kriyAnuM, ApaNuM jJAnanuM, svalpamAM ApaNuM sarvasvanuM mULa kAraNa paramAtmA che. te ApaNAmAM niraMtara
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanA saraLa sAdhane ] che. te eka kSaNa paNa ApaNuthI judA nathI. te ApaNAmAM rahIne niraMtara ApaNI unnatine ja sAdhe che. ane A jJAna yathArtha samajAtAM ApaNuM bhayamAtra TaLI jAya che. paramAtmA sarvadA vidyamAna che. temanI vidyamAnatAvaDe manuSyanuM jIvana che. paramAtmAvaDe manuSya manuSyarUpe jIve che. sthata rIte manuSyane joIe te te traNane baneluM hoya ema jaNAya che. AtmA athavA caitanya, mana ane zarIra. AtmA athavA cetanya e zarIranA aMtastama pradezamAM raheluM che. ApaNA jIvanane vAstavika AdhAra e che. ApaNuM kharuM "huM' e che. e ApaNuM vAstava "huM 'avikriya, ajara, amara ane avinAzI che. ApaNuM zarIra badalAya che, ApaNuM mana badalAya che, paNa e ApaNuM vAstava "huM' ApaNane anubhava che ke bAlyAvasthAmAM je hatuM te ja Aje yuvAvasthAmAM che, ane vRddhAvasthAmAM raheze. ApaNuM vicAre, ApaNI sthiti, ApaNA saMbaMdhanuM sarva, seMkaDe ane hajAre vakhata badalAyuM haze, paNa e ApaNuM vAstava "huM' Aje pUrve je hatuM tenuM te che. e ApaNuM vAstava "huM' ApaNAmAM rahelA paramAtmA che. e zAzvata che, e purANa puruSa che. e aja, nitya, sAkSI, cetA, kevala, ane nirguNa che. e ApaNuM vAstava "huM' ApaNo AdhAra che, e Izvara che, e paramAtmA che, e ApaNA pitA che. tvameva mAtA = pitA tvameva e zlokamAM kahyA pramANe e ApaNI mAtA che, e ApaNA pitA che, e ApaNA baMdhu che, e ApaNe sakhA che, e ApaNI vidyA che, e ApaNuM dravya che, svalpamAM e ApaNuM sarvasva che. A aMtastama pradezamAM rahelA ApaNA vAstava "' mAM sthita thaIne pratyeka manuSya, huM ane tame niHzaMmpaNe kahI zakIe ke " brahma chuM,' mArAmAM ane paramAtmAmAM kaze ja bheda nathI. rahela nA: jIva ane brahmamAM kaze ja bheda nathI. mana e manucanuM bIjuM aMga che. e ajJAna ane ajJAnanAM kAryothI raMgAyeluM che. e buddhine athavA vicArane pradeza che. A sthaLe ApaNe vicAra vagere karIe chIe. ApaNuM vAstavika "huM' jyAre zuddha che, tyAre A azuddha che. ApaNA vAstavika "huM" mAM jyAre kazo ja pheraphAra thatuM nathI, tyAre AmAM divasamAM asaMkhya pheraphAra thAya che. ApaNuM vAstava ''
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara ' jyAre avinAzI che tyAre A vinAzI che. Apajhu' vAstava 'huM ' jyAre svaprakAza che tyAre A paraprakAza eTale jaDa che, ane ApaNA vAstava ' huM' thI prakAze che. ApaNA vAstava 'huM ' nA upara e eka AvaraNa athavA paDado che ema kahIe te cAle. te malina hoya che te ApaNA vAstavika ' huM ' mA prakAza bahAra nIkaLI zakatA nathI. te jema adhika svaccha ane tejasvI hoya che, tema ApaNuM vAstavika 'hu' adhika zuddha ane tejasvIpaNe prakAze che. rajoguNa ane tameguNavaDe te raMgAyatuM hoya che, tyAre ApaNA vAstavika ' huM ' no prakAza raMgAyalA jaNAya che; jyAre te sAttvika ane zuddhasAvika hoya che, tyAre ja ApaNu` vAstavika 'huM 'zubhra, ujjavala ane prazAMta sukhamaya prakAzathI prakAro che. manuSyone moTA bhAga, potAnA vAstavika 'huM mAM potAnu potApaNuM mAnatA nathI,----tenA astitvanuM temane bhAna ke jJAna paNa nathI--paNa A manane ja pote 'huM chuM' ema mAne che, ane tenI malinatAthI potAne malina mAne che, tenI jaDatAthI potAne jaDa mAne che, tena! vinAzIpaNAthI potAne vinAzI mAne che, tenA apazaktapaNAthI potAne alpazakta mAne che, svapamAM potAnuM kharuM bhAna bhUlI pote te ja che ema mAne che. zarIra e manuSyanuM trIjuM aMga che. e khAdya dRSTie dekhavAmAM Ave evuM, tathA sparzendriyathI sparza karI zakAya evuM sthUla che. A zarIra viSe AgaLa upara vistArathI vaNu na karavAno prasaMga AvanAra che, tethI A sthaLe, vistAra karyAM nathI. asaMkhya jaDamati manuSyo A zarIrane ja 'huM' rUpe mAne che. zarIranA bhItara tathA mananA paNu aMtastama pradezamAM rahelA potAnA vAstavika 'huM ' ne temane svapne paNa vicAra hotA nathI. je mahAnathI mahAna ane apAra vistAravALA paramAtmAmAMthI ApaNe sava' A pramANe, zarIra mana tathA AtmArUpe pratItimAM AvyA chIe, je paramAtmAmAM ApaNe sava` rahIe chIe, ane harIe karIe chIe, tathA je paramAtmAmAMthI ApaNe niraMtara ApaNuM jIvana prApta karIe chIe te paramAtmAthI eka kSaNa paNa ApaNe judA nathI. e paramAtmA prANIpadAmAtranA pitA che, ane ApaNe sa,-jaDa vastu, vRkSA, pazuo tathA manuSyA-paraspara baMdhu chIe. kAraNa ApaNe sarve eka ja paramAtmAnAM zarIra, mana, tathA AtmArUpe pratIta thayelAM rUpo chIe. joke jaDa vastuemAM,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhanA ] 21 tathA vRkSAmAM dhaNA manuSyo, zarIra, mana tathA AtmA evAM traNa aMgA che, ema svIkAratA nathI, topaNa eka patharAmAM ke eka vRkSamAM e traNe che. aNumAtramAM zarIra, mana tathA AtmA che. mAtra jaDa padArthAmAM mananI kaLA, ApaNune pratyakSa thAya e prakAre prakaTelI hatI nathI, eTalA ja bheda che. paratu te samAM mana che, evA yogavita puSonA anubhavapUrNAMka nizcaya che. vanaspatimAM mana hAvAnAM aneka udAharaNe kudaratanuM avalokana karanArane jaDI Ave ema che. velA, UMce caDhavA mATe jyAM AdhAra hAya che, te dizA tarapha potAnI zAkhAo nAMkhe che, ane adhArI jagAmAM UgelA cheDa prakAzamAM javAne satata prayatna kare che. A pramANe vRkSa, pazu, manuSyo sa, kAraNarUpe tathA kArUpe samAna hovAthI, saMmAM samAna prema rAkhavA, tathA sarvAMnA hitamAM pravRtti karavI, e manuSyano svadharma che. ja paramezvara tattvasvarUpa che, sarvavyApaka che, sAmarthya che, prema che, Anada che, evAM evAM vacanAthI bALakaSuddhinA azikSita manuSyo gabharAI jAya che. teoe paramezvarane be hAtha athavA cAra hAthavALA, potAnA jevA zarIravALA, ane potAnI peThe ja kAI sthaLamAM rahetA mAnyA hoya che, ane tethI paramezva ranuM AvuM svarUpa jyAre te jANe che tyAre teone, jANe te adhakAramAM bAtheADiyAM mAratA hoya ema bhAna thAya che. tattvasvarUpa paramezvarane samajavAmAM temanI mati paheAMcatI nathI. paramezvara maryAdAvALI vyakti che, evuM temane samajAvavAmAM Ave che, te ja temane zAMti thAya che. ethI UlaTu; dhaNA buddhimAna manuSyone paramezvara savyApaka, tattvasvarUpa jJAnasvarUpa, vagere lakSaNAvALA che, ema kahevuM e che tyAre, te eka vyaktirUpa tathA maryAdAvALA che, ema kahevu catu nathI. paramezvaranuM maryAdAvALuM tathA vyaktivALuM svarUpa che, ema sAMbhaLI teo bhaDakI UThe che, ane AvuM kahenArane teo ajJAna gaNI kADhe che. vastutaH paramezvara jema tattvasvarUpa che, tema vyaktisvarUpa paNa che. te jema sarva vyApaka che tema maryAdAvALA sthaLamAM paNa che. te jema tattvarUpe AkAravinAnA che tema game te AkArane dharavAnA sAmarthyavALA hovAthI asakhya rUpovALA che. prANIpadArtha mAtranI utpattinA kAraNarUpe te tattvasvarUpa che, nirAkAra che, amaryAda che, savyApaka che. vyaktimAM prakaTa thatAM, vyaktirUpa
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 [zrI vidhava'vicAraratnAkara AkAra dharatAM te sAkAra thAya che, ane maryAdAvALA jaNAya che. tamArAmAM ane mArAmAM pratIta thayelA paramezvara sAkAra che. prANImAtra paramezvaranAM sAkAra svarUpa che. e dvArAe paramezvaranuM nirAkAra svarUpa sAkAra thayuM che. tame ane meM potAnAM zarIradvArA e nirAkAra tattvasvarUpa paramAtmAne prakaTa thavAnI yatheccha anukUlatA karI ApI nathI mATe tame ane huM manuSyajevA ane jIvajevA rahyA chIe. viSNu, stra, ane brahmAnAM zarIra e nirAkAra tattvasvarUpa paramAtmAne prakaTa thavAne yatheccha anukUlatAvALAM hevAthI te Izvara che, ane Izvara manAya che. tame ane huM, ApaNA mUla kAraNusvarUpa paramAtmAne prakaTa thavAnI yatheccha anukUlatA ApaNAM zarIradvArA racI ApIe te tame ane huM paNa Izvara ja chIe. mahApuruSoe vividha sAdhanovarDa potAnu sthUla zarIra, sUkSma zarIra tathA kAraNu zarIra atyaMta vizuddha karI paramAtmAne prakaTa thavA mATe yatheccha anukUlatAvALuM racI ApeluM hAvAthI te paramezvarajevA gaNAyA che. arthAt tattvasvarUpe paramezvara nirAkAra chatAM, A prakAranA vicArathI sAkAra che. paramezvaranI pratIti, paramezvaranuM jJAna e sa` sAkAravaDe ja thAya che. sAkAra e nirAkArane prakaTa thavAnuM, ane ApaNane jaNAvAnuM dvAra che, mATe je sAkAranA niSedha kare che, te paramezvaranA vAstava svarUpane na samajIne ja niSedha kare che. nirAkAra tattvasvarUpa paramAtmA e sava sAkArAnA mULa kAraNa che. e sarva sAmarthyanA mahAsAgara che. emAMthI sa sAkAra potapotAne joItuM sAmarthya potapotAnI zaktipramANe khecI le che. e ApaNA mULa kAraNasAthe ApaNA niraMtara sabadha che. tame ane hu e paramAtmAnAM ja sAkArarUpeA chIe. e ApaNA mULa kAraNamAMthI jeTaluM ApaNe laIe, teTalA ApaNe bahAra pratItimAM AvIe chIe. echuM lenAra ochA sAmarthyavALA thAya che, vadhAre lenAra vadhAre sAmarthyavALA thAya che. kRSNa ane rAma potAnA A mUla kAraNane niraMtara jANatA hAvAthI te yatheccha khI temAMthI prApta karatA, ane IzvarI sAmarthya darzAvatA. ApaNe, ApaNA A mUla kAraNathI jANe judA chIe ema mAnI beThA chIe. ApaNA saMzayathI, ApaNI azraddhAthI, ApaNA ajJAnathI, ApaNA mUla kAraNarUpa mahAsAgaramAMthI AvatA pravAhane ApaNe rAkhyo che. ajJAnanI ADI bhAthI sAmarthya nA pravAha ApaNA tarapha Avato nathI. jJAnathI mukti thavAnuM je satzAstra kahe che te kevaLa sAcuM che. ApaNuM mULa kAraNa anaMta, apAra tathA sa` sAmarthyavALuM che, evuM yadhA jJAna thatAM ApaNI maryAdAvALI zaktino mUla
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane ] nAza thaI ApaNe amaryAda sAmarthyavALA thaI rahIe chIe. kacchamAM ane ApaNAmAM je bheda che te A ja che. teo pitAnA mULa kAraNathI pitAne abheda jANatA hatA, ane ApaNe tethI bheTavALA chIe ema mAnIe chIe. ApaNuM mULa kAraNathI judA paDI ApaNe vRthA duHkhane sahana karyA karIe chIe. e ApaNuM mULa kAraNa anaMta zubhane mahedadhi che. emAMthI keI kALe kAMI paNa khUTatuM nathI. tema e ApaNuM mULa kAraNa ApaNAmAM pitAnA anata sAmarthyane pravAha AvavA devA atatpara che, ema paNa nathI. jema dIpakane prakAza Apavo ke na Apa, evuM hatuM ja nathI,-tenA uparanuM AchAdana laI letAM te tarata ja prakAza Ape che-tema paramAtmAne keIna upara kRpA ke akRpA evuM che ja nahi. azraddhA, saMzaya, ane ajJAnanI ADI bhIte toDI nAMkhe, ane tarata ja tame paramatatvanI sAthe abhedabhAvane pAmaze. tamArAmAM paramatatvanuM sAmarthya tamArI IcchAnusAra praTaze. hAla nahi prakaTavAmAM ajJAna ja kAraNa che. Aja sudhI ApaNe ApaNuM A mUla kAraNanI upekSA ane anAdara karI, bahArathI ja sukhane ane sAmarthyane zepyuM che, ane temAM ApaNe niSphaLa thayA chIe. ApaNe pUrNa tRptine pAmyA nathI. pUrNa sukhane ane pUrNa tRptine pAmavA ApaNAM aMtaHkaraNamAM akhaMDa vega uDyA kare che. A vega anya kaI nathI, paNa ApaNA AtmAnI pitAnA mULa kAraNa paramAtmAmAM abheda thavAnI IcchA che. e vegane anusarI jyAM sudhI ApaNe paramAtmAmAM ekatAne nahi prApta thaIe tyAM sudhI e vega zamavAne nathI. tyAMsudhI game teTalAM bAhya sukho ApaNe saMpAdana karIzuM, te paNa ApaNane pUrNa zAMti ane pUrNa tRpti prApta thavAnI nathI. ApaNe AtmAdvArA, ApaNuM vAstava dvArA, ApaNuM mULa kAraNa paramAtmAmAM ApaNe abheda thaI zakIe chIe, ane te dvArA pUrNa jIvana, pUrNa prema, pUrNa jJAna, pUrNa sAmarthya, pUrNa sukha, ane pUrNa ezvarya prApta karI zakIe chIe. kevAM sAdhavaDe, kevA upAyathI A ApaNuM mULa kAraNamAM ApaNe abheda thavuM, e jANavuM mAtra have ApaNe bAkI rahe che. sarva zAstro A vAtano ja baMdha kare che. sAdhane A dizAmAM ja ApaNane dore che. e ApaNuM mULa kAraNamAMthI maLatA sAmarthyavaDe, have pachInAM prakaraNamAM ApaNe A sAdhanane vicAra karIzuM. tatkALa ApaNe niraMtara smaraNamAM rAkhavAnuM A che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 [zrI vidhava ghavicAraratnAkara ApaNA astitvanuM, ApaNA jIvananuM mULa kAraNa eka che, ane te saMvyApaka che. e mULa kAraNamAM sarva zubha, sarvasAmarthya, sarva jJAna raheluM che. e mULa kAraNa ApaNAmAM raheluM che, ApaNA dvArA pratIta thAya che, ane ApaNA tenAthI sadA abheda che, ane tethI karIne e mULa kAraNamAMthI je je ApaNe joIe te jJAnavaDe ApaNe laI zakIe chIe. prakaraNa 2 vicArarUpa kriyA prathama prakaraNamAM ApaNe vicAra karI gayA ke pratyeka prANIpadAnA aMtaramAM raheluM, te prANIpadArthanuM je mULa kAraNa che, te Izvara athavA paramatattva che; vizvamAM je asaMkhya prANIpadArthoM daSTie Ave che, te sava paramezvarathI abhinna che, ane jema eka ja jaLa, varALa, pANI ane barapharUpe jaNAya che, tema eka ja paramezvara vividha jaDacetana prANIpadArthAMrUpe pratIta thAya che; arthAt je je dRSTie paDe che, te nirAkAra paramAtmA ja sAkAra rUpe pratIta thAya che. paramezvaravinA A jagatamAM anya kazuM che ja nahi. paramezvara ja jagatArUpa pariNAmane pAmelA che. jaDa padArthAnuM jaDatva ane jIvatA padArthonu jIvatva e ubhaya eka paramezvaranI ja bhinna bhinna kaLA che. vividha prANIomAM pratIta thatuM jJAna ane prema e sa` paramAtmAnAM anaMta jJAna ane premanI kaLAo che. samagra vizva saccidAnaMda svarUpa paramAtmAnA ja vilAsa che. jagatpa kA potAnuM kAraNa je paramAtmA tethI juduM nathI, ane tethI ja vi nAt jJa Hi / paramezvara e ja jagat che, ane jagata e ja paramezvara che, sarva vid brahma, neha nAnatti vina| A badhu brahma ja che, brahmathI bhinna evI kazI vastu ahI' che ja nahi, evAM evAM aneka vacano satzAstromAM sthaLe sthaLe daSTie paDe che. tamAruM ane mAruM mana je sattAvarDa kriyA kare che, te sattA paramAtmasattA che. pratyeka manuSyanuM mana paramAtmasattAvaDe ja vicAra kare che. paramAtma sattA na
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 sukhanAM saraLa sAdhane] hoya te keLanuM mana kazI ja kriyA karI zake nahi. Ama hovAthI paramAtmasattArUpa eka sarvasAmAnya mana ja sarva prANIonAM mananuM preraka hovAthI eka mana ja vizvamAM vyApI rahyuM che, ema kahIe te khoTuM nathI. prANImAtranAM bhinna bhinna bhedavALAM jaNAtAM asaMkhya mananAM paramAtmasattArUpa eka sarvasAmAnya mana sAthe, kadI chUTo na paDI zake evo akhaMDa saMbaMdha che; ane A saMbaMdhanuM jJAna e ja ApaNane sarva duHkhathI mukta karanAra ane akhaMDa sukhane ApanAra che. paramAtmAne ApaNI sAthe akhaMDa saMbaMdha chatAM, ane ApaNuM mananA teo ja preraka athavA prakAzaka chatAM, ApaNe kevaLa pUtaLA jevA nathI. jema sUtradhAra pUtaLAne sUtranA tAMtaNAthI nacAve che, tevA ApaNe kevaLa parAdhIna nathI. paramAtmA sAthe akhaMDa saMbaMdhathI joDAyelA chatAM ApaNe svataMtra vyaktirU5 chIeane tethI ja ApaNe gAyogya kRti mATe javAbadAra chIe. . - raghala rIte kahIe te manuSya traNa vastuno bane che. zarIra, mana, ane AtmA. AtmA e manuSyanuM vAstavika "huM" che. manuSya je "huM" zabdathI pitAne oLakhe che, te "huM" vastutaH zarIra athavA mana nathI paNa A AtmA che.e avikriya, tatvasvarUpa che. te anAdi ane anaMta che. manuSyanuM e vAstavika huM" pUrve nahotuM, ema nathI, tema bhaviSyamAM e nahi hoya ema paNa nathI. ApaNAM lAkho ane karaDe zarIra thAya che, eka zarIra mUkIne bIjuM zarIra badalIe chIe, paNa e ApaNuM vAstavika "huM" kadI badalAtuM nathI. hajAra varSa upara kaI zarIramAM ApaNe hatA, te samayanuM ApaNuM vAstavika "huM" je hatuM te ja Aje che. te ja pramANe ApaNA manamAM kSaNe kSaNe aneka pheraphAre thAya che. bAlyAvasthAmAM mana je sthitimAM hatuM, te ja sthitimAM Aje nathI, ane Aje je sthitimAM che te sthitimAM have pachI nahi hoya. paraMtu ApaNuM vAstavika "huM" te sadA sarva eka ja sthitimAM rahe che. kAraNa ke te paramAmasvarUpa che; ane paramAtmasvarUpa hovAthI te pUrNa ane avikriya che. - ApaNA vAstavika "huM" ne paramAtmA sAthe akhaMDa saMbaMdha che, ane ApaNuM vAstavika "huM'nA jJAnapUrvaka saMbaMdhathI ApaNe paramAtmAnA jJAnapUrvaka saMbaMdhane prApta karIe chIe. ApaNe je vividha vicAra karIe chIe, te ApaNe ApaNA mananA pradezamAM karIe chIe. mananA pradezane ApaNe ajJAnathI ApaNuM pitAnuM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara svarUpa samajI beThA chIe; ane tethI mananI vividha harSazekanI sthitie, ApaNe ApaNane sukhI tathA duHkhI mAnIe chIe. ApaNuM vAstavika "huM" jene paramatatva sAthe akhaMDa saMbaMdha che, te cheka aMtaramAM che. jema taravAra upara myAna hoya che, tema ApaNuM mana e ApaNA vAstavika "huM ne AchAdana karIne rahyuM che, arthAta mana e AtmAne DhAMkanAra keza che. zarIra e mana tathA AbhA ubhayane AchAdana kare che, ane tethI zarIra bahArane keza athavA DhAMkaNa che. ane ema chatAM A traNe maLIne mana thAya che. traNe eka ja caitanyanI sUkSmatara, sUkSma ane sthala kaLAo che. mana, pAMca jJAnendriyo vaDe bAhya jagatanA vividha padArthonuM jJAna meLave che. jJAnendriyavinA anya koI paNa dhAravaDe manane jJAna thatuM nathI, ema dhaNA lokenuM mAnavuM che, paNa te yathArtha nathI. jJAnendriyadvArA mana ne nAna prApta kare che, te sarvadA yathArtha hotuM nathI. ghaNe prasaMge te te asatyamizra athavA kevala brAMtimaya ja hoya che. netravaDe manane strISThAdi panA viSayanuM jJAna thAya che, ane te yathArtha sukhanA hetu che, ema mana mAne che, paraMtu vastutaH tema hotuM nathI. svAdendriyavaDe te vividha svAdavALA AhAranA padArthone sukhanA hetu mAne che, paNa vastutaH te padArtho ArogyanI vRddhi karanAra hotA nathI, paNa reganI vRddhi karanAra hoya che. kevaLa jJAnendriyavaDe mana, amuka vastu sukhano hetu che ke duHkha hetu che, tene nirNaya karI zakatuM nathI, ane tethI karIne ghaNe prasaMge du:khane ApanAra padArthone te sukhane ApanAra mAne che, nAzavAna padArthone te avinAzI mAne che, kurUpa padArthone te uttama rUpavALA gaNe che, ane apavitra padArthone te zuci arthAta pavitra gaNe che. inivaDe prApta thatuM jJAna sAcuM che, e prakAranuM ghaNuM manonuM mAnavuM hovAthI teo IndriyavinA anya keI ThAravaDe yathArtha jJAna thavAnI saMbhAvane svIkAratA nathI, paNa salphAstro tathA sabhyo DiDima vagADIne kahe che ke IjidvArA thatuM jJAna bhrAMtimaya che, ane atIndriya jJAna arthAta IndriyavinA thatuM jJAna satya che, ane devI che. indriyajanya jJAna jayAre trividha duHkhane Ape che, tyAre atIndriya jJAna trividha duHkhathI mukta kare che. indriyajanya jJAna manuSyane mAyAmaya karI mUke che, tyAre atIndriya jJAna manuSyane caitanyamaya arthAt paramAmAmaya karI mUke che. indriya sadhI pitatAnA viSayamAM vegathI dhAvana kare che, ane te te
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhanA ] 27 viSayAmAM temane Asakti hAya che, tyAMsudhI atIndriya jJAna thatuM nathI. indriyA viSayonA sabaMdha choDe che, ane je khaLavaDe temane viyA sAthe sabaMdha karavAnuM sAmarthya maLyuM che, te khaLane jANavA mATe pAchI vaLI aMtaramAM ekAgra thAya che, tyAre te atIndriya jJAnane manamAM prakaTa thavAnI anukULatA racI Ape che. indriyAnA vyApAranA nirodha, e atIndriya jJAnanuM sAdhana che. jeA viSayone ja rAtriDhivasa sevavAvALA hAya che, temAM jJAnanI kaLA ghaNI ja jhAMkhI hoya che. vyAvahArika UMcuM jJAna paNa viSayAmAM atyaMta AsaktivALA manuSyone prApta thayelu. jovAmAM Avatu nathI. navI navI zeAdhA tathA kaLAo, viSayAmAM gulatAna rahenAra manuSyo zodhI kADhatA nathI. indriyonA viSyAthI je, jeTale aMze uparAma thAya che, ane viSayothI uparAma karelI indriyo tathA manane jeTale aMze, jJAna jyAMthI udbhave che, te mULa kAraNamAM joDe che, teTale a Mze te UMcA UMcA jJAne prApta kare che. paramezvara jJAnasvarUpa che, ane paramezvaranA ane ApaNA AtmAnA akhaMDa sabaMdha che, tethI yathA jJAna prApta karavA IcchanAre indriyadrArA mananA ane viSayAnA saMbaMdha na sevatAM, mana ane AtmAnA saMbadha sevA, e ja ceAgya che; ane indriyA jyAMsudhI viSayAmAM AsaktivALI hoya che tyAMsudhI mana AtmAnA saMbaMdhane sevatuM nathI mATe, yathArtha jJAna thavAmAM, viSayAprati virAga, e prathama ane anivArya sAdhana che. AtmAmAMthI ja sarva jJAna udbhave che, tethI manuSyoe yathA jJAnamATe mana tathA indriyo upara AdhAra rAkhanAra na thavuM joIe, paNa AtmAupara AdhAra rAkhanArA thatAM zIkhavuM joI e. mana tathA indriyAupara AdhAra rAkhanAra thavAthI AtmAmAMthI UThatAM jJAnanAM sphuraNA tenAmAM khAI gayAM che, athavA uThe che, to tene te jANI zakatA nathI. viSayAnI Asakti jemaNe tyajI hoya che, tevA daivI pratibhAvALA puruSonAM aMtaHkaraNamAM ja aMtarAtmAmAMthI UThatAM jJAnanAM sphuraNAnuM sAmrAjya vatu hAya che. jema vastu uThAvI letAM tenI chAyA rahetI nathI, tema aMtarAtmAnA prakAzavaDe ja mana prakAze che. aMtarAtmAnA prakAzavinA mana kevaLa jaDa che, arthAt manuSyanuM sarvAMsva aMtarAtmA ja che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ [vizvavaMdavicAraratnAkara vicArathI A viSaya tamane na samajAya te vyAkuLa thavAnuM prajana nathI. tarka karIne athavA carcA karIne A viSaya samajavA prayatna karavo paNa nirarthaka che. A viSaya Ama ja che, ema zraddhAthI mAnIne kartavyamAM joDAvuM, e ja adhika yogya che. mAnatAM ane kartavya sAdhatAM, Aje je agamya che, te tamArA AtmAne kaI kSaNe anugraha thatAM, vidyutanA camakArAnI peThe tamArI buddhimAM spaSTa thaze. jJAna meLavavA prayatna karanAra punA be bheda jovAmAM Ave che. keTalAka manuSya, pitAnI buddhi je vAtane svIkAra kare nahi, te vAtane game te Ata puruSa kahe te paNa kadI mAnatA nathI. pramANethI buddhi svIkAre teTaluM ja teo grahaNa kare che. bIjA prakAranA manuSya, bALakanA jevA aMtaHkaraNavALA hoya che. jema bALaka mAbApa je kahe te sarva kharuM ja mAne che, tema A bIjA prakAranA manuSyo Apta jananAM vacanane sarva prakAre kharAM mAne che, ane tadanusAra vartana kare che. vartana karatAM kharuM zuM che te temane samaya jatAM ApaApa jaNAya che. baMne prakAranA manuSya jJAnanA adhikArI che. baMnene pariNAme jJAna thayA vinA rahetuM nathI. baMnemAMthI kaI paNa niMdavA yogya nathI. AdhyAtmika viSayomAM khAtarI thayA pachI ja jo tame prayatna karavAne vicAra rAkhyo hoya, te spaSTa kahIe chIe ke AdhyAtmika viSayo svasaMvedya eTale pratyeka manuSyane pitAnA prayatnathI pitAne ja samajAya evA hoya che. khAtarI thayA pachI prayatna karavAno hoto nathI. prayatna karIne ja khAtarI karavAnI hoya che. AthI khAtarI pachI prayatna karavA upara mulatavI rAkhavuM e UMTane labaDate haTha thoDI vAra pachI paDaze, ane te khAIne huM mArI sudhA nivRtta karIza evI AzAthI UMTanI pAchaLa pAchaLa bhaTakanAra ziyALanA vartana jevuM che. UMTane haTha paDatuM nathI, ane ziyALane bhakSa maLatuM nathI, prayatnavinA kevaLa vAtathI khAtarI thatI nathI, ane khAtarI thayA vinA prayatna thatuM nathI. tamArI nityanI niSphaLatA, eka janme nahi te be janma, be nahi te cAra janme paNa tamArI bhUla tamane darzAve che, ane pachI tame zraddhAthI prayatna AraMbhe che. sazAstro kahe che ke adhyAtmavidyAne prameya arthAta vividha pramANe vaDe jenI siddhi karavAnI che te vastu arthAta brahmatattva manane ke buddhine viSaya nathI. Ama che te pachI tamArA manabuddhi, jene jANavAnuM temanAmAM sAmarthya nathI tene vividha tarkovaDe zI rIte nizcaya karI zakaze?
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanA saraLa sAdhane ] 29 yuti kahe che ke A AtmA tarkathI ke vAdavivAdathI ke kazAthI samajAte nathI, paNa e AtmAne jenA upara anugraha thAya che, tenA ja aMtaHkaraNamAM te pitAne prakAza prakaTa kare che. AtmAne anugraha prApta karavA, AtmAvalaMbI thAo. AtmAmAM ja zraddhA rAkho. AtmAne ja Azraya lo. viSayonI Asakti tyajI, viSayanAM ciMtana tyajI AtmAmAM ja Asakti dhare; AtmAnuM ja ciMtana kare. tamArI yathArtha bhakti thatAM, AtmA pitAnA yathArtha svarUpane prakAza tamArA manamAM prakaTAvaze. parvatanA zikhara upara pahoMcavAnuM ke rastA prApta thatuM hoya te lAMbe rasto levAnuM kayo buddhimAna purU pasaMda karaze? ane ema chatAM jJAnagirinA zikhare pahoMcavA mATe manu ke mArga levAne badale lAMbo mArga ja le che. temanuM AtmasvarUpa jJAnane akhUTa jhare chatAM, teo tene alakSa karI jJAnane mATe bahAra valakhAM mAre che. phalANa puratamAMthI jJAna thaI jaze ane DhIMkaNuM pustakamAMthI jJAna thaI jaze, ema mAnI teo seMkaDo ane hajAre pustaka vAMce che. AthI jJAna thAya che, paNa te jJAna prApta karavAne lAMbe mArga che. pustake e jJAna saMbaMdhamAM anyanA abhiprAya che, athavA satya zodhavAmAM anyane je je anubhava thayA hoya che, tene eka prakArane vRttAMta che. tamAre je jJAna joIe che, te tamArA AtmAmAMthI prakAza pAmatuM anubhavajJAna joIe che, ane te ghaNAM pustaka vAMcavAthI kadI maLatuM nathI. pitAnA AtmA sAthe saMbaMdhavALA thavuM, e ja jJAna prApta karavAne TUMka mArga che. tethI ghaNuM pustaka vAMcavAM choDI de. sArabhUta DAM pustake vAMce, adhika manana kare, ane ekAMtamAM pitAnA AtmA sAthe saMbaMdhavALA thaIne satyanA prakAzane juo. bahAra doDavAnA abhyAsavALI tamArI vRtti ekAMtamAM sthira thaI AtmAnA saMbaMdhane tatkALa na seve, ane prakAzane anubhava na kare, e svAbhAvika che. utsAhapUrvaka prayatna kartavya che. savara jJAna thavAnI AzAthI, AtmAmAM ekAgra thavAnA saphaLa prayatnane parityajI tame bahArathI jJAna meLavavAnA prayatna karaze te temAM tame nirAza ja thavAnA; kAraNa ke bahArathI je je jJAna prApta thAya che, te indriyonA saMbaMdhathI thAya che; ane indriyonA saMbaMdhathI thayeluM jJAna, atIndriya arthAta divya jJAna hetuM nathI.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavadyavicAraratnAkara indriyonA zamanamAM ja satya jJAna raheluM che. indriyAnA vegane rokI, tamArI atyaMta samIpa rahelA satya jJAnane zodheA. dhaiyathI zeAdhe. utAvaLA na thA.. jema jema indriyAnA veganI zAMti thaze, tema tema tamArA prayatna saphaLa thayelA tame jozo. manabuddhi vagere aMtaHkaraNanA vegane thoDo samaya sthira karo, pratyeka kSaNe UThatAM mananAM asaMkhya sphuraNAnAM nagArakhAnAmAM tamArA AtmAnuM satyajJAnamaya zAMta sphuraNu khAI gayuM che. nagArakhAnAnA vyApArane thoDIvAra bilakula aTakAve, ane AtmAnA madhura zAMta svarane zravaNa karA. tamane samajAze ke aMtara tathA bAhya indriyonI dhamapachADa baMdha paDe che, ane tame ekAgratAvALI zAMta sthitimAM AvA che tyAre AtmAmAMthI je sphuraNa thAya che, te kevaLa satyathI pUrNa hoya che. 30 AtmAmAMthI thatu aMtar sphuraNa oLakhavAnI zu kAI nizAnI che? AkAzamAM UgelA sUne eLakhavAmAM jema kazI muzkelI naDatI nathI, tema aMtar sphuraNane oLakhavAmAM kazI bhrAMti thatI nathI. AtmAmAMthI prakAza pAmatA sAkSAt jJAnamAM zaMkAnA udayane asaMbhava che, tame jIvatA chatAM, tame marI gayelAM che, ema Akhu jagat ekatra thaI tamane kahe paNa jema tamArA jIvanamAM tamane sa Mzaya thatA nathI, tema AtmAmAMthI prakAzatA sAkSAt jJAnamAM kazA saMzaya thato nathI, eTaluM ja nahi paNa e sAkSAt jJAna jevA jenA AgaLa tame varSA che, tenA hRdayane te ArapAra bhedI nAMkhe che. buddhivaDe je jJAna prApta karavAmAM AvyuM hoya che, te jJAnanA jene tame upadeza kareA che, tenI buddhinA pradezasudhI ja te upadeza paheAMce che. hRdaya te upadezathI raMgAtuM nathI. AtmAmAMthI prakaTatuM satya jJAna ja hRdayane asara karavA sama hoya che. buddhi athavA manano AtmA preraka che, ane tema hovAthI te svAmI che, ane mana sevaka che. sevakanA potAnA padamAM te zeAbhe che; svAmInA padamAM nahi. kAraNeA ApIne kAI viSaya kharA che ke khoTA che, te siddha karavAnuM tene ce che, paraMtu sthala zarIranI iMdriyavaDe meLaveluM jJAna e ja vastuni ya karavA mATe tenI pAse pramANa hoya che. AtmAmAMthI sphuratuM daivI jJAnarUpa pramANa tenI pAse hAtuM nathI, ane tethI karIne tenA nizcayeA ghaNe prasa Mge bhUla bharelA ane bahu avizvAsa karavA yAgya heAya che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane] buddhi dAkhalA dalIlathI nirNaya kare che. AtmA paramAtmAmAM DUbakI mAre che, ane satya jJAnarUpI motI bahAra ANe che. buddhie nirNaya kareluM jJAna 'prasaMge kharuM hoya che; AtmAmAMthI churatuM jJAna sarvadA ja kharuM hoya che. AtmAmAMthI je satya jJAna sUre che, tene dAkhalA dalIlevaDe siddha karavAnI agatya rahetI ja nathI. te satya svarUpa ja hoya che, ane svaprakAzavaDe svataH pitAnI satyatA darzAvI Ape che. AkAzamAM prakaTa thaIne sUryane, huM sUrya chuM, evuM darzAvavAne zuM anya prakAzanI agatya rahe che? zAstranA pArane pAmelA paMDitamAM je anubhavajJAna nathI hatuM, te zAstranuM mukha paNa na joyelA eka sAcA bhaktamAM hoya che, tenuM kAraNa A ja che. mIrAM athavA narasiMha athavA kabIranuM, aMtaraAtmAmAMthI nIkaLeluM eka padya jyAre hRdayanI ArapAra nIkaLI jAya che tyAre kAvyazAstrane UMDo abhyAsa karanAra vidvAnonI kavitA, kAnane athaDAIne asara karavAmAM niSphaLa nIvaDe che. satya jJAnanA pradezamAM ekalI buddhi, AMdhaLI hevAthI, pravAsa karavAne asamartha che, AtmAmAM bUDelI buddhi ja nekavALI che, ane te ja satya jJAnanA pradezamAM pravAsa karI zake che. iMdriyo vaDe buddhi prApta karelA jJAnamAM vizvAsa rAkhavAthI, ane AtmAmAMthI arelA jJAnamAM avizvAsa rAkhavAthI manuSya sarva prakAranAM duHkho sahana kare che. ApaNe tanyasvarUpa chIe, tenuM kaI pramANa buddhine jaNAtuM nathI. cata ravarUpa hovAthI ApaNane vyAdhi thavAne, kazo ja saMbhava nathI, e vAta buddhine gaLe utaratI nathI, ane tethI te tene daDha thatuM nathI. iMdriyo vaDe "huM sthala deha chuM" e tene siddha thayeluM che, ane tethI te nizcayane te mAnI beThI che. iMdriyathI thayelA khoTA jJAnathI baMdhAyelA khoTA nizcayathI pariNAma e Avyo che ke ApaNe sukharavarUpa hovA chatAM ApaNane duHkhI mAnI beThA chIe, ane prasaMgopAtta te ApaNuM duHkhane eTaluM mahAbhArata mAnI besIe chIe ke tene TALavAne upAya ApaNA ja hAthamAM chatAM, tene TALavAne tribhuvanamAM upAya nathI ema nizcaya karI saMtApanA agnimAM prajaLyA karIe chIe huM iMdriya nathI, mana nathI, buddhi nathI, paNa cetanyaravarUpa AtmA chuM, evuM jJAna, meLavavAnuM sAdhana iMdriyo nathI, mana nathI, ke buddhi nathI.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ [zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara jema netra vRkSane jue che, ane A vRkSa che, evuM jJAna prApta kare che, tema iMdri AtmAnA saMbaMdhamAM AvIne A AtmA che, evuM jJAna prApta karavA asamartha che. te ja pramANe buddhi, vividha tarkathI tathA iMdriyoe meLavI ApelAM pramANathI, jema jagatanA vividha viSayonuM jJAna meLave che, tema vividha tarkathI tathA pramANathI AtmAne jANavA asamartha che. AtmAne jANavA mATe te buddhie iMdriyone tyajIne tathA pitAnA vyApArane choDIne pitAne preraka ane pitAne svAmI je AtmA temAM bUDI javuM joIesthira thavuM joIe. tema karavAthI huM caitanyasvarU5 AtmA chuM, evo anubhava tene thavAne saMbhava Ave che. IdriyanA ane buddhinA vyApArane aTakAvI AtmAmAM jemaNe buddhine DubADI che, temanA anubhavane buddhie zraddhAthI mAnI, temane pagale pagale cAlavuM, e ja tene mATe sukhane upAya che. te vinA, tarkathI ane pramANathI AtmAne anubhava thaye pitAnA asatya nizcaya pheravavA teNe ghaNe prasaMge je nirNaya karyo hoya che, te tenI duHkhI sthitine laMbAvanAra ja thaI paDe che. buddhie bAMdhelA khoTA nizcayathI ja ApaNe khoTA vicAre sevIe chIe, ane e ApaNA khoTA vicAree ja ApaNuM A durdazA karI mUkI che. khoTA vicArothI dukha thAya che, tene sarvane nitya anubhava thavA chatAM manone khoTA vicAre duHkhanA kAraNarUpa che, e vAta mAnavAmAM AvatI nathI. keTalAka manuSyo khoTA vicArothI zarIraupara asara thAya che, e vAta svIkAre che, paNa tethI nirdhanatA prApta thAya che, athavA ApaNuM saMbaMdhamAM AvanAra bIjA manuSyo duHkhI thAya che, e vArtA svIkArI zakatA nathI. have A viSayanA kharApaNAne athavA khoTApaNAne nirNaya prayoga karI jevAthI tatkALa thaI zake eve che te pachI tenI carcAmAM UtarI pramANonI pheMkAphekI karavAnuM zuM prayojana che? zuddha vicAra sevavA prayoga aphINa khAvAje ke semala khAvAje bhayabharela nathI. bhayabharela hoya te tenI ajamAyaza kADhatAM manuyoe khacakavuM yogya che. paNa bhaya na chatAM, ane pariNAme lAbha thavAnuM vacana ApavAmAM AvatAM chatAM, vAta mAnavAjevI ja nathI, evo durAgraha dharo, e keTaluM ayogya che? Avo durAgraha sukha ApanAra prage. sevavAmAM ALasa, pramAda ane kAyaratAvinA bIjuM kazuM ja sUcavata nathI.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhanA ] 33 vicAranA sAmarthyane jovAnI IcchA hAya to nIcenA zuddha vicArane traNa mAsasudhI sevyA karo. azubha vicAranuM phaLa mAsamAM ke tethI ochA samayamAM paNa jaNAya che, kAraNa te sevavA bahu sahelA paDe che, tathA sArI rIte sevAya che. tamArI khAtarIne mATe A sthaLe tevA kAI azubha vicAra sevavAnA prayoga huM lakhata, paNa priya bhAI ! tamArI khAtarI nahi thAya to ciMtA nathI, paNa tamane duHkhI karavA huM IcchatA nathI. sAmala khAvAthI mRtyu thAya che, evuM kAI na mAne, tenI te khavaDAvI khAtarI karI ApavI, e mAru'kAma nathI. tamAro durAgraha ja tamAro sAco zikSaka thaIne tamane samaya jatAM sudhAraze, hAla to jo yogya bhAse te nIcenA zuddha vicAra sevajo. ' gaganamAM UDatA pakSInI dodizAe jema havA che, tathA samudramAM pharatA matsyanI badhI bAjue jema jaLa che, tema paramezvara sarva vyApaka hAvAthI mArI sa` dizAmAM te ja che. huM paramezvaramAM ja haruM zru, krUru chuM, ane mArA sa vyavahAra karu chuM. paramezvara sukhasvarUpa che, ane te mArI dRzedizAe vyApI rahelA heAvAthI huM sukhanA ja mahAsAgaramAM akhaMDa rahuM chuM. paramezvara caitanyaravarUpa che, ane temanAmAM ja huM rAtridivasa haratApharatA hAvAthI huM AreAgyamAM ja niraMtara rahuM chuM. paramezvara anata aizvarya maya che, ane tethI mArI AjubAju anaMta azva ja vyApI rahyuM che. sukhathI, ArogyathI, aizvaya thI, jJAnathI, sAmarthyathI mAre eka tasunA lAkhamA bhAgajeTaluM paNa aMtara nathI, kAraNa ke paramezvara e samaya che, ane te mArA aMtarbAhya vyApI rahyA che.' A vicArAnuM thADA divasa akhaMDa ciMtana karyAM karo. e vicArAmAM je bhAva rahelA che, te bhAvatI satyatAne hRdayamAM ArUDha karavAnA prayatna karo. e vicArAmAM rahelA bhAvathI viruddha prakAranA bhAvane hRdayamAM pravezavA na de, ane tamArI zArIrika, mAnasika, vyAvahArika, ane pAramArthika sthitiupara tenI zI asara thAya che, te avalakA, ane pachI kaho ke vicAra karazuM ja karavA samartha nathI. e vicArAne kharA mAnI, tenA bhAvamAM tame sthira thavA mAMDA cho ke tatkAla tamane vilakSaNa nirbhayatA bhAse che. badhe ja ArAgya vyApI rahelu che, evuM tamArI vRttimAM ArUDha thatAM tamane vyAdhinA bhaya raheto nathI. tamArA pADozamAM ja pleganA kesa thayA hoya che, topaNa tamArA vicAranuM svarUpa badalAvAthI tamAruM hRdaya kaDaka Daka thatuM nathI. badhe ja AnaM| vyApI rahelA 5
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34. [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara che, e bhAva tamArI vRttimAM tame sthApatA hovAthI tamArI vRttimAMthI bahAranA saghaLA prANI padArthomAMthI pratikUla buddhi chUTI jAya che. tamArA abhuta vicAranA prabhAvathI tame jemAM temAM AnaMdane jevA prayatna kare che, ane tethI tamArAM uga, ciMtA vagere nAza thavA mAMDe che. saghaLe ja aizvarya bhareluM che, e bhAva tamArA aMtaramAM sthira thatAM, zuM khAIzuM, zuM pIzuM, vagere ciMtAjanaka vicArathI tamArA mukhaupara udAsI chavAI vaLavA saMbhava AvatuM nathI. tamAruM aMtaHkaraNa nirbhaya, prasanna ane prazAMta rahe che. AthI tamArA zarIramAM rudhiranI gati uttama prakAre thAya che, ane tema thatAM tamArI pAcanakriyA sudhare che. nirbhayatA ane prasannatA sarvottama Arogya Ape che, e koNa nathI jANatuM ? sAmAnya manu paNa kaI alamasta manuSyane joIne kahe che ke kazI ja ciMtA na hovAthI A mANasa pADA jevo vadhyo che. svalpamAM nirbhayapaNuM-nizcitapaNuM-prasannatA-zarIranA uttama ArogyamAM pradhAna kAraNa che; ane samajIne, zraddhApUrvaka sevavAmAM AveluM zuddha vicAra nirbhayatA prakaTAvyA vinA rahe ja nathI, e anubhavasiddha che. A pramANe tamArA zuddha vicArathI tamane ArogyanI prApti thAya che eTaluM ja nahi, paNa pachI te ja vicAranA prabhAvathI tamArA rAgadveSa chUTatA jAya che. sarvatra paramAtmA vyApI rahelA che, e nizcayane vAraMvAra tame sparAvatA hovAthI tamAre koIprati hepane karavAnuM kAraNa rahetuM nathI. paramezvaraprati tamane dveSa hoto nathI, ane te te sarvatra vyApI rahelA che, evA vicArene tamArA aMtaHkaraNamAM pravAha cAlata hovAthI tame sarvaprati premane ja kare che; ane sarvaprati tamAre prema thatAM sarva paNa tamArA prati prema kare che. Ama vizvane tamArA prati prema thatAM samagra vizva tamane anukuLa thAya che. tamArA jIvanamAMthI duHkhaazAMtivagere nIkaLI jAya che. tamArA vyavahAra ane paramArtha saraLa thAya che, eTaluM ja nahi paNa temAM adbhuta unnati thayAne tamane anubhava thAya che. | zubha vicAranuM A prakAranuM sAmarthya prayatna karanArane anubhavamAM AvyAvinA rahetuM ja nathI. pUrve thaI gayelA asaMkhya mahAtmAo tathA vartamAna samayanA mahApu zubha vicAranA zubha phaLane prakaTAvavAnA sAmarthyane darzAvI ApanAra samartha udAharaNa che, ane ApaNe azubha vicArathI prakaTatA khoTA pariNAmathI azubha vicAranA sAmarthyane darzAvI ApanAra samartha udAharaNe chIe. ApaNAmAMthI keTalA asaMkhya manunA, ciMtA ane bhayathI, vRddhAvasthA AvyA pahelAM ja, yuvAvasthAmAM keza ta thaI gayA che ! keTalA asaMkhya manuSya
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane] maMdAgnithI, jJAnataMtunA vyAdhiothI, nabaLAIdhI ane evA ja bIjA seMkaDe regathI e ja ayogya vicAranA sAmarthyathI pIDAya che! parIkSA samaye parIkSakanA AgaLa jatAM ane uttara ApatAM hajAro vidyArthIonAM hRdaya bamaNA vegathI dhaDake che, ane UchaLIne jANe hamaNuM mukhamAMthI bahAra nIkaLI paDaze, evuM je temane bhAna thAya che, te kayA kAraNathI te koI kaheze? kaDaka uparInI pAse jatAM, sAkSInA pAMjarAmAM UbhA rahetAM, ane vakIlethI UlaTapAlaTa prazno thatAM, zarIre haSTapuSTa ane baLavAna bhalabhalAnA hozakeza UDI jAya che ane parasevAnA bejheba chUTI jAya che, te kayA kAraNathI tene koI uttara Apaze? bhaya ane ciMtAnA vicAravinA A sarva pariNAma prakaTavAmAM bIjuM kayuM kAraNa che? azubha vicAranAM keTalAM khATAM phaLa thAya che, e manuSyo na jANatA hovAthI ja mananI teo atyaMta bekALajI rAkhe che. tamArI AMkhamAM eka kastara paDyuM hoya che te te kaDhAvyAvinA tame bIjuM kazuM kAma karatA nathI. tame jyAM sudhI te nathI nIkaLatuM tyAMsudhI seMkaDe upAyo karI vaLe che. tamArA peTamAM jarA duHkhatuM hoya che te tame DokTarane ke vaidyane ghera tarata doDe che, ane te du:kha maTADavAne hajAra taraphaDiyAM mAre cho; paraMtu azubha vicAra e sarva duHkhanuM kAraNa che, ane manane thayele TAmAM meTe rega che, evuM sAstro ane puruSo meghanAda karIne tamane kahe che, te paNa azubha vicArane tamArA manamAMthI kADhavAnI tamane jarA marajIsarakhI paNa thatI nathI. tame e kAma nirAMte karavAupara mulatavI rAkho cho. AMkhamAMthI kastara kaDhAvavAnuM kAma be divasa mulatavI rAkhavAnI tamane keAI salAha Ape che te tame tene babUcaka kahe che, ane lAMbuM gaMbhIra mukha karI de che ke AvA kAmamAM gaphalata karIne zuM AMkhamAM phUluM pADavuM che ke zuM AMdhaLAbAMdhaLA thavuM che? paNa manamAMthI kastara nahi, paNa gaMdhAtA kacarAne ukaraDe kADhavAnI vAta tamane daza varSe vIza varSa ke ghaDapaNamAM karavI ThIka lAge che! AMkhamAM paDeluM karatA nathI kADhavAmAM AvatuM te te mAtra netrane ja bagaDe che, eTaluM ja duHkha Ape che, paNa A manamAM paDela kacare nathI TALavAmAM Avate te te A janmamAM asaMkhya duHkha Ape che, eTaluM ja nahi, paNa asaMkhya janmamAM anaMta varSo sudhI duHkha Ape che. Ama hovAthI vicArene
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ [zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara sudhAravAmAM ALasa karavI, e potAnA mastakane potAne ja hAthe karavatathI vaheravA barAbara che. duHkhamAtranuM prathama eTale mULa kAraNa ayogya vicAre ja che. tame game tevA duHkhathI pIDAtA haze-zarIranA, dhananA ke vyavahAramAM koIpaNa viSayanA- ane tenAM kAraNe uparathI jotAM bhale bIjAnuM jaNAtAM hoya te paNa nizcaya mAnajo ke te sarvanuM mULa kAraNa tamArA agya vicAre ja che. paraMtu AnI khAtarI buddhithI jo tame karavA dhAratA haze te temAM tame niSphaLa ja thavAnA. anubhava ja ekale AvA viSayamAM pramANarUpa che. e ja pramANe sukhamAtranuM mULa kAraNa zubha vicAro ja che-pachI te sukha zarIranuM, dhananuM, ke vyavahAranuM game te viSayanuM hoya, ane tenuM kAraNa uparathI jotAM bhale bIjuM jaNatuM heya. paraMtu A viSayamAM paNa anubhava karyA vinA ekalI buddhithI khAtarI thaI zake tema nathI. khAtarI karI jevA prayatna karavA pahelAM ja buddhi, hamezAM A viSayamAM evI zaMkA uThAve che ke je badhe Arogya, ane aizvarya, ane sukha, ane kalyANa ja vyApI rahyuM che, ane e vinA bIje duHkhajevo jaNa te kaze padArtha che ja nahi. te pachI A asakhya prakAranA rogo, ane nirdhanatA, ane duHkha, ane akalyANa ane evI ne evI seMkaDo apriya sthitimAM AvI kyAMthI ? sUryamAM jema ekale prakAza ja hevAthI aMdhakAra AvatuM nathI tema sarvatra sukha ja che, te pachI duHkha AvyuM kyAMthI? A zaMkAnuM samAdhAna buddhine, anubhavavinA bIjA kazAthI thaI zake tema che ja nahi. deraDImAM jene sApa jaNAta hoya tene jyAM sudhI dIvo ANI deraDI dekhADvAmAM na Ave tyAM sudhI, te sApa nathI paNa deraDI che, tenI khAtarI zI rIte thAya ? vastutaH badhe sukha bharyuM che, e kharuM che, ane te paNa e sukhamAM du:khanI bhrAMti thavAthI sukha ja duHkharUpa jaNAya che. jyAM je nathI hotuM tyAM zrAMti thavAthI te jAya che, tene kene anubhava nathI? mitramAM zatrunI brAMti thavAthI mitra zarUpe, ane zatrumAM mitranI bhrAMti thavAthI zatru mitrarUpe jaNAvAnAM daSTAMte vyavahAramAM nitya zuM nathI banatAM? Ama che te pachI saghaLe vyApI raheluM sukha duHkharUpe brAMtithI jaNAya emAM AzcaryajevuM zuM che?
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane ] 37. paNa pAcho buddhi prazna kare che ke bhrAMti kyAMthI AvI? anubhava uttara Ape che ke jema jaLamAM jaLane DhAMkanAra lIla rahelI che, ane dIpakamAM kAjaLa raheluM che, tema sarvatra vyApI rahelA zubhamAM ja bhrAMti rahelI che. ane te paNa e bhrAMti zubhathI jadI nathI; bharavarUpa ja che, ane anubhavathI zubhasvarUpe ja bhAse che. dIpakamAMthI nIkaLatuM kAjaLa, kALuM koyalA jevuM che, ane prakAzanAmAM ane tenAmAM pUrva pazcima jeTale bheda sAmAnya manuSyane jaNAya che te paNa jJAtA puruSa jANe che ke e ja kAjaLa, agnisvarUpa che, ane yutivaDe dIpakamAM ne dIpakamAM ja tene bALI tenuM prakAza svarUpa prakaTa karI zakAya che. e ja pramANe sarvatra vyApI rahelA sukhamAM jaNAtuM duHkha anubhavane prakaTAvavAnI kaLAvaDe, sukharUpe ja anubhava karI zakAya che ane tyAre bhAse che ke sarvatra eka sukha ja vyApI rahyuM che; duHkhajevuM pUrve je jaNAtuM hatuM, tevuM kaMI hatuM ja nahi; ane je jaNAtuM hatuM, te kevaLa brAMti hatI. anubhavathI siddha thanArI A vArtA, buddhine tame A rIte bhale seMkaDe varSa hajAre yuktithI samajAvyuM jAo, te tarka nahi pahoMcatAM hA hA karyo jaze, paNa tenA aMtaranA UMDANamAM rahela saMzaya TaLatuM nathI. A viSaya buddhine samajAvA satyue hajAre graMtha lakhyA che, paraMtu hajI tenI bhrAMti TaLI nathI. tenAmAM pAMDitya pAravinAnuM AvyuM che, te zrutinAM ane zAstronAM pramANenA lokhaMDanA goLA sAmApira pheMkavAmAM pAravinAnI pAvaradhI thaI che, paraMtu tenuM potAnuM, bhrAMtirUpI mATInuM koTaDuM teDI pADavAmAM te niSphaLa nIvaDI che. bahAra bhaTakavAthI Ama ja thAya che. ema thavuM ja joIe. jyAM bhrAMtine abhAva che, evA pradezamAM bhrAMtithI chUTavA ane satyane anubhava karavA manuSya pravezavuM ja joIe. bhrAMtirahita ke pradeza che? hA. pitAne aMtarAtmA. tyAM pravezatAM bhrAMtirahita sthAnane anubhava thAya che, eTaluM ja nahi, paNa bahAra paNa bhrAMtivALuM keAI sthAna ja nathI, evuM bhAna thAya che. bhrAMtivALA vicArene cheDI deI, zuddha vicAra karavA, ane temAM ja prayatna pUrvaka ramyA karavuM, e aMtarAtmAmAM pravezavAnuM prathama pagathiyuM che. pitAnAmAM
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara paNa azubha na jevuM, ane bAhya paNa azubha na javuM, paNa aMtara ane bAhya sukha, zAMti, aizvaryane ane Arogyane akhaMDa jevAne abhyAsa pADatAM, asaMkhya brAMtionA vikSepa zamI jAya che, ane zItaLatA prakaTAvanArI samAdhAna vRtti udaya thAya che. e vRtti ja ekAgratAnuM bIja hovAthI pariNAme ekAgratA vadhatAM, mana tathA buddhi pitAnA AtmasvarUpamAM lIna thAya che. khoTAne, azubhane athavA duHkhane mana ciMtavavA mAMDe, ke tarata ja sAvadha thaI sArAne, zubhane athavA sukhane ciMtavavA mAMDavuM. bIjAonI sAthe vANIvaDe paNa azubhanI vAta na karavI, ane temanI azubhanI vAta na sAMbhaLavI. AnuM ja nAma tatvavicAra, tatvaciMtana, ane tatvavastunuM kathana che. zAstranAM pAnAM hAthamAM laI prakriyAo vicAravI, eTalAmAM ja tattvaciMtanane samAveza thato nathI, paNa jAgrajavarathAnA pratyeka vyavahAramAM mananA pratyeka vicArane, vANunA pratyeka vyApArane, ane zarIranI pratyeka kriyAne taravamaya karI devI, tenuM nAma tavAbhyAsa che. niraMtara atatvanuM eTale viSayanuM ciMtana karanArA avidyAmaya manane, A prakAranuM tatvaciMtana karavAnuM kAma mahAsAgara taravAjevuM kaThina bhAse che, paNa kharuM jotAM te tevuM nathI. paramAtmA sarvatra vyApI rahyA che, ane huM temanAmAM ja hapharuM chuM, eTale eka ja vicAra jo suvarNa akSare smRtipaTaupara lakhI rAkhavAmAM Ave che, ane tene punaH punaH jevAne abhyAsa sevavAmAM Ave che te sahue vakhANeluM, ajJAnane nAza karanAra tatvaciMtana nAmanuM apUrva sAdhana anAyAsa svataH sadhAtuM jAya che. paramezvarasAthe ApaNe abhedya saMbaMdha che. je paramAtmAnuM che te sarva ApaNuM che. ApaNuM abhedya saMbaMdhanA ajJAnathI ApaNe maryAdAvALA thaI rahyA chIe. maryAdAvALA bhAvanI bhIMta ja, amaryAdanAM mojAMne ApaNA tarapha AvatAM aTakAve che. te bhIMtane teDI nAMkhatAM amaryAdanAM mojA je evarya, sukha, jJAna, prema, zAMti vagere sarva zubhamaya che, temAM ApaNe DUbI javAnA. maryAdAvALA bhAvane lIdhe ja Aje dIna thaIne manuSyone vadhavuM paDe che ke he prabhu! mAruM ATaluM duHkha TALe, mAre rega nivAre, mane dhana Ape, mArI strInI buddhi sudhAre, mane putranuM sukha darzA, vagere vagere. maryAdAne bhAva teDI nAMkhatAM, jema chAparuM teDI nAMkhatAM, gharamAM prakAzane ane uNatAne
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanAM saraLa sAdhane ] nAMkhavAne sUryane prArthanA karavI paDatI nathI, te vagara prArthanAe ja prakAzane gharamAM nAMkhe ja che, nAMkhyA vinA tenAthI rahevAtuM ja nathI, tema Arogya, sukha, aizvarya svabhAvathI ja Izvara ApaNuM prati pravartAve che. temane mATe dIna thaI ApaNe prArthanA karavI paDatI nathI. paramezvarane ApaNane sukha ApavAnI IcchA nathI mATe ApaNane sukha maLatuM nathI, evuM kazuM che ja nahi. paramezvara te parama premasvarUpa che, kRpAnA samudra che, sukhamAM ApaNane jhaboLI devA niraMtara tatpara che, paNa ApaNe paramezvara je sukha Ape che, te levA tatpara nathI. amaryAda IzvaramAM eka thaIne ApaNe sarvatra sukhane jotA nathI, sukhanuM ciMtana karatA nathI, paNa duHkhanuM ciMtana karyA karIe chIe. Izvarane duHkharUpe ApaNe ciMtavIe chIe, ane duHkharUpe temane grahaNa karavA ApaNe tatpara rahIe chIe, ane sarvatra vyApI rahelA sukharUpa Izvara ApaNuM mAgyA pramANe ApaNane duHkharUpe jaNAya che. mana udAsa mukha karI ghaNIvAra babaDe che ke pUrve IzvaranI mArApara kRpA hatI, paNa hAla akRpA thaI che. bhAI ! IzvaranI kRpA kadI thatI ja nathI. sUrya Aje prakAza Ape ane ane kAle kAjaLa jevo aMdhakAra nAMkhe, be dahADA taDake Ape, ane be dahADA taDake nAkho baMdha kare, evuM kadI sAMbhaLyuM che? atre prahara, ane bAremAsa sUrya jema taDake nAMkhyA ja kare che, eka paLanA lAkhamAM bhAga jeTalo samaya paNa aMdhakAra kadI nAMkhate ja nathI, tema paramAtmA anAdi kALathI kRpAne varSAvyA ja kare che, eka kSaNanA kareDamA bhAga jeTaluM samaya paNa kadI koIne upara akRpALu thatA ja nathI. te akRpALuM thAya te pachI temane paramAtmA kahe koNa? kRpAnA mahAsAgarUpe temanI stuti thAya zI rIte ? bhAI! tamArI pitAnI ja tamArA upara akRpA thaI che, ane tethI jema kALAM cazmAM paheranArane badhuM kALuM dekhAya che, tema tamAro pitAne doSa tamane paramAtmAmAM dekhAya che. paramAtmA niraMtara kRpALu che, niraMtara premasvarUpa che, niraMtara sarva kalyANonA kadI nahi khUTe evA bhaMDAra che. tame temane gALo de, hajAre varSa sudhI gALo de, te paNa temane A kRpALu svabhAva kadI badalAtuM nathI. sAkara kaDavI thAya ja zI rIte? pitAnI kRpAvRSTi te niraMtara ApaNA upara kare ja che, tethI ja Aje ApaNe manuSyarUpamAM AvyA chIe temanI niraMtara
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 [zrI vizvavaMdavicAraratnAkara varSanI kRpAne je manuSya je pramANamAM pitAnA hRdayapAtramAM jhIle che, te pramANamAM te pitAnI unnati sAdhe che. jemane kRpA na jaNAtI hoya temaNe Izvarane doSa dIdhA karatAM, pitAnAM hRdayapAtrane UMdhAM rAkhavAnA pitAnA dezane joI te TALavA prayatna kara, e ja yogya che. manuSya paramezvaraprati eka vaheta dhare che, te paramezvara tenA prati eka hAtha dhase che. (apUrNa)
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / OMOM zrI | vicAraratnarAzi 1. prA:takAle tame jAgrut thA che ke tarata ja zu` tame hRdayamAM 'taryAmIzviraprati dRSTi nAMkhA che ? tamArA AtmArUpa A paramezvara pAse zuM tame kharA manathI dInapaNe thADI kSaNe ekAgra thaI yAcA che ke Aje punaH nidrAvaza thatA sudhI sa` kriyAomAM mane zuddha mati tathA zuddha jJAna Apo? zuM tame nathI jANatA ke A pramANe prA:takAlamAM nitya hRdayastha zvaranuM sAhAcya yAcavAthI pratyeka zubha kriyAmAM ApaNane devI sAhAyya prApta thAya che? zuM tame nathI jANatA ke hRdayamAM rahelA ApaNA AtmasvarUpaprati abhimukha thaI nitya punaH punaH A pramANe yAcanA karatAM zAMti, sukha, AnaMda, khaLa, sAmarthya ane daivI zakti manuSyane prApta thAya che? zuM tamane e vArtA ajJAta che ke manuSyo A pramANe hRdayamAM nitya UMDA UtarI kharI bhaktithI potAnA svasvarUpazvira pAse zuddha jJAna tathA zudgha matinI yAcanA nathI karatA, tethI ja temane sa prakAranAM duHkho, sarva prakAranA klezo, ane sarva prakAranI vipattio prApta thAya che ? nitya prAtaHkAlamAM jAgrat thatAMnI sAthe ja hRdayamAM Utaro ane zAMtithI pUrNa premathI paramezvaranA sabaMdhane sevA. 2. bhAvinI ciMtA ane bhaya yathA zreyassAdhakane nathI ja. avihita mAge vanArane ja bhaya, ciMtA, ane thatharATa hAya che. zreyassAdhaka potAnA hRdayamAM rahelA zvarathI zuddha mati tathA jJAnane prApta karI sadA zuddha mArge ja vahana karatA hAya che, ane tethI tene bhaya ke ci MtAnA saMbhava ja kyAM che? punaH punaH hRdayamAM vaLI IzvaranA abhimukha thaI zuddha matine prApta karo. zuddha mati prApta thatAM sadA zubha kriyA ja sevAya che. ane zubha kriyAnuM phaLa sadA sukha ja che. bhaya ane duHkhathI taravAnA, bhAvinI citAthI UgaravAnA e ja saraLa upAya che. 3. brahmasadana athavA brahmaloka kyAM che? vadhu kyAM che ? sva kyAM che? jo tamane anubhavatAM AvaDe, te tamArA hRdayamAM che, jo tamane prApta
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ [zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara karatAM AvaDe te A bhaitika zarIramAM ja, brahmasadananA sukhane tamane anubhava thavAnA sarva saMbhava che. svarganAM ke vaikuMThanAM darzana karavA, maraNa pAmavAnI agatya nathI. tamArA jIvananI pratyeka kSaNe, pratyeka ghaTikAo, pratyeka prahare tame svargasukhane anubhava karavA samartha cho. aMtaHkaraNanI sthiti pherave, ane tamAruM zarIra, tamAruM ghara, tamAruM nagara, tamAre deza, brahmaloka thaI raheze. tame pita deva thaze, ane manuSyamAtra tamane devarUpe daSTie Avaze. manuSyo kharAba nathI, tamAruM gAma kharAba nathI, deza kharAba nathI, kALa kharAba nathI. tamAruM aMtaHkaraNa vikArI che. aMtaHkaraNane phera, sarvatra kalyANa vinA anya kaMI dRSTie Avaze nahi. vRttione jagadAkAra, padArthAkAra, viSayAkAra kare; brahmasadana tamArAthI karoDe yojana dUra che. vRttione IzvarAkAra kare, hRdayamAM rahelA tamArA AtmAkAra kare, cinmaya kare, brahmasadana tamArA AMgaNAmAM, tamArA gharamAM prakaTeluM jaNAze. hRdayamAM vartatA viSayonAM ciMtana tyajI, citizaktinuM ciMtana kare, tame tatkALa deva thaze. tame deva cho ja. zA mATe tamAruM devatva, Izvaratva jotAM, tenuM ciMtana karatAM saMkecAo cho, bhaya pAme cho ? netrane jagata bhAse tyAM tyAM tene brahma jevAne abhyAsa pADe. anya Idriyone jyAM jyAM jA, duHkha ane asatanuM bhAna thAya tyAM tyAM temane baLAtkArathI cita sukha ane sat jevA abhyAsa pADe. brahmasadana tamArI samIpa che. aMtara ane bAhya, uce tathA nIce, caturdizAmAM ane catuSkoNamAM tamArA AtmasvarUpa vinA anya zuM che je bramamAM ane bhayamAM paDI vRthA chaLI mare che? satvare cete. sarvatra brahma che. tame brahma che, ame brahma chIe. prANI padArtha sarva brahma che. A ja vicArane akhaMDa jAgrata rAkho. anya vicArane suravA na de. tame brahmasadanamAM sthita che. tame brahmasadananA adhipati che. 4. pitAnA deSa jevA, e lAbhakAraka che; paraMtu vAraMvAra pitAnA doSanuM ciMtana karavuM, ane tema karIne pitAne vAraMvAra tiraskAra kare e lAbhakAraka nathI. pitAnA deze ane durguNane vAraMvAra vicAra karavAthI lAbha thavAne badale hAni thAya che, kAraNa ke je samaya uttama prakAranA zuddha vicAramAM athavA tattvavicAramAM javo joIe, te samaya ciMtanamAM jAya che. doSanuM ciMtana kaIlAbha karatuM nathI, paNa tenuM ja ciMtana lAbha kare che, tethI denAM ciMtanamAM vRthA kALa na gALatAM buddhimAna manu tatvavicAramAM
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarazi] 43 ja kALa gALavA cogya che. potAnA doSone vAravAra vicAra karavAthI glAni, a madhikkAra vagere prakaTe che, tethI hRdaya sa kAcAya che; ane tenA pariNAmamAM jo tattvavicAra karavAmAM utsAha prakaTato nathI, ane prayatna thatA nathI, te manuSyanI krame krame unnati thavAne badale avanati ja thAya che. doSo tyajavA mATe kacit kavacit potAnA doSo jovA, e ThIka che. paraMtu vAraMvAra temAM nima rahevu, e duLatA ANanAra che, ane puruSArthamAM joDanAra je utsAha tenA laya karanAra che. 5. tamArA mhelA artha tame dhArA che te karatAM vadhAre satvara tamane maLavAno saMbhava hoya che. pUrNa zraddhAne rAkhI, tamArA hRdayamAM rahelA tamArA AtmasvarUpaprati premane vadhAratA jAo, ane niSphaLatAnA kAI kSaNe paNa vicAra karazeA nahi. alpa samayamAM siddhi maLelI tame anubhavaze. 6. potAnA AtmasvarUpanuM jJAna prApta karavuM, ethI zreSTha kavya A vizvamAM manuSyAnu... anya kAI nathI. evA eka paNa artha nathI ke je AtmasvarUpanuM jJAna thatAM prApta na thAya. AtmasvarUpanuM jJAna prApta karavAno rAjamA eka ja che, ane te e ja che ke sava khAdya padArthAnuM ciMtana parityajI potAnA hRdayamAM nRttione ekAgra karavI, hRdayanA madhyabiMdumAM bhRttinI sthiti, e sarvAM bhayathI mukta karanAra che. hRdayanA madhyabiMdumAM nRttinI sthiti, e ajJAnamAtrano uccheda karanAra che. hRdayanA madhyabiMdumAM bhRttinI sthiti, e jJAnamAtranuM utpattisthAna che. hRdayanA madhyabiMdumAM vruttinI sthiti, e aizvayaMmAtrane anAr che. che. jema jema manuSya potAnA hRdayanA madhyamAM rahelA potAnA Atma svarUpanI adhika adhika samIpa AvatA jAya che, tema tema te adhika adhika nirbhaya thatA jAya che, ane jema jema te hRdayanA madhyabiMduthI dUra, A dRzya viSayaprati jatA jAya che, tema tema te adhika bhayane prApta thatA jAya che. jema jema manuSya potAnA hRdayanA madhyabiMdunI nikaTa AvatA jAya che, tema tema te vyAdhi ane mRtyuthI dUra jatA jAya che; ane jema jema te potAnA hRdayanA madhyabiMduthI dUra jatA jAya che, tema tema te vyAdhi ane mRtyunI samIpa AvatA jAya che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara 8. keTalAka manuSya duHkhathI khIe che, keTalAka rAgathI khIe che, keTalAka vRddhAvasthAthI khIe che, keTalAka mRtyuthI khIe che, keTalAka nirdhanatAthI khIe che, keTalAka cora, zatru, sApa, vIchI vagerethI khIe che, keTalAka durguNa, doSa ane pApathI khIe che. keTalAka potAnI ochI AvaDatathI khIe che, keTalAka bhaviSyamAM AvanArI aNadhArI vipattithI khIe che. bhayanAM AvAM AvAM asakhya nimittonI gaNatarI karavAnu zuM prayojana che ? manuSya jema jema potAnA hRdayanA madhya biMdunI nikaTa AvatA jAya che, tema tema brahmAMDanI a MdaranA tathA brahmAMDanI bahAranA sarva prakAranA bhayathI mukta thAya che. kAraNa hRdayanu madhyabiMdu-manuSyanuM AtmasvarUpa-nirbhayatAno mahAdadhi che, bhayarUpa adhakArane madhyAhna samayanA sUrya che. 44 9. hRdayanA madhyabiMdunI prApti zI rIte thAya ? tenI samIpa zI rIte javAya ? viSayanAM ciMtana parityajI hRdayamAM vRtti ekAgra karavAthI. ekAgratA e ja hRdayanA madhyabiMdune anubhavavAnA eka ja upAya che. 10. ekAMta sthaLamAM sarva viSayanA vicAro choDI deI zAMtapaNuM presI hRdayamAM vRtti sthira karavAthI krame krame ekAgratA sAdhI zakAya che; vaikharI ane madhyamAnAM tophAnAnI pelI pAra hRdayanuM madhyabiMdu che. vicArAnA tyAM abhAva che. apUrva zAMti tyAM pravarte che. tene prApta karavAne tame paNa tenA jevA ja zAMta thA. dhAMdhAne cheDI ekAMta sevA. aMdara UtarI. aMdara paNa vicArAnA sUkSma dhvanine baMdha karo. sarva prakAranA dhvani baMdha thatAM, madhyabiMdu kayuM che, te oLakhAvavAnI agatya raheze nahi. 11. hRdayanA madhyabiMdu samIpa jatAM kevAM vidmo Ave che te tame jANA che ? bahAranA dezamAM tamArI vRtti pharatI hAya che, tyAre je avAjo tamane jarA paNa naDatA nathI, tevA avAje hRdayamAM UtaratAM tamane kSaNe kSaNe vizrva kare che. jhADanuM, hAlavuM, kAgaDAnu khelavuM, ke maccharanuM gaNagaNavuM, khIjha vakhate tamane kazA paNa vikSepa karatuM nathI. paNa AvA kSudra avAjo, hRdayamAM UtaratAM tamane jANe topanA bhaDAkA jevA lAge che. kAI dhIre vAta karatuM hoya tApaNa te tamane tatkALa saMbhaLAya che, ane tamane tatkALa vikSepa thAya che. AthI AkaLA svabhAvavALA manuSyA gabharAI jAya che, ciDAI jAya che, jAgrata thaI avAja karanAra upara krodha kare che. AvA svabhAva ekAgratAne sAdhI zakato nathI.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi] 12. dharyane, vairyane sevo. prasannatAne, vRttinA sAtvika bhAvane parityAga kare nahi. baLa vAparyAthI ekAgratA thatI nathI. AkuLatA dharavAthI saMyama sadhAtuM nathI. saMyamamAM zAMtinI agatya che. ekAgratA e prayatnanuM pariNAma nathI, paNa zAMtinuM pariNAma che. prayatnathI tame vRttine vadhAre vikaLa kare che. prayatnanI agatya nathI. zAMta rahe. caitanyasvarUpa prati mAtra premana ja kare. zIkhavya ekAgratA AvaDatI nathI. caitanyapratinI niSThA, bhakti, premavaDe ja Apa Apa cetanya ja te kema sAdhavI te zIkhave che. 13. jagatanuM duHkha ochuM karavAne potAnA saMbaMdhamAM AvelAM ane saMbaMdhamAM na AvelAM manuSyanuM duHkha ochuM karavAne uttama mArga kayo che ? zuM sabhAo sthApI lekene sumArge caDhavA vyAkhyAne ApavAM e che ? athavA vividha jJAnanA ke nItinA graMtho lakhavA ane te dvArA lekane upadezavA e che? athavA zuM temane dhananuM dAna karavuM e che? athavA zuM temane dhanaprAptinA upAya darzAvavA e che? athavA zuM temanAM vyAdhinAM duHkhe nivAravAM e che? ane A vinAnAM asaMkhya upAya je paropakArI puruSa seve che, te che? A sarva upAyo kaMIka aMze duHkha TALanAra hoya che, paraMtu jagatanuM duHkha ochuM karavAne saphaLa upAya ethI judo ja che. A saphaLa upAyanuM pAlana karyA vinA, uparanA vividha upAyonuM pAlana yatheccha phaLane prakaTAvI zakatuM nathI. paraMtu A saphaLa upAyanuM pAlana te uparanA upAyo na sevyA hoya te paNa phaLane prakaTAve che ja. ane Avo sarvottama upAya karyo che? A upAya te anya kaI nathI paNa manuSya pote niratara zuddha vicAra sevavA e che. 14. duHkhanI ane sukhanI sarva prakAranI sthitiomAM zuddha vicAranuM sevana pitAnAM ane paranAM duHkha TALavA jeTaluM samartha hoya che, teTaluM anya koI nathI. niraMtara prasannatAnuM rakSaNa karavuM, game tevA kalezanA prasaMge Ave chatAM potAnI svabhAvasiddha prasannatAno tyAga na kare, prANImAtra upara premathI jevuM, ane temanuM sarvadA hita icchavuM, 'SanA, IrSAnA, krodhanA ane evA ja bIjA malina vikArane aMtaramAM pravezavA na devA-A prakAranuM vartana, eka guhAmAM, athavA baMdha karelI oraDImAM paNa manuSya je kare che, te te A jagatanAM duHkhane sarvadA ochAM kare che. AvA zuddha vicAra ane vartanavALA manuSyo ja pitAnA vartananI madhura suvAsathI A jagatamAM vyApelI dukhanI durgadhane nyUna kare che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ [vizvavaMdavicAraratnAkara 15. jemanAM aMtaHkaraNa ayogya vicArarUpI pizAcane nRtya karavAnI mazAnabhUmi hoya che, jemAM prANImAtra upara prema rAkhatA nathI, jemanAM mana krodhathI tapelAM hoya che, jemanI vANI kuhADAne ghAnI peThe zravaNa karanAranA hRdayane bhede che, jeo ciMtA ane zekathI vyAkula hoya che, jeonAM mukha niratara caDhelAM rahe che, jeo ayogya vartana karanAra upara paNa saumya tathA amRtathI bharelI premavALI daSTi nAMkhI zakatA nathI, teo jagatanuM duHkha TALavAne mATe game tevA jJAnanA upadeza Ape, nItinAM moTAM moTAM vyAkhyAne kare, te paNa te saphaLa thatA nathI. temanA agya vicAra tathA vartananuM evuM te duHkhada vAtAvaraNa temanI AjubAju baMdhAya che ke temAM pravezanArane zAMti ke saMkhanuM bhAna thatuM nathI. sAkarathI mizra karelA dUdhane jherI sApa, pitAnA mukhamAM leI anyane pIvA Ape che tethI zuM pInArane lAbha thavAne saMbhava hoya che? niraMtara ayogya vicAra sevanAra manuSya pitAnuM ane jagatanuM duHkha vadhAre ja che. maLanuM gADuM jayAM jayAM jAya che tyAM tyAM durgadhane prasArI sarvane trAsa upajAve che. ayogya vicAravartanavALI manuSya savarga hAnine ja upajAve che. suvAsita puSpanI vATikA, pitAnA sthAnamAM rahyA chatAM cAre bAjue suvAsane prasArI manune prasannatA prakaTAve che. zuddha vicAravartanavALo manuSya paNa pitAnA sthAnamAM rahyo chatAM jagatanAM duHkhe nyUna kare che, ane manane sukhazAMtinA saMbha ANe che. 16. manuSya game te dharma pALato hoya ane game te devanI upAsanA karate hoya te paNa je te zuddha vicArane seva hoya che te te jagatanA sukhane vadhAre che. ethI ulaTuM uttama brAhmaNanA bAhyAcAra pALatAM chatAM, ane paramAtmAnI upAsanA karatAM chatAM paNa je te prANIone daMSa karate hoya, krodhanA vicArane hRdayamAM avakAza ApatA hoya, duSTa vartana karanAra manuSyo upara karaNe dharavAne badale temane tiraskAra athavA dhikkAra karatA hoya ane vANI vaDe priya ane hitakara vacane vadavAne badale apriya kaThora vacano vada hoya te te jagatamAM duHkhane vadhAre kare che. 17. manuSya game tevA vidvAna hoya, sarva zAstramAM pAraMgata hoya, sabhAemAM pitAnA vaknatvathI zrotAone AMjI nAMkhate heya, uttama vidvattAvALA the lakhI zakate haiya, ane rAjadvAramAM tathA vyavahAramAM koI nimittathI sanmAnane pAmate hoya te paNa agya vartana thatAM kSamA ApavAnuM tathA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] bhrakuTI caDhAvI krodhanAM vacane na vadhavAnuM je zIkhyo na hoya, apriya prasaMgamAM paNa pitAnA aMtaHkaraNanI prasannatA na tyajavAnuM je zIkhyo na hoya, prANImAtra upara prema rAkhavAnuM tathA temane pitAnA AtmAsamAne jANavAnuM je zIkhyo na hoya, te te kazuM ja zIkhyo nathI. tenI vidvattA ane tenuM vandrava bakarInA gaLAnA AMcaLanI peThe niSphaLa che. kAraNa ke aMtaHkaraNamAM nirmaLa ane nirvikAra rahevAmAM ja sarva vidvattAno samAveza thAya che. pratikULa prasaMgamAM paNa vAyuvinAnA sthAnamAM baLatA dIpakanI zikhA paThe vRttinI nizcala prakAzamaya sthiti rAkhI rahevAnuM AvaDavuM, e ja kharI vidvattA che. prasannatAnuM sarvadA rakSaNa karI rahevAmAM ja jJAnanI ke vidvattAnI ke zAstrAbhyAsanI kasoTI che. 18. vRkSanuM mUlya tenA upara AvatAM phaLathI aMkAya che. A daze dizAe phAlyo hoya, chatAM tenA upara AvelI kerI khATI cicoDA jevI hoya te te A manahara dIsate hoya te paNa tethI zuM? zAstrAbhyAsa ane vidvattAnuM phaLa je madhura na prakaTa, te te zAstrAbhyAsane parizrama zA arthane? zuddha vicAravAnuM nirmaLa prasane aMtaHkaraNa tathA tevuM ja vartana e ja zAstrAbhyAsanuM phaLa che. zAstrAbhyAsanA vRkSa upara suvAsavALuM puSpa AvavAne badale kaMTaka UgyA te te zAstrAbhyAsa niSphaLa che. 19. zuM tame ema kahe che ke "niraMtara prasanna svabhAva rAkhavAne upadeza karavo sahelo che, paNa te pramANe vartana rAkhavuM kaThina che? gharamAM karkazA strI jene prApta thaI hoya, te prasanna svabhAva zI rIte rAkhI zake ? sarva prakAranI anukULatA hoya tyAM prasanna svabhAva rAkhI zakAya ane priya vANI paNa uccarI zakAya. paNa divasamAM hajAravAra jyAM pratikUla vartana jovAmAM Ave tyAM prasanna svabhAva te zI rIte rahI zake ? zuM ame te kaMI lAkaDAnAM DhIMgalAM chIe ke je gharamAM thAya te AMkhe mIcI joyA karIe! " hA, je sukha joItuM hoya te lAkkAnA DhagalAnA jevuM pratikULa prasaMgothI jarA paNa seMbha na thAya evuM ja aMtaHkaraNa rAkhe. pratikULa prasaMge mAM, tame prasanna svabhAva rAkhI zakatA nathI, paNa e pratikULa prasaMga tamane zAthI prApta thayo tene kaI divasa tame vicAra karyo che? tamane tamAruM mAthuM khAI jAya evI karkazA strI zAthI maLI che ? zuM brahmAne tame keI aparAdha karyo hato ke temaNe tenI sAthe tamAruM pAnuM pADayuM ? karkazA strI athavA jeTalA jeTalA ApaNane jaNAtA pratikULa prasaMge ApaNane prApta thAya che e ApaNe pite ja ApaNAM pitAnAM kRtyothI ApaNI meLe
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara prApta karI lIdhA che. ApaNe tene pAtra hatA mATe ja te ApaNane maLyA che. te ApaNane Izvare ke kAe, ApaNI te prasaMgAne mATe pAtratA na chatAM, julamathI ApaNI kADhe bAMdhI dIdhA nathI. paraMtu te prasaMgeA mATe ApaNA adhikAra hovAthI temAM ApaNe sthapAyA chIe. jema pahelI copaDIne lAyaka vidyArthI ne zikSaka pahelI copaDImAM esADe che, ane sAtamI copaDIne lAyaka vidyArthI ne sAtamImAM besADe che, tema A jagamAM vizvavyavasthApaka sattA ApaNI cAgyatAnA pramANamAM anukULa pratikULa prasaMgAmAM ApaNane mUke che. pahelI cApaDInA vidyAthI prasannatAthI pahelI copaDInA abhyAsa na karI, petAnI cApaDI tathA pATI pachADe, ane asa MtoSa batAvI AkhA divasa potAne prApta thayelA abhyAsa viruddha TakaTakArA karyAM kare, te tene AgaLa vadhavAnA ane sAtamI copaDImAM javAno kadI paNa saMbhava AvatA nathI; tema karkazA strI athavA evA ja pratikULa prasa MgA, vizvavyavasthApaka sattAe jemane temanI yogyatA pramANe ApyA hAya che, te prasannatAthI te prasaMgothI nirvAdu na karatAM AkhuM AyuSya dhamapachADA kare che, tathA niratara cIDiyAM karI potAne sItA ke damayaMtI jevI anukULa strI na maLavA mATe paritApa karyAM kare che, tenA UMcI vastu meLavavAno adhikAra kiMcit paNa vadhatA nathI. te hAya che tyAMnA tyAM ja rahe che, athavA kvacit nIcA paNa paDe che. 20. sarva prakAranA anukULa tathA pratikULa prasaMgomAM prasannatAvALA svabhAva rakSI rahevAthI sadA adhikAranI vRddhi thAya che, ane prasanna svabhAvanAM prakAzamaya kiraNAthI pratikRLa prasaMgAno adhakAra naSTa thavAnA saMbhava Ave che. 21. ciMtA, bhaya, nirAzA, zAka, krodha, cIDiyApaNuM, asatoSa, jenAM tenAM chidro jevAnA svabhAva, prANIono dveSa, vagere vikAro aprasannatAne utpanna karanAra che. A sarvAM azuddha vicAra gaNAya che. je hRdyamAM e hAya che tyAM sukha nathI hAtu, ane je hRdayamAM e nathI hotA, arthAt jyAM prANImAtra upara prema hoya che, jyAM izvara uparanI da zraddhAthI ciMtA tathA bhayanA abhAva hAI nizcitapaNu tathA nirbhayatA hoya che, jyAM paramezvarano Azraya grahaNa karavAthI bhaviSyamAM sarvAMdA sukha thavAnA dRDha saMbhavanA anumAnathI AzA tathA utsAha vatAM hoya che, jyAM zvirarUpa mahAsa'pattine sadA hRdayamAM potAnI atinikaTa mAnavAthI tathA anubhavavAthI kAI paNa tuccha padAnI hAnithI zAkanA abhAva hoya che, jyAM sarvatra brahmabhAvanA svIkArAyalI hAvAthI ja krAdha
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 49 karavA yogya prANIpadArtha daSTie na paDavAthI sadA akrodhavALI zAMta sthiti hoya che, jyAM vibhavAnuM mULa zvaratattva e ja potAnuM AtmasvarUpa che, eveA nizcaya thayelA heAvAthI amuka padA mane aprApta che, evuM bhAna thavAnA asaMbhava hovAthI sadA sa MtoSa vatA hoya che, jyAM doSa e paNa paramAtmasattAno vivata hovAthI adhiSThAnathI bhinna na jovAnA abhyAsa siddha thayelA. hAvAthI doSa jovAnA prayatna thatA nathI, ane A pramANe jyAM niraMtara zuddha vicAra ja vatA hoya che, tyAM sarvAMdA sukha-kalpanAmAM paNa na Ave evuM niratizaya sukha-ja hAya che. 22. AvA zuddha vicAra sevavAnu` kA` tamane atyaMta kaThina jaNAya che.? te sukhane prApta karavAnI ane duHkhane TALavAnI Atura IcchA tamane prakaTI nathI. tamane duHkha ane saMtApa ja priya che. bhale tamArA priya padArthAMnA anubhava karyAM kareA. tethI trAsa Ave, sukhane zodhavA kharI AturatA prakaTe--jene satsAztra mumukSutA kahe che, te tamArAmAM udaya thAya-tyAre A zuddha vicArane sevo. tyAre A zuddha vicAra sevavAnu` kA` jene Aje tame kahina kaheA che, te tevuM nahi bhAse. kAraNa eka mariNayA jema hajArane bhAre hoya che, tema tamArI Atura IcchA, samagra vidho, samagra kahinatA pagataLe rALI nAkhavA samartha che. Aje paNa che, paNa tame te jANatA nathI. potAnA sAmarthya'mAM acala zradghAthI, ucca abhilASAthI, dRDha nizcayathI ane tadanukUla prayatnathI manuSyane kAI paNa kArya kirtana nathI. ane Atura aa je hRdayamAM prakaTe che tyAM A sava` ApeApa AvI maLe che. Atura IcchA prakaTatAM je sthitine tame aneka janmavaDe paNa prApta karavI duCbha mAne che, te sthiti A ja janmamAM, va cha mAsamAM tamane prApta thavAno saMbhava Ave che. 23. IcchAne mAravAnI nathI paNa keLavavAnI che. jee cchAne mAravAno upadeza kare che te jIvananA nAza karavA upadeza kare che. icchA mAravAno prayatna saphaLa thatA nathI, kAraNa IcchA caitanyamaya che. manuSyamAMthI IcchA upADI letAM tenI unnatinAM sarva' dvAra khaMdha thaI jAya che. unnatinA agnirathane mahAvegathI calAvanAra pRcchA, e varALa che. IcchAnA veganA pramANamAM ja unnati hoya che. jyAM IcchA ma Mda hoya che tyAM unnatino vega ragaziyA gADA jevA hoya che. jyAM IcchA tIvra, tIvratara ane tIvratama hAya che tyAM urjAtino vega vidyutanA vegajevA hoya che. vyavahAramAM paNa mada IcchAvALA 7
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 [zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara manuSyo vyavahAranA uttama sukhothI bhraSTa rahe che, ane tIvra icchAvALA manuSya ja unnatinA zikhare sthapAya che. 24. IcchA duHkhada nathI, paNa IcchAne ayogya mArge vahete pravAha duHkhada che. IcchAne mAravAnI nathI, IcchAne rodha karavAno nathI, paNa IcchA ayogya mArge vaheto pravAha rokavAne che. A zAstranA rahasyane na samajI, icchAne keLavavAne badale, IchAnA ayogya mArge vahetA pravAhane rokIne tene zuddha mArge vALavA prayatna karavAne badale, jeo IcchA upara ja dhAruM khagra vApare che, jeo pratyeka prasaMge IcchAne ziraccheda karavA tatpara thAya che, teo unnatinAM sarva dvArA pitAne hAthe ja pUrI de che. teo hoya che tyAMnA tyAM ja rahe che. agni elAI gayelA eMjinanI peThe teonA manuSya zarIranA sarva sAMcAo sAjA chatAM teo unnatinA mArgamAM eka tasu paNa cAlavA samartha thaI zakatA nathI ane A pramANe varALa vinAnuM varALayaMtra, na cAlavAthI jema kATa khAI pariNAme vinAzane pAme che tema icchA vinAnuM manuSyanuM zarIra paNa puruSArthanA abhAve maraNavaza thAya che. 25. IcchAne mAravA prayatna svAbhAvika nathI, paNa asvAbhAvika che. ane tethI ja jeo, zAstranA rahasyane na samajI IcchAne mAravAnA ayogya prayatnane seve che, teo icachAne mAravAne nitya prayatna karatA chatAM temAM jarA paNa saphaLa thatA nathI. icchAne mAravAnI teo vAta karatA chatAM, teonAM aMtaHkaraNamAM teo hajAro ane lAkha IcchAnA phaNagA phUTatA jue che. sahadevanuM mAthuM kApavAne prayatna karatAM jema baLarAme jyAM jyAM sahedavanuM dhira paDyuM tyAM tyAM bIjA seMkaDo ane hajAre sahadeva prakaTa thayelA joyA hatA, tema icchAne nAza karavA jatAM, A manuSyo anya seMkaDe ane hajAro icchAo pitAnA aMtaHkaraNamAM prakaTa thayelI anubhave che. je icchAne teo marelI jANe che te icchAo punaH prasaMge prApta thatAM jema damayaMtInA hastane sparza thatAM marelAM matsya sajIvana thayAM hatAM, tema teo sajIvana thayelI anubhave che. kAraNa IcchA mAravI e asvAbhAvika che. ane AvA asvAbhAvika prayatnamAM IcchA na maratAM manuSya pote ja mare che. 26. icchAne mAravAnI agatya nathI, paNa tene yogya mArgamAM vALavAnI agatya che. bALaka bahu ramatiyALa hoya te tenI ramavAnI icchAne rokavAnI agatya nathI, paNa tenI IcchAne ramata karatAM anya vadhAre suMdara viSaya ApIne
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnAzi ] 51 temAM tene jovAnI agatya che. jeo bALakanI IcchAne vadhAre suMdara viSayo ApIne, te ramatanI IcchAnA pravAhane anya mArge vALavAno prayatna na karatAM, tene dhAkathI ke mArathI rokavAno prayatna kare che, teo bALakane, ramata khoTI che evuM kadI samajAvI zakatA nathI. A mAra ane dhAthI rokelI bALakanI ramavAnI IcchA, prasaMga prApta thatAM punaH vegathI UThe che, athavA corIchUpIthI te rame che. bALakanI ramavAnI IcchAne rokavAne A upAya nathI ja. ramatathI adhika suMdara viSaya ApavA e ja bALakanuM ramatiyALapaNuM bhulAvavAne saphaLa ane yathArtha upAya che. icchAne redha karavAnI IcchAvALA manuSya paNa Ama ja karavAnuM che. krame krame tene ayogya viSayomAMthI choDavI ucca viSayomAM joDavI eTaluM ja karavAnuM che. 27. kaI paNa amuka viSaya sAro che, evo nizcaya thatAM tenI IcchA aMtaramAM prakaTe che ane te prApta karavA yogya che, ema je vRttimAM daDha thAya che, te tene prApta karavAno prayatna sevAya ja che. viSayanI priyatA athavA yogyatA jyAMsudhI dRDha samajAI nathI hotI tyAM sudhI ja tenI Atura IcchA prakaTatI nathI. tamane zuddha vicAra sevavAnI Atura IcchA na prakaTatI hoya te te IcchA prakaTyA vinA, tamane zuddha vicAra sevavAnuM kAma mahAsAgara taravA jevuM kaThina bhAse emAM Azcarya jevuM kaMI ja nathI. zuddha vicAra sevavAnuM kArya tamane atyaMta kaThina jaNAvanAra anya koI nathI, paNa tamArI durbaLa IcchA che. 28. Atura icachA prakaTAvo, ane A zuddha vicAra sevavAnuM kArya tamane saraLa jaNAze. punaH punaH vicAravaDe nizcaya kare ke zuddha vicAra sevavAthI ja sukhanI prApti thAya che. ane jema kUvAmAM jaLa hoya che te ja havADAmAM jaLa Ave che, te ja pramANe zuddha vicAra sevIne tame sukhanI prApti karI haze te ja tame anyane te sukha ApI zakaze. tamArA ane jagatanAM duHkha TALavAne A ja upAya che. anya upAya sevatA haze te te sarva phAphA che. tame sukhI nathI te tame anyane zuM sukhI karI zakaze? tamAre ja khAvAne ane dANa nathI tyAM tame AkhuM gAma jamADavAne zuM joIne kamara bAMdhe che? zuddha vicAra se, sukhano tamArA pitAnAmAM AvirbhAva kare, ane A pramANe prathama zrImAna thaI sarvatra sukhanI lahANI kare. 29. ghaNA manu ema mAnatA hoya che ke amArAthI puruSArtha nahi karI zakAvAnuM ane te dvArA sukha nahi meLavI zakAvAnuM kAraNa anya keI nathI,
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ para [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara paNa ame je sthitimAM mukAyA chIe te evI kharAba che ke temAM puruSArtha karI zakAvAne ane te dvArA sukha thavAno saMbhava nathI. ame je gharamAM rahIe chIe te evuM kharAba che ke temAM karavA dhAreluM kazuM thaI zake ema nathI. je ghara sArI anukULatAvALuM hoya te temAM ame dhAryuM karI sukhI thaIe. keTalAka mAne che ke amArI pAse paisA hoya te ame puruSArtha karI moTA siddha thaIe. keTalAka kahe che ke A strIputranI amAre jaMjALa na hoya, ane temanuM piSaNa karavAnI ciMtA na hoya te Icachele puruSArtha karI ame tatkALa siddha thaIe. A gharanI jaMjALamAM ame puruSArtha athavA sAdhana te zuM amAru karama karIe! keTalAka sAdhana na sAdhavAmAM pitAnA rogI athavA azakta zarIranAM bahAnA batAve che. Ama vividha manuSyo pitAne IccheluM prApta na thavAmAM vividha kAraNone darzAve che. zuM A sarva kAraNe kharAM che? vicAra karanArane spaSTa thaze ke te sarva ja khoTAM che. puruSArtha na thavAmAM, ane te dvArA sukha prApta na thavAmAM manuSyane pitAne ja doSa che. manuSyane je je pratibaMdhaka sthiti prApta thaI che, te manuSya pote ja pitAnA karmavaDe prApta karelI che. te keIe tene baLAtkArathI ApelI nathI; ane Ama hovAthI pitAnAM karmavaDe prApta karelI ayogya sthitine manuSya pitAnA ja karmavaDe TALavA samartha che. jema ayogya kameM tene ayogya sthitimAM mUkayo che, tema zubha karma tene zubha sthitimAM mUkaze ja. AthI karIne, ATaluM ja ThIka thAya te huM ATaluM karuM, ATalI upAdhi maTe te huM nirAMte prayatnamAM joDAuM, ema belavuM, e mithyA ALasa, pramAda ane karmanA niyamanuM ajJAna sUcave che. pratibaMdhaka sthiti prayatna karyA vinA emane ema te zI rIte TaLe? zuM AkAzamAM ApaNe mATe devo pharatA rAkhI mUkyA che, je ApaNI dayA lAvI ApaNI A pratibaMdhaka sthiti chedI ApaNane mukta karaze, ane tethI ApaNe mukta thaye nirAMte puruSArtha karIzuM ? 30. AvuM kaMI ja nathI. ApaNe te prayatna nahi karIe tyAM sudhI ApaNuM duHkha koIthI ja TaLI zakavAnuM nathI. ApaNe prayatna karIzuM te ja ApaNuM dukha TaLe ema che. zA mATe tyAre anukULa sthiti AvavAnI vATa joyA karavI? zA mATe A kSaNathI ja ApaNe yatna na AraMbhavo? A prakAranI vastusthiti jANIne jeo anukULatA AvavAnI mithyA vATa na jotAM A kSaNathI ja prayatnane AraMbha kare che, teo ja kharA buddhimAna che, teo ja
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratna rAzi ] 53 kharA sAdhaka che, teone ja sukhanI kharI Atura icchA che. A vinAnA bIjA bhale pitAne buddhimAna mAnatA hoya te paNa buddhihIna che. paramArthanA pitAne sAdhaka mAnatA hoya te paNa teo paramArthanA bAdhaka che. teone sukhanI kharI AturatA nathI, paNa duHkhanI ja kharI AturatA che. prayatna ja yogya athavA ayogya sthitine ApanAra hovAthI, suke sukhane arthe zubha prayatnane anukuLatA upara mulatavI na rAkhatAM, prApta anukULatA pramANe, A kSaNathI ja sevavo, e ja ghaTe che. 31. "prayatna karavAmAM zuM anukuLatA nathI joItI? hAthapaga bAMdhI lIdhA hoya evI parAdhIna dazAmAM hAthapaga halAvavAno upadeza zuM yogya che? pathArImAMthI UThIe tyAMthI rAtre agiyAra vAgatAM sUtAM sudhI peTa bharavAnA prayatnanI lAhyamAM baLatA hoIe, te oliva yA vinA, prayatna kyAre karIe? amAre nasIbe AvAM tarIlAM tANavAmAM AvyAM che, mATe ja kahIe chIe ke A pIDAmAMthI paramezvara kaMI sAro dahADo dekhADe te kaho eTale zubha prayatna hamaNa karIe!" AvAM vacano aneka manu zubha prayatna sevavAnuM kahetAM bole che, ane prayatna karavAne pitAne samaya ja nathI, ema jaNAvI potAnuM du:khanuM dhUMsaruM tANyA kare che. AvA manucoe spaSTa jANavuM joIe ke AvA vicAra karI udAsa besI rahya prayatna samaya kalpAMta maLavAne nathI ja, paNa je sthiti prApta che, te sthitimAMthI ja thoDI thoDI anukULatA kADhI te anukULatAmAM zubha prayatna sevatAM adhika anukULa tAne saMbhava Ave che. mahine daza rUpiyAnI AvakavALo ane teTalA ja rUpiyAnA kharacavALo manuSya, dhanavAna thavA icchatA hoya te teNe zuM karavuM? mahine cAra cAra AnA bacAvavA, e ja ene upAya che. ane Ama thoDuM thoDuM dravya bacatAM, adhika saMgraha thavA saMbhava Ave che. prayatna karavAnI anukULatA vinAnA sAdhake paNa ema ja karavAnuM che. zaucana samaya, snAnano samaya, bhejano samaya, ane evA evA aneka prasaMgamAM maLatI thoDI thoDI kSaNone sadupayoga karavAnuM che. kAle nahi, paNa AjathI ja karavAnuM che. e samayamAM aMtaHkaraNane zuddha vicAramAM joDavAnuM che. ane A alpa samayanI thoDI kSaNano sadupayoga thatAM, prayatnamATe adhika anukuLatA maLavAne saMbhava Ave che. pratikULa sthitivALAe anukULa sthiti ANavAno A ja upAya che. lamaNe hAtha deI, pitAne prApta thayelI pratikULa sthitimATe daNAM raDavAM, e upAya nathI. AzcaryajevuM e che ke AvA manune AvAM rodaNAM raDavA mATe pAra vinAnI anukULatA maLe che, paraMtu zuddha prayatna karavAno samaya maLato nathI!
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara OU 3ra. prANImAtra upara prema karavA, e eka evuM rasAyaNa che ke je mananA ane pariNAme tananA sarva vyAdhine maTADe che. prANImAtra upara prema na hAvAthI ja mananA vividha vikArA utpanna thAya che. amuka manuSya ApaNA aparAdha kare che, tyAre krodha thavAnuM kAraNa tenA upara ApaNA sAcA prema nathI hAtA e ja hoya che. zuddha premathI gUMthAyelA manuSyane parasparanA doSo jotAM paNa krodha Upajato nathI. dveSa, ISAM, bhaya vagere sava` vikArA paNa prANImAtra upara prema na hovAno pariNAma che. ane yAgya vikAronuM manamAM vAraMvAra poSaNa thavAthI ja sarva vyAdhi utpanna thatA heAvAthI, prANImAtra upara prema karavAthI ayAgya vikArA zamatAM vyAdhimAtra maTavA saMbhava Ave che, e sahaja spaSTa thAya che. evA kAI paNa manovikAra nathI, je zuddha premathI na zame. evA kAI paNa vyAdhi nathI ke je zuddha premathI na maTe. kAraNa ke zuddha prema e IzvaranuM ja bIjuM nAma che. ane jenA aMtaHkaraNamAM zvira prakaTe che, tene mananA ane tananA vyAdhi rahevA saMbhavatA nathI. 54 33. tame mananA ke tananA kAI vyAdhithI pIDAtA hai| te tenu kAraNa zodhavA vaidya ke DokTarane zodhavA javAnI agatya nathI; athavA tenuM kAraNa zodhavA pustakanAM pAnAM uthalAvavAnI agatya nathI. tamArA aMtaHkaraNamAM prANImAtra upara prema nathI, e ja tenuM kAraNa che. tamArAmAM sarvAtmabhAvanA prakaTI nathI e ja tenuM kAraNa che. prANImAtra upara prema prakaTAve ane tamArA tananA tathA mananA vyAdhi zamI jaze. 34. prANImAtra upara prema sarvAtmabhAvanA prakaTyAvinA, prakaTatA nathI. mArA jevA AtmA che tevA ja sa`nA AtmA che, mArAmAM je caitanya vise che te ja saMmAM vilase che, huM je rUpa hyuM te ja rUpa sa che, AveA nizcaya jenA aMtaHkaraNamAM aneka vicArathI dRDha thayA hoya che te ja manuSyamAM sarvAtmabhAvanA prakaTe che. ane te ja manuSya prANImAtra upara prema karI zake che. je prANImAtra upara prema karI zakatA nathI, tene potAnA AtmasvarUpanuM jJAna nathI. teone potAnA AtmasvarUpa upara prema nathI. te AtmAnI, caitanyanI, brahmanI vAto mAtra karanArA hAya che. caitanyane ja jo teo parama premanA viSaya mAnatA hoya, te je caitanya prANImAtramAM vilasI rahyuM che, je caitanyanA ja A prANImAtra camatkAra che, te caitanyanA camatkArarUpa A prANImAtranA te dveSa kare? ekane moTA ane khIjAne nAnA gaNe? bIjAmAM teoe evu zuM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] papa joyuM ke jene teo tiraskAra athavA tUSa kare che? jeo bIjAmAM paNa pitAnuM caitanyasvarUpa vyApI raheluM joI zaktA nathI, teone pitAnA caitanyasvarUpane jevAne adhikAra nathI. potAnA cetanyasvarUpane jevA prayatna karI, tenA upara niratizaya bhakti athavA prema karavAno prayatna karI, jeo anyanA caitanyasvarUpane tiraskAra athavA 5 kare che, teo pitAnA DAbA hAthane jamaNA hAthathI kApe che, teo pitAne ja caitanyasvarUpanuM hanana kare che. teo potAnA cetanyasvarUpa upara prema karavAno prayatna karI ane anyanA caitanyane deSa karavAne prayatna karI tanyanA anadhi svarUpane paricichanna kare che. teo amaryAdane maryAdAvALuM kare che. ane A maryAdAvALA caitanyanuM, A haNAyelA caitanyanuM jJAna, amaryAda brahmasvarUpanA jJAnanuM niHsIma sukha temane ApI zakatuM nathI. 35. cetanya eka sthaLe ochuM, ane eka sthaLe vadhAre, ema che ja nahi. rAjAmAM ke raMkamAM, sAdhumAM ke pApImAM, bALakamAM ke vRddhamAM, strImAM ke puruSamAM, eka ja caitanya pravarte che. kALI hAMDImAM ke dhoLI hAMDImAM, rAtI hAMDImAM ke pILI hAMDImAM, kAcanA phAnasamAM ke mATInA AcchAdanamAM eka ja divo prakAze che. dIpaka upara jene prema che tene kALI hAMDInA ke rAtI hAMDInA prakAza upara dveSa karavAnuM zuM prayojana che ? kALo prakAza ke rAte prakAza zuM dIpakane nathI ? ane kALA prakAzane ke rAtA prakAzane dveSa karatAM zuM dIpakane dveSa nathI thato ? dIpaka upara zuddha premane dharanAra pataMgiyuM kALI hAMDImAM dIpakane prakaTele joIne tenA upara ocho prema karatuM athavA tene dveSa karatuM, ane dhoLI hAMDImAM dIpakane prakaTele joI ne tenA upara adhika prema karatuM kadI anubhavamAM AvyuM che? cetanyanA upara premavALA, sarvAtmabhAvanAvALA mahApuruSo paNa pApI ke puNyavAna, sAdhu ke asAdhu sarvamAM premane dhare che. koIne deSa ke tiraskAra karatA nathI. 36. bhramara jema pupamAMthI suvAsane ja grahaNa kare che, tema sarvAtmabhAvanAvALA puruSe durjananA saMbaMdhamAM AvatAM chatAM tenA caitanyasvarUpane ja jue che. kAdavamAM kharaDAyelA athavA kATathI kaTAI gayelA suvarNanA alaMkAramAM bALaka kAdava ke kATa ja jue che, paNa suvarNanA jJAnavALA puruSo temAM senuM ja jue che, tema nyUna buddhivALA manuSyo durjane prasaMga paDatAM temAM durjanatAne ja jue che, paNa citanyamAM premavALA puSe teomAM pitAnA parama premane viSaya je caitanya te ja jue che. sAragrAhI dRSTi sarvada jayAM
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara tyAM sArane ja jue che, asAragrAhI dRSTi yAMtyAM sarvadA asArane ja jue che. asAra padArtho paNa sAragrAhI puruSonI daSTitaLe AvatAM sAravALA thaI jAya che, ane sAravALA padArtho chatAM paNa asAragrAhI puruSonI daSTitaLe AvatAM asAravALA thaI jAya che. asAra sarakhA jaNAtA kolasAnA kacarA jevA ukaraDe pheMkI devA jevA padArtho, sAradaSTivALA jarmana vidyAbhi pu (Scientists)ne karaDe rUpiyA utpanna karanAra vividha raMgothI bharelA jaNAya che, rastAmAM athaDAtAM cIMtharAM khAMDathI bharelAM jaNAya che ane durgadhamaya maLa, uttama sugaMdhathI bhareluM jaNAya che, ane asAradaSTivALA anabhijJa manuSyone samagra sukhane ApanAra AryatattvavidyAnA graMthe tathA zAstro svArthI brAhmaNoe piTa bharavA mATe racelAM kArasthAne jaNAya che. sAradRSTivALAne asArajevuM kaMI ja nathI. asAradaSTivALAne sAjevuM kaMI ja nathI. samabhAvanAvALAne dezavALa kaI ja prANI padArtha jaNAtuM nathI. dehabhAvanAvALAne sarva prANI padArtha doSathI paripUrNa jaNAya che. sarvAtmadarzI sarvamAM pitAnA AtmAne joIne sarvaprati prema kare che, dehada sarvane deSa kare che. sarva upara prema karavo, e caitanyanuM lakSaNa che. sarvane deva kare e pitAnAmAM jaDa dharmane svIkArI beThelA jaDamati jIvanuM lakSaNa che. 37. vyavahAramAM vyavahAra karatI vakhate dezavALA manuSyonA doSa jovAnA prasaMga Ave che tevA prasaMgee daSana jevA ema kahevAnuM tAtparya nathI. khAvAnI thALImAM AhAranA padArthojoDe kAMkare Avyo hoya te tene kADhI na nAkhatAM cAvI ja che, evuM kahevAne AthI bhAva grahaNa karavAno nathI. je grahaNa karavAnuM atra kahevAno prayatna thayo che te e ja che ke doSane joI savAbhadapiTa karavAno prayatna karanAre aMtaHkaraNamAM tapAyamAna thavAnuM nathI. kAMkaro AvelA AhAranA padArthanI thALIne, kAMkare mAtra jevAthI, krodha karI pachADI UThavAnuM nathI. kAMkarA sAthe anya khAvA yogya AhAranA padArtho para paNa TheSa karI temane lAta mArI uDADI devAnA nathI. kAMkarAne kADhavAne mAtra prayatna karavAno che. ane te prayatna paNa dhamapachADA karIne karavAnuM nathI. ghaNAM krodhI manu, bhojanamAM kAMkare AvavAthI, rasoI karanArane gALo daIne, tene tiraskAra karIne, jema kAMkare kADhI nAMkhavAno prayatna kare che, tema doSavALA manuone bhAre tiraskAra karIne, deSa kADhavAno prayatna karavAne nathI. paNa jema sadvivekI bhajana karanAra bojanamAM kAMkaro Avyo hoya, chatAM rasoI karanArane apamAna na pahoMce, tenuM aMtaHkaraNa dukhAya nahi tema vivekathI kADhI nAMkhe che, ane parokSa rIte tene tenI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnazi] pa7 gaphalatanuM bhAna thAya tema kare che, tevI rIte karavAnuM che. dezavAnamAM guNanuM bhAna karIne, guNane joIne, doSane evI rIte guNathI AcchAdita karavAne che ke deSa, deSa maTIne guNa thaI jAya. vastutaH doSavAnamAM doSa Avela jaNAya che, te hetupura:sara Avela heta nathI. koI jANI joIne rasoImAM kAMkarA nAMkhatuM nathI; asAvadhAnatAthI ja-ajJAnathI ja Ave che. ane ajJAna krodhane, zikSAne, deSane ke tiraskArane kazAne pAtra nathI. ajJAna bahu bahu te karuNAne pAtra che. ajJAna jJAnavaDe jItavAnuM che; zikSA ke krodhathI nahi ja. zikSA athavA krodha e ajJAnarUpI devatAmAM ghata homavA tulya che. ethI ajJAna dviguNita thAya che. deSa karanAramAM ajJAna hatuM ja, temAM krodha karanAra navuM ajJAnanuM kArya karI, ajJAnamAM vRddhi kare che. sarvAtmadaSTi, prANImAtra upara premadaSTi, ajJAnarUpI devatAne helavanAra jaLa che. ane Ama hovAthI ja jyAre zikSA karanAra athavA daMDa denAra nRpatinA samakSa dezavAnanA deSa dabAtA nathI, tenA aMtaHkaraNanuM ajJAna nivRtta thatuM nathI, tyAre samadaSTivALA, prANImAtra upara premane dharanArA mahApunA samIpa delavAna manuSyanA deSa dabAya che, tenA aMtaHkaraNanuM ajJAna nivRtta thAya che. sarvAtmadaSTine, prANImAtra upara premadaSTine prabhAva evo alokika che. sarvAtmadaSTinA agninI maryAdAmAM deSavAna manuSyonA deSarUpI ghAsanAM taNakhalAM tatkALa bhasma thaI jAya che. 38. sarvAbhadaSTivALAne, prANIupara premane sevanArA manuSyane vyavahAra bagaDatuM nathI. ane bagaDe che, ema kadAca svIkArIe te paNa vyavahAra bagaDavA daIne paNa samadaSTi sAdhavI, prANImAtra upara premane dhare, e ja sadikIne kartavya che. dhumADe khAvo paDaze evI dhAstIthI zuM kaI raI karavA mATe cUle nathI saLagAvatuM? zarIramAMthI gaMdhAte parasevo nIkaLaze, evA bhayathI Arogyane ApanAra ane sudaDha zarIrane karanAra kasarata zuM kaI nathI karatuM? parama sukhanI siddhi sarvAtmadaSTithI ja thAya che, ane te siddha thavAmAM vyavahAra jevA lakSAvadhi tuccha prasaMgenuM baLidAna ApavuM paDe che tethI zuM thayuM ? anupama sukhanI prApiarthe prApta kucha sukhane bhoga ApatAM, aMtaHkaraNanA baLavinAnA kAyara manuSya ja kaMpe che. dhIravIra pu te huM jAtarAma nA artha sAdhAma evA aDaga nizcayathI memnA jevA acala hoya che. 39. sarvane pitAnA AtmAsamAna jANavAthI, sarvanA upara niHsIma prema rAkhavAthI, vyavahAra bagaDavAnI je vAta kare che, teone vyavahAra
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ [zrIvidhavAvicAraratnAkara sarvanA upara niHsIma prema na rAkhavAnA vartanathI teo dhAre che teTalo sudharelo hoto nathI. teo vyavahAranI sarvottama unnatine icchanArA hoya che, te paNa te unnatimAM teo pitAnI dhAraNupramANe AgaLa vadhyA hotA nathI. Ama na thavAmAM teo kAraNa, keI anya ja kalpatA hoya che, paraMtu tatvavita puSe jANe che ke temanI unnati na thavAmAM anya kAraNe jeTalAM baLavAna pratibaMdha karanArAM hoya che tenAM karatAM, prANImAtramAM prema na prakaTavAnuM kAraNa atyaMta baLavAna pratibaMdha karanAruM hoya che. sarvAbhadaSTi vyavahAra tathA paramArtha ubhayane sudhAre che. prANImAtrane sarvAtmadaSTivALo puraSa pitAnA AtmAsamAne jANa hovAthI tathA tadanusAra temanA upara prema rAkhatA hevAthI sarva manuSyo paNa tenA upara te ja prema rAkhe che, ane tethI karIne tenA vyavahAramAM teo sarvadA sAhAsya kare che. nirvera vRttivALA te puruSanA sarva ja mitra hoya che, ane prANImAtra jenA mitrarUpa hoya che, tene vyavahAra bagaDavAnI zaMkA kazA paNa AdhAra vinAnI che. 40. ghaNu manu pitAne bIjA sarva prANI karatAM UMcA adhikAra vALA vadhAre vidvAna tathA vadhAre samajaNavALA mAne che, ane Ama mAnI teo sarvane tuNavat lekhe che. ame jevuM samajIe chIe tevuM kaI ja samajatuM nathI, evA abhimAnathI, teo je je manuSya temanA saMbaMdhamAM Ave che, temane pitAnAthI ochI samajaNavALA jaNAvavA prayatna kare che. je siddhAMte pote nizcaya karelA hoya che, te siddhAMta samajavAnI jANe jagatamAM keInI zakti hoya ja nahi, evuM teo mAne che. AvA manuSyo paNa samadaSTivALA thaI zakatA nathI. AtmA aNu aNumAM vyApaka hovAthI game te aMtaHkaraNamAM yathArtha prajJA prakaTa thavAne pUrNa saMbhava che. samadaSTi AtmA amuka vyakti upara anugraha kare ane amuka upara na ja kare, ema che ja nahi. AtmA athavA paramatatvane sarva samAna che. jema sUrya kasAInA gharamAM paNa prakAza nAMkhe che, ane trikALa saMdhyA karanAra pavitra brAhmaNanA gharamAM paNa prakAza nAMkhe che, tema paramatatva game te prANInA aMtaHkaraNamAM vilasI rahyuM che, ane tethI game te aMtaHkaraNamAM game te sthaLe, ane game te kALe, sAmagrI maLI AvatAM jJAna prakaTa vAne pUrNa saMbhava che. zrIkRSNanA nitya saMbaMdhamAM AvanAra arjunane jJAna thavAne pUrNa saMbhava hatuM, ane Aje zrIkRSNanA lIlAtanune jene saMbaMdha nathI evI anya vyaktione jJAna thavAno saMbhava nathI, evuM kaMI ja nathI. aMtaHkaraNane adhikAra vadhavAnA saMbho paramakRpALu paramAtmA sarvane ja sarvakALa Ape che,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 59 ane jeo te saMbhavone svIkAra karI aMtaHkaraNane adhikAra vadhAre che, teone jJAna game te sthaLe, game te kALe, ane game te dvAre hRdayastha aMtaryAmI Izvara Ape ja che. yathArtha vicArathI jotAM te paramezvaranI dRSTimAM sarva ja samAna che, ane tethI jJAna thavAnA sAdhano sarvane ja temaNe samAna rIte ApyAM che. A sAdhanene je upayoga kare che, temane jJAnane prabodha karanAra zrIkRSNarUpa mahApuruSa, te mAravADanA retInA raNajevA UjaDa pradezamAM rahetuM hoya te paNa prApta thAya che, ane jeo upayoga nathI karatA, temane jJAnane prabodha karanAra zrIkRSNarUpa mahApuruSa prApta thayA hoya che, te paNa teo jaDamati ja rahe che, ane pariNAme samayano sadupayoga na sAdhI lenAra A manuSyo pAsethI te prApta mahApuruSa paNa adazya thaI jAya che. 41. tame jJAnamAM AgaLa vadhelA che, ema mAnI, bIjA jeo nathI vadhyA temane tiraskAra karavA, temane tuNavata lekhavA tamane zo adhikAra che? AMbA upara AvelI seMkaDe kerIomAMthI thoDI pAkelI kerIone bIjI kAcI kerIone tiraskAra karavA zuM adhikAra che? huM pAkI amRta jevI gaLI chuM, ane tuM khATI ciDA jevI chuM, ema tenuM besavuM zuM kaI UMcI buddhine sUcave che? zuM pAkI kerI the divasa pahelAM khATI ciceDA jevI nahotI ? ane pilI khATI ciceDA jevI karI zuM thoDA divasa pachI pAkI amRta jevI madhura nathI thanAra ? uttama adhikAravALA uttama puruSo ! tame Aje uttama adhikAramAM AvyA che. paNa eka samaya evo hato ke jyAre tame ajJAnanA kAdavamAM leTatA hatA; ane jemane Aje tame tRNavata pAmara jIvaDAM jevA mAnIne tiraskAra kare che, teo keTalAka samaya pachI Aje tame je sthitimAM che tevI ja athavA tethI utkRSTa sthitimAM Avaze ja. tamAruM UMcI sthitimAM ke UMcA adhikAramAM AvavuM tyAre ja sArthaka che, ke te UMcA adhikAra uparathI tame tamArA pUrvanA nIcA adhikAranuM smaraNa karI nIcA adhikAravALAne tiraskAra ke dveSa na kare tyAre UMcA adhikAramAM AvI tame nIcA adhikAravALAne tucchakArI kADhI tamArA UMcA adhikArane vadhAre uce thatuM aTakA che. prANImAtra upara sneha kare. jene tame pApI gaNe che, te pApI nathI. tenA upara mAtra ajJAnanuM AvaraNa che. ajJAnanuM AvaraNa dUra thatAM te ane tame bhinna nathI. vAdaLAnI taLe tejasvI bhAnuM prakAze che. rAkhanI taLe prakAzita agni jhagajhage che. vAdaLAMne joI, vAdaLAmAM DhaMkAI rahelA sUryane, rAkhane joI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavadhavicAraratnAkara rAkhamAM chupAI rahelA agnine tiraskAra na kare. eka ja vastunI A caDhatIutaratI kaLA che. eka ja paramatatvane A caDhaUtarate vivarta che. vivartane bAdha karI paramatattva juo, ane sarvAtmabhAvanA karI yathArtha tatvadaza thAo. 42. tame Aje pUrNa che. bhaviSyamAM tame game tevI utkRSTa sthitine prApta thavAnA ho, Idra thavAnA he, brahmA thavAnA che, viSNu thavAnA che, dra thavAnA ho ke sAkSAta mahezvara thavAnA he-paNa te sthitimAM Aje tame cho ja. vastutaH jevA tame ho nahi, tevA thavAne tamane trikAla saMbhava nathI. je tame che, tevA ja tamane thavAno saMbhava che. Aje tame pUrNa che, je tamArAmAM sarva prakAranAM sAmarthya rahelAM che, Aje tame sarva zaktimAna ane sarvajJa Izvara ravarUpa che, tethI ja bhaviSyamAM te te sarva sAmarthya tamArAmAM prakaTa thayelAM anubhavavAno tamane pUrNa saMbhava che. asatamAMthI sata padArtha utpanna thavo saMbhavato nathI, ane satamAMthI asata padArtha prakaTatuM nathI. tame pUrNa na ho to tamane pitAne pUrNa anubhavavAno prasaMga AvavAne saMbhava ja nathI. tame vastutaH apUrNa ho te evuM koI paNuM sAmarthya nathI ke je tamane pUrNa karI zake. pAMca ane cArane saravALe nava ja thAya. pAMca ane cArane saravALe daza kare, evI kaI sattA vizvamAM che ja nahi. vastutaH apUrNa vastu pUrNa thaI zakatI ja nathI. pUrNa ja pitAnI pUrNatAne anubhava kare che. tame pUrNa che, A kSaNe che, pUrve hatA, ane have pachI paNa che, mATe ja tame pitAnA pUrNapaNane anubhavI zakavA yogya che. Aja tame tamArAmAM jeTalA sAmarthyanI, jeTalA jJAnanI, jeTalA aizvaryanI pratIti kare che, te sarva pUrve tamArAmAM hatuM ane have pachI paNa jeTalA jeTalA sAmarthyajJAnAdinI tamArAmAM pratIti karaze, te paNa pUrve hatuM ane Aje paNa che. tame sarvadA pUrNa che. 43. tyAre zuM ApaNuM jJAnamAM, ApaNuM baLamAM, ApaNuM anubhavamAM pratidina ApaNe vRddhi thatI jaIe chIe, e khoTuM che? be varSanuM ApaNuM vaya hatuM tyAre ApaNe jeTaluM jANatA hatA tenA karatAM pacIsa varSanI vaye vadhAre jANatA thayA hatA, ane pacIsa varSanI vaye jeTaluM jANatA hatA, tenAM karatAM Aje 40 varSanA vaye vadhAre jANIe chIe, e zuM khoTuM che? je vRddhi na thatI hoya te A prakArano anubhava zI rIte saMbhave? A prakAranI zaMkA tamane udaya thAya che. nIcenA daSTAMtathI tenuM samAdhAna tamane sahaja thaze.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] ApaNA gharamAM anargaLa dravya dATeluM hoya, paNa temAMthI ApaNe ja cAra AnA kADhIe te cAra AnA jeTale ja ApaNe upabhoga karI zakIe chIe. nitya daza rUpaiyA kADhIe to teTalA pravyavaDe prApta thatAM vyAvahArika sukhe ApaNe bhogavI zakIe chIe. nitya hajAra kADhIe, lakSa kADhIe, ke koTI kADhIe te ApaNe mahAnRpatithI paNa adhika vaibhavone anubhava karI zakIe chIe. nitya cAra AnA kADhatA hatA tyAre paNa ApaNI pAse anargaLa divya hatuM, ane nityanA keTI peyA kADhavA lAgyA tyAre paNa teTaluM ja hatuM. ApaNu dravyanA bhaMDAramAM, pUrve ke pachI koI paNa samaye nyUnatA athavA vRddhi hatI ja nahi. te dravyakoza te anargaLa ane anargaLarUpe sarvadA ApaNu pAse sthita hatA ja. paNa tene bhaMDAramAMthI kADhavAnI ApaNA prayatnanI nyUnatA e ja ApaNI, bahAra anubhavamAM AvatI nirdhanatAne hetu hatuM. je pramANamAM ApaNe bhaMDAramAMthI dravya bahAra kADhatA gayA te pramANamAM ApaNe ApaNuM zrImAnapaNAno anubhava karatA gayA. A ja pramANe jyAre ApaNe jaDa padArthomAM hatA tyAre paNa svarUpataH ApaNe pUrNa hatA, je samaye vanaspatimAM ApaNe hatA tyAre paNa vastutaH ApaNe pUrNa hatA, je samaye ponimAM ApaNe pazutvane anubhava karatA hatA tyAre paNa ApaNe pUrNa ja hatA, ane Aje A manuSya zarIramAM manuSyarUpe zobhIe chIe tyAre paNa, bhaviSyamAM devazarIramAM devarUpe zobhIzuM tyAre paNa, pariNAmamAM sabala brahmamAM sabala brahmasvarUpe sarvajJa tathA sarvazaktimAna svarUpe virAjIzuM tyAre paNa, ane sarvanI parAvadhie daze dizAe avadhipaNe sthita paramatatvamAM abhedarUpe sthita thaIzuM tyAre paNa ApaNe pUrNa ja hoIzuM. ApaNuM pUrNa kaI kAle jUnAdhikapaNAne prApta thatuM nathI. 44. vastutaH manuSya pUrNa thatAM potAnuM mApa jeTalA pramANamAM te kare che, teTalA pramANamAM ja te pitAne thayele anubhave che. pAtALa kUvAmAMthI lerI phAMsanArane leTI jeTaluM ja pANI maLe che, ghaDo phAMsanArane ghaDA jeTaluM maLe che, keza joDanArane koza jeTaluM maLe che, ane varALayaMtranA jabarA paMpa temAM mUkI denArane hajAre vIMghAM jamInane pAvA jeTaluM jaLa maLe che. pANune amukane vadhAre ApavuM ke amukane ochuM ApavuM evuM che ja nahi. pANI kADhanAra pitAnA prayatnanA pramANamAM ja nyUnAdhika jaLa meLave che. pitAnA svarUpane pUrNa jANI jeo tenI pUrNatA anubhavavAno prayatna seve che, teo pUrNatAne ja anubhave
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara che, ane jeo potAnA svarUpane apUrNa jANe che, teone prayatna paNa apUrNa sthitine arthe ja thatuM hovAthI teo apUrNa rahe che. Ama hovAthI jeo pitAne dekhavALA jANuM vRthA paritApane seve che, teo delavALA rahIne temane pitAnA deSa TALavAne saMbhava AvatuM nathI, ane jeo pitAnA nirdoSa svarUpanA ciMtanavaDe, pitAnuM ahaM te nirdoSa svarUpamAM ja niraMtara joDatA rahe che, teo alpa samayamAM pitAne zuddha nirdoSa svarUpe anubhave che; ane AthI ja sallA stramAM kahyuM che ke eka kSaNavAra potAnA zuddha nirdoSa brahmavarUpanI bhAvanA, e pAtAnA DuMgaranA DuMgarane paNa ghAsanI gaMjInI peThe eka kSaNamAM bhasmIbhUta kare che. koDe yajJathI, kareDe karmathI, karaDe dAnathI zAstra mukti svIkAratuM nathI, paNa pitAnA pUrNa svarUpanA yathArtha jJAnathI ja mukti svIkAre che. 45. jema kRvAmAM ghaDe nAMkhyA vinA temAMthI jaLa maLavAne saMbhava AvatuM nathI, tema ApaNuM pUrNa svarUpamAM vRttine vAraMvAra joDIne, tenI pUrNatAne ApaNuM aMtarbAhya prakaTa rAkhavAno prayatna sevyA vinA pUrNa thavAne saMbhava AvatuM nathI. ghaDAne kUvAmAM nAMkhI tene jaLamAM DubADe te ja temAM jaLa Ave che, paNa tene pANIupara halAvyA kare, athavA tene kUvAmAM nAMkhe ja nahi te temAM jaLa bharAtuM nathI, tema ApaNuM pUrNa svarUpamAM ApaNuM ahaM abhimAnane DubADyA vinA, temAM tanmaya thayA vinA, tarUpa ja ApaNe chIe, e abhyAsa sevyA vinA, upara uparathI svarUpanI vAta karavAthI, svarUpAkAra thavAtuM nathI. jIvatvanA kAMThA uparathI svarUpAmRtanA kRpamAM paDyA vinA, svarUpAmRtano svAda zI rIte Ave ? paraMtu asaMkhya manuSyo, A jIvanA kAMThA upara ubhA rahI, svarUpamRtanA rUpamAM mAtra dRSTi nAMkhI, svarUpAmRtanuM pAna karavA Icache che. teo pitAnA jIvatvanuM eka kSaNavAra vismaraNa karatA nathI. teo pitAne niraMtara doSavALA tathA apUrNa joyA kare che. tRSAthI atyaMta paDAyelA teo phUpamAM daSTi nAMkhe che, paraMtu temAM yAhema karI jhaMpalAvatA nathI. pitAnA pUrNa svarUpane, pitAnA brahmasvarUpane adhikAravinA jevuM, adhikAravinA temAM abhinna thavA prayatna seva, ene teo pApa mAne che. ema karavAthI teo, che te sthitimAMthI paNa adhama sthitimAM Avaze, evI bhIti dhare che. "huM pUrNa zuddha brahmasvarUpa chuM, ema belatAM ane mAnatAM temanuM sarvAga bhayathI dhruje che. Ama bolavAthI, ane AvI bhAvanA karavAthI Izvarane maha aparAdha thatuM hoya ema teo lekhe che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 63 46. kAI mahApavrutinA bALakane duSTa lokA vanamAM pakaDI jaI cArAnA bALaka bhegA ucherI cAra banAve, ane pachI keTaleka kALe cAra thayele te bALaka, kAI yALu mahAtmAnA upadezathI potAnA nRpatipaNAnA jJAnane pAmI potAnA nRpatipaNAnuM smaraNa kare, athavA huM nRpati chuM ema khele, to zuM tenA pitA nRpatinA teNe mahA aparAdha karyAM, ema lekhAze? ane duSTa leAkeAnA bhegA rahetAM chatAM paNa, zarIre lUTArAnAM vastra dhAraNa karavA chatAM paNa ane nRpatinA ekavanA aMza paNa prApta na hatAM paNa niraMtara potAnA mULasvarUpanuM ciMtana karI 'huM nRpati chuM,' ema vadyA kare to te vAta jANI tenA pitA zuM tene zikSA karaze? jyAre manuSyanAM lakSaNavALA nRpati paNa potAnA bALakane AvA vyavahArathI zikSA karatA nathI, paNa UlaTA prasanna thaI, tene A prakAranA ciMtanathI lAga Avye duTAmAMthI bhAgI AvavAnA saMbhavane svIkAre che te paramakRpALu dhira potAnA azabhUta ane svarUpabhUta manuSyane jIvatvamAM rahyA chatAM paNa potAnA zuddha svarUpanuM ciMtana karatA joI zikSApAtra gaNe e kevaLa asaMbhavita che. vastutaH 'huM jIva chuM, huM apUrNa chuM, huM pApI chuM, huM doSavALA chuM,' ema vadavu, ane te te doSomAM potAnA Ataprota anubhava karavA, e izvarano moTAmAM moTo aparAdha che, ane huM. brahma hu, huM pUrNa chuM, huM puNya svarUpa chuM, huM nirdoSa zuddha nirvikAra chuM,' ema vajju, ane brahmatvanAM te te lakSaNAmAM potAnA otaprota anubhava karavA, ezviranI moTAmAM moTI stuti che. aruM trAsmi e vedanA mahAvAkyanA arthamAM tanmaya thaI javu, ethI IzvaranI moTAmAM moTI stuti kAI che ja nahi. 47. jyAre manuSya potAnA pUrNa svarUpanI vAraMvAra bhAvanA kare che, ane temAM tanmaya thavAno prayatna seve che, tyAre te krame krame potAnA pUrNa pAnA anubhava kare che. potAnA apUNa paNAne vAravAra jovuM, ane tenu ja ciMtana karyAM karatuM, e jIvatvanAM saMskArane dRDha karavAnuM sAdhana che; ane jIvatvanA potAne anubhava thavA chatAM paNa te anubhavanI upekSA karI potAnA pUNa paNAnu ja vAraMvAra ciMtana karavuM, ane tenuM bhAna hRdayamAM niraMtara jAmrata rAkhavAnA prayatna sevavA, e potAnA mULa svarUpe prApta thavAnuM sAdhana che. sAdhananI avasthA ja darzAve che ke sAdhakane sAdhya vastunI prApti thaI nathI. sAdhya vastunI prApti thayA pachI sAdhana karavuM rahetuM nathI. sAdhya vastunI aprApti hoya che, tyAMsudhI ja sAdhana karavAnu hoya che. ane Ama hovAthI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavaMdhavicAraratnAkara vatva dharmanuM pitAnAmAM bhAna karanAra abhimAnIne ja potAnA pUrNatvanI bhAvanA karavAnI hoya che. jIvadharmane oLaMganArane "huM pUrNa brahmasvarUpa chuM, ema besavAnuM rahetuM ja nathI. AthI chevatva dharmavALA sarvane pitAnA chavadharmanI upekSA karavA ane pUrNa svarUpanuM ciMtana karavAne pUrNa adhikAra che. pUrNa svarUpanI bhAvanA karavAne anadhikAra koIne che ema nathI. 48. tame sAdhanasaMpanna thayA nathI, tamArA maLavikSepa nivRtta thayA nathI, ema kahI keI tamane tamArA pUrNa svarUpanI bhAvanA karatA ke te tethI bhaya pAmI rakAtA nahi. pUrNa svarUpathI bhaDakIne vegaLA nAsavAthI adhikAra Avate nathI; paNa pUrNa svarUpa prati DagalAM bharavAthI adhikAra Ave che. sAdhanamAtranuM mULa je svarUpaciMtana tene ryA vinA adhikAra zI rIte Ave ? hajAre pApa karanAra manuSya satsamAgama na kare, te tenI mati zuddha thavAne zI rIte saMbhava Ave ? "te hajAro pApa karyA che, mATe tene satyaruSapAse AvavAne adhikAra nathI,' ema kahI pApI manuSyane satvarapAse Avata jeo khALe che, teo te pApI manuSyanI matine nirmaLa thavAnA sarva saMbhava naSTa karI nAkhe che. svasvarUpanA prati vaLavuM, svasvarUpanuM ciMtana karavuM, e meTAmAM meTa satsamAgama che. e satsamAgamamAM javAne icchanAra manuSyanI vacamAM je anadhikAranA bhayanI moTI bhIMte caNI de che, teo te manane adhikArI thavAnA saMbho para ja codhAruM khaDjha vApare che, 49. maLa ane vikSepanI adhikatAe karIne anadhikArImAM gaNAI gayelA manane maLa ane vikSepane TALanAra sarvottama karma tathA sarvottama bhakti, pitAnA pUrNa svarUpanuM ciMtana, e vinA anya koI nathI. zAstrapratipAdita nitya karmo paNa je svasvarUpanI lakSaNa karAvanAra nathI hotAM, ane te te karma karanAranI vRtti karma karatAM svasvarUpasAthe alpa aMze paNa saMbaMdhavALI nathI thatI te te karmo, jema Adhunika brAhmaNanA moTA bhAgane saMdhyAdi karmo jaLa uchALavA tathA nAka pakaDavArUpa thaI rahyAM che, tevAM thaI rahe che. te ja pramANe vikSepane TALanArI bhakti paNa, bhaktinA rahasyapUrvaka aMtaryAmI IzvaratatvanA saMbaMdhavALI nathI hotI, te hAla jema kera vagere tIrthomAM ekaThAM thatAM bhagatanAM meTAM jhuMDamAM mALA vagere bAhya veSa dhAraNa karavAmAM tathA bhajanane nAme nakAmA barADA pADavAmAM ja AvIne aTakI che, te pramANe mithyA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] ADaMbararUpa thaI rahe che. yathArtha karma ane yathArtha bhakti, e svasvarUpanA ciMtanathI bhinna nathI. e svasvarUpanuM ciMtana ja che. jeo svasvarUpanA ciMtanamAM, svasvarUpanI bhAvanAmAM nimagna rahe che, teone, karma upAsanA ane jJAna e tripuTIne eka kALe sAthe abhyAsa sadhAya che. 50. svasvarUpanuM, pitAnA pUrNa svarUpanuM ciMtana karatAM, bhaya dharavAnuM prayojana nathI. adhikAra nathI, evuM mAnavAnuM paNa prayojana nathI. mala ane vikSepathI bharelA tamArA aMtaHkaraNamAM svasvarUpane sthiti karavAno adhikAra che ane tenuM ciMtana karavAne tamane adhikAra nathI, e keTaluM hAsyajanaka che! kAgaDAnA zarIramAM, pazuonAM zarIramAM, svasvarUpanuM ciMtana karavAnA adhikAra AvI cUkyA che. ane tamArA, devane paNa durlabha manuSya zarIramAM adhikAra nathI, e vAta kevala asaMbhavita che. tame mahA pApI haze, paNa jo tamane svarUpaciMtana karavAnI IcchA prakaTe te priyatama ! tame svarUpaciMtananA adhikArI che. svarUpaciMtananI IcchA prakaTa, adhikAranI vATa jozo nahi, ane icchA na prakaTe, te paNa icchA prakaTavAnI vATa jozo nahi. sukhanI icchA te tamane prakaTa che kenI? e ja IchA tamane svarUpaciMtananA adhikArI kare che. tame pUrNa che. tamArA pUrNa svarUpane citi, ane pUrNatAne anubhave. 51. jema taDakAnI icchAthI manuSya, taDakAmAM jaIne UbhA rahe che ke tatkALa tenA prati jIvanane ApanArAM sUryanAM kiraNo vahevA mAMDe che, te ja pramANe pUrNatAne anubhava karavAnI IcchAthI manuSya jyAre pitAnA pUrNa ravarUpanuM ciMtana kare che ke tatkALa pUrNatAnA dharmo tenAmAM chuTa thavAne prAraMbha thAya che. paraMtu jema TADhathI karI gayela manuSya TADhane uDADavA mATe sUryanA taDakAmAM eka kSaNa Ubho rahe che te tenI TADha UDatI nathI, paNa dIrgha samaya ubhA rahevAthI ja TADha krame krame jAya che, tema pUrNatAnA dharmonuM pitAnAmAM pUrNa paNe bhAna thavAne mATe manuSya alpa samaya pe tAnA pUrNa svarUpanuM ciMtana karavAnuM nathI, paNa niraMtarapaNAthI dIrgha samaya tenuM ciMtana karavAnuM che. vaLI jema TADhathI karI gayelo manuSya pA kalAka taDake UbhA rahe, ane pA kalAka ThaMDA jaLamAM snAna karI Ave, vaLI pAcho taDake UbhA rahe ane pAcho vaLI ThaMDA jaLamAM DUbakI mArI Ave, te tenI TADha UDavAno saMbhava AvatuM nathI, tema prAtaHkALe snAna karIne thoDo samaya manuSya potAnA pUrNa svarUpanuM ciMtana kare ane pachI Akho divasa pitAne apUrNa ane duHkhI mAnyA kare che tethI tene pitAnI pUrNatA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara anubhavavAne satvara saMbhava AvatuM nathI. je satvara pUrNatAne anubhava tamAre karavo hoya te jAgratamAM ke svamamAM, vyavahAra karatAM ke nivRtti sevatAM, sarva samayamAM tamArA pUrNa svarUpanuM vismaraNa karaze nahi. svasvarUpanuM akhaMDa ciMtana, game te manuSyane paNa alpa samayamAM svasvarUpAkAra kare che. para. vividha vyAvahArika kriyAomAM tamArA pUrNa svarUpanI bhAvanA tamArA aMtaHkaraNamAM jAgrata nathI rahetI mATe kaMI ja phaLa nahi maLe, evI zaMkAthI A sarvopari sAdhanathI nivRtta thazo nahi, divasanA aSTa praharamAM eka kSaNa paNa A bhAvanA sevAya te avazya sevaje. svasvarUpanI bhAvanA e siMhanuM bALaka che. te eka kSaNanuM nAnuM bALaka haze te paNa ekaeka kSaNavaDa moTuM thatAM, kALe karIne bakarIonA moTA sainya jevI tamArI asaMkhya ayogya bhAvanAone te laya karI nAMkhaze. tethI ekAMta sthalamAM jAo, athavA jayAM beThA he tyAM netra mIMce, hRdayamAM UMDA Utare, bAhya dazya vicAra parityajo, sthira thAo, ane huM huM' evuM bhAna jyAM thAya che, te sthaLe, tamArA apUrNapaNAnA bhAnane bAdha karI, "huM pUrNa citisvarUpa chuM', "huM satacitaAnaMdasvarUpa chuM" e bhAnane, arthamAM tanmaya thaI spaSTa anubhave. 53. tamArA bAraNAmAM athavA agAzImAM keIsamaye theDA dANA verAyA hoya che, te zuM tame nathI anubhava karyo ke tenA tarapha kIDIo, khisakelIo, cakalIo vagere AkarSAI Ave che? dANAne badale sAkara, goLake evI kaI gaLapaNavALI vastu verAI hoya che, tyAre seMkaDe mAkhIo te sthaLe AIAvI baNabaNa karatI zuM tamArA jovAmAM nathI AvI? te ja pramANe, tamArA bAraNa AgaLa kaI jJAtijana thayuM hoya che, te kAgaDA ane samaDIo tenA tarapha AkarSAI AvelI tamArA anubhavamAM nathI AvI ? vaLI jayAM mareluM kUtaruM, bilADuM ke gadheDuM paDyuM hoya che tyAM gIdhanAM ToLeToLAM ekaThAM thayelAM zuM tamArA jovAmAM nathI AvyAM? bahAra jagatamAM je prakAre bane che, te ja prakAre ApaNA A AMtara jagatamAM arthAt hRdayamAM bane che. tamArA hRdayarUpI AMgaNAmAM jevA jevA vicArane tame prasAre che, te vicArane anukULa ja vicAre A bahAranA vAtAvaraNamAMthI AkarSAI AvI tyAM ekaThA thAya che. samagra vAtAvaraNa vicAranAM AdezanethI sabhara bhareluM che. jema temAM asaMkhya zuddha vicAranAM AMdelane pravarte che, tema temAM asaMkhya azuddha vicArenAM Adelane paNa pravarte che; ane A AMdalane, ApaNe jyAre ApaNuM aMtaHkaraNamAMthI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] koI vicAra pravartAvIe chIe tyAre ApaNA tarapha AkarSAI Ave che. je samaye ApaNe zuddha vicArane sevatA hoIe chIe te samaye ApaNA vicAranA balanA pramANamAM, vAtAvaraNamAM rahelA zuddha vicAre ApaNuM prati AkarSAI Ave che. je samaye ApaNe azuddha vicAra karatA hoIe chIe te samaye te azuddha vicArane balanA pramANamAM vAtAvaraNamAM rahelA azuddha vicAre ApaNA prati AkarSAIAve che. vicAra karavAnI zaktinA pramANamAM ja manuSya pitAnA tarapha vAtAvaraNamAMthI vicArone AkarSe che. jema nAnAM phephasAMvALuM bALaka pitAnAM phephasAMnA pramANamAM vAtAvaraNamAMthI thaDA vAyune zvAsamAM grahaNa karI zake che, ane moTAM phephasAMvALo meTo mANasa pitAnAM moTAM phephasAMnA pramANamAM vadhAre vAyune potAnA zvAsamAM grahaNa karI zake che, tema nyUna vegavALA vicArane karI zakanAra manuSya, vAtAvaraNamAMthI nyUna baLavALAM vicAranAM AMdolanane pitAnA tarapha AkarSI zake che, ane prabaLa vegavALA vicArane karI zakanAra manuSya, ugra baLavALAM vicAranAM AMdolanane pitAnA tarapha AkarSI zake che. 54. je prakAranA vicAra manuSya seve che, tevA ja vicAra te potAnA tarapha AkarSe che. duSTa svabhAvavALe tAmasI manuSya krodhanA, IrSAnA, asUyAnA, ane evA ja bIjA duSTa vicArene pitAnA prati AkarSe che. suzIla svabhAvane sAttvika manuSya kSamAnA, nira buddhinA, AtmabhAvanAnA, prasannatAnA ane evA ja bIjA sAtvika vicArene pitAnA prati AkarSe che. 55. pratyeka manuSyamAM vicAradhArA A pramANe AkarSavAnI zakti rahelI hovAthI pratyeka manuSyanA aMtaHkaraNamAM zrIkRSNa vasI rahelA che, e siddha thAya che. zrIkRSNa zabdamAM kRSa dhAtune artha AkarSaNa karavuM, evo thAya che. ane A AkarSaka dharma pratyeka prANI padArthamAM raheluM hovAthI pratyeka prANIpadArthamAM aMtaryAmI zrIkRSNa paramAtmA nivase che, e zAstrapratipAdita siddhAMta kevaLa satya che. zrIkRSNa pote paNa kahyuM che ke, sarva jaMtuonA hRdaya dezamAM, he arjuna! huM sthita chuM. zruti paNa gha jevaH sarvabhUteSu pUDha eka deva sarva bhUtamAM nigUDha che, e vacanathI e ja vade che. 56. je vicArazaktine manu hAlatAcAlatAM durupayoga kare che, te AvI abhuta vastu che. tuccha dravyane manuSyo peTIpaTArAmAM ke bhayarAmAM bahu saMbhALathI sAcavI mUke che. temAMthI eka pAI kharacavAne prasaMga Ave che tyAre temane jIva kapAI jAya che athavA kharace che te aneka vicAra karIne kharace che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 [[ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara je te rIte tenA upArjanamAM, rakSaNamAM ane saMcayamAM ughukta rahe che ane ema chatAM pitAnI vicArazakti je eka AzcaryakAraka dravyabhaMDAra che, temAMthI lAkhe ane karaDe rUpiyA, vagaravicAryuM kharace che. hIrAmANekanA ke motInA alaMkArane kaI dhULamAM ragadoLatuM nathI, paraMtu A vicArazaktirUpa amUlya alaMkArane asaMkhya manuSya kSaNe kSaNe dhULamAM ragadoLe che. ekalA paDyA ke hajAra jAtanA ayogya vicAranAM kakaDAM ukele che. mitromAM ke saMbaMdhIomAM beThA te tyAM pariyAnA pariyAnI, mAlavinAnI vAte kADhI jema koI mUThIe mUkIe kharAM motI ane hIrA uchALe tema A vicArabaLanAM motI ane hIrAne uchALe che. Aja te Ama thayuM ane kAla te Ama thayuM hatuM, phalANu bhAI AvA ne DhIMkaNuM bhAI AvA, vagere kaI paNa zubha phaLane na prakaTAvanAra vicArene sevI A mahAdhanane durupayoga kare che. pa7. avicAravAnuM mana ! tamAre tyAM vicArarUpa dravyanA bhaMDAramAM chappana upara bhUMgaLa vAgatI nathI ke Ama udAra dilanA thaI beThA cho ! AvakanAM dvAra nathI hotAM te chappana upara bhUMgaLa vAgatA bhaMDAre paNa khAlI thaI jAya che. tamAruM AvakanuM eke dvAra ughADuM nathI, paNa jAvakanAM karoDo dvAra udhADAM che, ane tame jAte temAMthI dhana khAlI karavA mAMDyuM che, eTaluM ja nahi, paNa tene jhaTa khAlI karavA, karaDe mANasane pAvaDATopalA ApI vaLagADI dIdhA che. je ayogya vicAra tame seva che, ane kare che, tethI asaMkhya ayogya vicAranAM delane A vAtAvaraNamAMthI tamArI AjubAju ekaThAM thayAM che, ane pratyeka prasaMge teo tamane baLAtkArathI ayogya vicAramAM jaDI tamArA sarvadhanane kSaya kare che. hajI tame cetatA nathI. hajI tamArI AMkha UghaDatI nathI. 58. geLane Akhe zarIre copaDI pachI mAkhIo tamArA kAnamAM, nAkamAM, ane AMkhamAM pisI jAya tyAre zA mATe mAkhIone gALo do che, ane temanA upara cIDiyAM kare che? goLane pahele zarIre paDyo tyAre mAkhIo AvI ke emane ema AvI ? ayogya vicArane prathama tame prItithI seva ane pachI tamArA manamAM hajAre ayogya vicAra Ave tyAre, mAruM mana bahu kharAba che, mArI vRtti bahu duSTa che, huM bahu mathuM chuM, paNa te vaza thatI nathI, evA evA barADA pADI nakAmAM cIDiyAM zA mATe kare che? geLa paDelA mANasane jema mAkhIone TALavAne saraLa upAya e ja che ke jaLamAM sArI peThe snAna karI zuddha thavuM, tema tamArA aMtaHkaraNamAM UThatA hajAre ayogya vicArane TALa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] vAne saraLa upAya paNa e ja che ke nakAmA zoka ane saMtApa tyajI deIne, tathA strInI peThe AMkhamAMthI AMsu pADavAM choDI daIne zuddha vicArane seva. zuddha vicAra sevAtAM, vAtAvaraNamAM rahelA asaMkhya zuddha vicAre tamArA prati AkarSAI AvatAM, azuddha vicAre Apa Apa aLapAI jaze, ane tame tamArA mULa vizuddha svarUpe thaI raheze. 59 zuddha vicAra sevAtAM, ekalAM zuddha vicAranAM delano ja ApaNuM prati AkarSAI Ave che, ema nathI, paNa je je vyakitao tevA vicArane sevatI hoya che, te vyaktio paNa ApaNe prati AkarSAI Ave che. ane ema thatAM te te vyaktio dvArA ApaNane aneka prakAranuM sAhA maLe che. AraMbhamAM zuddha vicArane sevanAraprati A manuSyalokanI vyaktio AkarSAI Ave che, paNa jema jema te manuSya adhika adhika zuddha vicAra sevate jAya che, tema tema uddha lekenI devavyaktio paNa tenA prati AkarSAI Ave che, ane A zuddha vicAranI parAkASTAmAM te sabala brahmanuM lIlAtanuM paNa te zuddha vicArane sevanAraprati ArSAI Ave che. dhruvanuM udAharaNa ja vicArI juo. IzvaranI upAsanA karavAne zuddha Agraha dhruvanA hRdayamAM udaya thatAM, A mRtyulokamAM tevI upAsanAmAM rata rahenAra nAradamuni temanA prati AkarSAI AvyA, ane temanuM temane sAhApya maLyuM. ane nAradamunidvArA prApta thayelA upAsanAnA zuddha vicAramAM, TADha, taDake, sudhA tuSA kazAne na gaNakArI, daDha AgrahathI ane prabaLa vegathI dhruva macA rahyA te temanA prati kaNa AkarSAI AvyuM? sAkSAta viSNu bhagavAna je bhAgavatamAM sabala brahmanA ja lIlAtanurUpe varNavyA che te. A karatAM zuddha vicAranA sAmarthyanuM baLavattara pramANu bIju kayuM joIe? zuddha vicAranA AzcaryakAraka sAmarthyanAM AvAM AvAM asaMkhya pramANe zAstramAM suprasiddha che. 60. upAsanA athavA bhakti athavA japa athavA tattvavicAra e anya kaMI nathI paNa A zuddha vicAranAM ja bIjAM nAma che. upAsanAmAM athavA japamAM upAsaka athavA japa karanAra pitAnA upAsya devane zuddha vicAra hRdayamAM niraMtara jAgrata rAkhe che. tattvavicAramAM tatvasAdhaka zuddha tatvanA vicArane pitAnA aMtaHkaraNamAM akhaMDa ArUDha rAkhavAno prayatna seve che. sAdhanamAtrane uddeza zuddha vicArarUpa lakSyanI ja siddhimAM sAdhakane jevA hoya che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70. [ zrIvivavadhavicAraratnAkara 61. zuddha vicArane sevatAM mahApuruSa, deva, siddho, ane IzikATionuM jJAta ajJAta sAhAgya maLatuM ja rahe che. tamane zuddha vicAra sevatAM chatAM paNa je AvuM sAhA na maLyuM hoya te nizcaya mAnaje ke tamArA zuddha vicAranA sevanamAM ja deSa che. kAM te tame eka paga dUdhamAM ane eka dahIMmAM rAkho cho, arthAta tame jema zuddha vicArane sevo che, tema azuddhane paNa se che, athavA te tamArA zuddha vicArane vega durbaLa che. jema zuddha vicAra tamArA prati devAdine Adha lAve che, tema azuddha vicAra malina sone tamArA prati AkarSa ANe che, ane tethI jema daza rUpiyA prApta karanAra ane daza kharacanArane eka pAIne paNa ugAre paDato nathI, tema tamArI avasthA thAya che. zuddha vicAranuM kharuM sAmarthya anubhavavAnI je tamAre icchA hoya te azuddhane niHzeSa tyAga kare. zuddha vicAranA sevanamAM vacale mArga che ja nahi. eka paga dUdhamAM ane eka paga dahIMmAM jevuM tyAM nIbhI zakatuM ja nathI. sarva samaya sarva avasthAmAM zuddha vicAranuM sevana e ja sarva prakAranA sAmarthana anubhava karAve che. ka2. zuddha vicAranuM svarUpa zuM, ema aneka manuSyo aneka prasaMge pUche che. asaMkhya graMtha asaMkhya prakAre zuddha vicAranuM svarUpa gaNe che, paNa e sarva pratipAdana tAtparyamAM samAna arthavALAM hoya che. zrI zaMkara bhagavAna lokanA ardha caraNathI ja zuddha vicAranuM svarUpa vaNe che, ane te e ke vo drava nA: jIva brahma ja che, te brahmathI judo nathI. ATalA sUtravAkyamAM zrIzaMkara bhagavAne je gaMbhIra arthane samAveza karyo che, te sAmAnya matinA lakSamAM UtaratuM nathI. asaMkhya manuSyo asaMkhya prasaMge A vAkya vAMce che tathApi te te vAkya jema jaLaupara lakhelA akSare eka kSaNavAra paNa jaLaupara TakatA nathI, tema temanA hRdayamAM eka kSaNavAra TakatuM nathI. huM je jIva kahevAuM chuM, te jIva nathI paNa brahma ja chuM, jIvanA je ajJAna, duHkha Adi dharmo te mArA nathI, paNa brahmanA je saccidAnaMda dharmo te mArA che, A prakAranA ja vicArane aMtaHkaraNamAM akhaMDa TakAvI rAkhe enuM nAma sarvottama zuddha vicAra che. 63. A sarvottama zuddha vicAra je aMtaHkaraNamAM sthira thAya che, te aMtaHkaraNamAM kAma, krodha, lobha Adi koI vikAravALe azuddha vicAra kSaNa paNa prakaTI zakatuM nathI. kAma praTo, krodha prakaTo, lobha , e sarva jIvanA dharmo che. brahma niSkAma che, krodharahita che, AtakAma hovAthI nirlobha
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] ' che. huM brahma hovAthI huM paNa niSkAma ke dharahita tathA AtakAma chuM. A prakAranA vicAro vaDe sAdhaka abhyAsakALe vividdha azuddha vicArenA vegane khALe che, ane zuddha vicAranA vegane jAgrata rAkhe che, te abhyAsane paripAka thatAM te avazya potAnA brahmatvane syuTa anubhava kare che. brahmane aneka manuSyane rUTa anubhava na thavAmAM zuddha vicAranA abhyAsanI nyUnatA e ja hetu hoya che. teo divasanA veviza ke sADI viza kalAka pitAnA jIvanA vicArone abhyAsa kare che, ane kalAka ke ardho kalAka asthira vRttie brahmatvanuM ciMtana kare che. pAMca rUpiyA kamAya che, ane pAMcase gumAve che. A prakArano abhyAsa, brahmatvane spaSTa anubhava thAya evA phaLane zI rIte prakaTAve? 64. jIvavAnI IcchAvALAe jema sarva kALa zvAsaprazvAsanI kriyA karavAnI agatya che, tema brahmatvane spaSTa anubhava karavAnI icchAvALAe paNa divasanA covIse kalAka pitAnA brahmatvanA zuddha vicAramAM yojAyelA rahevAnI agatya che. pitAnA brahmatvane zuddha vicAra e gaMgAjaLa che. pitAnA jIvana azuddha vicAra e durgadhavALuM malina khALakUDInuM pANI che. gaMgAjaLamAM pA kalAka snAna karI Akho divasa khALakUDImAM kIDAnI peThe DUbI rahenAra, zuddhithI prApta thatA sukhane zI rIte anubhave ? pratyeka vyavahAra karatAM ane pratyeka sthitimAM pitAnA brahmatvanuM bhAna, manuSya jyAre jAgrata rAkhe che, tyAre ja te jIva TaLI ziva thAya che. 65. sUryane jovAnI IcchA rAkhanAra manuSya jema bheMyarAmAM pesavAthI sUryanAM darzana karI zakatA nathI, paraMtu khullA medAnamAM AvIne ubhA rahevAthI ja sUryanAM darzana karI zake che, tema brahmane anubhava karavAne icachanAra manuSya pitAnA jIvatvane jevAthI, ane jIvavamAM sthira rahevAthI brahmatvane anubhava karI zakatuM nathI; paNa mithyA pratIta thatA chevatvanuM abhAna karI, tenuM vismaraNa karI, temAMthI bahAra nIkaLI pitAnA svataHsiddha brahmatvamAM praveze che, arthAta brahmatvane ja vRttimAM ArUDha rAkhe che, brahmatvane ja sadAdita ciMte che, ane brahmasvaprati ja pitAnA vicArane akhaMDa abhimukha rAkhe che, tyAre ja te jIvane sthAne brahmatvanI spaSTa kalAne prakaTelI anubhave che. jema uttaramAM prayANa karavAnI IcchAvALe, dakSiNamAM prayANa karyA kare che te uttaranA pradezamAM AvI zakatA nathI, tema jeo prAtaHkAlathI jAgrata thatAM te rAtrIe sUtA paryaMta maryAdAvALA chavatvanA vicAramAM ja tallIna rahe che, teo koI kALe paNa sarva
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara sukhanA nidhAna pitAnA brahmatvane anubhavI zakatA nathI. brahmatvane anubhavavAne eka ja mArga che, ane te e ke pitAnA brahmatvane vicAra vRttimAM akhaMDa jAgrata rAkhavo. 66. brahma jema eka che, tema brahmatvane vicAra paNa eka che. jema agnimAMthI taNakhA uDyA kare che tema je aMtaHkaraNamAMthI eka pachI eka vicAranA taNakhA nIkaLyA kare che, te yathArtha brahmavicAra nathI. brahma zAMta, akriya, ane nispada kalAvALuM che, tema brahmavicAra paNa zAMta, akriya ane nispada kalAvALo che. vicAranA pravAha aMtaHkaraNamAM cAlyA karavA e brahmavicAranI pravuti che, arthAta yathArtha brahmavicArathI vegaLuM javuM che. yathArtha brahmavicAramAM vicArane vega viramI jAya che. vAyuvinAnA sthAnamAM jema dIpakanI jati niSkapa jhagajhagyA kare che tema yathArtha brahmavicAramAM, vicAra pravAharUpe vahetuM nathI paNa brahmamAM susthira hoya che 67. brahmavidyAnA athavA vedAMtazAstranA 2 nI AvRttio kya karavI, ene ghaNu manuSya brahmavicAra mAne che. gItAnAM, upaniSaddhAM ke yogavAsiSanAM pAnAM hAthamAM laI tene ekAMtamAM ke samudAyamAM vAMcatAM ke zravaNa karatAM besavuM, ane temAM AvelI prakriyAone vicAratA rahevuM, ene brahmavicAra mAnI aneka manuSya nitya zAstranA adhyayanamAM ke zAstranA zravaNamAM yojAyelA rahe che. paNa zuddha brahmavicAra A nathI. yathArtha brahmavicAranuM zAstrazravaNa sAdhana che. brahmavicArarUpa mahAlayamAM praveza karAvanAra te eka nisaraNI che. paraMtu jema sAdhana, e siddha karavAnI vastu nathI, ane nisaraNI e nivAsa karavAne mahAlaya nathI, tema zAstranuM adhyayana ke zAstranuM zravaNa e brahmatvane sAkSAta anubhava karAvanAra brahmavicAra nathI. zAstrazravaNa ke zAstrAdhyayana e brahmane anubhava karAvanAra paraMparA sAdhana che-prathama pagathiyuM che. paNa A prathama pagathiyAmAM ja aneka manu AyuSane vitAve che. teo AgaLa vadhatA nathI. zuddha brahmavicAramAM pravezatA nathI. gItAnI, AtmapurANanI ke gavAsiSThanI paMdara paMdara AvRttio karavA chatAM, ane vividha upanidene svAmIe ke atIte pAse eka vAra zravaNa karyA chatAM, dhULaupara jema lIMpaNa cuMTatuM nathI, ane kALI kAmaLI upara bIje raMga lAgatuM nathI tema temanA aMtaHkaraNamAMthI jIvanA dharmo aLapAI jatA nathI ane brahmatvanAM lakSaNone temane spaSTa anubhava thato nathI. 'huM brahma chuM,' 'zivasvarUpa chuM, "huM AnaMda
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 93 svarUpa chuM,' evu lAkhA vAra zravaNa karyAM chatAM, vyavahAramAM vividha kaSTanA prasa Mge prApta thatAM tenA AnaMda sAtame pAtALe pesI jAya che; teonA mukhaupara ane netramAM potAnA AnadasvarUpanA prakAza jhagajhagavAne sthAne zAka ane urdUgano adhakAra chavAI vaLe che, ane temanuM aMtaHkaraNa brahmAnaM darasAvamAM mahAna graMthI lATavAne sthAne daze dizAe prakaTelI trividha tApanI hoLImAM prajaLyA kare che. dhanano kSaya thatAM tenA hAzakeAza UDI jAya che. zarIrane vyAdhi prApta thatAM ke koI priyajananuM mRtyu thatAM tenI mukhamudrA rAMka ane duHkhIjevI thaI jAya che. zarIrathI AtmA judo che, evAM paMcIkaraNanAM geAkhelAM vAko temanu vyAdhinA duHkhathI rakSaNa karI zakatAM nathI, ane te karuNA Upaje evA, anya ajJAnInA jevA ja du:khAdgAra kADhe che. jJAtAnA ane IMdriyanA saMbaMdha temane chUTelA na hAvAthI zarIranI sahaja pIDA paNa temanA AnaMdanA dIpakane olavI nAMkhavA samartha thAya che. 8. je avicAra ajJAnanI niHzeSa nivRtti karI paramAnadanI prApti kare che, tenuM svarUpa zuM A prakAranuM hAluM saMbhave che ? vyavahAramAM je duHkhanI sthiti manAya che, te prApta thatAM, telanI kaDhAmAM jema bhajiyAM taLAya che, tema trividha tApavaDe vRttie dhIkhyA kare, e zuM brahmavicAranu phaLa che ? brahmavicAranuM AvuM phaLa karye sthaLe varNAyuM che? ane Ama chatAM zAstrAdhyayana karanAra aneka manuSyo pote trividha tApathI patipta rahetA chatAM potAnA adhyayanamAtrane-vedAMtanI prakriyAnA mananamAtrane-brahmavicAra gaNI potAne brahmavicAra karanAra brahmajJAnI mAne che, ane duHkhanA sabadhathI aMtaHkaraNamAM duHkha jaNAtAM " aMtaHkaraNane ane mAre trikALa sabaMdha nathI," "sukhaduHkha aMtaHkaraNanA dha hovAthI te te temAM jaNAya e svAbhAvika che," " aMtaHkaraNanA dharma aMtaHkaraNamAM prakaTe temAM mArA jJAnane kAI paNa prakAranI hAni nathI, '' AvAM lUlAM samAdhAnovarDa potAnA manane manAve che, tathA anyanA AgaLa potAnA brahmajJAnIpaNAne sthApe che. paraMtu A saghaLuM vAcaka jJAna che. kAcanA kaDakAmAM ane ciMtAmaNimAM jeTalA bheda che, khAvaLanA vRkSamAM ane suratarumAM jeTalA bheda che, teTalA A mithyA jJAnamAM ane yathA brahmajJAnamAM bheda che. yathA brahmavicAra ataHkaraNamAM prakaTatAM aMtaHkaraNanA sahazAkAdi dharmAM, jema sUryano prakAza udaya thatAM aMdhakAra aLapAI jAya che, tema aLapAI jAya che. jIvatavALA aMtaHkaraNamAM ane brahmajJAna jemAM prakaTe che, te aMtaHkaraNamAM bahu 10
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 | zrIvizvavaMdyavicAritnAkara bheda che. jema baLelI deraDI, dekhavA mAtra hoya che, paNa tethI gAMsaDI bAMdhavAne vyavahAra thatuM nathI, tema brahmajJAnanA udayavALuM aMtaHkaraNa, aMtaHkaraNa evI saMjJAne dharatuM chatAM temAM harSazekAdi dharmone vyavahAra thatuM nathI. e aMtaHkaraNa aMtaHkaraNa nathI, paNa brahmasvarUpa che. jema brahma trividha tApathI trikALa alipta che, tema te aMtaHkaraNane trividha tApa, jJAnano udaya thayA pachI koI kALe saMbhava rahetuM nathI. 69. ghaNuM manuSyo evuM mAnatA hoya che ke aMtaHkaraNanA dharma aMtaHkaraNamAM prakaTe, temAM jJAnane kazI hAni nathI. vRttithI mAruM svarUpa bhinna che, evuM jJAna thayA pachI, vRttio bhale pitAnA dharmathI game tema varte che tethI mArA mekSane kaI paNa prakAre bAdha thavAno saMbhava nathI. AvuM mAnI, A manuSyo yathArtha brahmavicAra je sarva sAdhanomAM ziromaNi sAdhana che, temAM praveza karavA prayatna karatA nathI, ane arthanI prApita karyA vinA mAtra zabdocAramAM ja aTavAyA kare che, paraMtu brahmajJAna athavA brahmavicAranuM phaLa ja e che ke aMtaHkaraNanA dharmone niHzeSa jaya tha, e teo jANatA nathI. sparza maNine aDavAthI lehanuM lehapaNuM na gayuM ane suvarNa na thayuM te lehane, sparza maNino sparza thayo ja nathI, e susiddha che. brahmavicArathI aMtaHkaraNanA avidyAvALA dharmona chUTyA te e brahmavicAra brahmavicAra nathI paNa bramavicAra che. jJAna ajJAnane arthAta avidyAne laya kare che, ane harSazekAdi ThaMdha dharmo avidyAnAM kAryo che, ane tethI brahmavicArathI avidyAnAM A harSazekAdi kAryo laya na thayAM, te pachI e brahmavicAre aMtaHkaraNamAM prakaTIne zuM karyuM te spaSTa thatuM nathI. 70. eka samaye, saMdhyAkALe baNabaNa nAmanAM jIvaDAMne ane pataMgiyAMne mArgamAM meLApa thayo. pataMgiyAMe baNabaNane pUchyuM ke tame koNa che ? baNabaNe uttara ApyuM ke ame pataMgiyAM chIe. pataMgiyAe kahyuM ke tame pataMgiyAM nathI. tamAre AkAra ja amArA jevo kyAM che? ema chatAM tame pataMgiyAM che, evI tamAre amArI khAtarI karavI hoya te A pAsenA gAmamAM jaIne joI Avo. ke dIpake prakaTyA che? bahu sAruM, kahIne baNabaNa UDIne pAsenA gAmamAM gayAM, ane thoDI vAre AvIne kahyuM ke dIpake kyAranA praTI cUkyA che ! temanuM A uttara sAMbhaLI pataMgiyAM bolyAM, tame dIvA jeI AvyAM, tethI ja siddha thAya che ke tame pataMgiyAM nathI, paNa koI bIjI jAtanAM jIvaDAM che. sAcAM pataMgiyAM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 vicAraratnarAzi ] dIpaka joIne te prakaTyA che. evuM kahevA AvatAM ja nathI. te te temAM jhaMpalAve ja che. dIpakane joIne pataMgiyAMe temAM jhaMpApAta karI pitAne prANane Apyo che te pataMgiyuM nathI ja. 71. yathArtha brahmajJAnImAM ane miththA brahmajJAnImAM A baNabaNa ane pataMgiyA jeTaluM aMtara che. yathArtha brahmajJAna prakaTe ane zekamohAdi UbhA rahe, aMtaHkaraNamAM aMtaHkaraNanA dharmo pravaryA kare, iMdriya IdriyonA vyApAramAM ughukata rahe, trividha tApathI zarIra tathA aMtaHkaraNa prajaLyA kare te e yathArtha brahmajJAna nathI. e mithyA jJAna che. e zabdoccAra mAtra che. e "zaMkhanI peThe "savA lAkha rUpaiyA" vANImAM ja mAtra ApanAra che. zaMkhalInI peThe sAcA dravyanuM darzana karAvanAra e nathI. 72. jema pAkazAstrane abhyAsa dUdhapAka athavA lADu kema banAvo, tene vidhi zIkhave che, kaMI dUdhapAka athavA lADune svAda apa sudhA TALa nathI, tema zAstrAbhyAsa ane sadgadvArA maLelI yuktio brahmAtmasAkSAtkAra kema kare tene vidhi zIkhave che, kaMI brahmAtmasAkSAtkAra karAvI brahmAnaMdanuM sukha arpatAM nathI. brahmAnaMdanA sukhane anubhava karavA arthe te brahmavicArane abhyAsa karavo paDe che. ane A brahmavicArane abhyAsa kaMI hastamAM pAnAMpustaka rAkhI tene vAMcavAthI ke koI svAmI saMnyAsI pAse tenuM paThana karavAthI thato nathI. bahu bahu te Avo vyApAra zravaNamAM gaNI zakAya. manana ane nididhyAsana thayA vinA kevaLa zravaNa svasvarUpane sAkSAtkAra karAvatuM nathI. paraMtu Aje aneka manuSyo zravaNathI ja pitAne kRtakRtya mAne che. manana ane nididhyAsanane kaDAkUTa gaNI tenAM pravezavAnuM ucita dhAratA nathI. 73. dUdhapAka kema banAvavo teno vidhi ekavAra jANI lIdhA pachI pacIsapacAsa pustake bhegAM karI pratyekamAMthI tenA te vidhine, bhinna bhinna zilithI vaNele vAMcyA karanArane, ane dUdhapAka khAvAnI IcchA chatAM tene banAvavA prayatna na karanArane jema mithyA kALakSepa karanAra buddhimAna manuSya gaNe che, tema brahmavicAranuM svarUpa aneka graMthothI nirNaya karI lIdhA pachI paNa, te vicArane vRttimAM ArUDha karavA mATe manana ane nididhyAsanane na sevatAM, zAstranA graMthonI ja punaH punaH AvRtti karanArane sahu mithyA kALakSepa karanAra gaNe che. paraMtu Aje aneka manu Ama ja kare che. teo eka
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ e} [ zrI vizvavavicAraratnAkara pustaka mUkI khIjuM vAMce che, khIju mUkI trIjuM vAMce che, ema vAMcavAmAM ja vizeSa kALa gALe che. 74. phaLa na jaNAvAmAM manana ane nididhyAsananA abhAva e mukhya kAraNa che. eka vidvAnanA evA abhiprAya che ke zAstrAbhyAsa eka kalAka karyAM hAya to daza kalAka manana karavu joe, ane manana daza kalAka karyu hAya tA sA lAka nididhyAsana karavuM joIe. jema bhajana karanAra manuSya bhAjana te mAtra pA ke ardhA kalAkamAM karI le che, paNa jAramAM tenA paripAka thavAne vacce sAtaATha kalAka javA de che, tema zAstrAbhyAsanA mananane mATe adhika kALa gALavA joIe. ane jema jAramAM paripAka thayelA AhAranI vIya paryaMta dhAtu thatAM cALIza divasa lAge che, tema manana karelA ane aMtaHkaraNamAM ArUDha karavA mATe mananathI paNa adhika kALa gALavA joIe. Ama nathI karavAmAM AvatuM te jema annanA paripAka thayA vinA, jAramAM anna kalAke kalAke nAMkhavAmAM Ave te te dhAturUpa ke puSTirUpa na thatAM maLarUpa athavA viSarUpa thAya che, tema manana ane nididhyAsanavinA zAstrAbhyAsa meAkSasAdhaka na thatAM mithyA bhArarUpa thAya che. 75. zravaNakaratAM mananamAM vicArane vega zithila thAya che, ane manana. karatAM niddiSyAsanamAM te atyaMta zithila thAya che, jema dhyAnamAM dhyAna karavAnI vastumAtranA ja vicAra dhyAna karanAranI vRttimAM ArUDha hoya che, strIputra, ghara, khAra, ke evI seMkaDA ane hajArA vastuonI hAranI hAra nRttimAM sphuratI nathI, tema nididhyAsanamAM potAnA AtmasvarUpanA eka ja vicAra vRttimAM ArUDha hAya che, A dazyanA sekaDA ke hajArA vicAro ke potAnA vavanA vicAro vRttimAM sphuratA nathI. AtmasvarUpanA eka ja vicAra vRttimAM ArUDha hAya che, tyAre vicAranuM cAMcalya hetu nathI, paNa vAyuvinAnA sthaLamAM jema dIpakanI jyoti niSka`pa jhagajhage che, tema vicAranI eka AtmasvarUpamAM ja acala sthiti heAya che. vicAranI AvI AtmAkArA acala sthiti jIvatvane TALI, brahmatvanA akhaMDa anubhava karAve che. 76. pustakanuM pAnuM hAthamAM rAkhI mAtra vAMcyA karavAthI zI rIte AvI sthiti prApta thAya ? AvI sthiti prApta karavA sa`yama e ja sama upAya che, jeo asakhya padAnuM ciMtana karatI vruttine pAchI vALI ekalA potAnA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnazi] c7 AtmasvarUpane ja aMtaHkaraNamAM pravezI ciMte che, teo krame krame sarva vidhI vRttionA nigrahane sAdhI akhaMDa AtmAkAra vRtti rAkhavA samartha thAya che aMtarAtmA aMtara hovAthI saMyamavaDe aMtara UtaranAra ja aMtarAtmAne apakSa karI zake che. annamaya kozamAMthI jeo vRttionA samUhane prANamaya kezamAM sthApatA nathI, prANamaya kozamAMthI temane aMtara Akapa mane mayakezamAM sthApatA nathI, manamaya kezamAMthI vijJAnamayamAM, ane vijJAnamayamAMthI AnaMdamaya kezamAM sthApatA nathI, teo brahmAnaMdarUpI amRtanuM pAna karI matsya dehamAM amaratva anubhavatA nathI. pAMca pathAravALI vAvanA pahelA pathAra upara Ubhe rahenAra jema jaLanuM pAna karI zakatA nathI, tema annamaya kezamAM arthAta skUla dehanA ane IdriyonA vyApAravALA pahelA pathAra upara ramyA karanAra brahmAnaMdajaLa pI zakato nathI. annamaya kozamAMthI bhItara prANamaya kezamAM UtaratAM IdriyonuM cAMlya zame che. prANamaya kezamAMthI bhItara mane maya kezamAM UtaratAM prANane vega zithila thAya che, manamaya kezamAMthI bhItara vijJAnamayamAM UtaratAM mane saMkalpavikalpa dharmane tyaje che, ane vijJAnamayamAMthI bhItara AnaMdamayamAM UtaratAM buddhi AtmasvarUpamAM susthira ane supratiSThita thAya che. 77. AtmasvarUpa susthira ane nirvyApAra che. temAM sthita thanAra susthira ane nivyapAra thAya che. mana, vANI, buddhi, Idriya tyAM akriya thAya che. tyAM trividha tApane sparza nathI. 78. gAyana uttama prakAranI kaLA chatAM tathA te vidhivaDe sevavAthI mokSaparyaMtanA sarvottama sukhane arpanArI chatAM paNa ghaNe bhAge halakA prakAranA durAcaraNI lekemAM tene prasAra thayela hovAthI, jema ApaNe lokomAM te kaLAne mATe halake vicAra besI gayo che, ane tethI atyaMta hAni thavAne saMbhava manAya che, tema prema e guNa vastutaH Izvarane aMza athavA IzvarasvarUpa hovAthI manuSyanuM sarvottama hita sAdhanAra chatAM paNa vividha durAcaraNI manuSyoe viSayanAM sukha prApta karavAmAM tene upayoga karela hovAthI, ghaNA mano prema e zabdathI bhaDake che, ane te kaI atyaMta hAni karanAre guNa che, ema mAne che. paraMtu yogya vicArathI prema A vizvamAM moTAmAM meTe sarvottama guNa che. jIvanamAM manuSyanuM sarvottama kalyANa karanArI prema jevI anya eke vastu nathI. yathArtha prema je aMtaHkaraNamAM prakaTe che, tene zuM zuM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara uttama hita prApta nathI thatuM te kahI zakAtuM nathI, arthAta hitamAtrane arpanAra je keIeka guNa A vizvamAM hoya te te prema ja che. vizuddha prema e eka apratima samartha lehacuMbaka che, ane te jenA aMtaHkaraNamAM udaya pAmyo hoya che, tenA prati tribhuvana ane tribhuvananI bahAranA samagra zubha padArtha AkarSAI Ave che. prema e vastumAtra AtmA che, ane tethI vizuddha prema prakaTatAM vastumAtra upara svAmitva prApta thAya che. 79. manuSya sparza maNine prApta karavA prayatna seve che, paraMtu thoDA ja jANe che ke vizuddha prema hajAro ane lAkho sparza maNine prakaTAvavA samarthe che. ciMtAmaNi ke surata je kArya nathI sAdhI zakatAM te vizuddha prema sAdhe che. vividha sAdhano vaDe prasanna na thanAra Izvara vizuddha premavaDe vaza thAya che. vizuddha prema jIvananuM jIvana che. vyAdhi, vArdhakya tathA mRtyuno nAza karanAra amRta che. dariDyAdi duone haNanAra amogha nidhi che, ane AzcaryakAraka ezvaryane arpanAra siddhi che. 80. vizuddha prema prakaTatAM durAcArI sadAcaraNa thAya che, anudAra udAra thAya che, kAyara zUra bane che; svAtha parepakArI thAya che; pazu, deva bane che. svalpamAM prema niMdha malina padArthonuM rUpAMtara karI temane suMdara AzcaryakAraka guNavALA karanAra IzvarI rAsAyaNika zakti che. 81. vyAdhino nAza karavA, A auSadha ane piluM oSadha, A vaidya ane pelA DokaTarane zuM karavA sevo cho ? vizuddha premane hRdayamAM prakaTAvI tene se ane tame anupama Arogya anubhavazo. kalyANane sAdhanAra jJAnane mATe A graMtha ane pelA graMthanAM pAnAM zA mATe uthalAvo cho, A vidvAna ane pelA vidvAnanI saMgatimAM zA mATe vyartha kALa gALe che, A kathA ane pelI kathA, A vyAkhyAna ane peluM vyAkhyAna sAMbhaLavAne zA mATe dhakkA khAo che ? vizuddha premane hRdayamAM AvirbhAva kare, tame jJAnavAna ane dhImAna thaze; ke je jJAna athavA vidvattA kizora kavinA kahevA pramANe sakhata prakAranA paritApathI bALanAra thatI nathI, paNa sarva paritApanuM zamana karI apUrva kizora kavi kahe che ke tIna tApameM jaga jale, paMDita sapta kira; hAra, chata, vismarana, paThana, cAra tApa lage ra.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] zAMtine Ape che, eTaluM ja nahi, paNa te jJAnanAM amRtamaya kiraNonA prakAzavaDe jyAMtyAM sarvane sukhI kare che. dhanavAna thavAne mATe A vyApAra ane pele vyApAra karavAne, A uparI ane pelA uparInI khuzAmata karavAne, AnuM mana rAkhavA ane tenuM mana rAkhavAne saMtApakAraka parizrama zA mATe ? che ? vizuddha premane Azraya le, kAraNa ke saMpatti vizuddha premanI pAchaLa pAchaLa dAsInI peThe anusare che. 82. A vizuddha premanuM svarUpa zuM ? zuM koI anupama lAvaNyamayI strInA upara atyaMta prIti karavI, tene mATe prANa arpI de, tene duHkhI joI brahmAMDa guTI paDatuM hoya evA duHkhano anubhava karavo, ane svalpamAM tene pitAnuM sarvasva arpI devuM, e zuM A vizuddha premanuM svarUpa che ? athavA zuM pitAnA kaI priya mitra ke priya putra ke priya saMbaMdhI mATe upara kaheluM sarva karavuM e vizuddha premanuM svarUpa che? athavA zuM kaI amuka vastumATe athavA pitAnA dezamATe, ke pitAnA jAtibhAIo mATe Ama karavuM e vizuddha premanuM svarUpa che? athavA koI devaLamAM besADelI IzvaranI pratimAmATe, athavA maryAdAvALA dehamAM jaNAtA koI mahApuruSamATe, athavA svargamAM ke viSNulekamAM ke brahmalamAM mAnI lIdhelA IzvaranA koI svarUpa mATe upara kaheluM sarva karavuM, e zuM vizuddha premanuM svarUpa che? 83. upara vaNelA vividha prANIpadArtha vagere pratine premavALe vyavahAra e vizuddha premanuM svarUpa nathI. emAM premanA aMzo Ave che, e vAta sAcI che, paraMtu prema pUrNa kaLAe temAM prakAza nathI. emAM premanA gheDA aMze AvatA hovAthI te vaDe sukhanuM bhAna thAya che, tathA vividha lAbha thAya che, paNa te pUrNa kaLAvALo prema na hovAthI tethI pUrNa sukhanuM, pUrNa lAbhanuM bhAna thatuM nathI. pUrNa prema athavA vizuddha premamAM amukaupara prema ane te vinAnA anya sarvaupara premane abhAva heta nathI. sUrya jema jyAM prakaTe che, tyAM eka sthaLe e cho ane eka sthaLe vadhAre ema prakAza nAMkhate nathI, paNa sarvatra sarakho prakAza nAkhe che, tema vizuddha premane eka vastu prema karavA yogya ane eka prema na karavA yogya ema hotuM nathI. vizuddha premamAM A grahaNa karavA jevuM ane A TALI nAMkhavA jevuM, evuM kAMI ja hotuM nathI. vizuddha premamAM maryAdA nathI. vizuddha prema eka dezamAM baMdhAyele hoto nathI. te amaryAda hoya che, te sarvavyApaka hoya che. tene mAruM tAruM, sAruM naThAruM, yogya ayogya
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavaMdavicAraratnAkara e bheda nathI. eka dezamAM, eka vastumAM, eka vyaktimAM, premanuM je purAI rahevuM, te vizuddha prema nathI. te premanuM saMkucita svarUpa che. ekanA upara prema ane te vinAne anya sarvaupara tevA ja premane abhAva, e dIpakane prakAza che, je eka gharane ja prakAzita kare che. anya sthalanA adhikArane te TALI zakatuM nathI. te samagra bhUmaMDaLane prakAzita karanAra sUryanA prakAzatulya nathI. te rAgadveSano janaka che. ekanA upara premakiraNe prasArI te anya sthaLe aMdhakAra rAkhe che. A prema maryAdAvALA sukhane, maryAdAvALI saMpattine, maryAdAvALA Arogyane, maryAdAvALA ezvaryane Ape che. sarvavyApaka prema ja vizuddha prema che, ane te ja amaryAda sukhasaMpattiaizvaryAdine arpe che. 84. sarvatra brahmabhAvanA, sarvatra AtmabhAvanA, sarvane-jaDane cetanane, carane acarane-pitAnA AtmAsamAna priya gaNavA, sarvanA upara pitAnA AtmAsamAna vizuddha prema rAkhavo, e yathArtha vizuddha prema che. devaLamAM devane joIne harSAzru pADavAM, ane anya sthaLe manuSyone jeIne nAkanuM pugAravuM caDhAvavuM ke mukhane bAthare caDhAvavo, ke abhAva sUcavavo, e vizuddha prema nathI. priyatamAne joIne ke priya putrane ke mitrane joIne hRdaya vikasita karavuM, ane anyane saMbaMdha thatAM, premane kAcabAnA paganI peThe hRdayamAM saMkocAI gayela anubhava, evuM vizuddha premanuM ekadezI svarUpa hotuM nathI. 85. "mAruM ne tAruM evI hada nathI jemAM re, evuM harigurupada jahAje re, "amaryAda A prema vadhArI te, mahAmaLahara jaLamAM nahAje re." paramAtmasvarUpa zrImasiMhAcAryajIracita uparanI paMktiomAM premanA svarUpanI je sarvottama vyAkhyA, thoDA paNa atyaMta gaMbhIra arthane vahana karanAra zabdomAM baMdhAI che, tenuM manana karI, tenuM rahasya aMtaramAM utAravA pratyeka sukhecchaka puruSe prayatna karavo yogya che. vizuddha premamAM mAruM ane tAruM evo bheda hotA ja nathI. deza, kALa ane vastuparicchedathI te rahita che. vizuddha premane abhAvanA keI viSaya ja nathI. jyAM jyAM dRSTi paDe, jyAM jayAM Idri tathA mana jAya, tyAM tyAM vizuddha premane pitAnA priyatamanuM ja bhAna thAya che. eka aNu paNa priyatamavinAnuM tene jaNAtuM nathI. sarvatra, aMtarbAhya pitAnA priyatamanI ja tene pratIti hoya che. Avo amaryAda vizuddha prema ja mahAmaLane haranAra che, duHkhamAtrathI tAranAra che, ane akhaMDa sukhamAM sthApanA2 che.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 86. vizuddha premanuM svarUpa praphlAdanA caritramAM AvaMta vyApI rahyuM che. jaLamAM, sthaLamAM, nabhamAM, analamAM, anilamAM, kASThamAM, pASANumAM, durjanamAM, sajajanamAM, pazupakSImAM, jaMtumAM A mahAbhaktane, A premanI vizuddha mUrtine, priyatamavinA anya kaMI ja jaNAtuM na hatuM. praphlAdanA iSTa kaI dhAtunI mUrtimAM ke pASANanI pratimAmAM ke kAgaLanI chabImAM, ke koI eka vyaktimAM ja sthita hatA, ane bahAra badhe aMdhakAra hatuM, ema na hatuM. devaLa aDakAvyuM ke sevAgraha baMdha karyuM ke pUjAthI paravAryA ke snAnasa dhyAthI mukta thayA, ke pralAdanA iSTa lepa thaI jatA na hatA. vyavahAra kare ke saMyamamAM praveze, UThe, bese, cAle ke Udhe, game te kriyA kare paNa prahUlAdanI vRtti pitAnA priyatamanA ja anusaMdhAnavALI rahetI. praphlAdane sarva ja priyatamarUpa jaNAtuM. A vizuddha premanuM svarUpa che. 87. devaLamAM devane na mAnavAnuM ke pratimAnI sevApUjA na karavAnuM ke kaI yogya mahApuruSamAM avirala bhakti na dharavAnuM A sthaLe kahyuM nathI. sarvatra vizuddha premane upadeza, amukamAM prema karo ane amukamAM na kare, e hoya ja nahi. paraMtu atre je kahyuM che te e ke pratimA, deva ke mahApuruSanI bhakti mAtra koI kare, ane te vinAnAM sarva sthAnamAM rAgadveSa pravartAve che tevI vyakti ekadezI che. te lAbhakAraka che, paNa sarvottama lAbhane karanArI nathI. te hajAra athavA lakSa rUpiyAne ApanAra kriyA jevI che, paNa anargaLa dravya ApanAra kriyA jevI nathI. te sAdhanarUpa che, paNa sAdhananI samApti tyAM ja thAya che ema nathI. te ekaDe kADhavA jevI che, paNa eka kADhatAM AvaDe e ja vidyAno parAvadhi nathI. AvI ekadezI bhaktivALAe tyAM ja darIne aThe dvArakA karavAnuM nathI, paNa AgaLa vadhavAnuM che. temaNe sarvatra ISTadarzana karavAnuM che. sarvatra bhaktine pravAha pravartAvavAne che. sarvatra vizuddha premanAM kiraNe vistAravAnAM che. sarvatra vistarele prema, amaryAda avasthAne pAmelo prema ja brahmIbhUta karanAra che. e amaryAda vizuddha prema brahmarUpa ja che. e ja brahma che. 88. jema brahmanA kakaDA karI zakAtA nathI, tema vizuddha premanA kakaDA karI zakAtA nathI, arthAta tenA aMza hotA nathI. jema brahma eka dezamAM hoya ane anya dezamAM na hoya ema banatuM nathI, tema vizuddha prema eka sthaLe hoya ane anya sthaLe na heya e banatuM ja nathI. eka sthaLamAM hovuM ane 11
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 [ zrIviAvavaMdyavicAraratnAkara anya sthaLamAM na hovuM, e vizuddha premanuM svarUpa nathI; paNa te kAmanuM, rAganuM, prItinuM e Adi vikAranuM svarUpa che. vizuddha prema nirvikAra che. kAma, rAga, prIti e Adi vikAre vadhe che, tathA ghaTe che. vizuddha premamAM vadhavAghaTavApaNuM che ja nahi. te ekarUpa, ekarasa amaryAdapaNe vikase che. 89. "vizuddha premanI meTI moTI vAta sAMbhaLI, paNa te hRdayamAM prakaTAva zI rIte? tene prakaTAvavAnI koI upAya che?" hA che. upAya hevAthI ja A lakhavAne upakrama karyo che. paNa upAyanuM mAhAbhya tene AcAramAM mUkavAthI jaNAya che. AhArane jevAthI puSTi maLatI nathI, paNa khAvAthI maLe che, tema upAyane vAMcavAthI ke vakhANavAthI kazuM vaLe tema nathI paNa tene AcAramAM mUkavAthI ja lAbha che. ghaNu manuSyo upAya pUchavAmAM zarA hoya che, paNa upAya kahetAM, AcAramAM mUkavAnI temaNe bAdhA lIdhI hoya che. keTalAkane te AcAramAM mUkIne upAyanI satyatAne anubhava karI joyA vinA, "emAM zuM ? emAM ze mAla che? ethI zuM vaLe ema che?" evuM ThokyA karavAnI Teva paDI gaI hoya che. tevA manuSyoe havenAM ekabe pRSTha vAMcavA parizrama na le. buddhimAna vivekI manuSya jANe che ke sukhaprAptinA upAye sarvadA saraLa ja heya che. kAryane utpanna karanAra kAraNa sarvadA sAduM hoya che, paNa tenAthI utpanna thatAM kAryo camatkArika ane atyaMta saMdaryavALAM hoya che. pRthvI e ke sAdo padArtha che! paNa temAMthI kareDa jAtanAM kevAM camatkArika ane manohara puSpo thAya che ! puSpa pRthvImAM Uge che, evuM kaI na jANatuM hoya, ane tene vividha manahara raMgavALuM eka suMdara puSpa ApyuM hoya ane tene kahyuM hoya ke A mATImAMthI A utpanna thayuM che te vAta mAnatAM tene keTalo saMkoca thAya? ema chatAM sarvane suvidita che ke jemAM suvAsa tathA suMdara varNa aprakaTa che, evI pRthvImAMthI puSpa vagere utpanna thAya che. arthAt sAdAM jaNAtAM sAdhana buddhimAne azraddhA karavA yogya nathI. 90. tamAre vizuddha prema hRdayamAM prakaTAvavA mATe AraMbhamAM vizuddha prema tamArA hRdayamAM che ja, ema daDhapaNe mAnavuM joIe. je vastu jyAM nathI hotI te vastu tyAM kadI prakaTatI nathI. kendramAM agni che, mATe ja te tyAM maMthanarUpa upAyavaDe prakaTa thAya che. kASThamAM senuM nathI, mATe game te upAya karIe te paNa te temAM prakaTa thatuM nathI. ApaNAmAM vizuddha prema che, mATe ja tenuM ApaNane bhAna thavuM saMbhave che. tethI daDhapaNe mAne ke tamArAmAM vizuddha prema
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnA]i pUrNa kalAthI pravartI rahyo che. je je UMcA guNo ApaNAmAM jaNAtA na hoya te te guNo ApaNAmAM che, evuM AraMbhamAM daDhapaNe mAnavuM, e te te guNene ApaNAmAM prakaTa anubhavavAnuM prathama pagathiyuM che. tethI tamArAmAM vizuddha premanuM tamane bhAna na thatuM hoya te paNa mAnI le-baLAtkArathI mAnI le-ke tamArAmAM te che. pachI punaH punaH jyAre jyAre avakAza maLe tyAre tyAre mArAmAM vizuddha prema che,' 'huM premasvarUpa chuM, evI bhAvanA karyA kare. divasamAM so vAra ke hajAra vAra dhAryA kare ke "huM vizuddha premasvarUpa chuM." je je manuSya tamane maLe, jenA jenA saMbaMdhamAM tame A, te te manuSya pratye manathI bolatA jAo ke "huM tamane pUrNa premathI cAhuM chuM,' "tame mane atyaMta priya che." je je padArthone tamAre saMbaMdha thAya te te padArthone manathI kahe ke "huM tamane atyaMta prItinA viSaya gaNuM chuM. je je kriyA tamAre karavAnI Ave te te pratyeka kriyA vakhate manamAM evA bhAvane jAgrata rAkho ke "A kriyA mArI atyaMta prItine viSaya che. jyAM jyAM dRSTi paDe, je je zravaNe paDe, jene jene saMbaMdha thAya te sarvane manathI kahyA kare ke "tame mane atyaMta priya che. punaH punaH bole, so vAra bole, hajAra vAra bole, lAkha vAra bole. tamane te prANIpadArtha ke kriyA kharI rIte aMtarathI apriya jaNAtAM hoya, tamane temane aNagamo hoya ke tiraskAra hoya ke dveSa hoya, tenI ciMtA nahi. tamAre aMtarane bhAva game tevo hoya, te bhAvane jovAnI jarUra nathI. mAtra A navA bhAvane ja manomaya vANIthI bolyA kare. A navA bhAvanuM kalpanAmAM svarU5 race. temanA upara tame khare ja prema rAkhe che, evuM DoLa kare. manathI te ja pramANe mAne. tamArA jUnA bhAvanuM vismaraNa karI A navA bhAvane ja utsAhathI se. tamArAthI bane te pramANe A navA bhAva mATe gAMDA ghelA thaI jAo. Ama ne Ama ryA ja kare. abhyAsa choDe nahi. tyAMsudhI karyA kare ke jyAM sudhI tame kharA premanA aMkurane tamArA hRdayamAM phUTI nIkaLatA anubhavo. samaya jatAM, je aprakaTa hatuM, te prakaTa thayeluM tamane jaNAze. tamArAmAM prema prakaTa thayelo tame joze. ane ema thAya emAM kaMI Azcarya nathI. ema thavuM ja joIe. kAraNa tame pote vizuddha premasvarUpa che; ane AkhuM vizva tamAruM svarUpa che, tethI AkhA vizvaupara tamane prema prakaTe che. jaDa ane ajaDa sarvaprati tamane vizuddha premabhAvanA prakaTe che. 91. tamArA gharamAM eka khUNAmAM paMdara hAtha UMDe mahoranA bharelA
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ [[ zrI vizvavaghavicAraratnAkara pacAsa caru che, evuM kaI vizvAsapAtra manuSya tamane kahyuM, te te ja kSaNe zuM tamArA hAthamAM mahere AvI paDe che? nA. tame prathama te vAta daDhapaNe mAne che. pachI jamIna khedavAnAM sAdhane ekaThAM kare che. pacAsa caru jamInamAM che ja, evuM vizvAsapUrvaka mAnatA tathA tenuM vAraMvAra smaraNa karatA ekalA keIna jANe ema tame jamInane kaMTALyA vinA khodyA kare che. eka hAtha, be hAtha ke daza hAtha khedI tame aTakatA nathI. cauda hAtha datAM paNa kazuM ja na jaNAtAM tame nirAza thatA nathI. tame pUrA paMdara hAtha kheda che, tyAre ja tame cane jue che. coda hAtha sudhI tamArA hAthamAM mATI ne kAMkarA vinA kazuM ja AvyuM na hatuM. pUrNa khodI rahyuM ja tame phaLane anubhavo cho. prayatnanA paripAkamAM ja phaLano anubhava hoya che. te pUrve te parizrama ja hoya che. vizuddha premane hRdayamAM prakaTAvatAM paNa tamAre Ama ja karavAnuM che. vizuddha prema prakaTa thatA paryata punaHpunaH bhAvanArUpa kedALIthI khodyA ja karavAnuM che. kazuM na jaNAya, phaLane anubhava na thAya te paNa vicAranI zuddha kaLAne sevyA karavAnI che. jema ekaeka tasu khodatAM dhananA canI pAse pahoMcAtuM jAya che, tema pratyeka kSaNe vizuddha premanI bhAvanAne sevatAM aMtaHkaraNamAM vizuddha premanA saMskAra daDha thatA tathA piSAtA jAya che, vRttione vizuddha prema sAthe paricaya paDatuM jAya che, ane pariNAmamAM teo vizuddha premamaya ja thaI jAya che. 92. vizuddha premamAM ane IzvaramAM kaze ja bheda nathI. tethI karIne vizuddha premamaya thavuM, ane IzvarasvarUpa thavuM e ubhaya sarakhAM che. manuSya jeTalA aMzamAM vizuddha premanI kaLAne pitAnA hRdayamAM vadhAre jAya che, teTalA aMzamAM te Izvaramaya thatuM jAya che; ane Izvaramaya thavuM eTale sarva sAmarthya yukta thavuM e ja che. tethI manuSya jema jema vizuddha premamaya thatuM jAya che, tema tema te adhika sAmarthyayukta thatuM jAya che. sarvaupara atyaMta prema dharavosarvAtmabhAvanA karavI--e sAmarthyamAtrane upAya che. 3. priyatama! tethI sarvatra AtmabhAvanA prakA. jyAM tyAM premane pravartA. premavinA bIjo kaI bhAva hRdayamAM prakaTele joze nahi. kITathI te brahmAparyata sarvamAM vizuddha prema se. je je kriyA kare, te sarvamAM vizuddha premane kare. tame premasvarUpa, brahmasvarUpa thaI jaze. 94. bhaya e nAmane vikAra manuSyane atyaMta hAni karanAra che. je
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi aMtaHkaraNamAM te prakaTa thAya che, tyAM prathama te aMtaHkaraNane ucca guNene vinAza kare che, pachI zarIranI sAte dhAtuonuM zoSaNa kare che, ane pariNAme manuSyanI bAhya sukhasaMpattine laya kare che. te agninI peThe jyAM prakaTe che, tyAM vinAzane ja pravartAve che. 85. manuSya janme che tyArathI te bhayamAM Uchare che, bhayamAM meTe thAya che, ane bhayamAM ja DUbele mare che, ema kahIe to khoTuM nathI. bALakane divasamAM seMkaDo prasaMga bhayathI kaMpAyamAna thavAnA Are che. jema jema te moTuM thAya che, tema tema adhika adhika bhayanA prasaMge UpajatA jAya che. te khAtAM bhaya pAme che, pANI pitAM bhaya pAme che, besatAM bhaya pAme che, UThatAM bhaya pAme che. pratyeka kriyAmAM bhaya tene tyaja nathI. Ama karIza te Ama thaze, Ama jaIza to AvuM duHkha AvI paDaze, A kriyAmAM joDAIza te koNa jANe zuMnuM zuM thaI jaze, evA evA asaMkhya vicArothI manuSyane moTe bhAga bhayAkula ane bhayatrasta rahe che. manuSyanA aMtaranA UMDA bhAgamAM praveza karIne joIe chIe te jAgratamAM ke svapnamAM te kavacita ja bhayathI mukta jovAmAM Ave che. 96. ane Ama chatAM, vastuvicArathI, manuSyone bhaya dharavAnuM kazuM ja projana hetuM nathI. bhayanuM A moTuM gaMjAvara makAna retInA pAyA upara caNayeluM hoya che. te doraDImAM jaNAtA sApajevuM mithyA che. te kAgaLamAM cItarelA vAghanI peThe vRthA ja chaLAvI mAranAra che. te lAkaDAnA ThUMThAmAM jaNAtA coranI peThe mithyA prajAvanAra che. anAdi kALathI manuSyoe potAnI kalpanAthI ja A bhayanA asaMkhya vicArane racelA hoya che. jema coranI ane bhUtanI vAte sAMbhaLIne ajJAna manuSyo gharamAM bilADIne pagarava thatAM chaLI mare che, pavanathI bAraNuM khakhaDatAM kaMpI UThe che, ane temane parasevAnA bejheba chUTI jAya che, tema manu mithyA kalpanAvaDe ja, bhayanAM svarUpa racI chaLI mare che, ane kaMpI uThe che. temanI mithyA kalpanA ja, temanA mithyA vicAre ja, temane bhayanA prasaMge temanA AgaLa mUrtimAna racI dekhADe che. 97. sarvatra vyApI rahelI parama kalyANakAraka sattA jene zAstro para mAtmA, paramezvara, paramatatva, evAM evAM asaMkhya nAmathI oLakhe che, temAM azraddhA, athavA avizvAsa, e ja A asakhya prakAranA bhayanuM mULa kAraNa che. paramAtmA sarvatra vyApI rahelA che, ane te prANImAtranuM niraMtara hita kare che, e vArtAnuM ajJAna e ja A vividha bhejavALA bhayane hetu che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara 98. eka zunI( kUtarI)nI pakSe UbheluM kurakuriyuM paNa, mArI mAtA mAruM rakSaNa karavA samIpa che, evA jJAnavaDe UbhI pUMchaDI rAkhI, vizvane tRNavata lekhatuM kaI paNa prANI tenI pAse Ave che te ghurakiyAM karatuM nirbhayapaNe vicare che, tathApi tvameva mAtA ca pitA tvameva he Izvara ! tame mArAM mAtA cho, tame mArA pitA che, tame mArA rakSaka che, ema nitya vadanAra asaMkhya buddhimAna manuSyo A vizvamAM niraMtara bhayabhIta rahe che. zAstrAbhyAsa karanArA, ane paramezvaravinA A jagatamAM bIjuM kaMI ja nathI, sarva viruM brahmA A sarva brahma che, evuM divasamAM seMkaDo vAra bolanAra aneka paMDite aMtaramAM bhayavaDe pUjatA rahe che. sa ne zaraNe thayelA, ane sadagurune zaraNe thayelAnuM kaI divasa keI kALe ahita thatuM ja nathI, evuM mAnanArA ane kahenArA aneka sAdhake sAmAnya sarakhA jaNAtA aneka vyavahAranA prasaMge prApta thatAM bhayavaDe hRdayane saMkecAyeluM anubhave che. AnuM kAraNa anya kaMI ja nathI, paraMtu teone IzvaramAM, teonA jJAnamAM, ane sadgunA sAmarthyamAM azraddhA hoya che. 99. paramezvara ApaNe mAtApitA che, ApaNuM rakSaka che, ane ApaNe temanAM bALaka chIe, te pachI bhaya dharavAnuM zuM prayojana che? paramezvara sarvatra vyApI rahelA che, ane paramezvaravinA je je jaNAya che, te jhAMjhavAnA jaLanI piThe athavA svamamAM jaNAtA prasaMgonI peThe mithyA che, te pachI bhayane zA mATe dharavo? siMhanuM bALaka siMhanI seDamAM sUteluM chatAM ziyALanA pikArathI chaLI mare te zuM te spaSTa nathI sUcavatuM ke tene siMhanA sAmarthyanuM bhAna nathI? paramezvaranA svarUpanuM tathA temanI sAthe ApaNuM saMbaMdhanuM ajJAna e ja bhayane prabaLa hetu che. 100. ApaNA bhayanA vicAro ja bhayanA prasaMge saje che. ApaNe bhayanA vicAre ja mAtra je vastutaH nathI, tene ApaNI daSTimAM satya karI dekhADe che jema gharamAM cera athavA bhUta hotuM nathI, paNa bALakanA bhayanA vicAre ja tene dharamAM cera athavA bhUta hevAnuM bhAna karAve che, tema ApaNA bhayanA vicAro ja, jagatamAM bhayajevuM kazuM ja hovA ne chatAM ApaNane bhayanuM bhAna karAve che, kAraNa samagra jagata kalpanAmaya che. manuSya jevI kalpanA kare che, tevuM te pitAnI daSTi. samIpa racAyeluM anubhave che. adhyAtmazAstranA suprasiddha niyamAnusAra manuSya jenuM dRDhapaNe ciMtana kare che, tene te prApta thayeluM anubhave che. jenAthI manuSya
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi bhayabhIta rahe che, tene te pitAnI samIpa satvara AkathI ANe che, kAraNa ke vicAranI adabhuta AkarSaka sattA che. bhayanA vicAramAM vAraMvAra nimagna rahenAra manuSya alpa samayamAM, jenuM te bhaya dhare che, tene potAnI daSTisamIpa mUrtimAna thayeluM jue ja che. 101. vIjaLI paDavI, dharatIkaMpatha, Aga lAgavI vagere akasmAta banatA prasaMgomAM manuSyae te saMbaMdhanA bhayanA vicAro sevelA jaNAtA hotA nathI, ane tethI bhayanA vicAro sevavAthI ja bhayanA prasaMgo Ave che, e kahevuM yathArtha nathI, evI keTalAka manu zaMkA kare che, paraMtu te zaMkA yogya nathI. jeTalA jeTalA prasaMge jagatamAM bane che, te sarva mAnasika vicAro ane te dvArA thatI manuSyonI kriyAnA ja pariNAmo hoya che. ane tethI upara kahelA akasmAtamAM bhayanA vicAro, manue te akasmAtanI pUrvekSaNamAM sevelA je ke jaNAtA nathI, to paNa koI samaye koI sthaLe manuSyoe bhayanA vicAro sevelA hovAthI ja tevA akasmAta nIpajavA saMbhava Ave che. bhayanA vicAre kaI kALe paNa sevyA vinA bhayanA prasaMge prakaTavAne saMbhava Avate ja nathI. jo manuSyanA ayogya vicAravinA tathA te vicAravaDe thatI ayogya kriyAvinA bhayanA prasaMge utpanna thavAne saMbhava Avato hoya te te yogya vicAravinA ane yogya kriyAvinA paNa ucca sukhanA saMbho utpanna thavA joIe. akasmAta jema vijaLI paDe che, dharatIkaMpa thAya che, ane Aga lAge che, tema akasmAta senAne varasAda varase joIe, ane akasmAta navA mahAlayo koI koI sthaLe baMdhAI javA joIe; paraMtu azuddha vicAravinA A vizvamAM jema duHkhanA saMbha utpanna thatA nathI, tema zuddha vicAravinA sukhanA saMbhava paNa utpanna thatA nathI. 102. paramAtmAnI kalyANakAraka sattA sarvatra vilasI rahI che, ane tethI duHkhane AvavAne leza paNa saMbhava nathI, evI acala zraddhA je manuSya seve che, ane tethI karIne je manuSyo "Ama karIzuM te rakhene Ama thaze, ane Ama karIzuM te rakhene tema thaze,' evA bhayavALA vicArene sevatA nathI, ane pitAnuM mithyA abhimAna paramezvaramAM samarpa, yathAprApta vyavahAra zAMta ane svasthapaNe sevyA kare che, teo bhayamAtrathI mukta rahe che, ane uttarottara UMcA UMcA sukhanA prasaMgene prakaTelA anubhave che. paramezvara je kare che, te sAruM ja kare che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara khoTuM kazuM thatuM ja nathI, e vicAravaDe paramezvarane ja pitAnA netA taranAra) sthApI manuSya jyAre bhaya ane zaMkAnA vicArothI rahita thAya che, tyAre zAMti ane sukhanA prasaMge Apa Apa tenA tarapha AkarSAI Ave che, ane anya manuSyone kaMpAvI nAkhanAra bhayanA prasaMgethI tenuM anAyAsa rakSaNa thAya che. 103. paramAtmAmAM vyAkuLatAvinAnI zAMta ane sthira zraddhA, manuSyane je je joIe te te alpa kALamAM ane alpa parizrame Ape che. paramAtmAmAM zAMta ane sthira zraddhAthI samagra vizva manuSyane anukULa thAya che. pUrve tene virodhI jaNAtAM to anukULa thayelAM bhAse che. jema pitAnI anukULa daSTi saMpAdana karanAra putrane, pitAnA sarva na kare anukULa thaI jAya che, tema vizvanI samagra sattAo paramAtmAmAM zAMta ane daDha zraddhA sthApanArane anukULa thaI jAya che. 104. jema samudramAM agni praveza karI zakatA nathI, tema paramAtmA sarvadA mAruM hita ja kare che, evI acala zraddhA dharanAra vivekI puruSonA aMtaHkaraNamAM bhaya pravezI zakatA nathI. jema bhInAzavALI, aMdhakAravALI tathA gaMdI jagAomAM ja sApavIMchI vagere rahe che, tema paramAtmAnI niraMtara kalyANasAdhaka sattAmAM azraddhAvALA manuSyanA aMtaHkaraNamAM ja bharyuM sthAna karIne rahe che. paramAtmAmAM zraddhA ane bhaktirUpa agni, manuSyanA hRdayamAM jAmI gayelA bhayanA moTA baraphanA DuMgarane tatkALa ogALI nAkhe che. paramAtmAnI hisAdhaka sattAmAM acala zraddhA, e sAcA bhakta thavAnI sAcA sAdhaka thavAnI, sAcA yogI thavAnI, ane sAcA tatvajJAnI thavAnI kUMcI che. sarvatra paramAtmAnI kalyANakAraka sattA pravartI rahI che, ane tethI ahitane leza paNa saMbhava nathI. e nizcayane AcAramAM mUkanAra manuSya ja sAce bhakata, sAce sAdhaka, sAco yogI ane sAce tattvajJAnI thAya che. 105. sAcA bhakato, paramezvaramAM avizvAsavALA ajJAnI manuSyanI peThe, bhayanA prasaMge prakaTavAnAM anumAne thAya, evAM nimitto joIne vyAkuLa thatA nathI. dAdriyothI jaNAtA bAhya prasaMgene avalokI teo bhayabhIta thaI vyagra thatA nathI. bAhya game tevA apriya jaNAtA prasaMge prakaTe te paNa teo paramAtmAnI kalyANakAraka sattAmAM sthApele potAne daDha vizvAsa DagAvatA nathI. teo anubhavapUrvaka jANe che ke "A apriyasarakho bhAsa prasaMga, jIvadRSTithI apriya athavA duHkhamaya jaNAya che, paraMtu vastutaH paramAtmAnI
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] sarva daSTithI te te nathI. paramAtmAnI sarvajJa daSTimAM A prasaMga kalyANane ja sAdhaka che. jema rAtrInA aMdhakAramAMthI prAtaHkALane prakAza prakaTe che, tema A aMdhakAra jevA bhAsatA duHkhanA prasaMgamAMthI sukhane prakaTavAne pUrNa saMbhava che. jema tApanA aMtamAM vRSTi thAya che, ane tApa te vRSTi thavAne arthe ja che, tema A duHkhada jaNAtA prasaMganA aMtamAM sukha ja che, ane A prasaMganuM AvuM duHkhada svarUpa thavuM, e tene sukhamaya pariNAma AvavAne arthe ja che, tethI sukhane arthe prakaTanAra duHkhamAM bhaya dharavA jevuM ke kleza karavA sarakhuM kazuM ja nathI." A prakAranA vicArathI duHkhada bhAsatA prasaMgomAM teo IzvarI IcachAne anukULa varte che, ane AvuM temanuM anukULa vartana, temanA paramahitanuM sAdhaka thAya che. 106. paramezvaramAM acala vizvAsavALA AvA sAcA bhakta jANe che ke huM vastutaH paramezvarane aMza chuM, ane tethI karIne paramezvarasvarUpa chuM. ane paramezvaranA caitanyasvarUpamAM game tevA bhayanA prasaMgethI jema kazI paNa vikriyA ke hAni thavAno saMbhava nathI, tema paramezvarane aMza je huM, te mArAmAM paNa game tevA bhayanA prasaMge prApta thatAM paNa leza paNa vikriyA ke hAni thavAne saMbhava nathI. ane jema sinemeTogrAphanA khelamAM ke mejikalenTarnanA khelamAM ghaDAonI puSkaLa doDAdeDa thatAM chatAM paNa te gheDA mane cagadI nAMkhavA samartha nathI, kAraNa huM te sarvathI pRthaka chuM, ane pRthaka na houM te paNa A ghoDAnI doDAdoDa AbhAsa mAtra che, tema A vizvanA sarva prasaMgo AbhAsamAtra hovAthI game tevA rUpamAM dekhAya tethI mane zI hAni thanAra che? ane jyAre hAni thavAno saMbhava nathI, te pachI temanA prakaTavAthI ke temanA prakaTavAnA anumAnathI mAre bhayabhIta thavAnuM zuM prayojana che? mINane ke cAmaDAne sApa potAnI phaNa UMcI karIne mane karaDe tethI zuM mAre maraNanuM bhaya dharavuM, ane tenuM viSa utAravAne mATe doDadhAma karI mUkavI ? sarvathA A vizva jyAre dekhavA mAtra che, ane sAcuM hoya te paNa temAM je je bane che, te mArA ja hitane mATe bane che, te pachI hitanA prasaMgene paNa ahita rUpe kapI, mAre pite mArA ja paDachAyAvaDe bhayane zA mATe pAmavuM joIe? 107. manuo je bhayanA prasaMgenA anumAnathI bhayavaDe chaLI mare che, temAMthI e piNe prasaMge te bhaviSya kALamAM adazya rUpe rahelA hoya 12
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ - [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara che. vartamAna kALamAM temane eka prasaMga temanI samakSa prakaTa thayela hoto. nathI. ane bhathanA vicAre niraMtara sevIne manue tevA prasaMgene mUrtimAna thavAno saMbhava cheDe kALe na ANatA hoya che tevA prasaMge kadI paNa jovA temane samaya Ave ema hatuM nathI. bhayanA vicAre e bhayane prakaTa thavAnA prasaMgenAM bIjaka che, ane tethI sukhane icchanAra manue pitAnI hRdayabhUmimAM bhayanA vicAranAM bIjaka kadI paNa ropavAM joIe nahi. bhaviSya kAlane vicAra tyajI de; ane bhaviSya kAlane vicAra kadI kare, te bhaviSya kALamAM sukha ja maLanAra che, evA vicArane ja se. jema gharamAMthI ApaNe kacare vALI kADhIe chIe tema aMtaHkaraNamAMthI bhayanA vicArono kacare vALI kADhe. 108. bhaviSyamAM duHkha prApta thavAno bhaya zarIrane tathA manane zithila, durbala ane utsAharahita kare che. niraMtara sukha prApta thavAnI AzA ane zraddhA zarIrane tathA manane baLavAna, chUrtivALuM, tathA utsAyukta kare che. bhayanA vicAro zarIrane tathA manane zithila karI nAkhe evAM asaMkhya vicAronAM Adelane vizvanA vAtAvaraNamAMthI ApaNA prati AkaNI lAve che. sukha prApta thavAnI AzA tathA zraddhAnA vicAre zarIra tathA manane utsAyukta karanAra asaMkhya vicAranAM Adelane vizvanA vAtAvaraNamAMthI ApaNe prati AkaSI lAve che. bhayanA vicAre manuSyane duHkhanA agAdha aMdhakAramAM bhramaNa karAve che. sukhane maLavAnI AzAnA tathA zraddhAnA vicAra sukhanA prakAzamaya tejasvI pradezamAM manuSyane sthApe che. 19. paramAtmA ApaNuM niraMtara hita ja kare che, e prakAranA zraddhAnA vicAre abhyAsa vaDe manuSya pitAnA aMtaHkaraNamAM sarvadA pravartAvI zake che. pitAnA aMtaHkaraNamAM pAchuM vaLIne jovAne abhyAsa sevavAthI ane bhayane vicAra hRdayamAM sparatAM ja tene vadhavA na devAnI sAvadhAnatA rAkhavAthI bhayanA vicAre hRdayamAMthI nirmULa karI zakAya che. ekAMtamAM nitya ardha kalAka athavA kalAka hRdayamAM pitAnA AtmAmAM vRtti sthApavAthI, athavA sarvavyApaka paramAtmAmAM pitAnI vRttione vilIna karavAthI bhayo jaya thaI zake che. paramAtmAnA sarvatravyApaka hitasvarUpane ja joyA karavAthI, ane hRdayamAM UThatA anya vicArane alakSa karavAthI arthAta paramAtmAmAM Idiya tathA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] manano niSedha karavAthI sabaLa zraddhA ApoApa ja hRdayamAM prakaTe che. jema TADhanA divasamAM manuSya taDakAmAM besIne sUryanAM kiraNane pitAnA zarIra para AvavA deI, TADhane uDADe che, ane sUryanAM kiraNomAMthI baLane ApanAra jIvanane prApta kare che, tema manuSya IdriyonA tathA mananA sarva vyApAra choDI daIne arthAta kevaLa zAMta thaIne sarvatra vyApI rahelA paramAtmArUpa sUryanA sukhada ane kalyANakAraka kiraNone zarIra tathA manamAM, nitya ardho kalAka ke kalAka zAMtapaNe AvavA deI, saMzaya, bhaya, Adi vikArenI TADhane uDADavI joIe. paramAtmAnAM hitakara AMdolananA samudramAM zarIra tathA mana DUbI gayeluM che, evI sthiti manavaDe dhArIne te sthitimAM ardhA kalAka athavA kalAka nitya vyatIta karavAthI aMtaHkaraNa nirbhaya tathA paramAtmAmAM apUrva zraddhAvALuM thAya che, eTaluM ja nahi, paraMtu AvA sukhada vicAranA sevanathI uttarottara manuSyanuM adhika adhika hita ja sadhAtuM jAya che. 110. bhaya athavA duHkhanA prasaMge prakaTa thanAra che, evo vicAra kadI paNa sevo nahi. pratyeka prasaMga anukULa ja thAya che, evo bhAva hRdayamAM jAgrata rAkhe. amuka mAre zatru che, amuka mAruM bagADe che, evuM kadI paNa mAne nahi. tamArA AtmasvarUpamAM, sarvavyApaka paramatatvamAM zAMtapaNe sthira thAo. tamAruM pitAnuM abhimAna paramAtmAmAM vilAvI do. tamArA zarIrataMtranA tathA manataMtranA cAlaka (calAvanAra) paramAtmAne ja thavA de. tamArA jIvatvavALA manane zAMta pADe. te zAMta paDatAM vidyAtmaka mana prakaTeluM tame joze. tamArA hRdayamAM tamArA AtmasvarUpane, tamArA aMtaryAmI Izvarano madhura svara tame sAMbhaLaze. sazAstro ane mahApuruSe ene ja IzvarI preraNuM kahe che. ene ja divya jJAna kahe che. anya prajA ene inspiration athavA revelation kahe che. 111. pitAnA vicAro choDI deIne jayAre manuSya paramAtmAmAM sthira thAya che, ane jAgrata chatAM mananI suSupti jevI avasthA bhegave che, tyAre paramAtmAmAMthI tene je joIe te maLe che. zraddhA, sukha, zAMti, jJAna, prANImAtraprati prema vagere sarva zubha tene prApta thAya che. jIvatvanA athavA bhayanA vicAre zarIranA rasarudhirAdi dhAtuone viSamaya kare che; paramAtmAnA pUrvokta vicAro zarIranA rasarudhirAdi dhAtuone nirdoSa kare che, ane temanI samAna
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavadhavicAraratnAkara sthiti kare che. jIvanA athata bhayanA vicAro ApaNuM aMtaramAM rahelA AtmArUpa tinA prakAzane sarvatra prakAza nAMkhatAM pratibaMdha karanAra mATInuM AcchAdana che. paramAtmAmAM manane vilAvI pUrvokta mananI zAMta sthiti karavI, e ApaNuM AtmArUpa jyotinA prakAzane pratibaMdha karanAra mATInA AcchAdanane pheDI, te prakAzane sarvatra prasaravAnI anukULatA karI ApavA tulya che. bhayane jItavAne upAya, bhayanA vicAro na sevatAM paramAtmAmAM manane vilIna karavuM e ja che 112. lImaDe, Abe, mahuDe, AMbalI vagere aneka kSe tame seMkaDo prasaMge joyAM haze. paraMtu keInAM phaLa kaDavAM, koInAM khATAM, keIna tUrAM, keInAM tIkhAM, koInAM madhura, keInAM gaLyAM, ema vividha bheTavALAM hovAnuM zuM kAraNa haze, teno koI divasa tame vicAra karyo che? pelA kArelAnA cheDane kaDavAM bhIMgaDAMvALAM kArelAM AvavAnuM, pelA veMgaNanA choDane suMvALI gherA jAMbuDiyA raMganI chAlavALAM lAMbAM ane sahaja madhura svAdavALAM veMgaNa AvavAnuM, pelA maracAMnA choDane lIlI manahara chAlavALuM, manuSyonI TacalI AMgaLI jevaDuM athavA tethI paNa meTuM, jIbhane camacamAve evuM tIkhuM maracuM AvavAnuM, pelA DuMgaLInA choDanA mULamAM pacAsa paDavALo, goLAkAra tathA vilakSaNa svAdavALe kaMda bAjhavAmAM, ane e ja pramANe asaMkhya vanaspatione bhinnabhinna svAda, bhinnabhinna AkAra, bhinnabhinna guNa, bhinnabhinna patra, bhinnabhinna puSpa tathA bhinnabhinna phaLa AvAmAM hetu haze, tenuM kAraNa khoLI kADhavA tame tamArA magajane koI divasa parizrama Apyo che? A sarva aDhAra bhAra vanaspatine janma ApanAra mAtA je pRthvI te eka ja che, sarvanuM piSaNa je jaLavaDe thAya che, te eka ja che, sarvane zvAsa levAnI je havA te eka ja che, tathA sarvanI vRddhimAM prabaLa hetu je sUrya, caMdra tathA vividha rahe, te paNa eka ja che, chatAM kaI vRkSa sa hAtha UMcAM te kaI pacAsa hAtha UMcAM, koI pAMca hAtha UMcAM te kaI jamInathI ardha tasu paNa UMcAM nahi evAM, koI kAMTAvALAM te koI kamaLa, keI sugaMdhamaya puSpavALAM te kaI vAsavinAnAM athavA durgadhavALAM, keI nAnAM pAMdaDAMvALAM te kaImeTAM pAMdaDAMvALAM, kaI prANIone poSaNa ApanAra te koI temane jIva lenAra, keI unALAmAM UganAra te kaI ziyALAmAM UganAra, koI comAsAmAM UganAra te kaI pANI vinAnA retInA raNamAM UganAra, kaI prakAzamAM UganAra te koI prakAzamAM
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 93 marI janAra, kaI aMdhArAmAM vRddhine pAmanAra te kaI aMdhArAmAM sukAI janAra zAthI hoya che ? vRkSonA guNadharma-AkAra vageremAM Avo bheda kyA prabaLa hetuthI thAya che 113. vRkSonI utpattinuM, piSaNanuM, tathA vRddhinuM mULa kAraNa je pRthvI, jaLa, vAyu, prakAza, tathA graho e sarva eka ja chatAM temAM ATale badhe bhAre bheda paDI javAnuM kAraNa anya keI nathI, paNa teonAM bIjaka che. bIjakanA bhedathI vRkSonA asaMkhya bheda paDI gayA che. piSakatattva eka ja chatAM bIjakarUpa kAraNanA bhedathI asaMkhya prakAranA bheda paDI gayA che. 114. pRthvI, jaLa, vAyu, agni Adi to aneka guNadharmone mahedadhi che. pratyeka bIjaka temAMthI je joIe te pitAne mATe AkarSI le che. A tamAMthI lImaDAnuM ane IkavAraNAnuM bIja, kaDavA aNuone AkarSI kaDavA vijevA lImaDAne ane ikavAraNAne race che, AMbAne geTale ane keLanuM bIja madhura aNuone AkarSI amRta jevI miSTa kerIo tathA keLAM saje che, AMbalIne cUke tathA liMbunuM bIjaka khATA aNuone kheMcI dAMtane khaTavI nAkhe evI AMbalI tathA liMbune banAve che, ane gulAba tathA megarAnAM bIjake sugaMdhamaya paramANuone AkarSI magajane bhAre prasannatA upajAvanAra gulAba tathA megarAnAM pupanI racanAne kare che. pRthvI Adi tomAM sarva bharyuM che; kheMcanAra bIjaka pitAnA svabhAva pramANe jevuM kheMce che, tevuM tene maLe che. 115. kudarata AkhA vizvamAM eka ja niyame pravarte che, ane tethI karIne vanaspatinA asaMkhya bheda havAmAM je mahAniyamanuM sAmrAjaya jovAmAM Ave che, te ja niyama kudaratanI anya sRSTi je prANIonI che, temAM paNa pravarte che. kA suMdara AkRtivALo che ane kadarUpe che, na UMce che ane gha ThIMgaNe che, ja mUrkha che ane che vidvAna che, = saddaguNI che ane durgaNI che, sa dhanavAna che ane 4 nirdhana che, zuravALo che ane 4 bIkaNabilADI che, ta udyogI che ane tha ALasu pathare che, evA manuSyomAM AkRtinA, svabhAvanA, guNanA ane sthiti AdinA asaMkhya bhedo hovAmAM paNa manuSyanA bIjakene bheda e ja kAraNa che. phaLane bheda bIjaka bheda hevA vinA heI zakato nathI. 11. vRkSa jema potAnuM peSaNa, vRddhi vagere pRthvI, jaLa, vAyu, sUrya AdimAMthI meLave che, te ja pramANe manuSyo paNa pitAnuM piSaNa, vRddhi Adi
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ [zrIvidhavaMdavicAraratnAkara e ja tomAMthI meLave che. paraMtu vRkSe ane manuSyamAM bheda che. vRkSone bheda kevaLa teonA sthala zarIranA bhedavaDe manuSya jANe che; manuSyone bheda teonA sthala zarIramAM hovA uparAMta teonI vividha kriyAvaDe hoya che. vRkSAmAM jyAre ekaluM sthala zarIra ja poSaNa, tathA vRddhi vagerene pAmatuM jaNAya che, tyAre manuSyamAM sthaLa zarIranI vRddhi tathA piSaNa thavA uparAMta mAnasika zarIranI tathA AdhyAtmika zarIranI vRddhi tathA poSaNa thatAM anubhavamAM Ave che. vRkSonuM jyAre ekaluM sthala zarIra kriyA karatuM hoya che, ane temanAM mAnasika tathA AdhyAtmika zarIre gADha suptimAM hoya che, tyAre manuSyonAM te traNe zarIramAM kriyA vagerenA bhede jaNAya che. manuSyonAM A mAnasika tathA AdhyAtmika zarIrane poSaNa ApanAra, vakSane poSaNa ApanAraje pRthvIjaLa vagere to che, te uparAMta eka bhinna tatva che, ane te tatva te paramatatva athavA paramAtmA che. 117. jema pRthvI Adi taramAM asaMkhya guNadharmo rahyA hoya che, tema A paramatatva athavA paramAtmAmAM asaMkhya guNadharmo rahyA che, ane tethI ja zAstra tathA satyu paramAtmAne anaMtazaktisaMpanna kahe che. jema pRthvI Adi tamAMthI bIjake potAnI jAtinA pramANamAM temAMthI khATA, khAre, tIkho, vagere rasa kheMcI tevAtevA guNadharmovALAM phaLane prakaTAve che, tema A anaMtazaktisaMpanna paramatavamAMthI manuSyo pitAne prApta bIjakanA pramANamAM sArAM athavA karatAM. cogya athavA ayogya guNadharmavALAM baLane Akya tevAM tevAM guNadharmo vALAM phaLano anubhava kare che. vastutaH pRthvIne lImaDAne kaDavo karavAnI ane AMbAne gaLe karavAnI pakSapAtabuddhi hotI nathI; te bIjaka pite ja pitAnI maLe kaDavo tathA gaLe rasa AkarSI kaDavAM tathA gaLyAM phaLane upajAvavAmAM kAraNa hoya che, tema manuSyone kALA ke gorA, UMcA ke nIcA, mUrkha ke vidvAna, daridra ke dhanavAna-ema vividha bheTavALA karavAnI pakSapAtabuddhi paramAtmAmAM che nahi, paNa manuSyo pite ja pitAnI meLe sarva guNadharmanA mahedadhi paramAtmAmAMthI te te guNadharma tathA sthitine prApta karI le che. 118. je bIjakaDe manu paramAtmAmAMthI nirdhana sthitirUpI dhanavAna sthitirUpI, vidvAnanI sthitirUpI ke avidvAnanI sthitirUpI, ane evI ja asaMkhya prakAranI bhinna bhinna sthitiorUpI rasane AkarSIne, nirdhana ke dhanavAna, vidvAna ke avidvAna, regI ke narega thAya che, te bIjakane sazAstro
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] tathA mahApu "mane e nAmathI oLakhe che. "mana" e nAmanuM bIjaka manuyonI vividha sthitiomAM hetu hoya che. jema vanaspatinAM asaMkhya bIjake, je mULa tanAM (pANI, agni, pRthvI, vAyu) banelAM che te to sarva bIjakomAM eka ja hoya che, paNa te tonAM pramANamAM tathA saMyogamAM bheda thavAthI asaMkhya prakAranA bIjakamAM bheda paDI jAya che ane tethI judAM judAM vRkSo uge che, tema sarva manuSyonAM mana, je tattvomAMthI bane che, te to eka ja prakAranAM hovA chatAM, manuSyoe pitAnI bhinna bhinna kriyA vaDe A mananA asaMkhya bheda pADI nAMkhyA che, ane tethI teonI asaMkhya prakAranI bhedavALI sthiti jovAmAM Ave che. 119. phaLamAtrane utpanna karanAra kAraNa kriyA hoya che ane kriyAnuM mULa kAraNuM mana hovAthI, phaLane utpanna karanAra mana ja che, e siddha thAya che. lAkaDAMne eka meTo bhAre cIravAnI kriyA karanAra, lAkaDAM cIranAra manuSyanA hAtha che, paraMtu te hAthane, cIravAnI kriyA karavA mATe preranAra mana che. manane abhAva hoya che, tyAM hAtha ke koI avayava kriyA karI zakatA nathI. muDadAmAM manane abhAva hovAthI, tathA nidrAmAM paDelA manuSyanuM mana ajJAnanA paDadAmAM vIMTaLAyeluM hovAthI zarIra kriyA karavA asamartha hoya che; arthAta kriyAnuM kAraNa mana hovAthI sukha athavA dukhArUpa phaLane prakaTAvanAra mana ja che, e siddha che. sukha athavA duHkhanA madhura athavA kaTa, asaMkhya prakAranAM phaLe je bIjaka Ape che, te bIjaka manuSyanuM mana che. 120. ane Ama chatAM sarvottama sukhane icchanAra manu prANIne maTe. bhAga, A mananI keTalI thoDI kALajI rAkhe che? prAtaHkALathI te jAgrata thAya che, tyArathI te nidrAmAM asAvadha thAya che tyAM sudhI te kevI kriyAomAM joDAyeluM rahe che, te prati manuSyo keTaluM thoDuM lakSa rAkhe che? sukhane prApta karavAnA ane duHkhane dUra karavAnA asaMkhya bahAranA upAyo kare che, paNa manane sudhAravAno je sAco ane saphaLa upAya, tene sevavAmAM teo keTalI asAvadhAnatA rAkhe che? vRkSanI zAkhA ane patrane ramaNIya karavA teo prayatna seve che, paNa jemAM jaLa siMcavAthI teo ramaNIya ane praphulla thAya che, te mULaprati teo bedarakArI rAkhI, teo tene saDI javA tathA udhaI lAgavA de che. 121. jema bIjakamAM jevA prakAranA tane saMga thayo hoya che, te sagapramANe tenAM mULa jamInamAM naMkhAya che, ane te mULa pachI pRthvImAMthI
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 [ zrIvidhava'vicAraratnAkara potAnA svabhAva pramANenA rasa AkarSe che, tema manuSyAe manane je prakAranuM keLavyuM" hAya che, te pramANenA vicArAne tathA kriyAne te seve che, ane te vicAra tathA kriyAvaDe paramAtmAmAMthI phaLane prApta karI le che. jema bAvaLanuM khIjaka khAvaLa upara kAMTA ja ANe che, keLanI kAmaLatA ANatuM nathI, tathA phaLamAM paraDA upajAve che, paNa keLAMne utpanna karatuM nathI, tema mananA ayAgya vicArA tathA te vaDe thatI vANInI tathA zarIranI ayogya kriyA tananAM, dhananAM, tathA mAnasika UMcAM sukhAne prakaTAvatI nathI, paraMtu duHkhAte ja prakaTAve che. 122. yogya kriyAomAM manane sadA joDAyalu rAkhavuM, e ja A jagamAM manuSyAnuM kavya che. nizALAmAM ane pAThazALAomAM prAthamika ane U~cI keLavaNI leI ne, vidyAnA, kaLAnA ane tattvajJAnanA graMthAnA bhAre abhyAsa karIne, ane tattvajJa mahApuruSonA samAgama karIne ane temanA upadezA zravaNu karIne, je karavAnuM che, te e ja che ke mana niraMtara zuddha vicAramAM, tathA zuddha kriyAmAM joDAyalu rahe, evu baLa prApta karavuM. 123. kriyA sukha athavA duHkha e emAMthI eka phaLane prakaTAve che. sukhanA vyAvahArika sukha tathA pAramArthika sukha evA e bheda hovAthI vyAvahArika sukhane prakaTAvanArI kriyA, zuddha kriyA, gaNAya che, ane pAramArthika sukhane prakaTAvanArI kriyA sarvAMttama zuddha gaNAya che; ane duHkhane prakaTAvanArI kriyA azuddha ja gaNAya che. 124. manuSyanA moTA bhAgaprati dRSTi nAMkhI joIzuM to spaSTa thaze ke te divasanA aSTa praharamAM dhaNA ja thoDA samaya sarvAMttama zuddha kriyAmAM gALatA hAya che, ka'Ika samaya zuddha kriyAmAM gALe che, ane puSkaLa samaya azuddha kriyAmAM gALe che. teo ekalA hAya che tyAre teonuM mana kvacita ja sadvicArane sevatuM hAya che. mitromAM bese che tyAre teo kAI paNa vyavahAranuM ke paramAnuM uttama phaLa na prakaTe, evI nirmAlya vAto ane vicAromAM kalAkonA kalAkA gALI nAMkhe che. teo potAnA upara suga Mdhamaya manohara gulAbanu puSpa Ave ke svAdiSTa AphUsanI kerI Ave evA rasa pRthvImAMthI AkatA nathI, paNa IMdravAraNAnAM kaDavAM phaLa utpanna thAya evA rasa AkarSe che; ane A pramANe vyavahAranA uttama sukhane ke paramArthInA satsukhane anubhavyA vinA kALe karIne maraNane vaza thAya che.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAza ] 125. vyavahAranAM ke paramArthanAM sarvottama sukha maLe, evAM sAdhana paramakRpALu paramAtmAe tamane ApyA chatAM zA mATe te sAdhanono upayoga karavAmAM pramAdane sevo cho, ane "mAruM duHkha TaLatuM nathI" evI bUmo pADyA kare che ? ghaDo, doraDuM ane vio prApta chatAM tathA be hAtha, netra ane jaLane kUvAmAMthI kheMcavAnuM sAmarthya prAta chatAM, tRSAnA duHkhanI bUmo jema kaI ajJAna manuSya pADe, tema duHkhanA rAtridivasa pikAra zA mATe pADyA kare che, ane jyAM tyAM sukhanA upAya pUchaDyA kare che ? nizcayapUrvaka mAne ke duHkha pitAnA prayatnavinA anya koI upAye TaLatuM nathI. bIjA manuSyo duHkha TALavAnI yukti mAtra Ape che; paraMtu yutine sevavAnuM kAma temanuM nathI. jene duHkhane TALavAnI IcchA hoya che, te manuSya pote duHkhane TALavAnI yuktine sevavI ja paDe che. dha TALavAne mATe bhUkhyA manuSya pote anna khAvuM ja joIe. bIjA manuSyanA annanA grahaNa karavAthI kSudhAturanI sudhA TaLatI nathI. Avo sarvasAmAnya niyama vizvamAM prasiddha chatAM duHkha TALavAne mATe anyanA upara AdhAra rAkhavAnI kuTeva, je bIjuM kaMI ja nathI paNa eka prakAranI ALasa ja che, tene zA mATe sevyA kare che ? brahmAMDamAM ke brahmAMDanI bahAra-game tyAM-joze, te paNa tamane sukha ke duHkhanuM kAraNa manavinA ane te dvArA thatI yogAyogya kriyAvinA anya kazuM ja jaDavAnuM nathI. prArabdhathI sukhaduHkha Ave che ke puruSArthathI sukhaduHkha Ave che, game te kAraNathI sukhaduHkha Ave che, ema mAne, paNa prArabdhanuM ke puruSArthanuM sarvanuM mULa mana ja che. manavinA sukhadu:khanuM kAraNa anya kaI che ja nahi. Ama che te pachI zA mATe manane ja anukULa karavAno eka ja upAyane sevatA nathI, ane nakAmAM phAMphAM mAryA kare che ? 126. gharamAM ke bahAra, jyAM jyAM daSTi nAMkhI joIe chIe tyAM tyAM asaMkhya manujo mananA tarapha je asAdhAraNa bedarakArI batAve che, te joI teonI duHkhI avasthAthI Azcarya thatuM nathI. sukha ke duHkhanA UpajavA sAthe A manane jANe kaze ja saMbaMdha na hoya tema teo varyA kare che. game tevA vicArone manamAM pravezavA detAM teone jarA paNa saMkeca thatuM nathI. jamavA beThA hoya tyAM eka kUtaruM Ave te teo lAkaDI laIne UbhA thAya che, DheDanI ke bhagiyAnI chAyA paDe te khAvAnuM saghaLuM pheMkI de che, ane tatkALa snAna kare che, paraMtu zvAna, de ke bhaMgiyAnA parzathI thatI hAnikaratAM anaMtaguNa hAnine 13
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrIvizvavaMdavicAraratnAkara karanAra ayogya vicArenI meTI cAMDAlanI senAne pitAnA pavitra hRdayamaMdiramAM pravezatI joIne temane leza paNa kamakamI AvatI nathI, paNa UlaTA teo A cAMDAlene pitAnA hRdayamAM pravezatAM puSpavaDe vadhAvI le che. teo bAhya maLane hAthane sparza thatAM sAta vAra mATIthI tene dhue che, ane divasamAM daza vAra nadImAM DUbakAM mAre che, paraMtu pitAnA hRdayamaMdiramAM ayogya vicArarUpI maLanA TopalAone pitAnI meLe ja lAvI lAvIne nAMkhe che. amuka samaye mana kevA vicAra kare che, ane te vicArene anusarIne Indriyo kevI kriyA kare che, tenuM temane jarA paNa bhAna hotuM nathI. chANanA ukaraDAmAM ALoTatAM chatAM, jema dArUnA pInArane tenA naThArA vAsanuM bhAna hetuM nathI, tema teone pitAnA hRdayamaMdiranI bhraSTatAnuM bhAna hetuM nathI. 127. A avivekI manonuM mana jaDa viSayomAM Akho divasa ramaNa karyA kare che. ghaNA manuo navarA paDe che tyAre khAvAnI vAtamAM ja kalAkanA kalAka gALI nAMkhe che. phalANe divase zikhaMDa bahu sAro thayo hato, ane amuka divase pUraNapoLI bahu sArI thaI hatI, suratanI baraNInI balihArI che, ane vaDodarAnI jalebI ane cevaDA AgaLa saghaLuM rada che, amAre tyAM baTAkAnuM zAka sAruM thAya che, ane phalANAne tyAM kadI sArI thAya che, A ane AvI asaMkhya prakAranI khAvAnI vAtamAM ja teo jIvananuM sArthaka mAne che. Aje AIsakrIma banAvyuM hoya te zarIramAM ThIka ThaMDaka thAya, athavA phAlasAnuM ke lIMbunuM zarabata pIdhuM hoya te A ukaLATa kaMIka zame, A ane evA ja bIjA vicAromAM teone atyaMta AnaMda bhAse che. cAra jaNa ekaThA maLyA hoya che, te AvI vAtemAM teo kalAkanA kalAka gALI nAkhe che; ane AisakrIma banAvavAnA paisA heya che te bAra vAgatAthI cAra vAgatA sudhI tenA ja hallAmAM, kaI mahAbhArata kArya AraMLyuM hoya tenI peThe ghUmyA kare che. hamaNAM AisakrIma thaze, ane tene khAIne svargane amRtapAnathI paNa adhika AnaMdane bhogavIzuM, evA vicAramAM praphulla vadane AmathI tema ghUmaghUma kare che. ahaha ! ajJAnanuM sAmrAjya manuSyonA hRdayamAM kevuM prabaLapaNe vyApI gayuM che ! 128. mananI ane zarIranI A cAra kalAkanI kriyA, je phaLanA bhAgane mATe manuSyo Ama sthaLe sthaLe seve che, te phaLa, tene prApta karavA mATe gALelo samaya ane zramanA pramANamAM zuM joIe eTaluM hoya che? A cAra kalAkane AthI vadhAre sAre upayoga zuM manuSya prANI karI zake ema nathI? peTamAM ThaMDaka
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] UpajavA jevA kSaNika sukhane mATe, samayane Avo durupayoga, pazuthI pitAne zreSTha mAnanAra manuSyaprANIne zuM zobhA ApanAra gaNI zakAya ema che? ane Ama chatAM AvI asaMkhya kriyAomAM manuSyo, kaTi dravya ApatAM paNa na maLe evA medhA AyuSane patharAnI peThe kharcI nAkhe che. sarva sukhanA mULa manarUpI hIrAne teo dhULamAM ragadoLe che. khAvApIvAmAM, lagnane ane jJAtibhojananA utsavomAM divasanA divaso keDInA mUlya kharacI nAkhe che. ane A sarvenuM pariNamI phaLa kazuM ja hotuM nathI, paNa mAtra jIbhane kSaNika AnaMda hoya che. cirasthAyI vAstavika sukhane temAM gaMdha paNa hotA nathI. 128. AvA vicAromAM ane AvI kriyAmAM niraMtara joDAtuM rahetuM mana ucca sukhane zI rIte anubhava kare ? khALakUDInA malina jaLane uchALI attaranA suvAsane zI rIte grahaNa kare? viSTAne zarIre lepa karI caMdananA lepanuM sukha zI rIte anubhave? retIne cAvI sAkarane svAda zI rIte grahaNa kare ? ane te paNa asaMkhya manuSya AvI kriyAo karatA chatAM sukhane Icche che. bAvaLane vAve che, ane Amra upara UgatI kerIo veDavA AzA rAkhe che, ane karIne badale kaTa AvelA joIne, kerI kema na AvI, evA zokanA uddagAre kAryo kare che. 130. manane yogya vicAramAM joDe, ane Idriyone yogya kriyAmAM pravartAve. e ja sukhane khare upAya che. pAMca miniTa ke pA kalAka yogya vicAra ane yogya kriyAmAM De, eTaluM ja pUrNa nathI, paNa aSTa prahara cogya vicAra ane yogya kriyAmAM De. saMtata dIrgha kALane prayatna ja sukhane Ape che. 131. vicAra ane kriyA e manarUpI vRkSanAM mULa che. jema vRkSanAM mULa, bhUmimAMthI rasa cUse che, tema manavRkSanAM vicAra ane kriyArUpI mULa, sukha athavA duHkharU5 phaLane utpanna karanAra rasane sarvatra vyApI rahelA paramatatvamAMthI cUse che. yogya vicAra ane yogya kriyArUpI mULa sukharUpa phaLane prakaTAvanAra rasane AkarSe che; ayogya kriyA ane ayogya vicAra, duHkharUpa phaLane prakaTAvanAra rasane AkarSe che. sukha joItuM hoya te yogya vicAra ane yogya kriyAne seva, duHkha joItuM hoya te ayogya vicAra ane ayogya kriyAne se. tame ja pite pitAne tAranAra cho. tame ja pite pitAne mAranAra cho. tamArA zuddha vicAra tathA kriyA tamane tAre che, tamArA azuddha vicAra tathA kriyA tamane mAre che. sukhaduHkhanI kUMcI tamArA hAthamAM che, ane te bIjI koI nathI, paNa mana ja che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara 132. pratyeka kSaNe sAvadhAna rahI mananI tathA zarIranI kriyAne juo. amuka vicAra tathA amuka kriyA karyuM phaLa Apaze, te viSe nirNaya kare. tamArA vicAra tathA kriyA tamArA manuSyatvane na chAjatAM jaNAye tatkALa tethI nivRtta thAo. kAma, krodha, ciMtA, bhaya Adi ayogya vicAranI tathA te vaDe thatI ayogya kriyAenI jALamAM manane bAMdhIne rAkho. IzvaraciMtana, tatvavicAra, zraddhA, nirbhayatA, prasannatA, zAstrAbhyAsa Adi zuddha vicAre tathA zuddha kriyAnA AkAzamAM manane UDavA do. pazupaNAne oLaMgI tame manuSyapaNumAM AvyA che, te pazupaNAmAM pAchI na jAo, paNa manuSyapaNAmAM rahIne tethI paNa UMcuM je devapaNuM athavA IzipaNuM athavA brahmapaNuM temAM javAno prayatnazIla thAo. zuddha vicAra ane zuddha kriyA e devatva, Izitva, ane brahmatvane anubhavavAne rAjamArga che. 133. manuSyone moTo bhAga, vividha kSeza tathA duHkhathI prajaLa, tathA sukha ane abhyadayane Icchate chatAM paNa te ubhayathI rahita rahe te joIne mane Azcarya thatuM nathI. jenI jevI yogyatA hoya che tenA pramANamAM ja tene sukha maLe che. yogyatAthI adhika sukha kaIne kadI prApta thayeluM pUrve kadI anubhavamAM AvyuM nathI, ane bhaviSyamAM anubhavamAM Avaze nahi. 134. karmane anullaMdhanIya niyama sarvatra vyApI rahyo che. je manuSya je prakAranuM karma kare che, te prakAranuM ja phaLa tene prApta thAya che. AkaDo vAvanAra AmraphaLane te nathI, ane AMbe vAvanArane bAvaLiyAnI zULo vAgatI nathI. duSkarma karIne sukhAnubhava karavAnI AzA rAkhanAranI AzA kape paNa saphaLa thatI nathI, ane sakriyA karanArane duHkha athavA duHkhanuM bhaya kALAMtare paNa vyathita karatuM nathI. karma pitAnA yogya athavA yogya prakAra pramANe ja sukha athavA duHkharUpa phaLa avazya prakaTAve che ja. A niyamamAM apavAdanA pravezano trikALa asaMbhava che. 135. manuSya uttama karmane Azraya grahaNa karatA nathI, arthAta sadudyogane sevatA nathI ane sukhanI IcchA rAkhe che, te zI rIte saphaLa thAya ?dIpaka prakaTAvavAne prayatna sevyA vinA aMdhakAra zI rIte TaLe? pAkanI sAmagrI prayatnathI saMpAdana karyA vinA ane cUlo saLagAvI raseI karyA vinA sudhAnI nivRtti zI rIte thAya? na ja thavI saMbhave, ema sarva manuSya kahe che, ane te paNa tenA te ja manuSyo pitAne ISTa artha je sukha tene prApta karavA prayatna karavAmAM ALasa ane pramAda seve che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 101 136. hajAra manuSyonA samUhamAM vAta karavAmAM kuzaLa evA 999 manuSya athavA pUrepUrA hajAra manuSyo paNa maLI Ave che, paraMtu prayatna karanAra eka paNa maLavo bahu durlabha thaI paDe che. Ama karavAthI amuka phaLa thAya che, ane ane tema karavAthI phalANuM sukha maLe che. e pramANe chAtI ThokIne kahenArA hajAre manuSyone te nathI; paNa prayatna karIne te varNavavAmAM AvatA phaLane athavA sukhane pitAnAmAM prakaTAvyuM hoya evo eka paNa manuSya hajAromAMthI paNa maLato nathI. sApa jAya ane lisoTA rahe tema prajAmAMthI prayatna-sAce prayatna ja rahyo che, ane vAta rahI che. sAce sarpa je karI zake che, te lisoTA jema koI kALe paNa karI zakatA nathI tema zuddha prayatna ja karI zake che, te vAte kadI paNa karavA samartha thaI zakatI nathI. 137. mArA pravAsamAM, eka prasaMge mAre keTalAka manuSyonA samudAyamAM keTaleka kALa sthiti karavAno prasaMga prApta thayo hato. A manuSya prAtaHkALathI UThatA tyArathI te rAtrIe zayAmAM sUtA tyAM sudhImAM pitAne abhyadaya thAya evo zuddha prayatna kavacita ja sevatA jaNAtA. teo temaNe racelA upavanamAM Akho divasa besI rahetA, ane svabhAvathI nIkaLatI atyaMta tuccha vAtamAM pitAnA manane joDatA Akho divasa vyatIta karatA. svAdendriyane prasanna karavAnI navI navI yuktio teo racatA, ane tenI siddhi thatI tyAre temane batrIse koThe dIvA prakaTelA jaNAtA, ane temano te divasa saphaLa thayo hoya tema teo samajatA. koI divasa teo lIMbunuM, nAraMgInuM, dADimanuM, phAlasAnuM ke badAmanuM zarabata kADhatA, te kaI divasa AIsakrIma banAvIne teonI asaMtuSTa vRttine saMtuSTa karatA. koI divasa baraphI, peMDA, jalebI, halavo, cevaDo vagere padArthonA sevanavaDe pitAnA AnaMdanI kaLAne khIlavatA, te koI divasa, rasaroTalI ke biraMjapUrI, ke zikhaMDapUrI vagere bhajanavaDe teonAM saMkecAtAM hRdayakamaLane vikasita karavAne prayatna sevatA. kavacita rAgatAnamAM masta rahetA, te kavacita nATake jovAmAM ja aneka rAtrIe vyatIta karatA. AvI niSphaLa athavA yathArtha kahIe te bhaviSyamAM duHkhane prakaTAvanArI kriyAomAM teo potAnA jIvanane mukhya bhAga gALatA. ane Ama chatAM A manuSya buddhihIna hatA ema na hatuM. temAMnA keTalAke te ucca zikSaNa lIdhuM hatuM. keTalAka uttama graMthakAra hatA. keTalAka uttama kavi hatA. keTalAka sArA vaktA hatA. temAMnA ekeeka manuSya temaNe sthApelI eka sabhAmAM anukrame vyAkhyAna Apato hato. temanAM vyAkhyAna zravaNa karavAne
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara mAre paNa vega AvatuM hatuM. "AyuSanuM sArthakya zI rIte karavuM ?" "samayane sadupayoga na karavAthI kevI bhayaMkara hAni thAya che, "abhyadayanA upAyo, sudaDha Arogya zI rIte prApta karavuM, "zuddha vicAra sevavAnI pratyeka manuSyane anivArya agatya che." "ALasa ane pramAdathI thatA alAbha tathA udyoganA lAbha" viSayalelupatA sarva manuSyoe TAya che,' 'bAhya zauca tathA AMtara zauca," IzvarabhaktinuM mAhAtamya, "sukhake saMyama ja sevya che.' jIvana mukta kene kahevA." "nATaka jevAthI thatAM nukasAna, kartavya, prAptavya ane jJAtavyanuM svarUpa, A vagere aneka uttama viSayo upara je gAMbhIryathI, vidvattAthI, ane aMtaHkaraNanI lAgaNIthI teo vyAkhyAna ApatA hatA, te joIne tathA sAMbhaLIne kavacita ja koIne zaMkA thAya ke janasamudAyamAM je bodha teo ApatA hatA tethI kevaLa viruddha ja temanuM khAnagI jIvana haze. teonA bodhane ane AcArane uttara dhruva tathA dakSiNa dhruva jeTaluM aMtara haze, evuM kavacita ja koIne anumAna thAya. paraMtu vastutaH tema ja hatuM. samayanA sadupayoganuM vyAkhyAna karanAra, praharanA prahara mAlavinAnA taDAka mAryA karatA ane mitAhAra e sudaDha Arogyane ApanAra che, ema lAMbA lAMbA hAthakarI zrotAone daTAvavA prayatna karanAra bhejanakALa dUdhapAkanA ke zikhaMDanA sAta sAta paDiyA uThAvI jatA, ane upara ghInuM bhajana hoya tyAre bazera sudhI viSNu teja(ghI)nI Ahuti, prANAgnihotramAM eka sapATe apI detA. e ja pramANe bhrAtRbhAva rAkhavAnuM ke prANImAtramAM sarvAtmabhAva rAkhavAnuM vyAkhyAna karanAra divasamAM sovAra pitAnA saMbaMdhamAM AvanAra sAthe laDatA, temane kaThora vacana saMbhaLAvatA ane ghaNe prasaMge keni denA purANanI kathA, tenI avidyamAnatAmAM savArathI sAMja sudhI gAtA. svalpamAM je bedha teo anyane ApatA, te bodhanA manahara raMgathI mAtra temanI vANI ja raMgAyelI jaNAtI, paNa temanuM aMtara kALA kAmaLA jevuM ja temanA vartanathI jayAre tyAre jovAmAM AvatuM. 138. priya vAcaka ! A citra keI amuka vyaktionuM che, ema jANaze nahi. e mAruM ane tamAruM pitAnuM ja citra che. tame ane huM Ama ja vatIe chIe. anyane bodha ApatAM ApaNe garuDa banI jaI gaganamAM uDIe chIe, paraMtu te bodha pramANe vartana karavAnuM ApaNane pitAne prApta thatAM ApaNe kIDA thaI chANamAM ane mATImAM ALoTIe chIe. badha ApavAmAM ApaNe bahaspati banIe chIe; bodhapramANe vartana karavAmAM ApaNe vANI ane vartanane bheda rAkhanAra
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicaratna rAzi ] 103 kaI dhUrtanuM paNa vismaraNa karAvIe chIe. ApaNA cAvavAnA ane dekhADavAnA dAMta bhinna bhinna che. 139. manuSyanuM vANInuM baLa vadhyuM che; AcAramAM AmaLA jevaDuM mIThuM paDyuM che. vANImAM pratApanuM ke pRthurAjanuM zorya vyApI rahyuM che, mAcAramAM paMthalInI kAyaratA chavAI rahI che. vANImAM nAyAgarAnA dhedha jevo prabaLa pravAha vahe che; AcAramAM jaLanA biMduvinAnuM mAravADanuM ke kacachanuM retInuM raNa dRSTie paDe che. vANIrUpa myAna, ratna tathA mauktikavaDe atyaMta suzobhita karyuM che; AcArarUpa taravAra, kharA leDhAnI tIkhI asi hovAne badale meranuM pIchuM che. 14. manuSyo je jANe che tene AcAramAM mUkavAmAM ALasa tathA pramAdane seve che, e ja temanI duHkhI sthitine sthira rahevAmAM hetu che. jANeluM AcAramAM mUkavAmAM AvatAM abhyadayano ratha sTIma-enjina sAthe joDAya che. jANeluM AcAramAM mUkavAmAM na AvatAM dukhanA khADAmAM UMdhA vaLI gayelA gADAne, sIdhA thavAne tathA te khADAmAMthI bahAra nIkaLavAne kadI paNa yoga AvatuM nathI. abhyadayanuM rahasya eka ja nAnA vAkayamAM samAyeluM che, ane te e ke " jANeluM AcAramAM makavuM." 141. manuSya jyAre vyartha bolavAnuM choDI de che, ane sukhanA jANelA upAyone AcAramAM mUkavA mAMDe che, tyAre tenA duSTa rahe tene anukULa thavA mAMDe che, ane tenuM maMda prArabdha paNa palaTAIne ujajavaLa prArabdha thaI jAya che. zuddha AcAra athavA zuddha pravRtti athavA zuddha puruSArtha lehanuM suvarNa kare che, pASANane sparzamaNi kare che, kITane brahma kare che. zuddha AcArane abhAva, e ja duHkharUpI himAlayanA pAyAmAM reDela sIsAne rasa che. 142. hAla je sthiti tamane prApta che, tethI UMcI sukhanI sthiti prApta karavAne eka paNa upAya zuM tamArA jANavAmAM nathI ? eka to zuM paNa seMkaDe upAya tame jANo che. tame jANo cho ke sadgaNa sukhamAtrano hetu che, ane durgaNa duHkhamAtranuM kAraNa che. A jANeluM tame AcAramAM mUkavAne dRDha prayatna karyo che? tame sadaguNone zodhI zodhIne tamArA hRdayamAM sthApyA che, ane durgAnAM mULa, sarva prakAranA prayatnathI, tamArA hRdayamAMthI ukheDI nAMkhyAM che? tame jANo cho ke bhakti, yoga, athavA tattvavicAra manuSyanAM duHkhamAtra haNI tene jIvatAM ja mokSa Ape che. tame jANe che ke ehika athavA pAra
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara laukika evuM eka paNa sukha nathI, je A traNamAMthI ekanA paNa yathArtha sevanathI na prApta thAya. paraMtu e tamAruM jANeluM zuM pothImAMnAM rIMgaNAM jevuM nathI jANeluM AcAramAM mUkI, tethI prApta thanArA lAbhanA tame pote bhaktA na thayA, te e jANavAthI adhika zuM? tame jANo cho ke indriyone vairAcAra arthAta temanuM svachaMdI vartana zArIrika, mAnasika, tathA AdhyAtmika baLane atyaMta kSaya karanAra che, tathA sarvotkRSTa kalyANanA mArgathI manuSyane niraMtara vimukha rAkhanAra che; paraMtu IdrinA pratyeka vairAcAra samaye tame temane rokavAne leza paNa prayatna na kare, paNa UlaTo te vairAcAra puSTa thAya, evA ja prayatnane sevo te tamAruM jJAna, jhAkaLanA motI jevuM, jovAmAM atyaMta manohara, paNa upayoga kALe kSaNamAM aLapAI jAya evuM asthira nathI zuM? jJAnanuM mUlya vAtenA phaDAkA mAravAmAM nathI, paNa tene AcAramAM mUkI tethI thatA lAbhane prakaTAvavAmAM ja che, e tamArA jevA buddhimAne eka kSaNa paNa vismaraNa karavAnuM nathI. 143. vAta karIne moTA siddha athavA jJAnI mahAtmA gaNAvAne manuSyo jeTale prayatna seve che, tene ardha athavA caturthI prayatna paNa je teo kRti karavAmAM-pitAnA prApta jJAnane AcAramAM mUkavAmAM-sevatA hoya te teo keTalA alpa samayamAM sarvotkRSTa sthiti je brahmamayatA tene prApta thaI rahe ? ane vAta karavAnuM jJAna saMpAdana karavAmAM jeTalo parizrama paDe che, tethI adhika parizrama zuM te jJAnane AcAramAM mUkavAmAM paDe che ? uparathI jotAM tevuM bhAse che kharuM, paraMtu jeo jJAnane AcAramAM utAravA prayatna seve che temane alpa samayamAM ja spaSTa thAya che ke zabdajJAna saMpAdana karavAnuM bhagIratha parizrama AgaLa AcAramAM mUkavAne parizrama bahu ja nyUna che. AraMbhamAM dastara bhAse che, paraMtu jema jema mArga kapAya che, tema tema sutara ane sukara bhAse che. 144. sukhane upAya eka ja che, ane te vAta nathI, paNa jANelA jJAnane AcAramAM mUkavuM e ja che. jema kharAM vaDAM sudhAnI nivRtti kare che ane puSTi Ape che, paNa tenAM vaDAM karatAM nathI ane ApatAM nathI tema zuddha AcAra ja duHkhane TALe che ane sukhane prakaTAve che, paNa tethI kazuM ja thatuM nathI. vAte zrotAnA hRdayane kSaNavAra ja haraNa kare che, paraMtu AcAra temanAM hadayanuM jIvanaparyata AkarSaNa kare che. vAte senAne TeLa caDAvelA
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 105 pItaLanA pAtra jevI uparathI ja caLakATavALI che, paraMtu AcAra mUlyavAna zuddha suvarNanA pAtra je sthAyI saMdaryavALo che. 14pa. AjathI ja, A kSaNathI ja, sukhanA je upAya jANatA he tene AcAramAM mUkavA mAMDe. tame prApta kareluM jJAna anyane moha pamADavA mATe nathI athavA tame mahA paMDita cho, evI jagatamAM pratiSThA prApta karavA mATe nathI, paNa tamArA pitAnA sukha mATe che. tame pote duHkhI rahyA, tamArA jJAnathI tamAruM pitAnuM duHkha na TaLyuM, te pachI jema vaMdhyA strIthI mAMDele gRhasthAzrama niSphaLa che, tema tamAruM jJAna niSphaLa che. tamArA bhaMDAramAM kareDe suvarNa mudrikAo hoya, paNa temAMthI eka kapardikA sarakhI paNa tamArA bhUkhe maratA kuTuMbane mATe anna lAvavAmAM tamArAthI na kharacAya, ane temanA udaramAM eka eka hAthanA UMDA khADA sarvadA paDyA rahe, te e tamAre bhaMDAra sAmAnya janaktipramANe zuM pULo mUkavA jevo tamane nathI lAgatuM? sAvadhAna thAo, vAtane tyaje, ane A kSaNathI ja tamArA prApta jJAnane AcAramAM utAre. 146. saDelA athavA bagaDelA padArtho keI buddhimAnane khAvA ApyA hoya te bhAgye ja te tene khAya che. sarva buddhimAna manuSyo jANe che ke bagaDele AhAra zarIrane nukasAna kare che, ane tethI zuddha AhAranA padArtho meLavavAne mATe teo sarvadA atyaMta kALajI rAkhe che ane Ama chatAM manane bahAra je vicAre, temanI zuddhine mATe hajAramAMthI ekAda manuSya paNa bhAgye ja kALajI rAkhe che. 147. jema khAvAnA padArtho zarIrane piSe che, tema vicAre manane poSe che, ane jema khAvAnA padArtho bagaDelA hoya che, te zarIrane hAni thAya che, tema vicAre bagaDelA hoya che, te manane hAni thAya che. ane zarIrane thayelI hAnikaratAM manane thayelI hAni hajAragaNI moTI hoya che. kAraNa ke ApaNuM sukhaduHkhane kharo AdhAra ApaNuM mana ja che. sukhaka manuSyoe A vAtanuM eka kSaNa paNa vismaraNa karavuM ghaTatuM nathI. 148. evuM kahevAya che ke "UMTa AkaDAvinA ane bakarI kAMkarAvinA saghaLuM ja khAya che. ane te paNa teo potAnA zarIrane poSanAra vanaspati ja khAya che. vanaspativinA game te kacare teo kadI ja khAtAM nathI. vicAranA saMbaMdhamAM manune meTe bhAga UMTa ane bakarI karatAM paNa caDhI jAya che. teo vicArene
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 [ zrIvijhavavaMdyavicAraratnAkara grahaNa karavAmAM kavacita ja viveka vApare che. teo kAnavaDe, vizeSa karIne saghaLA ja vicAre sAMbhaLe che, ane netravaDe pustakomAM ane vartamAnapatromAM prasiddha thayelA saghaLA ja vicAre vAMce che. manane puSTa kare ane tenuM Arogya vadhAre evo AhAra manane vartamAna samayamAM bahu ja thoDA manuSya Ape che. 149. zarIranuM Arogya vadhAranArA pathya AhAranuM jJAna jema manune upayogI che, tema mananuM Arogya vadhAranArA pathya vicAronuM jJAna paNa temane teTaluM ja athavA tethI paNa adhika upayogI che. prasannatA, zraddhA, maitrI arthAta sarva sAthe avirodhanirbhayatA, vividha vipattinA prasaMgomAM hiMmata, prANImAtra upara premabhAva, e vagere sadgaNe e manane pathya AhAra che. je je vicArovaDe A saguNa dabAI jAya che, te sarva vicAre kupathya che, ane je je vicArevaDe A sarva saddaguNo vikAsane ane vRddhi pAme che te sarva vicAre pathya che. 15. sarva prakAranA kupacca vicArene buddhimAne daDhatAthI aMtaHkaraNamAM praveza karatAM aTakAvavA joIe. aMtaHkaraNane dAbI nAkhe, nAhiMmata karI nAkhe, bhayAkula athavA zokAkula karI nAkhe, evA vicAre je sthaLamAM cAlatA hoya tyAM eka kSaNa paNa UbhA na rahevuM, ane UbhA rahevAne prasaMga Ave te kAnane baMdha karI nAMkhavA. zravaNe paDelA AvA vicAronuM ekAMtamAM smaraNa kadI paNa na karavuM. sarva prayatnathI temane bhUlI javA. smaraNamAM Ave te prayatnapUrvaka manane bIjA kAmamAM joDavuM. kupathya vicAre e aMdhakAra che, ane pathya vicAro - e sUryane prakAza che. aMdhakAramAM jIvanane nAza thAya che, ane prakAzamAM jIvana pipAya che, ane Ama hovAthI kupacce vicAre maraNa ane maraNanA jevAM duHkha prakaTAve che, ane pathya vicAre chavana ane jIvanajanya aneka suba prakaTAve che. * 151. jyAM jAo tyAM sukhanuM ja saMkIrtana karaze. duHkhasaMbaMdhI vAtane parityAga karIne, jene maLe tenI sAthe sukhanI ja vAta kare. vipattinuM vAdaLa tamArA athavA anyanA mastaka upara jhajhUmI raheluM juo, te paNa sukhanI ja vAta kare. vipattinuM vALa tamArA para tUTI paDyuM hoya, ane leke je sthitine duHkhanAM mAthe jhADa UgyA jevI gaNatA hoya te samaye paNa sukha saMbaMdhI ja vicAro ane vAta kare. sukha prApta hoya athavA sukha prApta thavAno saMbhava
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 107 hoya tyAre adhika sukhanI vAta kare. bIjAone jyAre zokAtura juo tyAre temane prasannatAne prakaTAvavAne atyAgraha kare. temanA zokanA viSayanI temanA AgaLa vAta na kADhe, paNa sukhanI ja vAta kADhe. temane zoka satvare ocho thaze. 15ra. sthaLe sthaLe sukhasaMbaMdhI ja vAta kare. te sarvadA lAbhane ja kare che. aMdhakAra darzAvavAnuM choDI daIne sarvane sUryane prakAza ja darzAve; ane sarva tamane paNa sUryane prakAza ja darzAvaze. 153. sarva AgaLa sukhanI ja vAta kADhe. ethI tamAruM Arogya sudharaze, tamArI mAnasika zaktio adhika tejasvI thaze, ane tame jyAM jaze tyAM sarva tamArA prati AkarSAze. duHkhanI niraMtara vAte karavAthI zarIra beDoLa ane kadarUpuM thAya che, ane sukhanI niraMtara vAte karavAthI zarIranuM sauMdarya vadhe che. vaLI sukhanI niraMtara vAto karavAthI je zArIrika, mAnasika tathA AdhyAtmika lAbha tamane thAya che, te ja lAbha, tamArI sukhasaMbaMdhI vAte jeo prItipUrvaka sAMbhaLe che, temane paNa thAya che. 154. sukhanI ja vAta kare, ane tamArA manane niraMtara prasanna rahevAne abhyAsa paDI jaze. tamArA udAharaNathI bIjA hajAre, sukhanuM ja saMkIrtana karatAM zIkhaze. eka dIpaka keTalA asaMkhya dIpake prakaTAve che, e zuM tame nathI jANatA ? uttama jIvana gALanAra eka ja manuSya te ja pramANe, pitAnA saMbaMdhathI hajArone uttama jIvana gALanArA karI mUke che. 155. bIjAone nAhiMmata ane nirAza thayelA joIne temanA AgaLa temanAmAM hiMmata ane AzA pUrNa vegathI punaH prakaTe evI sukhanI ja vAta kare. sarvane mATe bhaviSyamAM asAdhAraNa sukha raheluM hoya che. tene vartamAnamAM ANavAno prayatna nahi karavAthI ja ghaNu manuo duHkhI rahe che. temanA AgaLa sukhanI vAta karIne bhAvimAM rahelAM sukhone teo jue tema kare. jayAre mana nirAza ane nAhiMmata thayeluM hoya che, tyAre te aMdha hoya che. te sthitimAM te kevaLa aMdhakAra ja jue che. sukhanI vAte vaDe manamAM jyAre prasannatAne prakAza pravezAvavAmAM Ave che, tyAre mananuM aMdhatva nAza thAya che. tene netra Ave che. te pitAnA bhAvimAM rahelAM sukhane joI zake che. tethI sarva prasaMge, sarva sthaLe, sarvanI sAthe sukhanI ja vAta kare. 156. hajAre manuSyonAM aMtaHkaraNane duHkhamaya aMdhakAra TALave, ane
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 [[ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara sukhanA mArgamAM temane mUkI devA, enA jevuM satkarma bIjuM kaI tamane jaNAya che? AvuM satkarma kevA anadhi phaLane upajAvatuM hovuM joIe? AvuM satkarma karavAmAM zuM dravyanI ke evA ja kaI zramathI maLanAra sAdhananI agatya che? nA, evA keI sAdhananI agatya nathI. sukhanI ja jayAM tyAM vAta karo, ane tamane spaSTa thaze ke AvuM satkarma tame nitya ja kare che. 157. kaleza, kaMkAsa, vipatti ke avyavasthAnA bharasamudramAM tame beThA che te paNa sukhanI ja vAta kare. kaleza, kaMkAsa vagere alpa samayamAM nivRtta thaze. duHkhanA viSayanI vAte badalIne sukhanA viSayanI vAta kADhavI, e kAma ghaNuM ja saheluM che. keIe prathama AgevAnI karavI joIe. tarata ja duHkhanI vAta baMdha paDIne sukhanI vAte cAlavA mAMDaze. sArI vAta cAlatI hoya che, eTalAmAM kaI bhUtanI vAta kADhe che te tarata ja sArI vAta baMdha paDI bhUtanI vAta cAlavA mAMDelI zuM tame nathI anubhavI ? duHkhanI vAta baMdha pADIne sukhanI tene prasAra paNa e ja rIte karI zakAya che. jyAM jAo tyAM sukhanI vAta kADhavAnI AgevAnI karavAnuM kadI paNa vIsarI jatA nahi. 158. kaThaNa dahADA AvyA che, varasa varasane khAtuM Ave che, dhaMdhArojagAramAM rasakasa nathI, e vagere vAta na kare, paNa abhyadayanI arthAta caDhatInA divasanI ja vAta kare. varasa varasane khAtuM AvatuM hoya ane dhaMdhArojagAramAM rasakasa na rahyA hoya te manuSya pite ja pitAnA prayatnathI tevI sthiti TALavI joIe. bhaviSyamAM sArA divaso Avaze evI manuSyamAM jo zraddhA prakaTe che, te sArA divaso AvavAnA te vicAra kare che, tathA tevA divase mATe prayatna paNa kare che. zraddhAthI ja tenA manamAM AzAnA aMkura phUTe che, ane tenA prayatnane vega maLe che ane AvI zraddhA sArA divase AvavAnI manu AgaLa vAte karavAthI ja prakaTe che. 159. A varSe vRSTi ghaNI ja sArI thaze, evuM kheDUtane kahevAthI te kevo utsAhamAM AvI jAya che, ane prasannatAthI khetI karavAnAM sarva sAdhana ekaThAM kare che ! ethI UlaTuM varasAda nahi AvavAnI vAta tenA hAthapaga bhAgI nAMkhe che, ane tenA vicAranuM vAtAvaraNa ciMtAkula karI mUke che. duHkhanAM kAraNo ekatra thaIne jeTalAM duHkhe utpanna kare che, tenA karatAM duHkhane ye vadhAre duHkhane upajAve che; ane abhyadayanI vAta karavAthI duHkhane bhaya dUra karI zakAya che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 109 160. ArogyanI ja jayAM tyAM vAta kare. gAmanI havA bagaDI che, have tAva cAlaze, have DhIMkaNuM thaze ane have ramakaDuM thaze, evI evI vAta na karatAM ArogyanI ja vAta kare. ArogyanI vAta e sauthI uttamamAM uttama auSadha che. bIjAM kAraNothI jeTalA vyAdhio prasare che, tenA karatAM maMdavAnI vAtothI vadhAre prasare che. leke jayAre maMdavADanI vAta karatA, ane maMdavADanuM ciMtana karatA baMdha paDI jaze, tyAre temane maMdavADa Avate paNa baMdha paDI jaze. ArogyanI ja vAte kare, ane ArogyanuM ja ciMtana kare, ane tame sthira Arogyano anubhava karazo. 161. mAMdA mANasaAgaLa ArogyanI vAta kADhe, ane tene ArogyanuM ciMtana karavAnI tame pharaja pADavAnA; ane je kaI ArogyanuM ciMtana kare che, te AregyavAna manuSyanA jevuM ja jIvana gALavA mAMDe che, ane je ArogyavAna manuSyanA jevuM ja jIvana gALavA mAMDe che, tene Arogya ja maLe che. 162. jyAre tamArA mitro ane saMbaMdhIo pitAnA ke bIjAonA maMdavADanI lAMbI lAMbI kathAo bhAre rasathI tamane kahevA mAMDe tyAre tatkALa AragyanI vAta kADhIne, DehavAyelA pANIne svaccha karaze. ArogyanI ja vAte kahevA ane sAMbhaLavAno Agraha dhare. maMdavADakaratAM Arogya vadhAre vyApeluM tathA vadhAre baLavAna che, ane tethI vAta karavA mATe atyaMta mahattvano viSaya te che, e siddha karo. jenuM pramANa adhika hoya tene ja pakSa baLavAna gaNAya che. maMdavADakaratAM ArogyanuM pramANa adhika che, mATe Arogya baLavAna che. ArogyanI vAta vaDe ArogyanA adhika pramANane vizeSa adhika kare. - 163. jyAre jagatamAM durguNa ane durAcAra adhika pramANamAM jovAmAM Ave tyAre saddaguNa ane sadAcAranI ja vAta kare. jyAre saguNa ane sadAcAra adhika pramANamAM jovAmAM Ave tyAre paNa tethI adhika pramANamAM saddaguNa ane sadAcAranI vAta kare. saddaguNanI vAta karavAthI leke saddaguNasaMbaMdhI vicAra karatA thaze. teo saddaguNanA lAbhanuM ciMtana karatA thaze. vicAra ane ciMtana karavA mAMDatAM thoDA ja samayamAM teone saddaguNa prApta karavAnI IcchA thaze, ane manuSyone saddaguNa thavAnI jyAre icachA prakaTe che tyAre teo sadgaNI thavAne prayatna kare che, ane saguNI thAya ja che. 164. niraMtara saddaguNanI vAta karavAthI tame hajAre manuSyonAM mana zuddha karI zakazo; ane A hajAro pAchA bIjA lAkhonAM mana tevI ja rIte
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 || zrIvizvavaMdhavicAraratnAkara zuddha karaze. AthI sadaguNanI ja vAta karavAthI tame jagatanuM je kalyANa kare che, tenI sImA ja nathI. 165. jyAre jagata asatya ane chaLaprapaMcathI bhareluM jaNAya, ane ghera kaLikALa prasarI rahele bhAse tyAre paNa satyanuM ja ane satyanA mahimAnuM ja gAna kare. asatya vyApavAthI satya kaMI nAza pAmatuM nathI. satya te sarvatra sarva sAmarthyayukta vyApI rahyuM ja che. tene dRSTie ANavA mATe tenI ja vAta kare. asatyanAM ane chaLaprapaMcanAM citro leke AgaLa na dhare, kAraNa ke asatya ane chaLaprapaMcanAM citro niraMtara temanI AgaLa dharavAthI teo ajANapaNe asatya ane chaLaprapaMcanA ja mArgamAM dorAya che. lekonA vicAranA pravAhanI dizA tame badalI zake ema che. niraMtara saddaguNanI vAta karyA karavAthI samagra manuSyaprajAne sadaguNamAM prItivALI tame karI zakaze ane tema thatAM kaLikALamAM paNa tame satyayugane pravarte . 16. tame je prakAre vAta kare che te prakAre tame manuSyanA manane derI zake che. tamArA zabdo je dizAne darzAve che, te dizAmAM tenuM mana gayA vinA rahetuM ja nathI. deSanI, durAcAranI, vyAdhionI, ane vipattinI vAta karyA kare, ane ghaNu manuSyo te tarapha taNAyA javAnA. saguNanI, sadAcAranI, ArogyanI, ane saMpattinI vAta karyA kare, ane ghaNu manuSyo saddaguNa, sadAcAra, Arogya ane saMpattitarapha AkarSAI te prApta karavA mathavAnA. 167. rAjA bahu julamI che, evI vAte niraMtara karyA karavAthI prajA upara adhika julama karavA rAjA prerAya che. prajA rAjadrohI che, e rAjA taraphathI vAraMvAra pikAra uThAvavAmAM AvatAM rAjabhakta prajA rAjadroha karavA prerAya che, ane pikAra kAyama rahe che te prajA rAjadrohI thayA vinA rahetI nathI. vAte rAjAprajAnI kevI sthiti karI mUke che, tenuM tAjuM udAharaNa hAlanI briTiza rAjasattA ane hiMdustAnanI hAlanI prajA che. 168. prajA rAjA sAme kAvatarAM na karatI hoya tathApi prajA kAvatarAM kare che, e prajA upara vAraMvAra Aropa mUkvAmAM Ave che, te prajA kAvatarAkhora thaI jAya che. baMgALAmAM thoDA samayathI UDatA prANadhAtaka geLAonA janmanuM tathA tyAMnA sattAdhIzonA julamanuM kAraNa AvI vAtethI janmane pAmyuM che, e koI paNa vicAravAnane spaSTa thayA vinA rahe tema nathI.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 111 169. vartamAnapatrakAro ghaNI vAra pitAnA zabdothI prajAmAM athavA AkhI duniyAmAM evo anartha prasArI mUke che ke jevo anartha plega ane marakI paNa bhAgye prasAratAM hoya. duHkha ane trAsanI vAte niraMtara karIne ghaNAM vartamAnapatro AraMbhanAM duHkha ane trAsane sahasaguNa athavA lakSaguNa vadhArI mUke che. vartamAnapatromAM vaNelI duHkha ane trAsanI vAte leke vAMce che, ane te saMbaMdhI niraMtara vAta kare che; ane jenI teo vAta kare che, tenA jevI ja temanA mananI sthiti thatI hovAthI ThAma ThAma duHkha ane trAsa, cepI reganI peThe prasarI jAya che. 170. jyAre duHkha ane trAsanI leke bUma pADe tyAre niraMtara samIpa rahelAM sukha ane zAMtitarapha temanuM dhyAna kheMcavAnuM kadI paNa vismaraNa karazo nahi. amaryAda sukha ane zAMti sarvatra vyApI rahelAM che, paNa kALAM cazmAM paheranArane jema saghaLuM ja kALuM dekhAya che, tema duHkha ane trAsanI bUme pADanArane saghaLe duHkha ane trAsa ja dekhAya che. tenuM dhyAne duHkha ane trAsa tarapha vaLeluM hovAthI te sukha ane zAMtine joI zakatuM nathI. tenA sthAnane te tarapha vALe, ane te sukha ane zAMtine joze eTaluM ja nahi, paNa adhika adhika sukha ane zAMti zI rIte prApta karavA tene mArga paNa tene spaSTa jaNAze. sukhane vicAra kare, ane sukha pratidina vRddhi pAmatuM jaNAze. tenI ja vAta kare, ane saghaLA ja te saMbaMdhI ciMtana karavA mAMDaze. 171. zAMtinI vAta kare. gharamAM ke dezamAM azAMti ane avyavasthA prasarI gayAM hoya temane nivAravAne kadI niSphaLa na jAya evo e eka ja upAya che. manuSyonA gharasaMsAramAM pravezelA kaleza ane kaMkAsane TALavAne rAmabANa upAya enA jevo eke nathI. pitAnA gharamAM sahaja kleza athavA azAMtinuM kAraNa UpajatAM jeo te saMbaMdhI jyAM tyAM pharI pharI vAto karavA lAge che, temane svalpa samayamAM samajAya che ke te leza pratidina UDAM ane UMDAM mULa nAMkhato jAya che. jyAre manuSya klezanuM ciMtana kare che, tyAre tenA aMtaHkaraNamAM kleza ja vyApI rahe che. jayAre te ghaNe samaye zAMtinA vicAra kare che, tyAre tenA aMtaHkaraNamAM zAMti ja vyApI rahe che, ane je AgrahathI ane kharI niSThAthI tame tenA AgaLa zAMtinI vAta kare che, te zAMtinA vicAro karyA vinA tenAthI rahevAtuM ja nathI.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara 172. vijayanI ja jyAM tyAM vAta kare, ane tamArA saMbaMdhamAM AvanAra sarvanA hRdayamAM vijaya prApta karavAne Aveza tame prakaTAvaze. tamArI vAta sAMbhaLanAra sarva manuSyanA mAnasika ane zArIrika baLane vijayanI siddhi karavA tarapha ja tame kheMcI jaze. keIna AgaLa kadI paNa na vade ke A karavuM azakya che. sarva ja zakya che, ema sarvanA AgaLa vadhe. jeo vijayanI vAta kare che, teo vijayane pratyakSa karavAmAM sarvadA madada kare che. 173. pratyeka manuSyane vijaya maLa ja joIe, kAraNa ke te meLavavAnI tenAmAM yogyatA che. vijayane keIne adhikAra nathI, evuM che ja nahi, balaTe vijayaupara sarva janmathI ja haka che. Ama chatAM, niSphaLatAno bhaya, e sarvane vijyaprAptimAM moTAmAM moTI AkhIlI thaI paDyo che. vijayanI vAte karavAthI A ADakhIlIne tame dUra karI zakaze. 174. vijayaprAptinA navA ane vadhAre anukULa saMbha jyAM tyAM maLe ema che. bhUtakALamAM lIdhelAM bhUlabharelAM pagalAne bhUlI jAo, ane A navA ane anukULa saMbhonI ja vAta kare. bhUtakALamAM banelA prasaMgene je ApaNe bhUlI jatA nathI te bhUtakALamAM te banelA chatAM vartamAna kALamAM ja te banatA hoya ema ApaNane bhAse che, ane tethI vItI gayelA duHkhanuM vItI javuM na thatAM, te vartamAnamAM UbhuM ja rahe che. vijayaprAptinA navA ane vadhAre anukULa saMbhavonI vAta, bhUtakALanI niSphaLatAne bhulAve che, ane vijaya prati ApaNane pagalAM bharatA kare che. 175. vadhAre sArAM kArya karavA mATe leke prerAya evuM karavAmAM ja vANIne upayoga kare. teonA AgaLa kALI bAju na dhare, paNa sarvadA ujaLI bAju ja dhare. teonAthI na thaI zake evAM kAmo tarapha temanuM lakSa na kheMca, paNa temanAthI thaI zake, evAM kAmo tarapha kheMce. Ama karatAM krame krame teo vadhAre kaThina kAma karI zakaze. thaI zake evAM kAryo karavAmAM manuSyane joDI devAthI teone saghaLA baDabaDATa ane phaDaphaDATa baMdha paDI jAya che. A kaThaNa che, ane peluM kaThaNa che, e baDabaDATa karavAnI jemane Teva paDI gaI hoya che, teo jayAM hoya che tyAMthI eka DagaluM paNa AgaLa vadhI zakatA nathI. ghaNe prasaMge teo pAchA haThatA jatA jovAmAM Ave che. AthI thaI zake evI vAta tarapha manuSyanuM lakSa kheMcavuM, e temanI uttarottara asAdhAraNa unnati kare che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 113 176. e eka sthApita vArtA che ke jyAre sukhanuM eka dvAra baMdha thaI jAya che tyAre bIjuM UghaDe che. koI kaI vakhata eka nahi paNa ghaNAM dvArA UghaDe che. A pramANe dvAre ghaDavAM, e A prakRtimAM sthapAyale niyama ja che. prANI padArthanI unnatine mATe e niyama aNuaNumAM pravartI rahyo che. AkhA vizvamAM nitya AgaLa vadhavAnI IcchA thayA ja kare che, ane tethI karIne jyAre jyAre keI manuSyanuM unnatine pAmavAnuM eka dvAra baMdha thAya che, tyAre tyAre tene mATe bIjuM dvAra ughADavAne mATe uparane niyama kriyAyukata thAya che. AthI siddha thAya che ke vizvavyavasthAmAM je je niyamo che, te manuSyanuM ahita karanArA nathI, paNa ekeeka niyama tenuM hita sAdhanAre che. AthI je manuSya sukhanI, zAMtinI, vijayanI, abhyadayanI vRddhinI ane ArogyanI vAte kare che, te vizvavyavasthAmAM pravartatA niyamone anukULa varte che, ane kudaratane mahAna udeza siddha karavAmAM te madada kare che. ane vizvavyavasthApaka sattAnA madadagAra thavAnuM ucca mAna saMpAdana karavAnuM kene na game ? 177. jyAre tame duHkhanI, niSphaLatAnI, vyAdhinI athavA pApanI vAte kare che tyAre tame vizvavyavasthApaka sattAnA niyamonI ane tenA mahAna uddezanI viruddha varte che. Ama thatAM tame vizvanI pratyeka vastunI viruddha varto che, ane tenA pariNAmamAM teo paNa tamArI viruddha vartana karavAnI. AthI je kaMI karyuM tame karavA mAMDavAnA temAM avazya niSphaLa thavAnA. paraMtu upara vaNe le mArga grahaNa karatAM kevo uttama pariNAma Ave che! 178. bolanAra ane sAMbhaLanAra baMne upara zabdonI atyaMta bhAre asara thAya che-pachI te zabda mukhathI boleluM hoya, ke manamAM boleluM hoya ke lakhela hoya. tamArA lakSane sArI athavA naThArI dizAtarapha kheMcavAnuM kAma zabda kare che, ane je dizAtarapha tamAruM lakSa kheMcAya che, te tarapha tamAruM AkhuM jIvana kheMcAya che. Ama hovAthI zabdo bolatAM ane sAMbhaLatAM atyaMta vicArane karaje. sukhanI, zAMtinI, ane vijayanI ja vAta karaje, ane tevI ja vAta sAMbhaLaje. 179. tame je vicAre nitya sevo che, te vicArenuM tamArI AjubAju eka vAtAvaraNa baMdhAya che. A vicAranuM vAtAvaraNae eka ghara jevuM hoya che, ane ITamATInA gharamAM jema manuo rahe che, tema A vicAranA gharamAM, 15
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 [zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara tamArA vicAranAM sajAtIya tara AvIne rahe che. vicAra e lehacuMbakajevo eka AkarSaka padArtha che. te pitAnA jevA ja vicArone potAnA prati AkarSe che, ane te vaDe baLa ane vRddhine pAme che. premanA vicAra kare, ane premanA mahAsamudranAM mojAM tamArA tarapha vahetAM cAlyAM Avaze. jo tame sukhI thavA IcchatA ho te prema viruddha eka paNa vicArane kadI na se, kAraNa ke dveSa manuSyane baMdhanamAM rAkhe che, ane eka prema ja tene mukta kare che. 18. sadhaLe samaya pitAne ja pUrNa karavAmAM manuSya sarva samaya gALavAnI sarvathI prathama agatya zAthI che, tenuM kAraNa A cheH jAgatAM, UMdhatAM, besatAM, UThatAM, khAtAM, pItAM, ema sarva samaya A dehamAM, tema ja have pachI anaMta kALa sudhI manuSyane saghaLe samaya potAnI sAthe ja rahevAnuM che. evI eka paNa kSaNa nathI ke jemAM tene pitAnAthI sahaja paNa dUra rahevAno samaya Ave. Ama havAthI bIjAone rAjI karavAne mATe, athavA ALasa ane pramAdathI, manuSya pitAnI ane pitAne rahevAnuM sthAna je A deha tenI aMtarbAhya upekSA karavI, e AtmaghAta karavA tulya che; pitAnA paga upara pitAne hAthe ja kuhADe mAravA barAbara che. 181. malina AtmA sAthe rahevuM, e narakamAM rahevA tulya che. kAma, krodha, lebha, TheSa vagere vividha devALA AtmA sAthe nivAsa kare, emAM ane narakamAM nivAsa karavAmAM kaze phera nathI. pitAne pUrNa ane zuddha karavAthI ApaNe ApaNane narakamAMthI svargamAM laI jaIe chIe; ane A pramANe ApaNane narakamAMthI svargamAM leI janAra A jagatamAM ApaNA vinA bIjuM kaI ja nathI. 182. jema manuSya vadhAre buddhimAna hoya che, tema tene satyaprati vadhAre pUjyabhAva hoya che, te ja pramANe jema manuSya vadhAre ajJAna tema tene brama ane bhrAMtiprati vadhAre pUjyabhAva hoya che. 183. manuSyane pitAnA AtmAjevuM atyaMta mUlyavAna jagatamAM bIjuM kaI ja nathI. AthI teNe AtmAprati pUjyabhAva rAkhavo joIe. tenI avanati athavA durdazA thAya, evI eka paNa kRti teNe na karavI joIe. je je jJAnathI pitAne lAbha thaze evuM bhAse che te jJAnane teNe tatkAla AcAramAM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 115 utAravuM joIe, ane A pramANe teNe ajJAna ane tethI prakaTatAM duone jaya karI pUrNa thavuM joIe. 184. tame A paramezvare racelA jagatamAM rahetA nathI, paNa je jagata tame pite racyuM che, temAM ja niraMtara rahe che. tamAruM raceluM A jagata tamArA vicArapramANe ja racAyuM hoya che. paramezvare kerIne ke dUdhane vAyu karanArAM racAM nathI, paNa tame tamArA vicAravaDe ja temane tevAM racI le che. mahApuruSane A jagata sauMdarya, sukha, ane AnaMdathI pUrNa bhAse che, kAraNa ke temaNe pitAnA vicArathI A jagatane tevuM ja karI lIdhuM hoya che. tamane A jagata duHkha, vyAdhi, ane mRtyuthI bhareluM bhAse che; kAraNa tame tamArA vicAravaDe tene tevuM ja racI lIdhuM che. pUrNa puruSe pitAnI bhUmikA parathI jagatane pUrNa jue che; apUrNa manuSya potAnI doSavALI bhUmikAuparathI jagatane apUrNa jue che. 185. duSTa durjana manuSya sarvottama sAdhu puruSamAM paNa eke zubha lakSaNa jeta nathI. sarvottama sAdhu puruSa, duSTa durjanamAM leza paNa durjanatA jete nathI, paNa tenA AtmAmAM rahelI nirdoSatAprati ja daSTi nAkhe che. 186. pratyeka manuSya pote je bhUmikAmAM hoya che, te uparathI ja jagatane sAruM athavA naThAruM jue che, tamane jagatamAM jyAM tyAM doSa ja dRSTie AvatA hoya to te eTaluM ja siddha kare che ke tame je bhUmikAmAM che te ghaNI nikRSTa che. tamane jagatamAM jyAM tyAM guNanuM ja bhAna thatuM hoya te tame tamArI pitAnI ja utkRSTa bhUmikAnuM bhAna karAve che. yudhiSThira ane duryodhananAM udAharaNe A viSayamAM baLavAna pramANurUpa che. yudhiSThirane AkhI sabhAmAMthI eka paNa durjana dRSTie Avyo na hato; duryodhanane AkhI sabhA durjanathI bharapUra bhAsI hatI. 187. Aje tamane eka manuSya sajajana ane vividha saddaguNothI vibhUSita lAge che. kAle tamane tene te manuSya durjana ane vividha durguNethI kalaMkita bhAse che. Aje tamane tamAruM ghara svarganA jevuM sukhada bhAse che; kAle tamane tethI prajavalita agni jevo saMtApa thAya che. Aje tamane eka vastu atyaMta suMdara jaNAya che; kAle tenI te vastu tamane atyaMta kurUpa jaNAya che. zuM A manuSya, ghara, ane vastu badalAya che ? nahi, priya badhu! nahi. tamAruM aMtaH
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara karaNa ja tamane judAM judAM viddha bhAna karAve che. aMtaHkaraNane nIcI bhUmikAparathI UMcI ane vadhAre UMcI bhUmikAmAM laI jAo; ane Aje je tamane duHkhada ane devALuM jaNAya che, te sukhada ane nirdoSa jaNAze. 188. pitAne mATe jema bane tema UMcAmAM UMcI kalpanA karavAthI ane te kalpanAmAM ArUDha rahevAne akhaMDa prayatna karavAthI ja manuSya ucca bhUmikAmAM Avato jAya cheane Ama hovAthI ja parama kalyANakAraka vedAMtazAstra manuSyone pitAnA brahmasvarUpane niraMtara vicAra karavA prabodha Ape che. pitAne anadhikAra mAnI pitAnA brahmasvarUpane vicAra na karavo, e nIcI bhUmikAmAM saDyA karavA tulya che. jeo adhikAranI zaMkAthI, vastutaH pite brahmasvarUpa chatAM, tene vicAra karavAthI vimukha rahe che, teone adhikAra AvavAno samaya, pAse AvavAne badale vegaLA ja jAya che. 189 tamArAM netra e IzvaranAM netra che, ema mAna; tamArA karNa e IzvaranA ja karyuM che, ema mAne; tamArA heta e IzvaranA ja hasta che, ema mAne; tamAre svara e Izvarane ja svara che, ema mAne; ane Ama tamArAmAM je kaMI che, te Izvaramaya che ema mAne. je pramANamAM A satyane tame tamArA aNuaNumAM draDhIbhUta karaze, te pramANamAM tame tamArA pitAnAmAM Izvarane prakaTAvaze. 190. jJAnImAM ane ajJAnImAM je bheda che, te A ja che. jJAnI jyAre pitAne sarvAga brahmamaya jue che, ane tevuM ja bhAna kare che, tyAre ajJAnI pitAne sarvAga eka tuccha kaDA je jue che, ane tevuM ja bhAna kare che. jJAnavAna pitAnAmAM brahmatvanuM bhAna karatA hovAthI tenI pratyeka kriyA, tenA pratyeka zabda ane tenA pratyeka vicAra tenA brahmatvane bhAve evA thAya che; ajJAnI pitAnAmAM tuccha kIDAnuM bhAna karatA hovAthI te je kare che, je bele che, ane je vicAre che, te eka tuccha kIDAnA jevuM ja hoya che. 191. netravaDe sarva prati atyaMta premanI dRSTithI juo; paramezvaranAM nayana AnA karatAM adhika zuM joI zake ema che? vANI vaDe premanAM mRdu vacane jenI tenI sAthe bela; paramezvaranI vANI AnA karatAM adhika zuM vadI zake ema che? vicAravaDe AkhA jagatanuM hita che; paramezvaranuM mana thI vadhAre zuM vicArI zake ema che?
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 11e 192. nizALo, nATayUho, devAlayo, sabhAo, kacerIo, mile, AgagADIo, TrAma ane evI ja saghaLI baMdha jagAomAM zarIranA tathA mananA vyAdhione utpanna karanAruM vAtAvaraNa hoya che. aneka manuSyo te sthaLe ekaThAM thavAthI teonA pravAsathI tyAMnuM vAtAvaraNa vikarI thavAthI zarIranA vyAdhio thAya che, tathA teonA avyavasthA vicArothI vicAranuM vAtAvaraNa vikArI thavAthI mAnasa vyAdhio thAya che. jyAM sadvicAre akhaMDapaNe sevAtA hoya evAM sthaLanuM vAtAvaraNa ja Arogya, sukha, ane kalyANane ApanAruM che. je sthaLamAM pradhAnapaNe sadvicAro ja sevAyA karatA hoya che, te sthaLanuM vAtAvaraNa brahmalokanA jevuM ja hoya che. AvA vAtAvaraNamAM pravezanArane kalyANa ja prApta thAya che. 13. ughADAM sthaLAmAM bharavAmAM AvatI sabhAomAM ochA vikArane karanAruM vAtAvaraNa hoya che, kAraNa ke te tarata ja vIkharI jAya che. ethI UlaTuM ghaNuM manuSyone ekaThA thavAnAM bAMdhelAM makAne, temAM utpanna thatA vicArene saMcaya thavAnA paTArA che, ane jeonuM adhyAtmabaLa joIe tevuM, vRddhine pAmeluM nathI hotuM, tevA manuSya je AvAM sthaLomAM keTalIka vAra rahe che, te temane zarIranA ke mananA vyAdhio thayA vinA rahetA ja nathI. 194. bIjAoe je ApaNuM ahita kareluM ApaNe mAnatA hoIe chIe, tenuM ciMtana karavAne badale, temaNe ApaNuM je hita karyuM hoya tenuM ja je ApaNe ciMtana karIe, ane je lakSaNe ApaNuM pADozIomAM ApaNane gamatAM nathI, temanI vAta karavAne badale, arthAta temanA deSanuM kathana karavAne badale je ApaNe temanAmAM rahelA guNonuM ja kathana karIe te kevo pariNAma Ave ? je jagatamAM pratyeka manuSya Ama kare te A mRtyuloka narakamAMthI badalAIne Aje ja svarga thaI rahe. 15. ApaNA vicAre bIjAnA aMtaHkaraNamAM ThasAvatI vakhate, temane te na svIkAre mATe, tenA upara krodha kare, tenA karatAM, ApaNe hAravuM e vadhAre sAruM che. 196. durguNa ane duSTAcaraNene joIne krodha kare, e yogya che, ema keTalAka kahe che, paNa te kharuM nathI. kAraNa ke krodha jAte ja durguNa hovAthI game te kAraNathI tene sevavAmAM Ave te paNa te saddaguNa thatuM nathI. krodhane vaza thanAra manuSyane manaupara saMyama nathI, e saheja spaSTa thAya che. krodha prakaTatAM
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrI vizvavaMdhavicAraratnAkara vicArazakti zunya thaI jAya che, nyAyabuddhi aLapAI jAya che, ane manuSya zAMtithI vicAra karavAne asamartha thAya che. krodhI manuSya avyavasthA vicArane gulAma che. jemAM bIjAone niyamamAM rAkhavAnA hoya che, evI jagAne mATe te nAlAyaka che, kAraNa ke je potAne yogya niyamamAM pravartAvI zakatA nathI, te anyane zuM pravartAvI zake? pradhAnanI jagAmAM krodhI manuSyo hovAthI ghaNuM dezanI yuddhamAM UtaravAthI khuvArI thaI che. krodhI svabhAve hajArenAM gRhanI zAMtine vinAza karyo che. aMtaHkaraNamAM jyAM sudhI krodha hoya che tyAM sudhI temAM zAMtinuM svarga kadI paNa prakaTatuM nathI. te sukha, saMpatti, jJAna vagerene nAza kare che, ane nirdoSane aparAdhI kare che. buddhimAnamAM paNa jyAre krodha prakaTe che tyAre te mUrkhana jevAM AcaraNa kare che. sadAcaraNI manuSyamAM jyAre te prakaTe che tyAre te tenI pAse aneka durAcAra sevA che. bhaktamAM jyAre te prakaTe che tyAre te tene tenI bhaktithI bhraSTa kare che. krodha dIrgha kAlanA premane kSaNamAM teDI nAMkhe che, ane niraMtara snehathI sAthe rahenAra manuSyone ekaekanAM mukha paNa kadI na jue, evI sthitimAM ANI mUke che. pitAnA mana upara jene aMkuza nathI evo krodhI manuSya, siMha ane vyAghakaratAM paNa vadhAre bhayaMkara che. je krodhane pitAnA aMtaramAM sthAna Ape che te saghaLAM prakAranA vyAdhione, dene, ane niSphaLatAne pitAnAmAM pravezavAnAM dvAra ughADAM mUke che. svalpamAM krodhane sevanAra manuSyanA adhyAtmabaLanI peDhI devALuM kADhe che. 197. nokarImAM tamAre pagAra zA mATe nathI vadhate, tenuM kAraNa tame jANavA icche che ? sAMbhaLe, tenuM kAraNa A che - tamArA uparIpratye tame premarahita kaThora lAgaNI dharAvo cho. tame tenA prati pratikULa bhAvane dharAvo cho, e vAtanI tamArA uparIne khabara nathI, evuM kSaNavAra paNuM anumAna karaze nahi. tame uparathI "jI hA, jI hA" kare che, ane DAhyuM DAhyuM bele che, paNa tamArA AMtarabhAvane te barAbara jANe che ane aMtaHkaraNamAM pratikULa bhAvavALo mANasa pitAnuM ke pArakAnuM kAma sarvottama prakAre karI zakavA asamartha che, evI tene khAtarI hoya che. AthI ja tamAro pagAra vadhAravAnI bhalAmaNa karavAnI tene icchA thatI nathI. uparathI te tamArA pratye jevo kaDaka svabhAvavALo ane julamagAra jaNAya che, tevo ja je te tenA hRdayanA UMDA bhAgamAM hota te te teNe kyAranuM tamane kahI dIdhuM hota ke mArA pratye ane tamArA kAma pratye premabhAva darzAvate rahe, nahi te bIje koI sthaLe
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi] 119 karI khaLI le. paNa tema te nathI karato, tenuM kAraNa e che ke te hRdayamAM mAyALu svabhAvane che. tamArA uparInA de jovAnuM tamAruM kAma nathI. teTalA mATe te tamane pagAra ApatuM nathI. nekarImAM rahIne tenA do jevA tenA karatAM nokarI choDI devI, e hajAra darajaje sAruM che. tamAruM kartavya tamane maLeluM kAma sarvottama rIte karavAnuM che. tene badalo kevI rIte Apa, tene nirNaya karavAnuM kAma tamArA uparInuM che. tamane maLeluM kAma sarvottama rIte prasannatAthI tame na karI zaktA ho te tarata tamAre rAjInAmuM ApavuM sAruM che. uparI ane kAma baMne prati pratikUla bhAva rAkhIne vadhAre pagAra ane vadhAre mAnanI jo tame AzA rAkhatA ho te tamArA jevuM mUrkha anya keI nathI. vadhAre pagAra meLavavAnuM, athavA udayane prApta karavAnuM prathama pagathiyuM, tamArA pitAnA aMtaHkaraNane palaTI nAkhavuM, e che. ane je kaMI ApaNane prApta thAya tene prasannatApUrvaka vadhAvI levAthI ja aMtaHkaraNanI sthiti palaTAya che. pratikUla bhAva, e eka viSa che, ane tene dharanArane ja te caDhIne, tenA udayanA sarve saMbhanuM mRtyu kare che. pagAra vadhavAmAM athavA vyavahAramAM udaya thavAmAM aMtaHkaraNanA manabhAva kazuM ja karatA nathI, evA gAMDAIbharelA vicArane vaza vartaze nahi. udayane saghaLe AdhAra tamArA aMtaHkaraNanI sthiti upara ja che. 198. prANI padArthanI sAthe tame pite virene dharatA baMdha paDe, ane teo tamArI sAthe virodhane dharatAM baMdha paDaze. virodha athavA TaeNpane dharavAne lIdhe ja ApaNI unnatinAM dvAra UghaDatAM nathI. ApaNane kharAba ghara, kharAba strI, kharAba zarIra, kharAba vastuo vagere je kaMI kharAba maLyuM hoya che, te prati ApaNe niraMtara aNagamo darzAvIe chIe. ApaNane maLelI A kharAba vastuo mATe ApaNe niraMtara asaMtuSTa rahIe chIe, ane jenA tenA AgaLa asaMtoSanA uddagAra kADhIe chIe. ApaNane prApta prANIpadArthaprati A prakArane virodha athavA TheSa darzAvIne ApaNe garbhita rIte evuM sUcavIe chIe ke vadhAre uttama vastuone mATe ApaNe lAyaka chatAM keIe baLAtkArathI A kharAba prANI padArtho ApaNane padharAvI dIdhA che. have vastutaH sarvottama prANI padArtho mATe ApaNe lAyaka chIe, emAM kazo ja saMzaya nathI, paraMtu ApaNI yogyatA jyAM sudhI ApaNe bahAra darzAvIe nahi tyAM sudhI ApaNane sarvottama padArtho na maLe e spaSTa ja che. hAla ApaNane je padArtho maLelA che, te jeTalI yogyatA ApaNe bahAra darzA
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 [zrI vinavavadhavicAraratnAkara velI che, te potAnA pramANunA ja maLelA che. je ApaNe sarvottama padArtho joItA hoya te ApaNAmAM rahelI sarvottama yogyatAne ApaNe bahAra darzAvavI ja joIe; ane pratyeka vicAravAnane e spaSTa bhAsyA vinA rahe tema nathI ke asaMtoSane ugAre kADhavAthI kaMI yogyatA prakaTAvI zakAtI nathI; saMtiSa ane prasannatAnA ugAre ja yogyatA darzAve che. 19. tamane hAla je sthiti prApta thaI che, te tamArI yogyatA pramANenI ja thaI che. AthI uttama sthiti je tamAre joItI hoya te hAlanI sthitine paramaprasannatApUrvaka vadhAvI laIne temAM tamArAM je kartavyo hoya tene kharA premathI sAdho. pAMcamA dhoraNamAM besavAne yogyatAvALA vidyArthIne te dhoraNamAM besADyA pachI tenuM kartavya te dharaNanAM pustakane paramapremapUrvaka abhyAsa karavAnuM che. te dheraNanAM pustakone abhyAsa jema adhika prema ane prasannatApUrvaka te kare che, tema chaThThA dhoraNamAM caDhavAne te satvara lAyaka thAya che. Ama na karatAM je te pAMcamA dhoraNanAM pustako, zikSako, ane nizALanI oraDIne deSa kAvyA kare che, ane pAMcamA dharaNaprati viSedha athavA aNagamo darzAvyA kare che, te chaThThA dhoraNamAM caDhavAnI tenAmAM kadI paNa yogyatA AvatI nathI eTaluM ja nahi paNa tene pAMcamA dhoraNamAM ja saDyA karavuM paDe che. te ja pramANe A saMsArarUpI zALAmAM paNa ApaNane je sthiti prApta thaI hoya che te sthitinAM kartavyo je ApaNe uttama prakAre karIe chIe te ja tenAthI caDhiyAtI sthiti ApaNane prApta thAya che, anyathA ApaNane prApta halakI sthitimAM ApaNe sarvadA savya karavuM paDe che. 200. manone mATe bhAga phaLaprati ja niraMtara dRSTi rAkhanAra hoya che, paraMtu je kartavya mane prApta che, tene huM sarvottama prakAre karuM chuM ke kema, te prati kaI viralanI ja dRSTi hoya che. AthI ghaNA ja ochA manuSyone jagatamAM sarvottama abhyadaya jovAmAM Ave che. phaLane mATe prayatna karanArA manuSyomAM paNa sAro prayatna karavAnI dAnata ghaNuM ja cheDAnI hoya che; moTe bhAge te uparaceTiyA prayatnathI Akhe lADavo ravAhI karI javAne takAvanAre hoya che. AvA manuSyo tana daIne abhyAsa na karanAra ane kopI karIne parIkSAmAM pAsa thaI javAne icchanAra vidyArthI jevA che. AvI rIte prasaMge pAsa thavAya che, paraMtu abhyAsa karIne pAsa thanAra vidyArthInI yogyatAmAM ane kopI karIne pAsa thanAranI yogyatAmAM bahu ja aMtara rahe che. yogyatA prApta karavAne arthe ja
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 121 A jagamAM jIvAno punaH punaH avatAra hoya che, ane sAcI yogyatA phaLane prApta karavAthI prApta thatI nathI, paraMtu sAco prayatna karavAthI ja thAya che, e sadiveSTIe niraMtara smaraNamAM rAkhavuM agatyanuM che. prayatna ja cAgyatA apanAra hAvAthI manuSye prayatna karavAnuM prApta thatAM kaTALavuM nahi joIe, paNa praha sevavA joIe, prahapUrvaka prayatnane sevatAM manuStI yAgyatA pratikSaNa vRddhine pAme che, ane yogyatA vadhatAM ApaNI je halakI sthiti hoya che, te enI meLe ja, jema sanA zarIra uparathI kAMcaLI UtarI jAya che, tema ApaNAthI aLagI thAya che. 201. 'huM mahenata karI karIne marI jAuM chuM, paNa mArI kAI kadara karatuM nathI,' evuM vacana mAlanAra manuSya sAcI mahenata karatA nathI, tenI najara potAnI 'kudara' karAvavA upara hoya che. mahenata karavAnA samayamAM 'kadara' upara seMkaDA vAra tenu N citta jaI jaI ne ThaMkyA kare che. kANu kahI zakaze ke Ama dvidhA cittathI karelA prayatna te sAcA prayatna che ? sAcA prayatnamAM phaLaprati dRSTi hotI ja nathI. prayatnamAM rahelI ramaNIyatAathe ja je prayatna sevAya che, te sAcA prayatna che. kama mAM arthAt prayatnamAM ja manuSyanA adhikAra che, phaLamAM nathI, e zAstravacana atyaMta satya che. 202. je kalyANakAraka sattA vizvamAM vyApI rahI che, te sattAe tamArI yogyatA joI ne ja A sthitimAM tamane mUkyA che, jo tamArI AthI vadhAre yogyatA hota to tamArA kAI cakravatI nRpatine tyAM ke kAI kATIpati zrImAne tyAM janma karata. ubhayamAMthI eke sthaLe athavA tamArA Icchele sthaLe nathI karyAM, e ja siddha kare che ke tame A sthitine ja yogya che, ane A sthitinAM kabyA tanamanathI karavAthI ja tamArI unnati che, ema te sana sattAno nizcaya che. Ama che teA have khaDakhaDavuM cheADI de, asaMtoSanA udgArA kADhavA baMdha karo, ane tamArI yogyatAnuM ja tamane maLyuM che, ema jANIne te sthitinAM kabyA sAdhavA kiTa kase. vizvavyavasthApaka sattAnI je cchA che, tene ja tamArI paNa UcchA karo, ane prasannatApUrvaka te IcchAne anusaro. A ane A rIte ja tame tamArI prApta sthitine badalI zakaze. e vinA anya kAI mArga nathI. 203, ane A mAge anusaratAM varSe, daze varSe ke vIse varSe paNa tamArI sthiti na badalAya, tamAruM dhAreluM uttama phaLa samIpa AveluM na jaNAya, athavA 16
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1rara [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara maraNaparyata paNa samIpa AvavAnuM koI cihna na jaNAya te paNa tamArA dheryane ane zAMtino tyAga karaze nahi. bhagIrathanuM daSTAMta smaraNa karI punaH prayatna vega vadhAraze. prayatnane choDI devAmAM vijayanA sarva saMbhavo ekadama baMdha paDI jAya che, tyAre prayatnane cAluM rAkhavAmAM te meDAvahelA paNa phaLe ja che. 204. mukti, svataMtratA, akhaMDa sukha, A sarva eka ja sthitine darzAvanArA zabda che. A kalyANakAraka sthitine prApta karavI, e ja jIvamAtrane mukhya uddeza che. A sthitine prApta karanAra je avicala zAMtino anubhava kare che, te zAMti vANIvaDe avAe che, tathA mana ane buddhivaDe agamya che. A avicala zAMtinA ucca pradezamAM A saMsAranI bhAre dhamAcakaDIne abhAva che. te rajas ane tamasa ubhayathI rahita che. cinmaya zAMta prakAza tyAM vyApI rahyo che. 205. zAMtinA A ucca pradeze pahoMcavA mATe ApaNe pratyeke eka nahi paNa asaMkhya pagathiyAM caDhavAnAM che. je sthitimAM hAla ApaNe chIe te sthitinAM kartavya, te A asaMkhya pagathiyAMmAMnAM thoDAM pagathiyAM che. A pratyeka pagathiyAMupara ApaNe zAMtithI ane vairyathI caDhavAnuM che. dazaviza pagathiyAM sAmaTAM kUdI jhaTa huM AkhI nisaraNa caDhI jAuM, evI tAlAvelI karanAra UMce na jatAM hoya che te pagathiyAMuparathI paNa heThe paDe che, ane vaLI pachaDAya che. AthI tAlAvelI karaze nahi, tema ja dezo nahi tema ja kUdako mAraze nahi. kALa anaMta che, ema jANIne dheryathI ekeka pagaluM caDhajo. meTAM kAme dharyathI ja sadhAya che, tAlAvelIthI nahi. prApta sthitinAM nAnAM nAnAM kartavya sarvottama prakAre karavAM, enuM nAma vairyathI eka pagathiyuM caDhavuM e che. prApta sthitimAM aprasannatA, asaMtoSa, aNagame, dveSa tyajavAM enuM nAma bIjuM pagathiyuM caDhavuM e che. bIjAonAM khetaraNa kADhavAM choDI daIne, bIjAnAM hRdayane daMza kare evAM vacana vadavAnAM tyajI daIne, prApta kartavyaprati ja ekAgra dRSTi rAkhavI, enuM nAma trIjuM pagathiyuM caDhavuM e che. phaLa na jaNAya to paNa vyAkula na thavuM, vipattinAM vAvAjhoDAM thAya te paNa manane vyagra na thavA devuM, enuM nAma zuM pagathiyuM caDhavuM, e che. na gamatAM kAme paNa ApaNe karavAmAM AvI paDavAthI premathI temane karavA, na gamatA prANI padArthosAthe ApaNe saMbaMdha thaI javAthI temanI sAthe premathI vartavuM, enuM nAma pAMcamuM pagathiyuM caDhavuM e che. AvAM AvAM kartavyanI nisa
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 123 raNInAM aneka pagathiyAM che. zAMtithI ekaeka pagathiyAupara caDhaje. nisaraNI ghaNI UMcI dekhAya che, ane tene asaMkhya pagathiyAM hoya evuM dekhAya che, te paNa keTalAMka pagathiyAM sAvadhAnatAthI caDhatAM tamane samajAze ke kAM te nisaraNI TUMkI thaI che, athavA tame hajAra pagathiyAM upara caDhI AvyA che. zikhara jaNAya che. alpa samayamAM avicala zAMti pradeza dRSTie paDe che. 206. niraMtara adhika UMcAM UMcAM sukhanI vATa joyA kare. jema adhika adhika zubhane prApta thavAnI tame AzA rAkhe che, tema tamane adhika adhika zubha prApta thayAM jAya che. A mAnasazAstrane, kadI niSphaLa na jAya evo niyama che. Ama hovAthI je je zubha vastuonI ApaNe kalpanA karI zakatA hoIe, tathA jemane upabhoga karavAnuM ApaNAmAM sAmarthya hoya te sarva vastuo ApaNane prApta thanAra ja che, evo nizcaya rAkhI temane prApta thavAnI ApaNe vATa joyA ja karavI joIe. Ama chatAM ApaNe aMtaHkaraNane evuM baLavAna karI rAkhavuM joIe ke jeTaluM ApaNe dhAryuM hoya tenA karatAM ApaNane ghaNuM ochuM maLe te paNa ApaNane nirAzA na thAya. amuka vyApAramAM ApaNe eka hajAra rUpiyA naphe maLavAnI AzA rAkhI hoya, ane te paNa temAM ApaNane mAtra so rUpaiyA athavA pacAsa rUpiyA ja napho maLe te ApaNe nAhiMmata thaI javuM na joIe. jo ApaNe te vyApAramAM jarA paNa naphAnI AzA na rAkhI hatI te ApaNane hAla je se athavA pacAsa maLyA che, te paNa na maLata. jenI jenI tamAre jarUra hoya te sarvane prApta thavAnI AzA rAkhe; dhAryA pramANe padArtho maLe, athavA jeTalI AzA rAkhI hoya tenA karatAM ghaNA ja ochA maLe, te upara jarA paNa dhyAna ApyA vinA jenI tamAre jarUra hoya tenI niraMtara vATa joyA ja kare; ane tamane anubhava thaze ke je tamane prApta thAya che, tenuM pramANa prativarSa adhika ane adhika thatuM jAya che. 207. jayAre mAthA upara kALuM vAdaLuM jhajhUmI raheluM jaNAya, ane saMpattine badale vipatti tamArA sAme dAMtiyAM karatI jaNAya tyAre ciMtAvaDe vyAkuLa nA thAo, vyagratAne vaza thaIne hAMphalAphAMphalA na banI jAo, ane A AvanAra vipattinA bhArathI tame chuMdAI jaze, evA vicArane eka kSaNa vAra paNa tamArA aMtaHkaraNamAM pravezavA na de. A prasaMge pUrvanA karatAM paNa vadhAre daDha nizcayavALA thAo, chAtI ane mAthuM TaTAra rAkho, tamArA pitAnAmAM
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 [ zrI vizvavaMdhavicAraratnAkara apUrva zraddhAne dhare, ane koI divasa paNa nahi darzAvyuM hoya evuM tananuM tathA mananuM baLa darzA. A prasaMge DhagalA jevA thaI javuM, arthAta mananI durbaLa sthiti karavI, e atyaMta hAnine karanAra che. ema karavAthI ApaNe ApaNe hAthe ja vipattinA mukhamAM jaIne paDIe chIe. jeo A prasaMge nAhiMmata thaI jAya che, ane vipattinA bhayathI DhagalA jevA thaI jAya che, teo pitAnA mananI atyaMta durbaLa sthita karI nAMkhe che; ane A durbala sthiti temane alpa samayamAM vipattinA hAthamAM ramavAnA daDA jevA karI mUke che. ethI UlaTuM AvA prasaMgamAM je mananI daDha nizcayavALI baLavAna sthiti AgrahathI rAkhI rahevAmAM Ave che to te vipattine samIpa AvatI avazya aTakAve che, ane vipatti AvatI aTake che tathA saMpatti maLe che, eTaluM ja nahi paNa saMpattinI sAthe ApaNuM mananuM baLa paNa ghaNuM ja vadheluM ApaNane jaNAya che. 208. zabdathI athavA hAvabhAvathI sAmA mANasanA aMtaHkaraNamAM je artha ApaNe daDhapaNe ThasAvIe chIe tenuM nAma ghotana che. ghotanano yogya upayoga karatAM AvaDavo e eka moTI kaLA che; ane niyamita rIte vidhipUrvaka je A kaLAne upayoga karavAmAM Ave che te tethI atyaMta saMtoSakAraka pariNAma prakaTa che. gayeluM Arogya pAchuM meLavavAmAM, manane vikAsa karavAmAM tathA sadAcaraNI thavAmAM ghotane atyaMta upayogI thaI paDe che, eTaluM ja nahi paraMtu premanuM tathA mitratAnuM saMrakSaNa karavAmAM tathA temane prApta karavAmAM paNa te tevuM ja upayogI hoya che. eka pakSathI dyotanano sadupayoga jema AzcaryakAraka lAbhane praNAve che, tema anya pakSe tene durupayoga nahi dhArelI hAnine upajAve che. ghaNI strIo pitAnA patine nitya kahe che, "tamane te mAruM moTuM ja have gamatuM nathI. pahelAM te tame mArI sAthe hasatA, bolatA, tathA be ghaDI nirAMte vAta karatA, paNa hamaNAM be mahinAthI huM jouM chuM ke tamAre mArA uparathI prema divase divase ocho thato jAya che." 209 A prakAranAM strInAM pitAnA patipratinAM vacane, e pratikULa vatana che. jyAre kaI strI pitAnA patine AvA bhAvanAM vacane kahe che, tyAre te tenA aMtaHkaraNamAM tene prema ocho karanAra vicAranAM AMdelanene prakaTAve che. patinA manamAM pUrve kaMI ja hotuM nathI. keI kAmamAM gUMthAyAthI tene pitAnI patnI sAthe hAsyavida karavAne samaya maLe te nathI. tene prema
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 125 tenA upara pUrvanA jevA ja hoya che; paraMtu 'tamane have mAruM mAM gamatuM nathI' evA pratikULa dyotananuM viSa nitya jo tenA kAnamAM reDyA karavAmAM Ave che te tenA premaupara tenI asara thAya che. te dhIre dhIre oche thavA mAMDe che. te puruSanI potAnI patnIupara prema karavAnI IcchA chatAM paNa tenA upara tene abhAva UpajatA jAya che, ane tenuM mAM tene gamatuM nathI. patine paNa samajAtuM nathI ke mArA prema mArI patnIuparathI zAthI Ache. thaI gayA. 210. patinA strIsAthenA vanamAM, athavA strInA patisAthenA vanamAM kAI tuccha kAraNane lIdhe sahaja phera paDavAthI, A prakAranuM pratikULa dyotana karavAthI ghaNAM strIpuruSonA zuddha premamAM viccheda paDavAnAM asaMkhya daSTAMto vyavahAramAM maLI AvyA vinA rahetAM nathI. 'tAruM citta hamaNAMnu kANu jANe kAnAmAM bhame che' evA pratikULa dyotanathI dhaNA puSoe potAnI nirdoSa sadAcaraNI strIne durAcAranA mArgonA mAha lagADyo hoya che, tathA te ja pramANe 'hamaNAMnA tame dhera thADuM zAthI rahA che, tenu kAraNa huM jANu chu...' evAM mArmika vacane vadIne ghaNI strIoe potAnA niSkalaMka sadguNI patine dugu NunA paMthamAM preryAM hAya che. 211. jyAre manuSyanuM mana ADI dizAmAM vahetuM ApaNane jaNAya tyAre te tarapha ApaNe tenu dhyAna kheMcavu na joI e. ema karavArthI te ADI dizAmAM tenuM mana vadhAre AgaLa vahevA mAMDavAnu; ane ApaNA dhaTITa kAro nitya cAlyA kare che, to je khADAmAMthI te manu'yane ugAravAnA ApaNe prayatna hAya che, te khADAnA madhyamAM ja te manuSyane paDelA ApaNe joIe chIe. dyotananA niyame nahi jANanAra manuSyA Ama bane che tyAre dhUMvApUvA thaI jAya che. teo te ADe mAge janAraupara kaThora vacanAnA prahAra kare che. teone Azcaya thAya che ke ATalI a TalI cetavaNI ApavA chatAM paNa A manuSya keTalA duSTa che ke jarA paNa sudharatA nathI, paraMtu tene bhAna nathI ke tenAmAM prakaTelI duSTatAnuM kAraNa teo pote ja che--teonuM pratikULa dyotana che. 212. je ADe mAge jatA hoya tene dhakko mAravAnI jarUra nathI, paNa pAchA khelAvavAnI--sanmArgImAM pAchA ANavAnI--jarUra che. pratikULa dyotana tene dhakko mArIne ADA mArgomAM vadhAre dUra kADhe che. anukULa dyotana ja tene sanmAga mAM pAche sthApe che.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 [ zrI vinavavaMdhavicAraratnAkara 213. tamArI strIne athavA tamArA patine tamArA upara ocho prema thatuM jAya che, evuM tamane bhAna thAya ke tarata te vAtane vIsarI jAo. tamArI strIne athavA tamArA patine A saMbaMdhamAM eka akSara paNa na kaho. pUrvanA karatAM paNa tenI sAthe vadhAre premavALuM vartana kare. 'tamane mAruM gamatuM nathI." evuM kaThera vacana kahevAne badale kaho ke "tame mArA upara hamaNane bahu ja prema rAkho che, nahi vAra ? tamArA sAcA premanI mAruM mana sAkSI pUre che, ane tethI mane bahu ja saMtoSa thAya che. tamArA AvAM vacanAthI tame tenA manamAM tamArA upara tene adhika prema thAya evA vicAranA vegane gati Ape che, ane tethI tene tamArA upara prema vadhato jAya che. tamArA uparanA tenA premane tame dhakako mArIne vegaLo kADhI mUkatA nathI, paNa anukULa dyotanathI pAcho bolAvo cho, ane te niraMtara vRddhine pAme evA upAyane yoje che. 214. pati, patnI, mAtA, pitA, guru, ziSa, mitra vagere vividha saMbaMdhomAM anukULa ghotane vAparavAnI kaLAne siddha kare. paraMtu ghotanane, samajayA vinA, hadauparAMta vAparatA nahi. niyamita pramANamAM ane yogya samaye vApareluM dyotana ja saphaLa thAya che. 215. haDahaDatI jUThI vAtane paNa vetanavaDe bIjAone sAcI manAvI zakAya che. koI manuSya atyaMta pramANika hoya paraMtu te baLa che, dhutAro che, evuM ghatana jo nitya kaI ApaNane karyA kare te keTaleka divase tenA pramANikapaNamAM ApaNane saMzaya utpanna thAya che. keI strI pativratA hoya paraMtu te durAcArI che, evAM vacane nitya ApaNA kAnamAM keI nAMkhyA kare te alpa samayamAM te strInA pavitrAcAramAM ApaNane zaMkA prakaTe che. ghotanavaDe aneka durjanee A pramANe mitromitromAM verene prakaTAvyAM che, zuddha havALAM daMpatImAM kalaha prakaTAvyo che, rAjA tathA tenA pradhAna vacce kusaMpa karAvyo che, gurumAM ziSyanI azraddhAne utpanna karI che; ravalpamAM aneka anarthone ubhA karyA che. 216. bIjAone hAni kare, evuM ghatana karatAM jema ApaNe sAvadha rahevAnI jarUra che, te ja pramANe bIjAo taraphathI karavAmAM AvatAM pratikULa ghotana grahaNa karatAM paNa ApaNe teTalI ja sAvadhAnatA sevavAnI jarUra che. ApaNA mitraupara zuddha raha rAkhavAnuM ApaNuM kartavya je ApaNe samajatA hoIe, te pachI tenuM kUMDuM ApaNe AgaLa je kaI bele te ApaNe
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 127 te prati jarA paNa kAna na mAMDavo joIe. ApaNA mAtApitAprati zuddha bhakti je ApaNe rAkhavI hoya te pachI temanA avaguNa gAnAra ApaNI pratikULa strI athavA saMbaMdhInuM eka paNa vacana ApaNe ApaNuM kAnamAM na pravezavA devuM joIe, ApaNuM gumAM Izvarabuddhi je ApaNe sthApI hoya ane temAM ja ApaNuM hita ApaNe nizcaya karyuM hoya te pachI temanI niMdAnA eka paNa vacanane ApaNe ApaNuM kAnamAM AvavA devuM nahi joIe asAvadhAnatAthI je ApaNe Ama thavA daIe chIe te pariNAme ghotananA pUrvokta niyamapramANe ApaNane ApaNA sAcA mitramAM, ApaNAM pUjaya mAtApitAmAM tathA ApaNA iSTa sadgamAM deSanuM bhAna thAya che, ane tema thatAM ApaNuM ahita thavAne saMbhava Ave che. AthI ja zAstramAM gunI ApaNe AgaLa jo koI niMdA kare te tene tADana karavAnI, tathA tevuM sAmarthya na hoya te tyAM eka kSaNa paNa ubhA na rahevAnI AjJA karI che. 217. keTalAka ajJAna manu bIjAnAM game tevAM dyotane keTalAM anartha karanArAM hoya che, te jANyA vinA rAjI thatA thatA tene sAMbhaLyA kare che. pariNAme te ja ghotane temanA aMtaHkaraNamAM UMDAM mULa nAMkhe che, ane tema chatAM je vAta prathama teo khoTI mAnatA hatA, tene sAcI mAne che, ane A pramANe pitAne hAthe ja pitAnuM ahita sAdhe che. 218. ghotane bheTe upayoga karavAthI ghaNI vAra bhAre kalahanAM mULa ropAya che. putrane mAtA upara sneha chatAM paNa, pitAnI patnI prati tenuM premayukta vartana joI mAtA, vAraMvAra putranA AgaLa tathA anya saMbaMdhIo AgaLa kahyA kare che ke chokarAne ane vahune mA vacamAM eka ADakhIlI jevI thaI paDI che. mArI sAthe pAghaDI paNa hasI khuzIne vAta karatuM nathI, ane vahune dekhI ke batrIse kaThe dIvA thaI jAya che vagere." AvAM AvAM aneka ayogya ghotanathI putranA aMtaHkaraNamAM virodhane jAgrata karI tene niraMtara poSaNa ApyA ja kare che. ghatana sadupayoga karatAM mAtAne je AvaDato hoya te putrane pitAnA prati bALapaNamAM jevo prema hoya che te ja prema te aMtaparyata rakSI zake che, eTaluM ja nahi paNa virodha thavAnA prasaMge AvatAM chatAM paNa te prasaMgane te tatkALa sukharUpa karI zake che. 19. tamArA mitranuM, strInuM, patinuM ke game te saMbaMdhInuM vartana tamane pratikuLa jaNAya to te saMbaMdhamAM maunane ja seva, athavA je bolavuM ja
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara hoya te te prasaMgamAM je zubha aMza rahelo hoya tene zodhI kADhI te prati tenuM lakSa kheMcaje. vadhAre prema darzAvanArA, vadhAre mamatA darzAvanArA ane vadhAre samabhAvane darzAvanArA thajo, ane khoTo DoLa karazo nahi, paNa aMtaHkaraNamAMthI ja prema, mamatA tathA samabhAvane prakaTAvaje. zAMta thaje, ane aMtakaraNamAM prasannatAne prakaTAvaje, ane jANe kazuM ja banyuM na hoya tema tamAruM nityanuM kAma karyA karaje. je kaMI bole te bahu vicArapUrvaka bolaje, ane anyanA aMtaHkaraNane prasannatA upajAvanAra zabdavinA eka paNa zabdane mukhamAMthI bahAra kADhaze nahi. alpa samayamAM gherAyeluM vAdaLa vIkharAI jaze; paNa kadAca na vIkharAya te pairya dharaje. gheDa samaya haiye dharavAthI tamane kaMI hAni thavAnI nathI. pariNAme tamAre ja vijaya thavAne che. 220. vyavahAramAM aMtaHkaraNamAM glAni thavAnA aneka prasaMge Ave che. A prasaMge bIjAnuM elavuM jema ApaNane catuM nathI, tema ApaNane pitAne paNa koInI sAthe bolavuM catuM nathI. AvI glAnine aMta:karaNamAM kadI paNa prakaTavA dezo nahi. kadAca te prakaTavAno saMbhava Ave te tatkALa prasannatAnA vicAra karaje, ane anyane prasannatA thAya evA zabdo sAvadhAnatA rAkhIne bolajo. AvI sAvadhAnatA na rAkhavAthI ghaNu manu dIrgha kALanA snehane eka kSaNamAM teDI nAMkhe che. aMtaHkaraNanI vyagratAne lIdhe teo na bolavAnAM vacana bolI bese che. pati strIne kahe che, "jA ahIMthI tAruM kALuM kara; tAsamAM mane na batAvIza." strI patine kahe che, "tame hamaNAM mAruM nAma na deze." ahIM duHkhathI baLI jaIe chIe temAM dAjhayA upara DAma devAne tamAre A zo svabhAva paDyo che ! jAo, tame tamAruM kAma karo, ane mane mAre paDI rahevA do. AvAM kaThera vacane pratikULa ghaTanane prakaTAvyA vinA rahetAM nathI. strIe patiupara tema patie strI upara aMtaHkaraNamAM eka kSaNa paNa abhAvane na UpajavA devo joIe. Avo abhAva kaI divasa na Upaje mATe temaNe AtmadyotanavaDe pitAnA premane niraMtara baLavAna karyA karavo joIe. strIo divasamAM aneka vAra pitAnA mana sAthe bolavuM joIe ke "mArA pati ane pratikSaNa prANa karatAM paNa adhika priya thatA jAya che. te divase divase adhika susvabhAvane dhAraNa karatA jAya che." patie paNa divasamAM aneka vAra Atmaghatana karavuM joIe ke mArI patnI mane pratidina adhika ane adhika priya thatI jAya che. tenAmAM saguNe pratikSaNa vRddhine pAmatA jAya che. AvA abhyAsanAM uttama phaLa utpanna thayA vinA rahetAM ja nathI.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 129 221. vicAranA ane vananA bhinna bhinna pradezomAM dyotananA sadupayoga karavAnI upara je sUcanA karavAmAM AvI che tethI evA bhAva - grahaNa karavAne nathI ke vyAkhA divasa amuka gADhavI rAkhelAM vAkyo ApaNe manamAM tathA mukhathI khelyA karavAM. vastutaH pratyeka kSaNe je kaI kriyA ApaNe karIe chIe, je kaMI rAbda ApaNe elIe chIe, ane je kaMI vicAra ApaNe karIe chIe, te dyotana che. je kAMI ApaNe karIe chIe, kholIe chIe athavA vicArIe chIe te pratyeka kriyA, zabda, ane vicAra ApaNA potAnA manamAM, athavA jemanA saMbaMdhamAM ApaNu AvIe chIe temanA manamAM teja jAtanA guNane utpanna kare che. have prazna e che ke zu' utpanna karavAnI ApaNI icchA che ? sa'sAramAM je duHkhA ane laheA nitya ApaNe joIe chIe temanI vRddhi karavAnI ane temane sthira rAkhavAnI jo ApaNI cchA hoya te mana, vANI tathA zarIranA ApaNe evA vyApArA karavA joIe ke jethI te duHkhAnI vRddhi thAya, ethI UlaTu saMsAramAMthI duHkhAne ochAM karI sukhane utpanna karavAnI, tene sthira rAkhavAnI, tathA tenI vRddhi karavAnI je ApaNI IcchA hoya teA mana, vANI, tathA zarIrathI ApaNe evA vyApAra karavA joIe ke jethI du:kho ochAM thAya, ane sukhanI vRddhi thAya. jevA ApaNe vicAra karIe chIe, jevI ApaNe vANI vadIe chIe ane jevI ApaNe kriyA karIe chIe, te dizAmAM ja ApaNI gati thAya che. ane pratyeka sadvivekI manuSyanI aa sukhaprati ja gamana karavAnI hAvAthI ApaNe manamAM, vANImAM tathA vanamAM sukhanuM ja dyotana karavu joI e. 222. huM satsvarUpa chu, citsvarUpa chu, ane AnaMdasvarUpa chuM, evA vicArA ghaNAM varSa sudhI tame akhaMDa sevyA karo to tame zuM dhAro che ke kevA pariNAma pAvaze? zu tame ema dhArA che ke tame divase divase asat, anna, ane duHkhI thatA jaze ? zuM tame ema dhArA che ke AvuM ciMtana karavAthI divase divase tame adhika ane adhika bhraSTa thatA jazo? ulaTu zAstrathI ane anubhavathI paNa tamane nizcaya thayA che ke AvA akhaMDa AtmadyotanathI manuSya krame krame jIvatvathI chUTIne brahmatvane prApta thatA jAya che. jevA vicArA karavAnI ApaNane Teva paDI jAya che, te vicArAnA svarUpapramANe ja kAM te ApaNe UMce caDhIe chIe athavA kAM teA nIce pachaDAIe chIe. sAmAnya prakAranA vicAra| karyAM kareA, ane tame sAmAnya che, evu tamArA potAne mATe bhAna karyAM karo, 17
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara ane tame tamane tevA thayelA alpa samayamAM joze; tamArI mukhamudrA halakA prakAranI thavA mAMDaze, tamArAM kRmAM dhIre dhIre laghutA AvatI jaze, tamArAM netramAMthI, vANImAMthI, vartanamAMthI sarvamAMthI pratApa ane prauDhatA ochAM thavA mAMDaze, ane tame eka sAmAnya prakAranA manuSya thaIne raheze. ethI ulaTuM tamArI mahattAnA vicAra karavA mAMDe, ane tamArI mahattAnuM tamArA aMtaramAM bhAna karo, ane alpa samayamAM jagatamAM tame guNavALA, pratApavALA, ane mahattAvALA puSatarIke prasiddha thaze. tamArA mananAM saghaLAM valaNe uccatAprati vahevA mAMDaze; tame adhika ane adhika sAmarthyayukta mahattAne ane zreSThatAne IcchavA mAMDaze ane tamArA AkhA zarIramAM tamane mahattAnuM darzana thavA mAMDaze. 223. je manuSya ucca vicArene niraMtara kare che, ane ucca jIvananuM bhAna karavAne niraMtara prayatna seve che, tenI AkRti athavA bAhya svarUpe sAmAnya manuSyanA jevuM hotuM nathI. kadAca tenI mukhamudrA meha upajAve evI na paNa hoya tathApi tenA mukhaupara prauDhatA ramI rahI hoya che, tenA zarIranA halanacalana vagere vyApAramAM jenArane uccatAnuM bhAna thAya che, ane te jyAM jyAM jAya che tyAM tyAM ucca puruSatarIke nirALa paDe che. te niraMtara adhika ane adhika mahattAne ane sAmarthyane prApta karate rahe che. tenAmAM amuka guNo svabhAvasiddha che tethI Ama thAya che, ema kaMI nathI, paraMtu ucca ane adhika ucca vicAre karavAne teNe pitAnA manane abhyAsa pADyo che, tethI Ama thAya che. vicAranI ucca sthitimAM pitAnA manane ramADyA karavAno prayatna karavAthI, pitAnAmAM je atyaMta ucca ane sarvotkRSTa che, tene te bahAra ANIne kriyAzIla kare che, ane tethI karIne tenuM zarIra, mana tathA vartana vadhAre pauDha ane vadhAre pratApavALuM thatuM jAya che. tenAmAM utkRSTatA divase divase adhika pramANamAM AvatI jAya che, kAraNa ke utkRSTatAne teNe pitAnA dhyeyarUpe lIdhelI che, ane dhyAtA dhyeyarUpe thAya che, arthAta jenuM manuSya dhyAna kare che, tenA jevo ja te thAya che. e siddhAMta hevAthI te aMtarbahira utkRSTa thaI rahe che. 224. aMtaramAM je prakAranuM manuSya bhAna kare che, te prakAranA vicAre tene AvyA kare che. amuka prakAranA vicAra karavAne mATe ApaNe te prakAranuM aMtaramAM bhAna karavuM joIe. je sthitionuM ApaNe aMtaramAM vAraMvAra ane UMDuM bhAna karIe chIe, te sthiti pramANenA ja vicAro karavAnI ApaNane Teva
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 131 paDI jAya che. Ama hAvAthI jo ApaNe ApaNA manane ucca guNavALu ane mahAna karavu hoya te ApaNAmAM ucca guNA ane mahattA che, evuM ApaNe akhaMDa aMtaramAM UMDuM bhAna karavuM joie. ane A ucca guNa ane mahattA ApaNAmAM vastutaH nathI, ema kaI nathI. ApaNAmAM te che ja. ApaNAmAM vastutaH nathI, te ApaNAmAM che, evI kaI ApaNe khoTI kalpanA karavAnI nathI. zuM ApaNAmAM AtmA nathI ? ane AtmAthI vadhAre utkRSTa ane vadhAre mahAna A jagamAM bIjuM zuM che? AtmA ja sa` ucca guNAnA ane mahattAnA mahAsAgara che. je kAMI utkRSTa che, je kaMI asAdhAraNa che, ane je kaI camatkArika che, te sarva AtmAmAM che, ane AtmA ApaNAmAM hovAthI athavA ApaNe ja AtmA haiAvAthI je kAMI utkRSTa, asAdhAraNa, ane camatkArika che, te sarva ApaNAmAM che. AthI ApaNAmAM utkRSTatAnuM, mahattAnuM athavA asAmAnyatAnuM bhAna karavu, emAM asatya jevu' athavA khoTI kalpanA karavA jevuM kaMI ja nathI. emAM mithyA abhimAna dharavA jevuM ke khoTo daMbha karavA jevuM kaMI ja nathI. AyI ja satthAo jIvane potAnAmAM brahmatvanuM bhAna karavAnA niraMtara upadeza Ape che; ane jyAre manuSya potAnA aMtaramAM potAnI uccatAnuM ane mahattAnu bhAna kare che, tyAre te potAnA brahmatvanuM ja alpa aMzamAM bhAna karato hAvAthI tenu te vartana kevaLa sazAstrAnusAra ja che. Ama hovAthI je potAnamAM potAnI nikRSTatA athavA adhamatAne joyA kare che, teo potAnA prati potAnA kartavyadhamanuM leza paNa pAlana karatA nathI, paraMtu jeo potAnAmAM potAnI utkRSTatAne jue che, te ja potAnA prati potAnA kavyadhama'nuM sarvAMze pAlana kare che. m` 225. A prakAre potAnA kartavyanuM pAlana karanArane arthAt sanmArga cAlanArane AraMbhamAM ghaNI vAra kaSTa paDatuM jovAmAM Ave che, tenuM zuM kAraNa ? Ama prasaMgApAtta banatuM jovAmAM Ave che, e kharuM che paNa tenu kAraNa spaSTa che. jyAre manuSya jUnuM dhara toDIne navuM bAMdhavA mAMDe che tyAre ThekANe ThekANe mATI, IMTA, tathA lAkaDAnA DhagalA ja jovAmAM Ave che. sava sthaLe pAravinAnI avyavasthA hoya che TharIne dAma khesavAnI eka tasu jagA paNa hotI nathI. avicAranI jUnI imArata toDIne sadicAranI navI imArata bAMdhanArane paNa AveA ja anubhava thAya che. A anubhavathI sadbhivekIe gabharAvAnu nathI, ane te avyavasthAne ja jojo karavAnuM nathI. A avyavasthA bhaNI dRSTi rAkhanArane
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 [ zrIvizvavadhavicAraranAkara pitAnuM AkhuM jIvana duHkhathI pUrNa thaI gayeluM ja jaNAvAnuM. AthI avyavasthAne na jotAM, navI ImArata bAMdhanAra jema te bAMdhavA bhaNI ja daSTi rAkhe che, ane nitya theDI DI baMdhAtI jatI joI prasannatAne seve che, tema pote AraMbhelA ucca udezane siddha karavA tarapha ja sakikIe dRSTi rAkhavI joIe, ane te uddezane nitya gheDa De siddha thate jeI prasannatAne sevavI joIe. paDelI imAratanAM reDAM tathA mATInA DhagalA na jotAM, navI ITe, navAM lAkaDAM vagere sAmAnane je joIe, ane navI ImArata caNavAnuM kAma dhamadhokAra calAvavuM joIe. alpa samayamAM reDAM tathA mATInA DhagalA jatA rahI suMdara bhavya bhavana taiyAra thayeluM daSTie Avaze. 226. jeo sakricAra tathA sankriyAne sevavArUpa no mArga grahaNa kare che, teone vipatti AvavI ja joIe, e kaMI niyama nathI. paraMtu manuSya jayAre na mArga grahaNa kare che, tyAre saghaLuM ja tene navuM hoya che, ane tethI anubhavarahita manuSyothI thavI saMbhave, evI tenAthI bhUla thaI jAya che. sanamArgamAM pravezatAM tatkALa temAM kuzaLatA AvI jatI nathI. dIrdha kALathI De mArge vahevAne prabaLa abhyAsa ekadama chUTa nathI, ane tethI jIvanamAM avyavasthA athavA duHkhanuM bhAna thAya, e svAbhAvika che. Ama chatAM sanmArgamAM je ApaNe dRDha AgrahavALA chIe ane pariNAme vijayane prApta karavAnA ApaNA sAmarthyamAM amaryAda zraddhAne dharIe chIe te krame krame ApaNuM AkhuM jIvana vyavasthAvALuM ane sukharUpa thatuM jAya che. mukhya ApaNe je sAvadhAnatA rAkhavAnI che te e che ke vipattine AvelI joIne gabharAI javuM nahi, ane sanmArgane tyajavo nahi. ekavAra sanmArgane grahaNa karyA pachI ane temAM pratikSaNa AgaLa vadhavAne nizcaya karyA pachI game tema thAya te paNa te nizcayathI calita na thavuM. AvI rIte vartatAM avyavasthA, duHkha ane vigho aLAI gayA vinA raheze ja nahi. je ucca udeza siddha karavA dhAryo tene nahi tyaje, te te udezanI siddhithI prApta thanAruM phaLa paNa tamane nahi tyaje. uccatAne prApta karavAne tame UMce caDhavA mAMDe, ane uccatA tamane bheTavAne nIce UtaravA mAMDaze, ane tamAre ubhayane jyAre saMyoga thaze tyAre vipattiupara tamane sAmrAjya prApta thaze. te samaye prArabdharUpI pavanathI game te dizAmAM uDADavAmAM AvatA sUkA pAMdaDA jevA tame nahi rahe, paraMtu prArabdhanA paNa pati thaI tamArI IcchAnusAra tame tene preraze.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArarAzi ] 133 227. jyAre A saMsAra tamane duHkhathI bharelo lAge ane jIvavA karatAM karavAmAM vadhAre sukha raheluM che, ema bhAna thAya, tyAre nakakkI mAnajo ke tamArA jJAnataMtuo durbaLa paDI gayA che, ane temane baLavAna karavAnI ja tamAre jarUra che. tamane saMsAra duHkharUpa jaNAvAmAM ane maraNa sukharUpa bhAsavAmAM A vinA bIjuM kazuM ja kAraNa nathI. jyAre tamAre majajAzaya (jJAnataMtuone samUha nervous system) baLavAna sthitimAM hoya che, ane tamArAmAM jIvanatatva saMpUrNa rIte bhareluM hoya che, tyAre jIvavAmAM AnaMda ja bhAse che, pratyeka vastu suMdara jaNAya che, ane game tevo pratikULa prasaMga paNa manamAM vikaLatAne prakaTAvatA nathI. tamane jIvavuM game che, ane ghaNAM varSa jIvavuM game che, eTaluM ja nahi paNa tamArAmAM rahelA zreSTha baLanI parIkSA thAya eTalA mATe bhAre duHkhanA prasaMge tamArA upara Ave evI paNa tamane IcchA thAya che. 228. majajAzayane athavA jJAnataMtuonA samUhane nIroga, baLavAna ane sArI sthitimAM rAkhavAne mATe divasamAM be vAra, daza ke paMdara miniTa manane tathA zarIrane kevaLa zAMta rAkhavAne abhyAsa se. AkhA zarIrane saMpUrNa rIte zithila karI nAMkhe, ane sahaja svabhAvathI pUrNa zAMti ane vizrAMtivALI sthitimAM praveza karezAMta thavAne kaze paNa prayatna na kare; mAtra zAMtinuM bhAna kare, ane aMtaramAM zAMti ane svastha thavAno uddeza rAkho. pUrNa zAMtinI kalpanA karavAthI, jANe tevI sthitimAM huM chuM, evuM dhAravAthI, zAMtinuM bhAna thaze. A prakArano abhyAsa karavAthI kudaratane zarIranA tathA mananA saghaLA bhAgamAM pUrNa svAsthane prakaTAvavAne anukULa roga prApta thaze, ane majajAzayanI azakti, durbaLatA ke vyAdhine utpanna karanAra kAraNane mULamAMthI nAza thaze. jyAre zarIrane aMtara tathA bahira pUrNa vizrAMtivALuM karavAmAM Ave che tyAre kudaratanI Arogyane tathA baLane utpanna karanArI kriyA pUrNapaNe cAle che, ane AvI sthitimAM kudarata je lAbha kare che, te joIne ANane Azcarya thAya che. 229 nidrAkALe ApaNuM zarIra tathA mana pUrNa vizrAMti letI sthitimAM hovAM joIe, paraMtu tevuM hotuM nathI. ane tenuM kAraNa e ke mananI vikaLa sthitimAM ja ghaNI vAra ApaNe nidrAvaza thaIe chIe. AthI prAtaHkALe jayAre ApaNe UThIe chIe tyAre ApaNe thAkelA ja hoIe chIe, ane nidrA pUrve ApaNuM jJAnataMtuonI jevI zramita avasthA hatI tevI ja prAtaHkALe jAgrata thayA pachI paNa hoya che. paraMtu jyAre pUrNa zAMta thavAne ApaNe
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 [[zrI vizvavaMdavicAraratnAkara ApaNane abhyAsa pADIe chIe tyAre nidrA AvavA pUrve ApaNe ApaNuM zarIrane tathA manane pUrNa zAMta sthitimAM mUkI daIe chIe, ane tethI ApaNane je nidrA Ave che te kharekharI zAMtithI bharelI ane pUrNa baLa ApanArI hoya che. A kAraNathI je manuSya zarIrane tathA manane pUrNa zAMta karIne nitya nidrAvaza thAya che, tene majajAzayanI durbaLatAnA keI vyAdhi kadI paNa thatA nathI. 230. jyAre divasamAM be vAra, pUrvokta prakAre, zarIrane tathA manane alpa samaya zAMta pADI daIne kudaratane temAM baLane bharavA devAmAM Ave che, tyAre zarIra tathA mana ubhayanuM kAma karavAnuM sAmarthya ghaNuM ja vRddhine pAme che. manubone meTe bhAge pitAnA pUrNa sAmarthyane lagabhaga ardho bhAga ja mAtra kAmamAM je che, kAraNa ke tenuM puSkaLa baLa ADuMavaLuM vahI jatuM hoya che, ane kAmamAM yojI zakAya evI hAlatamAM hotuM nathI. AthI karIne divasamAM be vAra prazAMta paDI rahevAnI upara vaNelI kriyA pitAnI unnatine IcchanAra sAhasika pune suvarNa tathA rananA bhaMDAra karatAM paNa vadhAre mUlyavAna che, kAraNa ke tene AcAramAM mUkanAra sarvane te uttama Arogya tathA adhika kAma karavAnuM sAmarthya ApyA vinA rahetI ja nathI. ane Arogya tathA kAma karavAnI yogyatA jenAmAM hoya che, tene A jagatamAM kazuM ja durlabha rahetuM nathI. A kriyA sevIne tame sahaja sAvadhAna raheze te jIvanabaLathI pUrNa thayelA tamArA zarIramAM kadI paNa vyAdhi thaze nahi. jyAre zarIramAM jIvana baLa ochuM thAya che, tyAre ja lema thAya che, khAdhuM pacatuM nathI ane zarIranA bhinna bhinna avayavothI pitAnA vyApAra barAbara nahi thaI zakavAthI temanAmAM roga utpanna thAya che. paraMtu jo tame divasamAM keTalIka vAra zarIrane tathA manane zAMta, akriya karaze te kudarata tamArAmAM navuM baLa bharaze, ane uttama prakAre kAma karavAne mATe, uttama prakAre jIvana gALavAne mATe, ane saMsAranAM sukhane sarvadA anubhava karavAne mATe tamane tamArAmAM joIe teTaluM sAmarthya haMmezAM jaNAze. 231. kaMIpaNa uMce abhilASA, kaMIpaNa ucca vastune prApta karavAne uddeza, manuSyanA sukhane mATe anivArya upayogane che. je manuSya nitya thaDe cheDe AgaLa vadhatuM nathI, te manuSya jIvate chatAM paNa jIvate nathI; ane je manuSya potAne aprApya evI koI paNa ucca vastune prApta karavAne uddeza dharata nathI-meLavavA yogya keI ucca vastune meLavavAnI prabaLa abhilASA je manuSya dharate nathI, te manuSya kadI paNa thaDa theDe AgaLa vadhatuM nathI.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 135 pitAnA jIvanane nitya adhika adhika ucca karanAra manuSya ja jIve che, bIjA sarva jIvatA chatAM marelA che, nakAmA che, jagatane bhArarUpa che. jo tame nitya ceDA thoDA AgaLa vadhatA nahi ho te tame mArgamAM ja aTakI rahyA che, ema nakkI jANaje, ane jyAMsudhI kaI ucca udezane siddha karavA tamArAmAM abhilASA nahi prakaTe tyAM sudhI tame eka DagaluM paNa AgaLa vadhI zakavAnA nahi. ane je manuSya keI ucca uddezane siddha karavAne mATe ekaniSThAthI akhaMDa kAma karyA ja kare che, te game te sthitimAM hoya athavA game te kAma karatA hoya te paNa jagatanA sukha ane kalyANamAM niraMtara vRddhine karyA ja kare che. Ama hovAthI, jIvanane UMcAmAM UMco hetu, keI aprApta vastune prApta karavAne akhaMDa prayatna sevyA kare, e ja che, evuM kaI vidvAne je kahyuM che, te kevaLa satya che. 232. meLavavAnI vastu jema vadhAre ucca hoya che, tema ApaNo uddeza vadhAre ucca gaNAya che. jema ApaNe uddeza vadhAre ucca hoya che, tema tene siddha karavAne ApaNe vadhAre prayatna karavAno hoya che; ane jema ApaNe adhika prayatna karIe chIe tema ApaNe adhika saMpAdana karIe chIe. ucca abhilASA dharavAthI zarIra, mana tathA AtmAnAM sarva sAma ucca vastune arthe ja prayatnazIla thAya che, ane jayAre manuSyanuM sarvasva uccane arthe prayatnazIla thAya che tyAre ucca ane adhika ucca phaLa avazya utpanna thAya ja che. ucca manorAjayavinAne manuSya saMsArasAgaranI choLamAM Amatema taNAyA kare che, paNa je manuSya ucca mane rAjya bAMdhyuM hoya che, ane te manorAjayamAM joyelI ucca vastune prApta karavAno prayatna karavAno jeNe dRDha nizcaya tathA zraddhA dharyA hoya che, te manuSya pariNAme te ucca vastune prApta kare ja che. gaI kAla bhale tene niSphaLatA maLI hoya, Aje bhale tene niSphaLatA maLatI hoya; AvatI kAla bhale te niSphaLa jAya; sekaDo vAra ke hajAra vAra bhale te niSphaLa thAya, te paNa pariNAme tene vijaya prApta thavAne ja. koI mahAna ane ucca udezane siddha karavAne zraddhA tathA dRDha nizcaya kamara bAMdhIne ekavAra AgaLa paDyAM ke pachI niSphaLatA lAbe vakhata TakI zakatI ja nathI. jema prAtaHkALe sUrya udaya thayA vinA rahete nathI, tema A niyama kadI paNa kheTe paDatuM nathI. AthI mArAM manarAje ekAda divase saphaLa thavAnAM ja, evuM jANIne jenI marajI thAya teNe A niyamane AcAramAM utAro.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 [ zrI vizvavicAraratnAkara 233. bIjAonI unnati joIne varSonAM varSa sudhI temanI IrSyA karatA, ane nirAzAnA niHzvAsa nAMkhatA ApaNe besI rahIe, te paNa tethI ApaNane kaze ja lAbha thatuM nathI. UlaTuM AvI kriyAmAM ApaNuM AyuSyane tathA baLane ApaNe vyartha kSaya karI nAMkhIe chIe. bIjAone udaya joIne nisAsA nAMkhavAmAM vyartha samaya gALavAne badale tamAre saghaLe samaya ane mana tamArI kAma karavAnI yogyatA vadhAravAmAM je. 234. bIjAone tamArAthI AgaLa jatA rokavAno prayatna karavAthI tame tamAre kaze svArtha ke hita sAdhI zakavAnA nahi. bIjAo tamArAthI vadhAre vegathI AgaLa jatA hoya ane tamArI sauthI AgaLa rahevAnI IcchA hoya te tamAruM kartavya e ja che ke bIjAo jeTalA vegathI cAle che, tenA karatAM vadhAre vegathI AgaLa cAlavuM. bIjA pitAnAthI AgaLa nIkaLI na jAya mATe AkhI janazreNI(savArI procession)nI gati aTakAvavAne je manuSya prayatna kare che, te kharekhara, mUrkha che. 235. bIjAnuM hita karavA je manuSya pitAnA hitane bhega Ape che, te koInuM paNa kazuM ja hita karate nathI; ane tenuM kAraNa spaSTa che. svAbhApaNane artha, ghaNuM dhAre che, tema ApaNI atyaMta icachAnA viSayane bIjAne ApI devo, e nathI. paraMtu jenI ApaNe khAsa jarUra nathI, te bIjAne ApavuM, e che. ApaNuM jIvananI athavA ApaNI Arthika saMpatti chalakAI jatI hoya temAMthI anyane ApavuM, emAM ApaNe kaze bhoga ApatA nathI. e te mAtra ApaNe AviSkAra(expression ApaNAmAM rahelA uttama guNa vagerene bahAra prakAzamAM ANavAM te) che, athavA jene "sadhdhara ThekANe nANAM jame mUkelAM gaNIe tevuM che; ane pariNAme tenuM uttama phaLa sarvadA ApaNane maLe ja che. paraMtu tamArA pitAnA zarIrane tathA vyavahArane uttama prakAranI vyavasthAmAM rAkhavAne mATe jenI tamane anivArya agatya che, tevI vastuo jayAre tame anyane ApI de che tyAre tame svAtmasukhane bhoga Ape che. paNa Avo bhaga koIe paNa Apavo yogya nathI. tamArA pitAnA baLane ochuM karo, ane tame tamArI upayogitAne ochI kare che. 236. jayAre sAmAnya manuSya aMdhakAravALI dukhada sthitimAM Ave che, tyAre te pitAnA mAnasa dIpakanI vATane nIce utArI nAMkhI aMdhakAramAM aMdhakAra
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnAzi ] 137 vadhArI mUke che; athAta te nirAza thaI jAya che, ciMtA karavA mAMDe che, ane have AthI paNa bhAre vipatti Avaze, evI vATa jete bese che. paNa Ave prasaMge ja ApaNA mAnasadIpakanA pUrNa prakAzanI ApaNe jarUra hoya che. AthI vipattinAM aMdhakAramAM jyAre ApaNe AvI paDIe tyAre A dIpakanI vATane jeTalI UMcI caDhe, eTalI UMcI ApaNe caDhAvavI joIe. anya zabdomAM kahIe te tamArI AjubAju jyAre sarvatra aMdhakAra bhAse tyAre tamArI mAnasa suSTine tamArAthI bane teTalI prakAzita karaje. AnaMdathI, zraddhAthI, AtmavizvAsathI, zubhAzAthI, ane daDha nizcayathI tamArA manane sabhara bharI nAMkhe. Ama karavAthI aMdhakAramAM gothAM khAvAne badale tame prakAzamAM Avaze, ane tamArA mArgane tame spaSTa joI zakazo. 237. sAcA sAmarthyavALA ane sAcI utkRSTatAvALA manuSyone jagatamAM sarvadA svIkAra thAya che. teonI kadI IrSyA ke upekSA karavAmAM AvatI nathI. yogyatAvALA, buddhivALA ane sAmarthyavALA puSe pitAne mATe sarvotkRSTa pada zodhavA prayatna karavAnI kazI ja agatya nathI; kAraNa ke satkRSTa pada tene zodhatuM tene ghera Ave che, ane jyAM sudhI te tene svIkAra karatA nathI, tyAM sudhI tene pIcho mUkatuM nathI. je manuSya pote AgaLa nIkaLavAne, ane je ucca padane mATe te ayogya che, te ucca padane baLAtkArathI prApta karavA prayatna kare che, te manuSyane saMsAramAM ghaNI nirAzA prApta thAya che, ane ghaNI Theka vAge che; ane unnatinI icchAvALA manune maTebhAga nyUnAdhika aMzamAM A prakAranA hoya che. paraMtu je manuSya pitAnuM sAmarthya vadhAravA upara prathama dhyAna Ape che, te manuSya niraMtara vRddhine pAmatA tenA baLane lIdhe, sarvadA AgaLa nIkaLI AvyA ja kare che. pitAne svIkAra karavAnI tene jagatane pharaja pAkvI paDatI nathI. jagatane tene upayogI hoya che, ane te araNyamAM raheto hoya che, te paNa jagat tenuM mUlya jANe che. 238. tamArI AjubAjunAM manuSyonA kSadra vyavahAre bArIkIthI avalokavAnI zuM tamane Teva che? koI manuSya potAnA gajavAmAMthI pitAne rUmAla kADhe che, ane pitAne kapALe thayele parase lehI nAMkhe che, te vakhate AdithI te aMta sudhI tenI kriyA zuM tamArAM netro jue che? kaI manuSya gajavAmAMthI bIDI kADhI, dIvAsaLIvaDe tene saLagAvI, pIe che, athavA evI ja keI mAlavinAnI kriyA, je tamArA kazA ja upayoganI nathI, tevI kriyA tamArA samakSa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 [zrIvizvavaMdhavicAraratnAkara kare che tyAre dhyAna ApIne tenI pratyeka kriyA zuM tame aleka che? manuSyonA moTA bhAgane ceDA ke ghaNuM pramANamAM AvI Teva paDI gaI hoya che, ane teo nAnA manavALA hoya che, tenuM A eka kAraNa che. avalokana karavAnI Teva, e bahu lAbhakAraka Teva che, paNa zuM avalekavuM ane zuM na avelekavuM, tene manuSyanAmAM vika hovo joIe. te viveka nathI hoto tyAre manu je kaMI najare paDe tenA upara potAnI daSTi nAMkhe che, ane nirmAlya vastuo tathA kriyAonA saMskArane pitAnA aMtaHkaraNamAM daDhAve che. je vastu ApaNuM upayoganI hoya tenuM ja ApaNe avalokana karavuM joIe. potAnA manane vikAsa karavAne IcachanAra manue je te vastuupara ane je te kriyA upara pitAnI vRttine sthApavI nahi joIe. pitAnA manane mahAna karavAnI IcchAvALA manue khoTI jijJAsAne saMtoSavAne khAtara ja pitAnA samayane ane vicArane kSaya na karavo joIe. je najare caDyuM athavA je saMbaMdhamAM AvyuM tene jANavAnI khoTI jijJAsAvALuM mahata mana hetuM nathI. bIjA manuSyonA dehavyavahAra upara mahata mana kadI dhyAna ApatuM nathI. hAla kadAca kevaLa tuccha jaNAtI hoya to paNa je ucca thavAnA kramamAM hoya tevI bAbatonI sAthe ja mahata mana saMbaMdhavALuM thAya che. A prakArano niyama hovAthI te vastuo ane kriyAo upara coMTatAM ApaNAM netrone tathA vRttine ApaNe aMkuzamAM rAkhavA joIe. 239. ane bAhya vastuo upara ceTatAM tamArAM netrane tathA tamArI vRttine jema tamAre aMkuzamAM rAkhavAnAM che, tema tamArA aMtaHkaraNamAM uThatA vividha prasaMgonAM citroupara tamArI mAnasa daSTine tathA tamArI vRttine sthApatAM tamAre sAvadhAnatA sevavAnI che. game tevA nipayogI ane te prasaMgane vAraMvAra smaryA karavAthI tamAruM mana tuccha ane nirmAlya ja rahe che. manane mahat karavAne mATe tene aMtaramAM paNa mahad vastuupara ja sthApavuM joIe. AthI ja sazAstronuM zravaNa, manana tathA nididhyAsana, IzvaraciMtana, tavAbhyAsa vagere sa&iyAo suke saMtata sevavA yogya che, ema mahApuruSo AgrahapUrvaka prabodhe che. 240. prema ane mAyAthI bhareluM hRdaya, vANI ane kriyA manuSyanA jIvanane sarvadA adhika ucca kare che. mahata mananI sAthe huM jayAre moTuM arthAta premavALuM hoya che tyAre mahata mana mahattara eTale adhika moTuM thAya che, paNa jagatanAM puSkaLa manuSya mAyAno ane premane ati prasaMgamAM upayoga
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnazi] 139 karanArA hoya che. AthI prema zubhanA baLane ane sauMdaryane vadhAravAne badale azubhanA agnimAM kAne sIMce che. comAsAnA cAra mAsa vRkSone varasAdanI jhaDImAM ughADA rahevuM paDavAthI vRkSo upara premavALI eka strIne jema atyaMta paritApa thayo he te mATe paritApa karAvanAre prema ghaNuM manuSyamAM hoya che. daNa mAbApa AvA khoTA premane vaza thaIne pitAnA bALakanuM peTa bharAyuM chatAM tene pAMcasAta grAsa vadhAre khavaDAve che; jamI uThyAne ardhA kalAka paNa vItyo na hoya to paNa baraphI ke lADu ke e ja kaI padArtha bALaka mAgatAM te tene Ape che, ane bALakane hAni karanAra aneka kriyAo premane vaza thaI kare che. cA hAnine karanAra che, evuM daDha rIte jANanAra eka pitAne pitAnA putrane premathI cA pAtAM aneka vAra A lekhake joyA che; putre eka vAra koI sthaLe cA pIvAthI te tene gaLI lAgavAthI vAraMvAra te sthaLe te cA pIvA jata, ane cAnAM nukasAna jANanAra premavaza pitA, putranA svacchaMdAcaraNane jANatAM chatAM paNa tene rokavA pravRtta thatA nahi, eTaluM ja nahi paNa putrane cA maLe evAM sthaLamAM achAthI paNa te tene teDI ja. premI pitAne putrane prasanna rAkhavA vinA Ama karavAmAM be je kaze ja hetu na hatuM, paNa A prema putranA sukha sAdhI ApanAra che ke duHkhane te prati pitAnuM alakSa ja rahetuM. 241. vyavahAramAM ke paramArthamAM unnati prApta karavAne mATe ekAgratA, e eka sauthI agatyanuM sAdhana che; ane ubhayamAM manuSyanI AgaLa vRddhi na thavAmAM, bIjA koI kAraNanA karatAM, ekAgratAnI khAmI e ja eka prabaLa kAraNa che, ema kahevAmAM kaze ja saMkeca thato nathI. A sAthe vaLI ema paNa niHzaMkapaNe kahI zakAya ema che ke vyavahAramAM tathA paramArthamAM manu je kAMI siddha karI zake che, tenA karatAM seMkaDe dazagaNuM athavA traNaseMgaNuM, je teo ekAgratAne keLavavA upara khAsa dhyAna Ape te siddha karI zake. 24ra. ekAgratAnA saMbaMdhamAM vividha lekhakoe vividha lakhyA che, paraMtu te sarvathI vastutaH zeDo ja lAbha thAya chekAraNa ke te sarva lekho manane ekAgra karavAne bodha kare che. paraMtu je kAraNa ekAgratAne utpanna kare che, te kAraNane kevI rIte prakaTAvavuM, te teo zIkhavatA nathI. mananI ekAgratA athavA ekAgratAvALI mAnasika sthiti e eka kArya che, ane ananyAsakta (eka ja vastumAM premapUrvaka joDAyalA) cittavaDe te utpanna thAya che. AthI cittane arthAta dhyAnane (Attention) keIeka vastumAM saMpUrNa prakAre joDI rAkhavA mATe kaI paNa karyA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 [ zrIvijhavavaMdyavicAraratnAkara vinA, ekAgratA karavAno prayatna karavAthI mAtra eTale ja pariNAma Ave che ke ApaNe ApaNA saMkalpabaLathI ApaNI vRttione baLAtkArathI ApaNA vAdhInamAM rAkhI zakIe chIe. jo ke A rIte kSaNika ane nahi jevI ekAgratA siddha thAya che te paNa tethI manane pitAne te hAni ja thAya che. jyAre saMkalpazakti mana upara pitAnuM baLa vApare che tyAre sAmAnya rIte mananuM tema ja tenI judI judI zaktionuM baLa tathA tejasvIpaNuM ghaTe che. 243. ApaNA zarIranA koI paNa bhAgaupara ApaNe baLAtkAra vAparo na joIe, paraMtu je vastunI ApaNane IcchA hoya tenA Avazyaka kAraNanI niyamita prakAre utpatti karIne te vastu ApaNe saMpAdana karavI joIe. ekAgratA karavA prayatna kare, e kAraNane utpanna karyA vinA baLAtkArathI kAryane utpanna karavAno prayatna karavA tulya che, ane tethI tema karavAthI lAbha na thatAM ghaNI hAni thAya che. 244. ekAgratA karavAnI je vividha pracalita rItio che, te sarva kaI paNa vAtamAM mana dhyAna daIne jeDAya, teTalA mATe je joIe, te karavAnuM na sUsavatAM mAtra manane dhyAnapUrvaka jevA prayatna karavAnuM ja sUcave che. AvI rIte prabodha karanArAone AcAramAM mUkI zakAya evA mAnasa zAstranuM athavA adhyAtmazAstranuM jJAna hotuM nathI, ane tethI teo jANatA hotA nathI ke baLathI koI viSayamAM manane joDI rAkhavAthI zUnyamanaskatA (absentmindedness kyA viSayamAM manane joDI rAkhyuM che tenuM abhAna) ane ekAgratAne kevaLa abhAva utpanna thAya che. 245. jyAre jayAre koI padArthaupara tame tamAruM dhyAna coMTeluM rAkho cho (keI viSaya upara dhyAnane joDeluM tame rAkhI zakavAnA nahi) tyAre tyAre tamAruM mane game tevA mAlavinAnA vicAramAM caDhI jAya che, vicAranI spaSTa zreNI baMdha paDI jAya che, ane upayogI kAryo uparathI vijJAnane aMkuza khasI jAya che. keI nirNaya karelA viSaya upara tamArA manane kyAM sudhI joDI rAkhavAnuM tamArAmAM sAmarthya che, tenI ajamAyaza kadI paNa karatA nA; tema ja je viSayomAM tamane jarA paNa rasa na hoya te saMbaMdhI vicAra karavAnI tamArA manane kadI paNa pharaja pADatA nA. A viSayo upara dhyAna ApavAthI tamane lAbha thAya ema hoya te temAM svAbhAvika ane prabaLa rasane prathama prakaTAvo; ane A rasa eka ghaNuM sAdI kriyAnA abhyAsavaDe tame tamArAmAM prakaTAvI zakaze.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 141 246. sarvottama pariNAma prakaTAvavAne mATe je kAma ApaNe karatA hoIe te kAma ApaNe ananyAsakta cittava ( undivided attention) karavuM joIe, arthAt bIjA kazAmAM dhyAna na jAya, evI rIte karavuM joIe. paNa ApaNA kAmamAM ApaNuM AvuM dhyAna enI meLe lAgavuM joIe. baLathI ApaNA dhyAnane ApaNuM kAmamAM joDavAne je ApaNe prayatna karIe chIe to ApaNe ApaNuM manane DahoLI nAkhIe chIe, ane tema thatAM ApaNe sarva prakAranI bhUla karIe chIe. kaI paNa viSayamAM athavA vastumAM svAbhAvika rIte saraLapaNe ane utsAhapUrvaka saMpUrNa rIte ApaNuM dhyAna ApaNuM mana lagADe, eTalA mATe te viSayamAM athavA vastumAM prabaLa rasane ApaNe prakaTAvavo joIe. kAraNa ke kaI viSayamAM jyAre ApaNe saMpUrNa rasane dharatA thaIe chIe tyAre ananyAta cittavaDe dhyAna ApavAne prayatna karyA vinA svabhAvathI ja ApaNuM dhyAna te viSayamAM sarjAze joDAI jAya che. ataH prakTanAra dhyAna AvuM hoya che, ane AvuM ja dhyAna ekAgratAne prakaTAve che. 247. keTalAka manuSyo evuM kahetA sAMbhaLavAmAM Ave che ke amArI manane ekAgra karavAnI zakti uttama prakAranI che, paNa teo je kahe che tevo temanAM vacanano artha nathI, temaNe ema kahevuM joIe ke je kAMI kAma karavAnuM amane prApta thAya che temAM saMpUrNa rasapUrvaka joDAvAnI amArAmAM zakti che; kAraNa ke ekAgratAnI kUMcI e che. keI paNa viSayamAM prabaLa rasa cittane te viSayamAM sarjAze joDe che; ane citta jyAre A prakAre joDAya che, tyAre ekAgratA prakaTe che. 248. jyAre mananI ekAgratAvALI sthiti hoya che tyAre mananAM saghaLAM sAma eka ja vidhya athavA vastu upara ekAgra thAya che, ane te samaye hAthamAM lIdhelA eka ja kAmaupara mana pitAnuM saghaLuM baLa vApare che. hAthamAM lIdhelA game te kAmane siddha karavA icachanAra puruSanuM, "hAla mAre A eka ja kAma karavAnuM che. e ja vartanasUtra hovuM joIe ane A sUtrathI te kadI jarA sarakho paNa casakatA nathI te koI paNa kAmanI siddhi karavAmAM te kadI paNa niSphaLa ja nathI. paNa pUrve kahyA pramANe saMkalpanuM baLa vAparIne kaI paNa eka kAmamAM mananAM sAmane jevAM na joIe; rasathI prakaTelA dhyAnavaDe A ekAgratA utpanna thavI joIe.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara 24. hAthamAM lIdhelA eka ja kAmamAM saMpUrNa rasavALA thavuM, e ekagratAnI kUMcI che; ane hAthamAM lIdhelA kAmamAM atyaMta rasa utpanna kare, e aMza kayo che, te zedhI kADhavAthI A rasavRtti jAgrata karI zakAya che. evo A jagatamAM eka paNa viya athavA vastu nathI ke je amuka daSTibiMduthI jotAM ApaNane rasavALe na bhAse. AthI te viSayamAM rahelA rasavALA bhAgo zodhI kADhavA prayatna kare; ane te zedhavA mAMDatAM, prayatna karyA vinA ja tamane te viSayamAM saMpUrNa rasa prakaTaze. Ama A atyaMta saraLamAM saraLa upAyathI ApaNuM citta ApaNe hAthamAM lIdhelA viSayamAM ananyAsakta thAya che, ane jarA paNa vizeSa prayatna karyA vinA, ApaNuM saghaLuM mAnasa baLa je eka kAma karavAne ApaNe prayatna karatA hoIe chIe temAM ekAgra thAya che. 250. vyavahAramAM tathA paramArthamAM ApaNe sarvottama udaya karavA mATe bIjuM je karavAnI ApaNe agatya che te e ke vastuonI ApaNe evA prakAranI vyavasthA karavI ke teo sarva ApaNuM hita ja karavAne mATe ekatra thaIne pravRtti kare. kazAne paNa ApaNuM viruddha ApaNe pravRtti karavA devI na joIe, paraMtu saghaLI vastuone ApaNe anukULa pravRtti karavAne preravI joIe; ane saghaLI vastuo ApaNI sevA karavAne sarvadA tatpara che, tethI ApaNe anukULa, saghaLI vastuonI ekatra pravRtti karAvavI saMbhavita che. tattvajJa puruSa taraphathI evuM kahevAmAM AvyuM che ke je manuSya kevaLa zubha ja Icche che, tenuM hita karavAnI ja saghaLI vastuo ekatra thaIne pravRtti kare cheane zubhanI tenI icchA baLavAna, daha, kazAthI paNa na Dage evI, ane kharA aMtaHkaraNanI hovI joIe, eTalA zabda je ApaNe uparanA kathanamAM umerIe te te kathana kevaLa satya che. 25. kevaLa zubhane ja IcachanArA ghaNA manu maLI Ave che, paraMtu temanI icchA eTalI durbaLa, eTalI nivaye ane eTalI asthira hoya che ke te vastuonA tathA AjubAjunA saMjogonA upara kazI ja sattA calAvI zakatI nathI. paraMtu jyAre koI manuSya kevaLa zubhane ja caDe che, ane te IcchAmAM pitAnuM samagra jIvana nAMkhe che tyAre tenA jIvananI sAthe saMbaMdha dharAvatI pratyeka vastu svabhAvathI ja tene anusare che, ane zubhane utpanna karavAnA tenA prayatnane sarva rIte madada kare che. jyAre eka ja dizAmAM samagra jIvanane vALavAmAM Ave che tyAre te jIvananA saMbaMdhanI saghaLI vastuo te dizAmAM gati karavA mAMDe che ane jene
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi 2 143 mATe AkhuM jIvana pravRtta thAya che, tene mATe jIvanano pratyeka bhAga paNa pravRtta thAya che. A samajavuM saheluM haiM; tethI je manuSya kevaLa zubhanI ja IcchA kare che, ane tenI siddhimAM potAnuM samagra jIvana arpe che, tenuM zubha karavA samagra vastuo ekatra thaIne pravRtta thAya che, e kathanamAM nigUDha viSayajevuM kaMI ja nathI. paNa ApaNane vadhAre lAbhakAraka vArtA to e che ke A kathanane AcAramAM mUkatAM ApaNane tene tarata lAbha jaNAvA mAMDe che. 2para. jyAre jyAre mane sAmAnya khAdya sthitinI maryAdAnu atikramaNa kare che, tyAre tyAre tene e vArtA spaSTa thAya che ke ApaNI bhItara ane ApaNI AjubAju satra kaI vadhAre utkRSTa sattA athavA sAmarthya che, ane je ApaNI icchA thAya te A sAmarthyanA ApaNe upayoga karI zakIe ema che. A sAmarthya'mAMthI keTaluM. ApaNe ApaNA upayogamAM leI zakIe ema che, tenA AdhAra te sAmarthyanI sAthe jeTalA nikaTanA sabaMdha ApaNe khAMdhIe, ane tenA astitvanuM jeTaluM pUrNa paNe bhAna karIe tenA upara che. 253. potApaNAnA sAmAnya rIte vyavahAramAM jeTalA atha thAya che, te a pramANe je manuSya potAnA upara AdhAra rAkhe che, te manuSya potAnA sAmarthya nA ghaNA ja thoDA aMza upayogamAM le che, ane tethI jeTaluM siddha teNe karavuM joIe teTaluM te karatA nathI. potAnAmAM rahelA uccatara sAmanI upekSA karavAthI maryAdAvALA khAdya zarIranA vyApArA jeTalAM sAmA~ utpanna karavAne zaktimAna che, teTalAM ja sAmarthya nA te mAtra upayoga karI zake che; ane A kAraNathI jemAM jemAM te pravRtti kare che, te samAM potAnI maryAdAvALI zaktinI heDamAM potAne sapaDAI gayelA te jue che. mahAna kAryAM karavAne badale, tucchakAryAM karatA te TAMTiyA dhasaDatA cAle che; ane tenA bhItara jue te atyaMta meTAM sAmarthya bahAra nIkaLavAnI vATa jotAM paDyAM hoya che; ane te sAmathyAM te kevAM? tene asAdhAraNa pratibhAsa Mpanna karI mUke evAM; tene duniyAmAM thaI gayelA aneka mahApuruSonA jevA mahApuruSa karI mUke evAM; tene IzvaranA jevA sana ane sarva zaktimAna karI mUke evAM, 254. ApaNA bhItara eka uccatara sAmarthya che; ane A uccatara sAmarthya ApaNA pratyeka kAryamAM ApaNane madada karI zake ema che. kharuM kahIe te ApaNA bhItara rahelA A vizALa mahAna sAmarthyanI sAthe ApaNe evA tA
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara nikaTanA saMbaMdhamAM AvI zakIe ema che ke te sAmarthyane ApaNe haMmezanA svAmI thaIe chIe. jo ke AraMbhamAM jayAre jayAre vizeSa baLanI ApaNane jarUra paDe che tyAre tyAre ja adhika baLa ApaNAmAM AveluM ApaNane jaNAya che, paraMtu gheDo samaya vItatAM A uccatara baLanA mULanI samIpamAM rahevAne ApaNane evo te abhyAsa paDI jAya che ke jyAre jyAre ApaNe tenA prati daSTi nAMkhIe chIe tyAre tyAre ApaNe te sAmarthyathI bharAI jaIe chIe. - 255. jayAre jayAre jarUra paDe tyAre A uccatara sAmarthanI madada meLavavAne mATe prathama te ApaNe te sAmarthyamAM zraddhA dharavAnI agatya che. zraddhA ApaNA manane UMce caDhAvIne te uccatara sAmarthanA cheka jIvanaparyata laI jAya che, ane Ama karIne A sAmarthyanA astitvanuM ApaNane bhAna karAve che. bIjuM je karavAnI ApaNe agatya che te e ke jayAre jayAre te sAmarthyanuM ApaNane bhAna thAya tyAre tyAre te sAmarthya A che, ema jANavuM, ane vadhAre utkRSTa sAmarthya tarIke yaza tene Apa. Ama karavAnI atyaMta agatya che, kAraNa ke jyAre jyAre ApaNe uccatarane uccatararUpe oLakhIe chIe tyAre tyAre je vastutaH uccatara che, tenI sAthe ApaNe ApaNA manane pUrNapaNe saMbaMdha bAMdhIe chIe. trIjuM je karavAnI ApaNe agatya che te e ke jyAre jyAre A sAmarthyanI ApaNane IcchA thAya tyAre tyAre te sAmarthyane prakTavAnI AzA rAkhavI-vATa jevI AzA rAkhavAthI athavA vATa joyA karavAthI ApaNI vRtti uccatara sAmarthanA pradezamAM praveze che, ane e rIte uccatara sAmarthyane prApta kare che. pariNAma e Ave che ke ApaNe evA sAmarthyathI pUrNa thaIe chIe ke jethI ApaNAmAM rahelI pratyeka mAnasika zaktinuM tema ja vividha kAma karavAnI ApaNuM yogyatAnuM baLa atyaMta AzcaryakAraka rIte vRddhine pAme che. 256. koI paNa mahatvanuM kAma karavA mAMDatAM pahelAM ApaNA bhItararahelA A uccatara sAmarthyanI sAthe ApaNe ekatAvALuM thavuM joIe. tene prApta thavAnI vATa joyA karavI joIe, tenA upara AdhAra rAkhavo joIe, ane pUrNa zraddhAthI tene grahaNa karavuM joIe. pariNAmati jo ApaNe dRSTi nAkhazuM te ApaNane ghaNe ja pheraphAra jaNAze. ApaNane jaNAze ke A uccatara sAmarthanA vAtAvaraNamAM kAma karavAthI ApaNe pUrva karatAM vadhAre kAma karyuM che, ane vadhAre sAruM kAma karyuM che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 145 257. jeone A vAtamAM saMzaya heya temaNe ajamAyaza karI jevI. teone khAtarI thaze ane eTale te lAbha thayele jaNAze ke pachIthI bhItaramAM rahelA A camatkArika sAmarthyamAMthI pitAnAthI bane teTaluM adhikamAM adhika sAmarthya lIdhA vinA teo koI kAma karavAne pharIne kadI paNa prayatna nahi kare. 258. vadhAre ucca ane vadhAre zubha prApta karavAmAM bhaya e eka moTAmAM moTuM vigha che. kAraNa ke te pite ghaNAM duHkhone sAkSAta utpanna kare che, eTaluM ja nahi, paraMtu manamAM jevA thavAnuM sAmarthya che, tevA thatAM paNa tene aTakAve che. saMsAramAM sarvottama sthitine prApta karavAnA saMbhavavALA ghaNA manuSyone bhaya tu sAmAnya manuSya rAkhyA che ane hajAramAM evo eka paNa manuSya bhAgye ja maLI Avaze ke jenI unnatimAM bhaye thoDo athavA ghaNo pratibaMdha nahi karyo hoya. AthI bhayane jIta, e utkRSTa prakAranuM jIvana karavA IcchanAra manuSyanuM eka moTAmAM moTuM kartavya che. 259. bhayanuM kAraNa anizcitapaNuM athavA saMzaya che. mAruM hita ja thavAnuM, evI je ApaNane saMpUrNa khAtarI hoya che, te ApaNane keI jAtane kaze paNa bhaya thatuM nathI, paNa kAla koNa jANe zuM thaze, te ApaNe jANatA hatA nathI tethI, ane puSkaLa pratikULa prasaMge nitya banyA ja kare che tethI, ApaNuM upara paNa tevuM kaMIka AvI paDe, evo ApaNane niraMtara bhaya rahe che; paNa AvA saMzayanuM athavA anizcitapaNAnuM kAraNa zuM? ApaNI icchA pramANe ja jagatamAM saghaLuM kema na bane? ApaNe jagatanI vastuone adhIna chIe ane temanI sevA karavAne sajAyA chIe, ke jagatanI vastuo ApaNe adhIna che, ane ApaNI sevA karavAne sajAI che? 26. vijayane kema utpanna kare, e jyAre ApaNe jANIe chIe, ane vijayane utpanna karavAne akhaMDa prayatnazIla thaIe chIe tyAre ApaNane niSphaLatAne jarA paNa bhaya rahetuM nathI. kAraNa ke, niSphaLatAne saMbhava ja nathI, evuM ApaNe jANIe chIe. duHkho ane pratikULatAonA saMbaMdhamAM paNa ema ja che. jayAM sudhI tame kaMI vadhAre sAruM utpanna karyA karaze tyAM sudhI teo nahi Ave; ane tamArA jIvananI pratyeka kSaNe vadhAre sAruM karavAnuM tamArAmAM sAmarthya che. 261. je AyuSanI pratyeka kSaNa salphaLane utpanna karanAra kRtimAM buddhi19
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 [zrIvivavadhavicAraratnAkara pUrvaka yojavAmAM Ave che, jemAM manuSyanI sarva zaktiono sarvadA sadupayoga ja thAya che, je AyuSya koI ucca udezane siddha karavAmAM ja niraMtara vyatIta karavAmAM Ave che, ane jemAM pitAnAthI karavAmAM AvatAM zubha karmonAM zubha phaLa prApta thavAnI avazya khAtarI hoya che, te ja AyuSa vAstavika AyuSa che. 262. manane pratyeka vyApAra zarIraupara amuka prakAranI asara utpanna kare che. jyAre te vyApAra durbaLa athavA uparAMTiyo hoya che tyAre tenI asara zarIraupara eTalI DI thAya che ke ApaNane tenI khabara paDatI nathI. paraMtu jyAre te vyApAra baLavAna ane aMtaranA UMDA bhAgamAMthI thAya che tyAre tenI asara eTalI te prakaTapaNe thAya che ke game tene paNa te spaSTapaNe jaNAyA vinA rahetI nathI. paraMtu A asara zarIranI bhItaranA vividha avayonA vyApAraupara athavA jJAnataMtuonA samUhaupara ja mAtra thAya che, evuM kaMI nathI. mananA baLavAna vyApAranI asara zarIranA ekeeka aNuupara thAya che, ane bhAremAM bhAre jabarAM esaDe khAvAthI ja mAtra je rAsAyanika pheraphAre zarIramAM thAya che, tevA pheraphAre ghaNI vAra mananA baLavAna vyApArathI zarIraupara thAya che. paraMtu mananA vyApAranI zarIraupara je asara thAya che te hamezAM cokasa niyAmAnusAra thAya che, ane tethI pratyeka mAnasika vyApArathI thatI zArIrika asaranuM manuSyane jyAre jJAna thAya che, tyAre pitAnA zarIrane sAruM rAkhavAne mATe mananA vyApAra upara sAvadhAnatA rAkhavAnI keTalI agatya che, te tene spaSTa thAya che. 263. svArthavRtti zarIranAM saghaLAM puTa (cells) ne saMkecI nAkhe che, e vArtA have sArI rIte siddha thaI cUkI che. manane svArthayukta bhAva AkuMcanane karanAra che. tenAmAM manuSyane pitAnI aMdara AkarSavAna, tathA pitAnA ekalAne mATe ja jIvana gALavAnI vRtti utpanna karavAne ravabhAva che. jyAre zarIranAM paTo saMkocAI jAya che, tyAre zarIra cImaLAI jAya che, ane tema thatAM vRddhAvasthA Ave che, tathA apakSaya thAya che. paTonuM AkuMcana ghaNIvAra rogane utpanna kare che, kAraNa ke cImaLAI gayelAM athavA Akucita puTo zarIramAM nakAmAM che, ane saghaLAM nakAmAM puTa zarIramAM kacarArUpe bharAI rahe che. vaLI cImaLAI gayelAM puTa zarIranA ArogyavALA tathA niyamita vyApAramAM pratibaMdha kare che, ane tethI je rega kadAca nathI thatuM, te paNa zarIra durbaLa te thAya ja che; ane durbaLa paDI gayeluM zarIra vadhAre divasa pUrNa ArogyavALuM rahI zakatuM nathI. svArthavRttinI
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAranarAzi ] 17 magajanA paTo upara paNa tevI ja asara thAya che. vArthavALuM mane hamezAM saMkocavAnuM rahe che. ane AvuM mana mahattAne prApta karI zakatuM nathI, kAraNa ke vizALa mane thayA vinA mahattA kadI AvatI nathI. mahattAne prApta karavAne mATe magaja ane magajanI saghaLI zaktione vikAsa karavo paDe che, ane temane vikAsa karavAne mATe magajanAM puTane niraMtara vistAra karavo paDe che; paraMtu svArthavRtti magajanAM puTane sarvadA saMkecatI hovAthI svArthI manuSya kadI mahAna thaI rAka nathI. ra 64. kodhathI athavA saMtApathI pAcanakriyA bagaDe che, e siddha karavAnI have kazI ja jarUra nathI, kAraNa ke A mAsikanAM pRSThomAM aneka prasaMge te nirvivAda rIte siddha karavAmAM AvyuM che. keTalIka jAtanA AhAranA padArtho sarvadA ApaNane anukULa AvatA nathI, e vArtA sAcI che, paNa temAM doSa te padArthone haMmezAM heta nathI. koI koI prasaMge AhAranA padArthone doSa hoya che, paraMtu samAM navvANuM prasaMgomAM deva ApaNuM mananI sthitine hoya che. hadayane dhakako lAge evI khabara ociMtI sAMbhaLavAmAM AvatAM bhUkha kevaLa zAthI marI jAya che, tathA atyaMta svAdavALA khAvAnA padArthonuM AbehUba varNana sAMbhaLavAthI, peTa bharIne khAI levAne eka ja kalAka thayo hoya che, to paNa mana. ne zAthI bhUkha lAge che, tenuM kAraNa jeo mananI jaThara upara asara thatI nathI evuM mAne che, temane ApavAnI jarUra che. svAdiSTa padArthone ApaNe jyAre vicAra karIe chIe tyAre ApaNe mukhamAM zAthI pANI Ave che, tenuM kAraNu ghaNAne khabara nahi hoya, paraMtu te nirvivAda rIte siddha kare che ke mananA vyApAra zarIranA vividha rasane vadhAravAne athavA ghaTADavAne samartha che. avalokana karanAra sarvane spaSTa thayuM che ke nityanAM cIDiyAM manuSyanI pacanazakti sArI hotI nathI, ane tethI ja ghaNuM durbaLa manuSyonA saMbaMdhamAM ApaNe evuM vacana bolAtuM sAMbhaLIe chIe ke "enA baLelA svabhAvane lIdhe khAtAM pItAM chatAM paNa e zarIre lehI leto nathI.' AvA baLelA svabhAvamAM manuSyone AhAra barAbara pacIne tenuM rAdhira thatuM nathI, kAraNa ke mananA saMtApathI, jaTharamAMthI pAcaka rasa ocho kare che, eTaluM ja nahi, paraMtu te rasamAM te ja kAraNathI rAsAyanika pheraphAra thaI jAya che. saMtApathI UlaTI sthiti je prasannatA athavA AnaMda, te pAcanakriyAmAM zAthI madada kare che, te AthI spaSTa thayA vinA nahi rahe.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara 256, susta manavALA manuSyAnu yakRt susta thaI jAya che. te ja pramANe jaDatAvALuM acaMcaLa mana badhakAzane utpanna kare che. Anu kAraNa e che ke jyAre mana susta, jaDa, athavA acaMcaLa rahe che tyAre judAM judAM jJAnataMtuonAM cakre lagabhaga jaDa jevAM thaI jAya che, ane A jJAnataMtunAM cakrAnI zarIranA bhinna bhinna avayava upara ane temanA vyApAraupara sattA cAlatI hovAthI, teo jaDa thatAM zarIranA ghaNA bhAgeA jaDa thAya che. AthI magajanAM tema ja jJAnataMtunAM cakronAM saghaLAM custa puTane jAgrata karavAM,-temanAmAM caMcaLatA ANavI-e sArI pacanakriyA thavAmAM atyaMta madada karanAra che. 149 266. krAdha rudhiramAM 'yurika eNsiDa' (Uric acid, eka jAtanuM mUtramAM jaNAtuM jhera) ne utpanna kare che ane yurika eNsiDa saMdhivAne utpanna kare che. Ama chatAM sarva prakAranA saMdhivA kaI krAdhathI thatA nathI, paraMtu krodha parokSa rIte saMdhivAne utpanna kare che, tethI kadI krodha na karavA, e DahApaNubhareluM che. krAdhanA atyaMta prALa AvegA zarIranAM vada sAmaththAmAM avyavasthA ane kSeAbhane utpanna kare che. A sAmathyA pachI unmatta thaIne zarIranAM lAkhkho duLa puTAnA kSaya karI nAkhe che. A saghaLAM nAza pAmelAM puTA kacarArUpe lAhImAM bhaLe che, vadhAre nAnI raktavAhinIonA mArgone pUrI de che, ane vedanAne tathA sAjAne utpanna kare che. krodha vaLI rudhirane hadauparAMta uSNa kare che, hRdayanA vyApArane vadhAre che, ane zarIranA keTalAka bhAgamAM lohInI gatine atyaMta vadhArI mUke che, ane keTalAka bhAgamAM cheka ja maMda pADI nAMkhe che. paNa ATaluM ja karIne te aTakatA nathI, te zarIranAM chavaMda sAmarthyane kharekhara bALI nAMkhe che, ane tethI ja puSkaLa krodhanA aMtamAM manuSyane potAnA zarIramAM du LatAnu bhAna thAya che. 267. durAgrahane athavA hane athavA jakane dharanArA manuSya ajANatAM kudaratanAM sAmathyA~nA sAme thAya che, ane A rIte te sAmAne tenA niyamita vyApAra karavAmAM pratibadha kare che. jyAre mana kAI paNa prakAranI haThane athavA ADAI ne dhare che, tyAre tenA zarIramAM cAlatA pratyeka vyApAra thADA athavA dhaNA maMda paDI jAya che. AthI spaSTa thAya che ke haThIlu` mana mahattAvALuM thaI zakatuM nathI, eTaluM ja nahi paraMtu jyAMsudhI manuSya ne seve che tyAMsudhI tenA zarIranA paNa uttama prakAre vikAsa thaI zakatA nathI. 268. ganI athavA abhimAnanI vRtti zarIramAM kRtrima sthitine
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 149 utpanna kare che, ane A kRtrima sthiti visphoTaka, traNa, mAMsASuda vagerene prasaMge utpanna kare che. abhimAnathI bharelA manuSya jAte sudharIne potAnA zarIra. nA suMdara karavAno prayatna karato nathI, paraMtu potAnA zarIraupara keAI kRtrimatA umerIne suMdara dekhAvAnA prayatna kare che. zarIraupara kRtrimatAnI vRddhi karavAnI A IcchA ghaNI vAra eTalI te prabaLa ane UMDI thAya che ke tenAM zarIramAM ghaNAM ja UMDAM mULa na`khAya che. tema thatAM kudarata pote paNa mananI nakala kare che, ane zarIrapara rasoLI, traNa vagere kRtrima vadhArAne prakaTAvavAne prayatna kare che. dhaNe prasaMge, A prayatnamAM te saphaLa thAya che. Ama chatAM atra evuM kahevAno Azaya nathI ke jenA jenA zarIraupara AvA vyAdhi thayA hoya che tene tene te sarva vyAdhi abhimAnane dharavAthI thayA heAya che. AvA vyAdhi thavAnAM aneka kAraNe hAya che; paraMtu abhimAnanI vRtti, hAla zarIrano ghATa je prakAranA che, temAM 'ki umeravAno' vega zarIramAM utpanna kare che; ane A vega jyAre ghaNA baLavAna thAya che tyAre je karavA tarapha tenuM valaNa thayu hAya che, tene te utpanna karyA vinA rahetA nathI. A kAraNathI ApaNe saghaLA prakAranA gava ane mithyAbhimAnathI niraMtara dUra rahevu' joI e. 269. dveSanI vRttimAM chUTA karavAnuM sAmarthya raheluM hAya che, ane jyAre A vRtti atyaMta prakhaLa thAya che tyAre zarIranA pratyeka bhAgamAM te nyUnAdhika azamAM spaSTa thAya che. zarIramAM potAnAmAM virodha prakaTe che; sAmya TaLI jAya che; je sAmarthyarthAe saMpasa pIne kAma karavuM joIe, te parasparathI chUTAM paDI jAya che, ane ArAgyane, pUrNatAne, ane zAMtine je pUrNa aikyanI jarUra che, tevA pUN ayapUrNAMka zarIranA kAI paNa e vyApAra kAma karI zakatA nathI. sattama pariNAmane prakaTAvavAne mATe zarIranI ane mananI sadhaLI vastuoe aiyapUrNAMka kAma karavuM joIe, paNa dveSavRtti sane vikhUTAM pADI nAMkhe che, ane tethI te rAgane tathA niSphaLatAne khanene kare che. jete nyAyayukta krodha kahevAmAM Ave che, te krodha paNa, tenA hetu game te hoya, tApaNu, tevA ja pariNAma utpanna kare che. AthI krAdha kadI nyAyayukta hAI zakatA ja nathI. 270, paritApa athavA ciMtA puTAne cimaLAvI nAMkhe che, temane kANu karI nAMkhe che, ane temane hADakAnA jevA eka jAtanA padArthanA rUpamAM palaTI nAMkhe che. A kAraNane lIdhe ja ciMtA e vRddhAvasthAne ANunAra eka mukhya kAraNa
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150. [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara gaNAya che. jyAM ciMtA nathI tyAM zarIra upara karacalIo paDatI nathI. ciMtA jJAnataMtuo upara sAkSAta asara karIne temane narama karI nAMkhe che, ane tethI jJAnataMtuomAM pIDA thAya che, eTaluM ja nahi paNa jarAjarAmAM ciDAI javAya, e svabhAva thaI jAya che. vAtazulanuM ciMtA vinA bhAgye ja bIjuM kaI kAraNa hoya che, ane ciMtA jJAnataMtuonA jeTalA roga utpanna kare che, teTalA rogo bhAgye ja bIjA koI kAraNathI thatA haze. kheda, glAni, nirAzA, utsAhabhaMga, nAumedI vagere evI ja mananI bIjI sthitie paNa ciMtA jevA ja pariNAme ne prakaTAve che. jo ke kaMIka svArthane aMza temAM raheluM hoya che, te paNa te sarva, ciMtAnAM ja judAM judAM rUpa che. teone svabhAva manane bhegA karI nAMkhavAne che, eTaluM ja nahi, paNa zarIranI paNa tevI ja sthiti karavAno che. ciMtA zarIranA aNuone pUrve kahyuM, tema sUkavI nAkhe che, temane cimaLAvI nAMkhe che, ane kaThaNa karI nAMkhe che. AthI zarIramAM jaDatA AvI jAya che, ane A jaDatAne ApaNe bhUlathI ghaDapaNuM nAma ApIe chIe. ciMtAne samULa nAza kare, ane ghaNA lAMbA samaya sudhI yuvAna rahevAnuM kAma saheluM jaNAze. ra71. je vastuo ApaNA svAmitvanI nathI, te vastuonI IchAmAMthI IrSyA ane asUyA prakaTe che. A kAraNathI IrSAvALA manuSyane jaMtuonA saMbaMdhathI thanArA vyAdhio, cepI rege, mahAmArI vagere thavAne ghaNo ja saMbhava hoya che. IrSyA je vastunI ApaNane IcchA hoya che, te vastune ApaNAthI dUranI dUra rAkhe che, paraMtu jenI ApaNane icachA hotI nathI, te vastune ApaNuM prati AkarSa ANe che. IrSAvALA manuSya potAnA apriya svabhAvane lIdhe bIjAne aNagame upajAve che; tene apriya svabhAva tenA zarIrane durbaLa kare che ane saghaLI sArI vastuone tenI pAsethI bhagADI mUke che ane AjubAjunA pradezamAM cAlatA regene nabaLA zarIraupara ja jhaTa humale thAya che. 272. zeka zarIranA puTane kSaya karI nAMkhe che, ane temAM paNa magajanA paTane mukhyatve karIne kSaya karI nAMkhe che. zakano vicAra hAnisvarUpa che, ane sajAtIya sajAtIyane utpanna kare che tethI zekane vicAra jyAM jyAM pravarte che, tyAM tyAM hAnine prakaTAve che, arthAta te zarIranA sarva dhAtuone kSINa kare che. zakane sevanArA manuSyone temanA zarIramAM A prakAranI hAni thayAne anubhava thayA vinA rahetuM ja nathI, ane bIjA jenArAo paNa temanAM netramAM tathA
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnazi ] 151 mukhamAM paDelA khADAthI temanA aMtaHkaraNanI zokanimagna sthitine tatkALa kaLI jAya che. zAkathI kazo ja lAbha thatA nathI, paNa UlaTI sarva prakAre hAni ja thAya che. AthI zAkAzrune lohI nAkhavAM e ja sarvAMtkRSTa yuddhinuM cihna che; ane zokano kevI rIte jaya karavA, tenuM game te manuSya jJAna prApta karI zake ema che. 273. bhayanI vRttine sevavI e manane ayogyatAnI kRtrima sthitimAM mUkavA barAbara che. je manuSya bhayane seve che te acalapaNe potAnA sthAnamAM TakI zakato nathI, paNa zatrune AvatA dekhIne nAsavA mAMDe che, athavA to tene zaraNe jAya che. pratikULa sthitinA bhaya dharavA, e pratikULa sthitine potAnA mAthAupara saMpUrNa rIte caDhI besavA devA tulya che. pratikULa sthiti kharI na hoya paNa ApaNA mane kalpI kADhI hoya tApaNa tenA bhaya dharavAthI tevA ja pariNAma Ave che. jenA ApaNe bhaya dharIe chIe, tenA ApaNA manamAM UMDA saskAra paDe che ane manamAM jenA saMskAra athavA bIjaka paDe che, te pachI manamAM UgI nIkaLe che, ane ApaNA bAhya zarIramAM vRkSarUpe prakaTe che. A prakAranA niyama hovAthI jene ApaNe bhaya dharIe chIe, te ApaNA upara AvI paDe che. lokeAmAM paNa A ja bhAvane sUcavanArI kahevata cAle che ke ' je bhUtathI khIe che, tene te sathI pahelu vaLage che, ' arthAt vipattithI bhaya pAmanAra manuSya vipattine potAnA upara satvara AkaSI ANe che. bhayavALI sthitimAM thatI kriyA saMdA duLa hoya che, ane jyAre bhayanuM pramANa ghaNu vadhAre hAya che tyAre to te zarIrane zithila ane cheka ja khaLavinAnuM karI mUke che. jemane A sabadhamAM saMzaya rahetA hoya temaNe atyaMta bhayAkula manuSyanI pacana kriyA kevI thAya che, tenu nirIkSaNa karavuM. tene khAtarI thaze ke pacanendriyanA sadhaLA rasomAM bhaya kaeNvA bhAre rAsAyanika pheraphAra karI mUke che. mananI sadhaLI pratikULa sthitiomAM bhaya sauthI vadhAremAM vadhAre hAni karanAra che, ane tenuM kAraNa e che ke tenI aMtaHkaraNamAM ghaNI ja UMDI asara thAya che. ane jenI ghaNI UMDI asara thAya che, tenA ApaNA AMtara maneupara sadA ghaNA dRDha saMskAra paDe che. Ama chatAM, sarva kALa, sarvAMmAM pUrNa zraddhA dharavAthI bhayane ApaNA manamAMthI samULa nAza karI zakAya che. 274. pratikULa mAnasika sthitinI asara nivAravAne mATe, AMtara manaupara te sthitinI virodhI sthitinA saMskAra pADavA joIe. A prakAranA abhyAsa sevavAthI ayeAgya vicAra karavAnA svabhAva paNa thADA vakhatamAM chUTI jaze, ane vaLI anukULa mAnasika sthitinu baLa vadhaze.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra [ zrIvizvavaMdhavicAraratnAkara 275. yogya prakAranI anukULa mAnasa sthitio prathama te zarIranI avyavasthA TALIne tene vyavasthAmAM mUke che, ane pachI zarIramAM evA prakAranA rAsAyanika pheraphAra kare che ke jethI pachI dhIre dhIre sadhaLI Idriyo ane mAnasika zakitao pitApitAnA vyApAra saMpUrNa yathArtha prakAre kare che. svalpamAM, teo mananA ane zarIranA pratyeka bhAgane vizuddha karIne ane temano vikAsa karIne, UMcA prakAranA manane tathA zarIrane utpanna kare che. 276. yathArtha prakAranA mAnasa vyApAra karavAthI zarIra vizuddha karI zakAya che; ane Ama nitya cAlatAM jIvavAne AnaMda vadhato jata jaNAya che. vyAdhi, durbaLatA, ane zarIramAM becenI thavAne svabhAva ghaTI jAya che, ane AtmAne pitAnAM amaryAda sAmane bahAra jaNAvavAnAM sAdhana je A zarIra tathA mana che, te vadhAre ne vadhAre pUrNatAvALAM thatAM jAya che. 277. ghaNI vAra jene ApaNe bhUle kahIe chIe, te bhUla hatI nathI; mAtra ApaNI te samayanI dRSTine ja te bhUlarUpa jaNAvAthI ApaNe tenI bhUlamAM gaNanA karIe chIe. ekane je bhUlarUpa jaNAya che, te bIjAne sAcuM jaNAya che, ane ekane je sAcuM jaNAya che, te bIjAne bhUlarUpa jaNAya che. 278. koIpaNa kriyAne pariNAma jyAMsudhI hAnikAraka nathI Avyo, tyAMsudhI te kriyA karavAmAM te manuSya bhUla karI che, ema kahevuM, e DahApaNu bhareluM nathI. AraMbhamAM je bhUlavuM jaNAya che, te ghaNI vAra pariNAma AvatAM, atyaMta kharAmAM kharuM kArya jaNAya che. AthI bahAranuM svarUpa joIne kaI vAtane nirNaya bAMdhI devo, e bhulAvAmAM nAMkhanAra che. 278. eka zatakanI prajAe karelI bhUle kaI kaI vAra bIjA zatakanI prajAne guNakAraka thaI paDe che, ane te ja pramANe keI zatakanI prajAe vicArapUrvaka karelAM uttama kAma, bIjA zatakanI prajAne mahAhAnikAraka thaI paDe che. AthI bIjAomAM tathA ApaNAmAM je ApaNane bhUlajevuM jaNAtuM hoya te prati kSamA buddhi rAkhavI, ane tenuM vismaraNa karavuM, e lAbhakAraka che. A sAthe ApaNuthI banatuM sarvottama karavuM e adhika lAbhakAraka che. 28. ApaNuM pitAnA vividha dRSTibiMduthI beTI jaNAtI pratyeka vAta khoTI hotI nathI, mAtra pratikULa pariNAmane prakaTAvanAra bAbata ja khoTI hoI zake che, paraMtu ApaNe smaraNamAM rAkhavuM joIe ke pratikULa pariNAmane prakaTAva
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 153 nAra kaMI kriyA ja haMmezAM hotI nathI; aneka udAharaNomAM, kriyA ja beTI hoya che, mATe du:kha jaNAya che, ema kaMI hotuM nathI, paNa kriyAnA saMbaMdhamAM ApaNe khoTo vicAra karyo hoya che, tethI duHkha jaNAyuM hoya che ke manuSya yogya kriyA karatA hoya ane te paNa je te dhAre ke huM ayogya kriyA karuM chuM te te khoTA vicArane keTalAka pramANamAM utpanna kare che, ane tenA pariNAmamAM tene duHkha Ave che. kharI kriyA karavA chatAM paNa te vAta ApaNe jANatA nathI, ane ApaNe khoTuM ja karyuM che evuM dRDhapaNe mAnyA karavAthI ApaNA jIvanamAM pUrepUrAM pacIsa TakA jeTalAM duHkho ApaNe ApaNuM upara ANIe chIe. 281. paraMtu A uparathI ApaNe evuM anumAna kheMcI kADhavAnuM nathI ke khoTI kriyAne kharI kriyA ApaNe mAnIzuM te tenuM khoTuM phaLa ApaNane nahi maLe. koI paNa kriyAnA phaLamAM ApaNe vicArathI tilamAtra jeTalo paNa pharaka paDatuM nathIpaNa ApaNA vicAro navI kriyAone prakaTAve che, ane A kriyAo teo je prakAranI hoya che, te prakAranAM phaLane utpanna kare che. AthI koI kriyA kharI chatAM paNa jyAre te khoTI che, evo ApaNe vicAra karIe chIe, tyAre ApaNe eka navI khoTI kriyA upajAvIe chIe; ane je ApaNane duHkha Ave che, te A pAchaLathI upajAvelI khATI kriyAthI ja Ave che. ane A pAchalI mAnasa kriyA keI koI vAra eTalI te baLavAna hoya che ke sArI kriyAthI prakaTanArA sArA phaLane te sarva prakAre toDI nAMkhe che. 282. kevaLa zuddha niyamano bhaMga thayo che, evI tamArI khAtarI na thAya tyAM sudhI koI bhUlane, te bhUla che, e tamArA manane kadI paNa vicAra karavA na de; bhUvAnuM saMpUrNa vismaraNa karI devuM, ane ApaNA manane sudhAravAmAM ane tene nirdepa karavAmAM vRttine saMpUrNa aMze joDI devI, e ja yogya che. duHkhamAMthI bahAra nIkaLavAne TUMkAmAM TuMke rasto e che ke bhUlane bhUlI javI, ane kharuM kAma karavAmAM ApaNA sadhaLA baLane vAparavuM. 283. bhUlonA saMbaMdhamAM jayAMtyAM pAravinAne Thapaka ane upadeza ApavAmAM Ave che, ane lagabhaga saghaLA manuSya potAnA jANavA pramANe ane mAnavA pramANe je sauthI sAruM temane lAge che, te ja kare che. te upara ghaNuM ja thoDuM dhyAna ApavAmAM Ave che. saghaLI bAbatamAM ekamata thavAne mATe, ApaNe saghaLI bAbatone eka ja daSTibiMduthI jovI joIe; paraMtu prajAnA hAlanA vikAsamAM Ama thavuM saMbhavita nathI. paNa ATaluM te dareka 20
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara manuya jANI zake ema che ja ke pitAnA daSTibiMduthI pite je kaMI kare che, te karavAnA jema tene kAraNe hoya che, tevAM ja bIjAo paNa pitAnA daSTibiMduthI je kAma kare che, te karavAmAM temane paNa kAraNa hoya che. AthI spaSTa thAya che ke vicAranI koI paNa kharI zreNImAM te bIjAonAM kAme upara koI paNa prakAranI TIkAne vAstavika sthAna maLI zake tema nathI. 284. bhUlo saMbadhI vAta karavAthI manamAM khoTA vicAronA saMskAra paDe che. A saMskArane paripAka thatAM teo bhUle prakaTAve che. bhUlene bhaya dharavAthI ApaNe bhUla thavAnA mArgamAM ja ekadama dhasIe chIe, ane bhUle karIe chIe; ane kharI bhUla hoya, chatAM paNa je gaMbhIrapaNe ApaNe temane vicAra karIe chIe, te je kAraNathI bhUla thaI hoya che, te kAraNane ApaNe sthira karIe chIe, eTaluM ja nahi paNa sudhAro karavAnA kudaratanA pratyeka prayatnane pAcho pADIe chIe. 285. kSamA ApavI, e AvezathI prakaTa manobhAva nathI. e yathArtha zAstrAnukUla vicAra che-sAdhana che. kharI athavA khaTI, pratyeka bhUlane mATe pitAne tema ja bIjA pratyeka manuSyane tatkALa kSamA ApavAne abhyAsa, enA jevAM vizeSa lAbhakAraka A jagatamAM bIjAM DAM ja sAdhano haze. je manuSya tatkALa kSamA Ape che, te pratyeka pratikULa sthitimAMthI tatkALa mukta thAya che, kAraNa ke beTA kAmanI kSamA ApavI, eno artha ja e che ke manamAMthI kheTAnuM saMpUrNa abhAna karavuM. kSamAnA vratanuM sevana e zuddhi karanAra kriyA che, ane tenI zarIra tathA mana ubhayaupara uttama asara thAya che. 286. tamArAthI bane teTaluM sarvottama zuddha vartana karo, ane jyAre tamane samajAya ke koI kAryamAM tamArI bhUla thaI che, tyAre vadhAre sAruM vartana karavAne pUrvanA karatAM paNa vadhAre daDha nizcaya kare. tamArAthI thoDI bhUle thaze, ane jyAre thaze tyAre teo hAnikAraka phaLa upajAvaze te pahelAM teomAM sudhAro thaze. jenI ApaNane icchA hoya che, tenA tarapha jayAre ApaNe saMpUrNa tanamanathI AgaLa vadhIe chIe tyAre jenI ApaNane icchA nathI, tene ApaNe sarvadA ApaNA jIvanamAMthI nAza karIe chIe. 287. kazuM paNa nakAmuM gayuM, ema mAnaze nahi. je divase kaI paNa upayogI kArya thayeluM ApaNane jaNAtuM nathI, te divasa paNa prasaMge bIjA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacAraratnarAzi ] 155 davase prApta thayelI kAI moTI kAryasiddhinA hetubhUta hoya che. Agale divase zuM ja karavAmAM na AveluM hAvAthI bIje divase meTAM parAkrame dhaDavAnAM aneka udAharaNA che. 288. uparathI pravRttirahita dekhAtI sthitinA moTA bhAga, pravruttirahita hotA nathI. jIvananI sapATI zAMta jaNAtI hoya, paNa aMdaranA UMDANanA bhAgeA kaMI asAdhAraNanI taiyArI karatA hoya che. jeNe jIvanano sadupayoga karavAno nizcaya karyAM hoya che, ane tanusAra je vatA hoya che, tenA jIvanamAM A prakAranuM sadA khanyA karatuM ja hAya che. 289. vikAsane pAmatA manavALA puruSane ghaNI vAra evI kSA AvatI jaNAya che ke jemAM tene potAnAmAM rahelA sAmarthyanuM tathA pote prApta karelA guNAnuM bhAna jatuM rahyu hoya ema lAge che; AkhA zarIramAM zUnyatA bhAse che, ane huM jANe kaMI ja na hAuM, ane A jagamAM mArA kA ja upayoga na hAya, evuM tene bhAna thAya che. paraMtu A bhAna kevaLa uparaTapaketu, ane bhrAMtikAraka hoya che; ane buddhimAne tenA upara bilakula dhyAna na ApyuM joIe. AvI kSA sUcave che ke kudaratane sapATIuparanA jIvanane zAMta rAkhavAnI jarUra paDI che; ataranI UMDANanA agAdha pradezamAM kaMIka thatu hAya che. ane jIvananA sadhaLAM sAmarthyA~, te mahAna kAryamAM madada karavAne UMDAM pravezI gayAM hoya che. AvA samayamAM jo khAdya manane zAMta rAkhavAmAM Ave che te! aMdaranA bhAgamAM cAlatA mahAna kAmamAM DakhaLa thatu nathI; ane jyAre te kArya samApta thAya che, tyAre pUrvanA karatAM paNa vadhAre sAmarthya bahAra prakaTa thayAnuM bhAna thAya che. 290. AvI vilakSaNa kSaNA Ave che tyAre ghaNA manuSyo khaLAtkArathI kArya karavAnA prayatna kare che, paNa Ama karavuM e je sAmaththAnI hAla aMtaranA pradezamAM agatya che, temane sapATIupara ANavuM e che. vRddhinA niyamAthI je sAmA~ jyAM AkarSAI ne gayAM che, tyAM ja temane rahevA do, ane gheADA kalAkamAM pA pratyAdhAta thaze. navA jIvananuM bhAna thaze, mana pUnA karatAM vadhAre khaLavAna ane vadhAre tejasvI thaze, ane je kAma thADA samaya upara ApaNe karI zakyA na hatA, te kAma baLAtkArathI te samaye kayu hota ane jevuM thAta, tenA karatAM anekaguNa vadhAre sAruM thaze, eTalu ja nahi, paNa potAnI meLe anAyAsa thaI jaze. AthI, hAni thatI nathI, paNa sarva lAbha ja thAya che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara 291. kaI jANavA jevI uttama vAta ApaNuM jANavAmAM Ave che tyAre ApaNane ema thAya che ke A vAta thoDAM varSa pUrve jaNAI hota te kevuM sAruM ! je halakuM hatuM, tene ATalA divasa sudhI vyartha vaLagI rahyA, ane ATalAM varSa nakAmAM pANImAM gALyAM! paNa zuM e varSo ApaNe pANImAM gALyAM che? kadAca e varSomAM ApaNe vadhAre uttama jJAna prApta karI zakyA hota; ApaNAmAM vadhAre uttama jJAna prApta karavAnuM sarvadA sAmarthya che, paraMtu bhUtakALamAM ApaNe je anubhava karyo hoya che, te nakAme hote nathI. ApaNA vikAsamAM e anubhavanI ApaNane jarUra ja hatI, ane tethI e varSo pANImAM gayAM nathI. bhUtakALamAM ApaNane e anubhava na thayo hota, bhUtakALamAM je halakA prakAranuM ApaNe jANyuM hatuM, te je ApaNe jANavAmAM na AvyuM hota, te Aje je uttama vAta ApaNA jANavAmAM AvI che, te samajavA jeTaluM tathA tenI kadara karavA jeTaluM paNa Aje ApaNAmAM sAmarthya na hatA. AthI karIne pazcAttApanI kazI ja jarUra nathI; pahelAM Ama joyuM hota to kevuM sAruM thAta, evo udvega karavAnuM prayojana nathI. pazcAttApa ane uga karavAne badale ApaNe pratyeka prApta prasaMgane mATe paramezvarane akhaMDa upakAra mAnavo joIe. pratyeka prasaMgamAM ApaNuM hita karavAnuM sAmarthya raheluM che; pratyeka prasaMga ApaNane upayogI thaI paDavAne sajaja hoya che, ane tethI pratyeka prasaMgane mATe AbhArI thavuM e ja ApaNane ucita che. ra9ra. ApaNe ApaNAM varSo pANImAM gALyAM, e prakArano nizcaya sevyA karavAthI ApaNAM varSo pANImAM gALavAnI ApaNane Teva paDe che. je ApaNe karyuM hoya che, teno niraMtara vicAra karyA karavAthI tenuM te ja pharIne karavAno manamAM svabhAva baMdhAya che. ethI ulaTuM, hAlanI UMcI sthitie je prasaMgoe ApaNane pahoMcADyA che, te prasaMgane mATe Izvarano AbhAra mAnavAthI hAla karatAM paNa ApaNane vadhAre UMcI sthitimAM laI janAra prasaMgenuM ApaNe dvAra ughADIe chIe. ra93. pratyeka vastune mATe AbhAra mAnavAthI, pratyeka vastu jemAMthI utpanna thAya che, te mULanI ApaNe vadhAre samIpa AvIe chIe; ane pratyeka vastunA mULanI vadhAre samIpa AvavAthI pratyeka vastu ApaNane adhikane adhika pramANamAM maLavA mAMDe che. 294. jagatanA vicAramAM akhaMDa thatA pheraphArathI jeo vadhAre bIkaNa
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi]. 157 che, teone niraMtara bhaya rahe che ke rakhene ApaNe ADe mArge caDhI jaIzuM. teone kedanA paNa navA vicArone vAMcatAM zaMkA thAya che ke rakhene A vAMcIzuM te ApaNuM Aja sudhInA sevelA kalyANakAraka nizcaya badalAI jaze, ane ApaNe udhe raste deravAI jaIzuM. AthI teo pote nizcaya karelA vicAre vinA bIjuM kazuM jotA ke vicAratA nathI. vizALa jagatamAM kevI kevI navI vicArazreNIo nIkaLe che, thoDAM varSa Take che, vaLI badalAya che, vaLI navI nIkaLe che, tenA jJAnathI teo kamanasIba rahe che. paNa ApaNe je mAnIe chIe temAM ApaNA ADA mArge vahevAno bhaya rahyo nathI; paNa je ApaNe mAnIe chIe te pramANe ApaNe je vartana karIe chIe, temAM tathA ApaNA vicAro badalavAne jyAre ApaNe nizcaya karIe chIe tyAre tema karavAmAM ApaNe zo hetu che, temAM ApaNuM ADe mArge vahevAno bhaya rahyo che. jyAM sudhI jIvana, prema, ane satyane zodhavAne ApaNo uddeza che tyAM sudhI kaI paNa vicAranA kSetramAM pravezatAM ApaNane kazI ciMtA nathI; bIjAone moha pamADe evA vicAronA vizALa pradezamAM game teTalA dUra ApaNe pravAsa karI AvIzuMpaNa ApaNe kharA mArgamAM ja rahyA karIzuM. 295. AtmasaMyamanI arthAt manane vaza rAkhavAnI khUbI e che ke te be dhAravALA khaDUganI peThe bane rIte upayogamAM Ave che. manane vyApAra na karavo hoya tyAre vRttine kriyArahita rAkhavAnuM tenAmAM sAmarthya che, eTaluM ja nahi paraMtu jyAre manane kaI vyApAramAM jevuM hoya tyAre tenI saghaLI zaktione temAM joDavAnuM tathA jeTale samaya jovuM hoya teTalo samaya joDavAnuM tenAmAM sAmarthya che. ra96. jeNe pitAnA manaupara aMkuza prApta karyo che, evo puruSa je samaye, je kAma, jeTale samaya karavuM hoya te samaye, te kAma, teTale samaya karI zake che, paraMtu je kAma tene karavAnI marajI hotI nathI, te kAma tene karavuM paDatuM nathI, kAraNa ke je kAma tene je samaye karavuM hoya che, te kAma karavAne te samaye te AraMbha karI zake che athavA te te kAmane te samaye te aTakAvI zake che. ra97. AtmasaMyama siddha karanAra puruSanA manamAM kaMI paNa mRtavata athavA jaDavata hetuM nathI; pravRtti karavAnI jyAre jarUra paDe che tyAre pravRtti karavAne saghaLuM ja tatpara hoya che; paraMtu mananI kaI zaktinA vyApAranI jyAMsudhI jarUra nathI hotI tyAM sudhI te zakti zAMtapaNe tene adhIna rahe che, ane
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 [ zrIvizvavaMdyavicAraratnAkara kviArahita paDI rahe che. Ama chatAM, saMyamI puruSane pitAnA manane vazamAM rAkhavAne baLa vAparavuM paDatuM nathI. tene je karavuM hoya che, athavA nathI karavuM hatuM tene te saraLapaNe kare che athavA nathI karato. 288. bIjAonA khoTA jaNAtA vicAro athavA nizcayano tiraskAra na kare. tiraskAravRtti manane hAnine karanArI che, ane tethI kaI paNa vastuno tiraskAra karavAthI ApaNe ApaNuM pitAnuM ja ahita karIe chIe. 299, bIjA manuSyanI mitratA athavA prema ApaNA upara kAyama rahe, evI je ApaNI IcchA hoya te ApaNe irSyAna dharanArA na thavuM joIe. ImAM sAmA manuSyane ApaNI pAsethI dhakako mArIne vegaLA karavAnuM baLa raheluM che, ane tethI jo ApaNe tene sevIe che e te je manuSyane ApaNe atyaMta priya samajIne niraMtara ApaNI pAse rAkhavAne icachIe chIe tene paNa te dhakko mArIne ApaNAthI dUra kADhI mUke che. ISya ApaNuM aMtaHkaraNamAM azAMti utpanna kare che, eTaluM ja nahi, paraMtu ApaNI AjubAju prabaLa virodhI vAtAvaraNa utpanna kare che, ane AvA vAtAvaraNamAM rahenAra koI paNa manuSyane mitro lAMbo vakhata, tenA mitra rahI zakatA nathI. mane AkarSavAnI tema ja dhakko mArIne vegaLA khaseDavAnI ema be prakAranI kriyA ekI vakhate karI zakatuM nathI. IrSAnI ane adekhAInI khaTAzathI jayAMsudhI ApaNuM mana tathA zarIra bharelAM hoya che, tyAM sudhI ApaNe koIne prema saMpAdana karI zakatA nathI tathA ApaNA manamAM mAdhurya AvatuM nathI. 300. hAla tame cho tenA karatAM vadhAre moTA thAo, ane je tamAre joItuM haze te tamane maLaze tamAro uddeza saphaLa thaze; tamArA lakSyasthAne tame pahoMcaze. tamArI dhAraNAone siddha karavAmAM jo tame niphaLa thayA che te tenuM eka ja kAraNa che ane te e ke tame bahu ja nAnA rahyA che, paraMtu tame Iccho tevA moTA thaI zake ema che, e jANIne tame prasanna thaze. - 301. tamArAmAM mahattAne prakaTAvo, ane tamArI laghutA jatI raheze. tamArAmAM gupta rahelI mahattAne jema jema tame bahAra kADhatA jaze, ane tene anubhava karatA jaze, arthAta jema jema tame Adhika moTA thatA jaze tema tema sarva prakAranAM baMdhane, sarva prakAranI vipattio, sarva prakAranA rogo, sarva prakAranI vyathAo, sarva prakAranI niSphaLatAo ravalpamAM je je tamane nathI gamatuM te te sarva tamArA jIvanamAMthI nAza pAmaze. AmAM na samajAya evuM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 159 kazuM ja nathI. jema jema prakAzanuM baLa vadhe tema tema aMdhakAra ocho thavo ja joIe. 302. pUrva zatakakaratAM A zatakamAM aneka manuSyanAM mana jAgrata thavA mAMDyAM che, ane je kUMcI meLavavAthI hAla je teo jANatA nathI, paNa jene jANavAnI hAla teonAmAM prabaLa icchA praSTI che, te jANavAne teo zaktimAna thAya ema che, te cIne prApta karavAne teo sarva prayatna karI rahyA che; ane jema haMmeza bane che tema A kUMcIne mATe teo gaganane khUMdI vaLyA che, paraMtu pheMcI te teonA paga AgaLa ja sarvadA paDI rahelI hoya che. 303. te kUMcI A che; vadhAre mahAnane jANavAnI je ApaNI icchA hoya to ApaNe ApaNI mAnasika egyatAne vadhAre moTI karavI joIe. nAnA mane arthAt ochI zaktivALA mane jIvananAM rahasya samajavAno prayatna kare, e nakAmo che; ane te paNa ApaNAmAMnA ghaNA A ja prayatna karyA kare che, ane tene pariNAma e Ave che ke ApaNe vAte ghaNI karIe chIe, paNa ApaNane anubhavajJAna ghaNuM ja ochuM che. 304. je viSaya jANavAnI hAla ApaNane IcchA che, te viSaya je ApaNane na samajAte hoya te ApaNe nizcaya karavo joIe ke te viSaya samajavA jeTaluM ApaNuM mana moTuM nathI; te ghaNuM ja nAnuM che. je doSa che te A sthaLe ja rahelo che. AthI jJAna mATe, anubhavane mATe, satyane mATe ApaNA laghu manane hadauparAMta mahenata ApavAne badale ApaNe ApaNAM manane moTAM karavAno ane temane vikAsa karavAne tatkALa prayatna karavA mAMDa joIe. jyAre mana vadhAre vistAravALuM thAya che, tyAre te vadhAre jJAnane saMpAdana karI zake che; paNa jyAM sudhI te nAnuM rahyA kare che tyAM sudhI te vadhAre jJAnane saMpAdana karI zakatuM nathI. 305. jJAnane zodhavAnI ApaNe jarUra nathI; anubhavajJAnane mATe AMkho tANavAnI ApaNe agatya nathI. vistAra pAmatA-vRddhine pAmatA manamAM adhika ane adhika satya potAnI meLe prakAzane pAmatuM jAya che; ane jema kAcanI havelI game teTalI moTI hoya te paNa sUryane temAM pitAne prakAza bharavAnuM sahaja che, tema manue pitAnuM mane game teTaluM moTuM karyuM hoya to paNa temAM satyane pitAne prakAza bharavAnuM sahaja che.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 [ zrI vizvavadhavicAraratnAkara 306. je kAMI ApaNe jANavuM hoya te sarva ApaNA aMtaHkaraNamAM prakAzavAne A jagatamAM taiyAra che, paraMtu jayAM sudhI te jANavAnA sAmarthyane vikAsa karavAmAM ApaNe pramAda sevIzuM tyAM sudhI ApaNe ajJAnamAM ja gothAM khAdhA karIzuM. Ama hovAthI A sarva, mAnasika yogyatAupara, samajazaktiupara, buddhiupara, AMtara daSTiupara avalaMbIne raheluM che. satyane mArga kAI evo gupta ane agamya mArga nathI ke paramezvaranA anugrahapAtra mAtra thoDA ja manu tene jANI zake. A mahAna mArga te bIjuM kaMI ja nathI, paNa mananI vRddhi karavAne, manane vikAsa karavAne, manane keLavavAne mArga che. jenuM mana vikAsane pAmyA kare che, te manuSya tene hamaNAM ja je jANavuM hoya che, te jANe che, kAraNa ke jANavAnI tenI IcchA jeTalA vegathI vRddhine pAme che, teTalA ja vegathI tenI jANavAnI yogyatA paNa vRddhine pAme che. 307. pratyeka manuSya potAnA manane vikAsa karI zake ema che; ane tema karavAnA ghaNAM mArga ane rIte che; paraMtu rAuthI sahelAmAM sahelo mArga e che ke je thoDI vAre ApaNane sAcI jaNAI hoya temane ApaNe nityanA jIvanamAM AcAramAM mUkavI. A mArga jema sahelAmAM saheluM che, tema sarvottama paNa che, kAraNa ke koI vAtane AcAramAM utAravAne mATe je baLane ApaNe upayoga karIe chIe te baLa ApaNAmAM niraMtara pUrNa rIte vRddhi pAme che. je ApaNe jANatA hoIe, tene AcAramAM mUkavuM, e ja vadhAre jANavAnA sAmarthyanI vRddhi karavA mAge che. A ja manano vikAsa karavAnI, mananI yogyatA vadhAravAnI, mananI vRddhi karavAnI kUMcI che. jJAnane mATe athavA hAla je tame jANatA nathI te jANavAne mATe hAyavarALa karavAmAM nakAme samaya na gALe. hamaNuM tame kaMIka jANo che, te kaMIka, bhale game teTaluM nirmAlya hoya te paNa tene AcAramAM mUke. Ama AcAramAM mUkavAthI, tame jANelI vAtathI vadhAre UMcI vAta jANavAnuM tamArA manamAM sAmarthya Avaze; pachI te vadhAre UMcI vAtane pAchI AcAramAM mUke. Ama thatAM tamArA mananuM, tethI paNa vadhAre UMcI vAta jANavAnuM sAmartha thaze. pAchI A "tethI paNa vadhAre UMcI vAtane AcAramAM mUke, eTale vaLI tamAruM mana adhika vikAsane pAmaze, Ama te nitya vikAsa pAmatuM jaze, te eTale sudhI ke je vAta tene jANavI haze tene te samajI zakaze; tene kazuM ja agamya nahi rahe. 308. jyAre tamAruM mana tamArA ucca uddezane tyajIne ADuM avaLuM bhaTakatuM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 161 tamane jaNAya, ane UMcI bAbatamAM prema karavAne badale halakA viSayomAM ramavA mAMDe tyAre tamArI vRtti AMtara mana upara nAMkhaje, ane tyAM je mahAna sattA rahelI che, tene jAgrata karavA prayatna karaje. tamArA AtmasvarUpanuM bhAna karavAnA prayatna karaje, ane tamArA saghaLA vicArane nIcenA pradezamAMthI lAvI lAvIne AtmAnA uccapradezamAM sthApajo. jene tame anubhava karavA icchatA ho, tenuM punaH punaH daDhatAthI raTaNa karaze. ane je sthitimAM tamArI IcchelI vastune tamane anubhava thAya, te ucca sthitimAM tamAruM mana alpa samayamAM Avaze. A prakArane niyama che, ane A niyamanuM AgrahathI pAlana karanAra game te manuSya nIcA pradezomAM bhaTakatA pitAnA manane rekIne UMcA pradezamAM sthApavA samartha thaze. 309. pratyeka vicAramAM tenuM pitAnuM vAstavika baLa hoya che, paNa te baLane vastuo upara, sthiti upara ane AjubAjunA prasaMge upara kadI paNa na vAparavuM joIe. vicAranA baLane ApaNA pitAnA baLanI vRddhi karavAmAM ApaNe pitAne vikAsa karavAmAM ja-upayoga karavo joIe. ApaNe pitAnA baLanI vRddhi karavAnI IcchAthI ApaNuM vicAranAM saghaLAM sAmane ApaNA pitAnA prati ja vALavAM joIe; ane Ama karavuM, e tamArA vicAranA baLane sadupayoga karyo gaNAya che. bahAranI sthitione athavA vastuone pitAne vaza vartAvavAne mATe vicAranA baLano upayoga kare, e tene du5yoga che, ane kSaya che. paraMtu manuSyone mATe bhAga Ama karavAne ja prayatna kare che, ane te kAraNathI te ghaNuM ja DuM siddha kare che. 31. pratikULa prasaMgone joIne uga dharavAmAM, nirAza thavAmAM, athavA hiMmata hArI javAmAM kaIne kaze ja lAbha nathI. hiMmata hArI janAra manuSya pate durbaLa manane che, evuM siddha kare che, ane durbaLa mana prApta saMkaTonI sAme kadI paNa bAtha bhIDI zakatuM nathI. pitAnI hiMmatane, pitAnA nizcayane, pitAnI prasannatAne, ane pitAnI zraddhAne TakAvI rAkhanAra mana ja pratyeka vipattine jaya karI zake che, kAraNa ke AvuM mana ja sarvadA baLavAna rahyA kare che. niSphaLatA prApta thavAnuM mukhya kAraNa, duHkhanAM vAdaLAM jhajhUmI rahyAM hoya che te samaye hiMmata hArI javI, e che, paraMtu A pramANe hiMmata hArI javAthI mane evuM te dubaLa thaI jAya che ane gabharAI jAya che ke tenAmAMthI tenuM sAmarthya ane vivekazakti jatAM rahe che. Ama chatAM A baMnenI duHkhanA samayamAM ja ApaNane kharI 21
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 [ zrI vizvavaMdavicAraratnAkara jarUra te hoya che. A kAraNathI game tema thAya to paNa ApaNe vipattinA anumAnathI kadI paNa hiMmata hArI javI na joIe, athavA DhagalA jevA thaI javuM na joIe. 311. duHkhanA vakhatamAM hiMmata hArI na javAya, paNa hiMmata rAkhI zakAya eTalA mATe ApaNe jANavuM joIe ke je ApaNe manaupara leIzuM te game tevI vipattinI sAme bAtha bhIDavAnuM ApaNamAM pUrNa sAmarthya che. vaLI ApaNe smaraNamAM rAkhavuM joIe ke niSphaLatA e zuM che, evA zabdo je kadI paNa uccAra karatA nathI, tene pratyeka vastu sAhAya Ape che. duHkhanAM caDhI AvelAM kALAM vAdaLAMmAM tamane prakAzanuM kiraNa ne jaNAya te vAdaLAMnI aMdara thaIne pelI pAra daSTi nAMkhaje. tyAM tamane atyaMta tejasvI prakAza dRSTie Avaze. vaLI bahAra tamane tejasvI kiraNe na jaNAya te tamArA pitAnA manamAM tame atyaMta tejasvI prakAza utpanna karI zake ema che. kalpanAvaDe A prakAza utpanna kare, ane temAM tamArA manane ekAgra karavAthI alpa samayamAM tamArA manane aMdhakAra naSTa thaI tamArI samagra vRttio prakAzita thaI jaze ane tamAre aMdhakAramAM bAtheDiyAM mAravAM chUTI jaze eTaluM ja nahi paNa tamAre bhaviSyane mArga paNa tamane atyaMta spaSTa thaze. 31ra. jyAre tamane vipatti samIpa AvelI jaNAya tyAre tame pote sarva prakAre sarvottama thAo. jo tame sarvottama thaze te tamAro vAMke divasa pharavA mAMDaze; paNa je tame bagaDatA cAlaze, ane nIcI ane vadhAre nIcI bhUmimAM UtaratA jaze te tamAre kevaLa vinAza thatA paryata tamArA divaso vadhAre ane vadhAre bagaDatA cAlaze. smaraNamAM rAkho ke tamArA jIvanamAM je kaMI bane che athavA nathI banatuM, te tamArA vartana pramANe ja bane che, athavA nathI banatuM; AthI tamAre niraMtara vadhAre UMcI ane UMcI bhUmikAmAM caDhavuM joIe ane pratidina vadhAre zraddhA, vadhAre nizcaya, vadhAre prasannatA, vadhAre hiMmata, vadhAre utsAha, vadhAre vIrya ane vadhAre vizuddhi dharyA karavAM joIe. jyAre zraddhA Dagumagu thatI jaNAya tyAre pUrva karatAM paNa vadhAre zraddhAne dharo; UMce caDhe, ane vadhAre UMcA ane vadhAre baLavAna vicAronA pradezamAM nivAsa kare, ane mananI tathA AtmAnI vadhAre ucca zaktio prati manane vadhAre pUrNa rIte abhimukha rAkho. ane A saghaLuM karavA sAthe paramezvaranA upara AdhAra rAkho. paramAtmAmAM pUrNa abhedanA bhAnapUrvaka jIvana gALyA vinA koipaNa manuSya sarvottama thaI
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 163 zakatA nathI. A kaI kalpanA nathI, athavA adhazraddhAthI TokI besADelA siddhAMta nathI, paraMtu yathA zAstrIya nizcaya che. 313. tamAro icchelA viSaya tamane na maLe tyAre khedane dharatA manane tatkALa tema karatAM roko. vANIupara evA aMkuza mUkI do ke kAI kALe paNu te gAyanA udgAra na kADhe; kAraNa ke sava prasaMgeAmAM ane sarva samayeAmAM sarvAMttama rahyA karavAthI ja tamane vadhAre sArAnI avazya prApti thAya che. khedane gharavAthI padArthAMuparanA ApaNA aMkuza ApaNe kheAI besIe chIe, ane te aMkuzane pAchA prApta karavAmAM ghaNA samaya jAya che, ane ghaNA navA prayatna karavA paDe che. paraMtu pUnA jevA ja dRDha nizcayavALA ane zraddhAvALA rahyA karavAthI pUrva nA karatAM vastuoupara ApaNane vadhAre baLavAna aMkuza prApta thAya che, ane Ama thatAM ApaNe sikaMdara pharavAmAM mAtra thoDo samaya ja vItavAnI pachI agatya rahe che. 314, A jagamAM vyavahAramAM ApaNane je je vastu maLe che, te sa mATe ApaNe manuSyajAtiupara thoDA athavA ghaNA AdhAra rAkhavo paDe che. AthI jenA jenA sabaMdhamAM ApaNe AvavAnuM thAya te sanI sAthe yogya prakAre sabadhavALA thavAnI ApaNane atyaMta agatya che. jyAre lokAsAthe ApaNA sabaMdha thAya tyAre ApaNAthI bane teTaluM sarvAMttama vana ApaNe temanI sAthe calAvavu joIe, nahi te teo ApaNI sAthe sarvAMttama vana avazya nahi ja lAvavAnA. bIjAnA ApaNAmAM vizvAsa bese evuM vata'na ApaNe rAkhavu oie, ane ApaNe ApaNA sabaMdhamAM AvanAra pratyeka manuSyane ApaNI yAgyatA batAvI ApavI joIe; paraMtu udAsa, ugni ane duHkhI caherAthI pharanAra manuSyamAM kAI nA vizvAsa besatA nathI, te ja pramANe 'A karatAM te mane meAta AvyuM hota to sAruM thAta ' evA bhAvanAM vanA melIne tathA vana karIne sanA upara potAnA ka'TALeA darzAvanAra manuSya bIjAne potAnI yogyatA darzAvI zakatA nathI. jagat zraddhAvALA, vipattithI dukhI na janArA, ThelA viSaya na maLatAM lAMkhuM mukha karI na raDanArA, ane jema parAbhava maLe tema vadhAre AgrahathI, utsAhathI ane dRDha nizcayathI prayatna karanArA manuSyA joIe che; ane AvA ja manuSyane te potAnI uttama ane vahAlAmAM vahAlI vastuo paNa Ape che. 315. je manuSya khIjAnA samabhAvathI athavA dhyAthI athavA karuNAthI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ zrAvinavavadhavicAraratnAkara vijayane prApta karavAnI AzA rAkhe che, te manuSya niSphaLa jAya che. duHkhamAM bIjAnI dayAnI tamAre jarUra che, evuM jagatane jaNAtAM teo tamane nAlAyaka gaNe che, ane nAlAyakane je pada ucita hoya che, te padamAM ja teo tamane mUke che. yogyatA ja ApaNane vadhAre UMcuM pada Ape che, kaMI dayALu manuSyanI dayA prakaTAvanArA zabdo dIna mukha karI bolavAthI, te zabdo vadhAre UMcuM pada ApatA nathI. yogyatA ja udayane athavA sukhane ApanAra che, kaMI udAra manuSyone karelI dInatAthI bharelI arajIo nahi. svalpamAM je te sarvottama thAya che, ane sarvottama thaIne bIjAo sAthe sarvottama vartana calAve che, tene ja sAmuM sarvottama sukha maLe che. 316. mArA upara dayA kare, mArA upara kasaNuM kare, mArA pApIne sAmuM juo, ema rAtridivasa ghaMTITaMkAre calAvanAra ane sAmAnA anugrahane IcchanAra manuSyane anugrahanI prApti thatI nathI, paraMtu je niraMtara mAyALu vartana rAkhe che, tenA prati ja sarva, adhikamAM adhika mAyA darzAve che. kakaDA roTalAne mATe mahelAomAM karuNa svarathI pikAra mAratA pharatA bhikhArIone juo ane khAtarI karo ke dayAne mATe dayAnI yAcanA karavAthI dayAnI prApti thAya che ? yogyatA prApta karavAthI ja bIjAo ApaNA upara prema, dayA, karaNa, je kaho te, kare che. bIjAonA upara samabhAva darzAvavAmAM kadI paNa pAchI pAnI na karavAthI ja, bIjAo ApaNA prati vAstavika samabhAva darzAve che. 317. kyAM javuM ane zuM karavuM, tene kaze paNa upAya tamane na sUjhe tyAre nizcaya karajo ke tamAruM aMtaHkaraNa vikaLa thayuM che. A prasaMge zAMta thAo. netra mIcI aMtaHkaraNamAM UMDA Utare, ane mananAM bAhya taphAne saghaLAM bhUlI jaIne tyAM pravartatI apUrva zAMtimAM vilIna thAo. kyAM javuM ane zuM karavuM, te tamArA aMtaranA UMDA bhAgamAM spaSTa che, paNa tephAnI pavanamAM puSkaLa hileLe caDheluM mana tene jevAne asamartha thaI gayuM che. 318. dararoja savAre thoDo samaya, athavA vadhAre sAruM te e che ke savAre, bapore, sAMje tathA rAtre sUtI vakhate ema cAra vAra thoDe thoDe samaya, aMtaramAM UtarI prazAMta paDI rahevAne abhyAsa keIe kadI paNa choDI devo na joIe. divasamAM prasaMgopAtta aMtare AMtare vicAranA vegane saMpUrNa zamAvI daIne manane akriya rAkhavAthI mana zuddha thAya che, tathA vicAranuM baLa
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraratnarAzi ] 165 vadhe che. vaLI tethI ApaNuM sAmarthyanI paNa vRddhi thAya che, kAraNa ke AMtara jIvananI prazAMtimAM praveza karavo, eno artha e che ke paramAtmAne agAdha sAmarthyane sparza kare. 319. pratyeka manuSyanAmAM, tenA vartamAna vyavahArane te barAbara calAve e sIdhe rasto darzAvanAra joIe teTalI buddhi hoya che, ane A buddhine je gabharAvI nAMkhavAmAM na Ave te te bhAgye ja bhUla kare che. paraMtu te niraMtara pitAnA mananA prakAzane DahoLI nAkhe che, ane tethI tenAthI thatI saghaLI bhUle doSa te A prakAzanI apUrNatAnA upara nAMkhe che. AthI prakAzanA sAmarthyane vadhArIne prakAzanI apUrNatAne sudhAravAne te prayatna kare che, paNa tema karavAthI te ulaTI vadhAre bhUla kare che; kAraNa ke jyAM sudhI sAmarthya ADe mArge vahetuM hoya che tyAM sudhI jema tene vadhAravAmAM Ave che, tema te vadhAre ADuM jAya che. AvA samayamAM prazAMta thaI javuM, e ja upAya che. manamAM jhagajhagatA jyotine zAMtithI prakAzavA de, ane tenAM kiraNo tamArA vartamAna jIvananA sarva prasaMgone prakAzita karaze. buddhinA sAmarthyane tamAre vadhAravAnI jarUra nathI, paNa manamAM cAlatI dhamAdhamane ochI karavAnI jarUra che. aMtaramAM UtarIne zAMta thatAM zIkhe, ane tamane samajAze ke tamAruM mana eka camatkArika vastu che, ane tamArA vyavahAranA game tevA gUMcavADA bharelA pranano niveDo ANavAnuM tenAmAM sAmarthya che. 320. ApaNA jIvanamAM prasaMge evI paNa kSaNo Ave che ke je samaye A jagatamAM ApaNane kazuM ja sAruM lAgatuM nathI, paraMtu Ama lAgavAmAM doSa kevaLa ApaNuM daSTine che. jayAre UMdhI daSTithI ApaNe jagatane joIe chIe tyAre dareka vastu ApaNane UMdhI lAge che; jyAre ApaNe aMdhArAmAM beThA hoIe chIe tyAre ApaNane badhuM aMdhakAramaya ja bhAse che. paraMtu prakAzamAM ApaNe AvI zakIe chIe, eTaluM ja nahi paNa sarvadA prakAzamAM rahI zakIe chIe; ane jyAre ApaNe niraMtara prakAzamAM rahIe chIe tyAre ApaNane pratyeka vastu sArI lAge che. 321. jyAre ApaNI dRSTi sarvavyApaka caitanyaprati athavA paramAtmA * aMtaramAM UtaravAnI kriyAnA vadhAre savistara varNanane mATe vAMco 'acAtmabalapaSaka graMthamAlA--prathama akSaH mUlya rU. 1-8-0.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara prati rahe che tyAre pratyeka vicAra, pratyeka kriyA ane pratyeka anubhava ApaNA jIvanane unnata kare che. AvI dRSTine kazuM ja khATuM jaNAtu nathI, paNa UlaTu sarva AnadarUpa ja jaNAya che. manuSyanI A prakAranI dRSTi tenA zarIranI, mananI ane AtmAnI nira Mtara unnati sAdhyA ja kare che. A dRSTi samAMthI zubhane ja zeAdhI le che, ane temAM Anadamagna rahe che. 322. jo ke sukhane mATe prANIoupara ke padArthoMupara AdhAra rAkhavAnI ApaNe kazI ja jarUra nathI teApaNa ApaNuM mana jyAre anukULa dRSTivALuM athavA sukhamaya sthitimAM hAya che tyAre prANImAtranA ane padArtha mAtranA sabadhathI ApaNane sukhaUpaje che. AthI e siddha thAya che ke ApaNA manamAM je hAya che, tene ja ApaNe khAdya jagamAMthI haMmezAM grahaNa karIe chIe. ApaNA manamAM jo duHkha hoya che te| AkhA jagamAM jyAMtyAM ApaNane duHkha ja jAya che, ane te ja pramANe ApaNA manamAM je sukha hoya che te ApaNane sa`tra sukha ja jaNAya che. 323. sukhane mATe viSayAupara je manuSya AdhAra rAkhe che, tene sukhane ApanAra viSayA kyAMhi paNa jaDatA nathI; para Mtu jyAre te potAnA aMtaramAM sukhane saje che, tyAre tene sukha ApanAra vastune ja te potAnA prati AkSe che, ane te ja vastuo tene prApta thAya che. tamArA aMtaramAM je prakAranuM manorAjya tame akhaMDa anubhavA che, tene ja khAghu jagamAM tame sthUla rUpe pratyakSa karI che. 324. khArthe jagamAM kaMI pheraphAra karavAnI tamArI icchA thAya te prathama te pheraphAra karavAnA AraMbha tamArA AMtara manamAM karo. akhaMDa vRddhinA ane unnatinA A mukhya ane prathama niyama che. jevA tame bahAra dekhAvA IcchatA ha| tevA prathama tame aMtaramAM cA, ane khAdya jagatane jevuM karavA tame cchatA haze tevuM karavAnuM tamArAmAM baLa, buddhi ane yogyatA Avaze.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddhi cAraratna ApaNu karatAM vadhAre caDhiyAtI vyakti upara AdhAra rAkhavo, athavA tene Azraya Iccha, e ApaNane pitAne durbaLa karanAra che, paraMtu ApaNA karatAM vadhAre caDhiyAtI vyaktimAM ameda thaIne rahevuM, arthAta te caDhiyAtI vyakitamAM ApaNuM maryAdAvALuM pitApaNuM gALI nAkhI, temAM ekAkAra thaIne rahevuM, e ApaNane adhika balavAna karanAra che. A vyakti ApaNA karatAM mabaLa athavA adhyAtmabaLamAM caDhiyAte manuSya hoya, deva hoya, Izvara hoya ke paramAtmA hoya te paNa te sarvanA saMbaMdhamAM A ja niyama lAgu paDe che, ane te e ke kaIne AdhAre rahevuM, e ApaNane durbaLa karanAra che, ane te kaImAM abhinna thaIne te rUpe ja vartavuM, e ApaNane sabaLa karanAra che. gustA upara AdhAra rAkhavo, e laghutA ANanAra che; gurutAmAM tanmaya thaI rahevuM, ane tevA bhAnapUrvaka kriyA karavI, e pitAnI unnati karanAra ane aMtamAM pitAnAmAM gutA ANanAra che. paramAtmAmAM jyAre ekAkAra thaIne ApaNe rahIe chIe, ane huM ja paramatatva chuM, evuM bhAna karIe chIe tyAre paramAtmAnA sarvotkRSTa guNadharmo sAthe ApaNA manane saMbaMdha thavAthI te dharmo ApaNuM manamAM Ave che; ane ApaNA manamAM AvelA A dharmone jayAre ApaNe vividha vyavahAra sevatAM AcAramAM mUkIe chIe tyAre te dharmo pachI ApaNe potAnA ja svabhAvadharmarUpa thaI jAya che. A pramANe ApaNuM jIvatva haThatuM jAya che, ane ApaNAmAM brahmatva prakaTa thatuM jAya che. asAdhAraNa vijya athavA lAbhanI prApti mATe be vastunI agatya cheHprayatna karavAnuM agAdha sAmarthya, ane te sAmarthyane kriyA vaDe upayoga. agAdha sAmarthya paramezvaramAM potAnA abheda bhAvanuM bhAna karavAthI Ave che, ane te bhAnapramANe vartana karavA mAMDavAthI te sAmarthyane upayoga thato anubhavamAM Ave che. jeo pitAnA chavabhAvanuM ja niraMtara bhAna sevyA kare che, ane tethI AgaLa eka tasu paNa vadhatA nathI, teo pitAnA jIvatvanI pAchaLa rahelA anaMta zivatvamAM pitAne abheda karavAthI kevA asAdhAraNa lAbha thAya che, tene jANatA nathI. teonI zaktio janmathI te maraNapayaMta maryAdAvALI ja
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 [ zrI vizvavaMdyavicAraratnAkara rahe che. amaryAdamAM ekAkAra na thavAthI amaryAdanA dharmo temanAmAM pratA nathI. ethI UlaTuM jeo pitAne maryAdAvALA jIvane mithyA mAne che, ane amaryAda zivatvane ja sAcuM mAne che, ane tema mAnIne temAM vAraMvAra pitAnA huMpaNAne ekAkAra karavA prayatna sevyA kare che, teo divase divase amaryAdanA dharmone pitAnAmAM prakaTAvyA vinA rahetA nathI. manuSya game te buddhimAna athavA sattA saMpanna hoya to paNa amaryAdaAgaLa tenI buddhi ane sattA samudranA bindujeTalI che; ane AthI amaryAdanI pitAnA eka paNa vyavahAramAM upekSA karavI e tene pitAne ja hAni karanAra che. pitAnA maryAdAvALA sAmarthya upara AdhAra rAkhavo, ane te AdhAra paNa jyAre A maryAdAvALuM sAmarthya amaryAdamAM ekAkAra thavAthI prativarSa vadhatuM javAnA sarva saMbhavo chatAM paNa rAkhI rahe, enA jevI mUrkhatA bIjI eke nathI. sthala zarIranuM abhimAna tyajI sUkSma ane kAraNa zarIramAM sthira thatAM paNa jyAre ApaNane ApaNAmAM AzcaryakAraka zaktio prakaTelI bhAse che, te pachI mahAkAraNa zarIramAM ane tenAthI paNa pAra amaryAdamAM ApaNuM huMpaNane sthira rAkhavAthI ApaNAmAM zuM zuM aizvarya prakaTavAM asaMbhava che, tenuM uttara jaDatuM nathI. ananya bhakti sAdhavAnuM, athavA pitAnuM huMpaNuM vilAvIne paramAtmAmAM abheda thavAnuM sanzAstro je niraMtara prabodhe che, tenuM kAraNa A ja che. paramAtmAmAM abheda e paramAtmAkAra ja kare che. bhakti, yoga ane tatvavicArano pariNAma A abhedamAM ja Ave che. AdhAra rAkhavo, e bhaktine eka prakAra che, paNa sarvottama nahi ja. ameda sthitimAM AvavAnuM e pagathiyuM che. zrI kaNa kahe che ke bhakto mane priya che, paNa tatvajJa arthAta mane pitAnA rU5 jenAra te mAruM svarUpa ja che. huM ane te eka ja chIe. maryAdAvALA huMpaNAmAM rahIne kaI kriyA na kare, paNa amaryAdamAM hune vilAvI, tevA bhAnathI kriyA kare. avakAzanA samayamAM vAraMvAra amaryAdamAM ekAkAra thaIne tyAMthI sAmarthyane saMpAdana karI vyavahAra kare. pitAne kuka kadI paNa na dhAre, paNa zudranI pAchaLa mahAnane joIne tathA jANIne te kSudrane mahAnarUpa karI mUke. AvI rIte ja unnati pAmI zakAya che.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ chapAya che !! chapAya che !! navalakathAthI vizeSa rasika adbhuta carita-grU'tha zrI zreyassAdhakaadhikArivanA saMsthApaka zrImannasiMhAcArya jI ja jemanA jJAnanA mahAtejasvI prakAza sAhasittera varSathI mAtra zreyasAdhaka varSoMnAM ja nahi paraMtu samagra gujarAtanI sArI janatAnAM a MtaHkaraNa prakAzita karI rahyo che e adbhuta mahApuruSanuM-e zvarAvatArI puruSazreSThanu A jIvanacarita che. temanA janmakAlathI Ara'bhI AjIvana je camatkArika ane rasabharI dhaTanAe banatI rahI che, tenuM sumadhura prabhAvazAlI bhASAmAM A graMthamAM je Alekhana thayuM che, te vAMcI, tame apUrva rasAnaMdane anubhavazo eTaluM ja nahi, alpakAla paNa tame kAI divya zikharaupara viharaNa karI brahmAnaMdane anubhavaze. AjapayaMta aprakaTa rahelI temanA jIvananI rasabharI kathA vAMcatAM tame AzraryAMnI para'parAmAM tallIna banI raheze. emanu adbhuta khAlyajIvana, emane alaukika vidyAbhyAsa, nivikalpa samAdhino anubhava, emanA camatkArika mAMtrika prayogo, emanuM lAkSaNika vAda-kauzala vagere eTalAM tA suMdara che ke pustaka hAthamAM laI vAMcavAnA AraMbha karyAM pachI tenA rasa-pravAhamAM dhasaDAI te paripUrNa thatAM sudhI tame AturatApUrNAMka AgaLa ne AgaLa gati karyAM ja karazeA. zabdo AthI vadhAre spaSTa karI zake nahi. pustaka vAMcatAM ja uparanuM kathana kevaLa satya samajAze. zrImatI jayaMtIdevIe A carita-graMthanuM lakhANa vAMcI atyaMta sa MtoSAnaMda prakaTa karyAM che ane prasaMge udgAra kADho che kk AApazrInA saMvAdomAM to jANe khApajI ja meAlI rahyA che ema lAge che! ' (zrImannasiMhAcAryajIne kuTubI ane varganAM sarva mApajI kahIne ja sodhatAM.) , A eka ja udgAra graMthamATe tamArI jijJAsAne tIvra-tIvratara banAvavA pUrNa che. pustaka DemI AThapejI (A pustakapramANe) pRSTha Azare 400 thaze. pA pUruM, suMdara citrothI alaMkRta thaze. phedharaveTa (jADA chatAM vajanamAM halakA) kAgaLo. 200 uparAMta pRSTa chapAi cUkyAM che.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ || $ &ft || zrI zreyassAdhaadhikArivanA sadguru zrImad upendrAcAya nA racelA AkarSaka graMthA zrI upendragirAmRta - prathama parivAha zrI upendragirAmRta - dvitIya parivAha zrI divyamUrti zrI sudAmAkhyAna zrI zukajanakAkhyAna zrI sadbodhamandAra - prathama guccha zrI sadbodhamandAra - dvitIya guccha nityasaMdeza vidyut kha jIvanavrata sAdhana zreNI sAdhakono sUryodaya prANImAtraprati vizuddha prema dharavo a satsukhano sarala upAya che. navIna kartavya sAdhanonI siddhi zAthI nathI thatI ! mAtRhRdayavedana gurubhaktimAhAtmya mUlya posTeja 9-6-0 0-2-0 9-6-0 0-2-0 1-0-0 0-1-0 1-0-0 javAbI zraddhA bAlanI phAla mahadAzraya 0-2 - 0 0- 3-0 2- 0-0 2- 0-0 1- 4-0 0-3-6 0-3-6 0-2-0 1-0-0 0-2-0 0- 2-0 0-0-6 0-1-6 0-0-6 0-12-0 0- 2-0 0- 2-0 0- 2-0 0- 2-0 10 8-0 0-4-0 rasadarzana. hareanu bhUlya 1thI 12 khAnA, hare'nu posTena saMvAda : ! ! ! 8-0 019-0 4-0 8-0 0-0-6 0-0-6 0-0-6 0-2-0 0-0-6 0-1-0 0-1-0 - 31 11
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ iiiiii adhamoddharaNa maMtrabrahmatva sevanAsiddhi bhaktibala *- 4-0 , jIvanapatano *- 4-0 // saMdhyAbala ciraMjIvana kIrtanAdi sAhitya. 12nubhUdaya 45 10 sAnA, pATana : rasAJjali 1-0-0 0-1-0 cintana gItA 4-0 0-0-6 vizvavaMdyavibhUtivaibhava / upendrAcAryajI 2-.-. .-4-. prathama aviSkAra / jayantIdevI zrImatI jayantavIracita che zrIjayantIpadyapIyUSa 1-0-0 0-2-0 zrIupendra bhagavat stotra 0-8-0 0-2-0 kIrtanamaJjarI 12 chUTA lAganu bhUdaya 3thA 8 mAnA, pATera ogg zrIupendrabhagavat stotram ___0-1-6 0-1-. zrIupendralIlAmRta 0-6-0 0-1-0 zrI preyassAdhakavarganA lekhaka zrImAna choTAlAla jIvanalAlanA racelA rasapUrNa graMtho zrI yoginIkumArI-prathama vibhAga 2- 8-0 0-4-6 zrI yoginIkumArI-dvitIya vibhAga 3- 4-0 0-5-6 zrI sudhAsrotasvinI-prathamakalola 0- 5-0 0-0-6 zrI sudhAstrotasvinI-dvitIyakallola 1-8-. .-3-. vijJAnanI rasika vArtAo 0-12-0 0-2-. maMgalaprerita sandezA athavA dUradarzakatakhkhaM adbhuta prakAzana 1- 0-0 adhyAtmabalapoSaka graMthamAlA-prathama akSa 1- 8-0 0-2-0 vidyArthIno sAco mitra 0-1-6 baMdhakozano upAya
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0-0-6 0-0-6 0-0-6 0-0-6 0-0-6 0-0-6 0-0-6 bAlakone kevI rIte keLavavAM ? 0- 5-0 brahmacarya 0-1-6 roga TALavAnA upAyo 0-1-6 plegathI bacavAno koI upAya nathI zu ? 0-1-6 Izvarabhakti manuSyoe zA mATe karavI ? 0-2-0 zreyassAdhakaadhikArivaga e zu che ? 0-1-6 mUrtipUjAnuM khaMDana krnaar| mUrtipUjAnA rahasyathI keTalA ajJAna che ? 0-1-6 dugdhopacAra athavA dUdhanA sevanavaDe saghaLA rogo TALavAno upAya 0- 2-6 dhanavAna thavAnI amogha kalA 1-0-0 zrI bhAratI pratibhA ( zrI bhAratIdevI) 0- 8-0 zrI zreyassAdhaka adhikArivarganA lekhakanA graMtha zrI bhAratI arcana-aJjali 0- 8-0 hRdayanivedana 0- 4-0 puruSa ane strI 1- 0-0 zrI sadbodhasravantI 0- 4-0 zrI sadupadezazreNI 12thA 76 sudhAnA 24 bhAganu mUlya 8thI 12 AnA, darekanuM 0-0-6 0-1-0 0-2-0 0-2-0 0-0-6 0-2-0 0-1-. poTe. 0-2-0 sUcIpatramAM jaNAvelAM pustako maLavAnuM saranAmuM:vyavasthApaka zrI upendra bhagavat-smAraka TrasTa, zrI vizvavaMdya-udyAna, kArelIbAga, vaDodarA
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
_