Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ patrikArtika jhIlma vijJAna, - 2001 2 lekhaka:00AlAla chagajIvanada?zAM
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ para nAma svarUpa ; 2 yatA bAyaryA nivartante, na yatra bhanasA gatiH : - zuddhAnubhava sa vedya, tadrapa paramAtmanaH // - 362.34 3gp 7 che artha : vaikharI rUpa vANuo je rUpanuM varNana na karI zakavAthI tethI pAchI phare che. mananI gati paNa jemAM pravRtti karI zakatI nathI, A prakAranuM paramAtma huM svarUpa mAtra zudhdha anubhava jJAna vaDe jANavA yoga che. - "atadvyAvRtinAM bhIta, siddhAntA kathaya ti tam / vastutastu na nirvAcya, tasya rupa katha ca na // ' artha : siddhAMto jANe bhaya pAmyA hoya tema paramAtma svarUpa kahe che. vastuta: jemAM paramAtmAnuM svarUpa che vacanagocara kanuM nakakI, tethI anyanI AgaLa zI rIte huM saMpUrNa svarUpa kahevAya? 20pappa _"mahopAdhyAya yazovijyajI" "paramajyoti" "paramAtmajayoti"mAM aaaaaaaaaa4555xad
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ trikAlaka Atma vijJAna (prabuddha jIvanamAM Avela lekhAnA sagraha) : mULa ciMtaka : zrI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI -: avataraNakAra H saddagata zrIyut baMsIlAla hIrAlAla kApaDIyA : saMkalanakAra zrI sUvadanabhAi ThAkoradAsa jhaverI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : zrI gIrIzabhAI tArAcaMda mahetA 54/56, rAmavADI, kAlabAdevI rADa muMbaI na. 400002 AvRtti : prathama sudraka : pUjA prinTasa" enDa TreDasa mahedIvA, zAhapura amadAvAda 1 nakala : 1500 : prAptisthAna : (1) zrI panAlAla jagajIvanadAsa (2) zrI gIrIzabhAI tArAcaMdna gAMdhI 306, zrI, zrIpAlanagara 12, jamanAdAsa mahetA mAga, vAlakezvara, mu'khaI Te. naM. 8124127 mahetA 54 56, rAmavADI kAlabAdevI reDa 4 ye mALe muMbaI-400002 Ta na. 313065
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtajJatA "vikAlika Atma vijJAna" e "prabuddhajIvana" mAM kramazaH AvelA "zrI panAbhAI nAtAtvika lekhane saMgraha che. AnA mULa avataraNakAra che sagata zrIyuta "baMsIlAla hIrAlAla kApaDIyA" ke jemaNe kepyuTarane zaramAve tevI jhaDapathI zrI panAbhAInA A tatvajJAna nA cAlatA kalAsamAM prastuta padArthonuM lagabhaga akSaraza. lekhanakArya karyuM hatuM ane tenuM suMdara parimArjana karavApUrvaka saMkalana karanAra che "zrI sUryavadanabhAI ThAkeradAsa jhaverI A baMne mahAnubhanI A athAga mahenata sivAya A tAtvika lekhe ne suMdara saMgraha bahAra pADe duSkara hate AjanA prakAzananI pAvana paLe ame te baMnene hArdika AbhAra mAnIe chIe. te sivAya A pustaka nirmANamAM jeo jANe-ajANe sahabhAgI thayA hoya te sarvene paNa ame A tabakake hArdika AbhAra mAnIe chIe. -prakAzaka
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSA - atyaMta kALajI rAkhI hovA chatAM prInTIMgamAM rahI gayelI zAbdika bhUle pratye upekSA karI amArA sujJa vAMcake lakSyArthagrahaNa karaze tevI apekSA! - A pustakamAM AlekhAyelA viziSTa ciMtana pratye ApanA pratibhAva rU5 samIkSA amane mekalavA Apa sarvane amArU hArdika AmaMtraNa! - prate "trikAlika Atma vijJAna" sahu keIne zIdhrAtIzIdhra e kalpanAtIta anaMta anaMta rasarUpa evA AnaMda vedana svarUpanA adhikArI banAve e AjanI punya paLe paramakRpALu paramAtmA pAse prArthanA ! - gIrIzabhAI tArAcaMda mahetA - rAjendra dalIcaMda dozI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA lekhAMka kamAMka viSaya puSThanaMbara 35 40 pa1 0 M 93 1 cAra nikSepa 2. dharmazAsana rAjyazAsana 3. dhAtI-adhAtI karma ane karmamukti sAdhanA 4. vedAMta ane syAdavAda darzana 5. adhikaraNa-upakaraNa- karaNa-aMta:karaNa 6. sparzAdi pariNamana ane bhavyAbhavya svabhAva 7. utpAda-vyaya-dhruva 8. mokSa - 9. bahirAtmA-aMtarAtmA- paramAtmA 111 10. cAra Azrava: mithyAtva-avirati- kaSAca-ga 143 11. dravya- kSetra- kALa- bhAva 153 12. pAMca kAraNa 168 13. cAra kAraNa 178 14. svarUpamaMtra 192 15. syAdavAda 237 16. nayamImAMsA 260 17. yoga-upayoga keTaluMka ciMtana 304 18. paMcAcAra 317
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA "vikAlika Atma vijJAna !" - anAdi kALathI A jIvane akaLa rahelA rahasyanA UMDANane tAga meLavate ivani ! vijJAna" e svayaM evuM bhAva tatva che ke je sarvatra hAya [arthAta sarvakSetre hAya], sarvadA heya [arthAt traNe kALane viSe hoya, ane sarvane arthAta samagra dravyane] je lAgu paDatu hoya. trikAlika Atma vijJAna e jIva-jagata ane jagatpatine oLakhavAne akhaMDa ane saraLa mArga che. vastu svarUpane mULathI phaLa paryata avichina nIrakhavAnI ane khI kalA che. jalakamalavat rahIne lokAlokane hastakamalavat nIhALatA kevaLajJAnanI temAM chAyA che temAM mAtra zabdArtha sudhI na aTakAvatI paraMtu lakSyArtha, tAtpayArtha ane gUDhArthanA uccatama zikharI bhaNI dorI jatI rekhAo che. "AtmAnuM jJAna ane vedana je atyAre judA paDI gayA che, tenA ekIkaraNa mATe jagatamAM dharmanI sthApanA che"--A dhruvapadane satata temAM raNakAra che. traNe kALane viSe AtmAnuM satya-vAstavika svarUpa che -parama azvaya-parama mAdhurya ane parama sauMdaryane maMgala triveNI saMgama AtmA AvA tenA sahaja paramAtmasvarUpe
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta-anaMta rasarUpa evA AnaMdadana svarUpa che. saMsAramAM bhaTakate e paNa A AtmA satata sukhanI jhaMkhanA ane tene ja paripUrNa karavA mATe valakhA mAravArUpa, tenI ja bhItaramAM bhaMDArAyelA evA A uchaLatA AnaMdadadhinI zodhamAM ja mAne ke mazagUla che bhUla mAtra tenI teTalI ja che ke svamAMthI jema A sukhanI jhaMkhanA nIkaLe che, tevI ja rIte svamAM ja A sukha anaMta anaMta rasarUpa evA AnaMdavedana svarUpe avarAyeluM paDayuM che tene bhUlIne bahAranI vastu, vyakti ane vinAzI evA A dehamAM ja zodhe che ane taddanaimittika ja mAne che anaimittika evuM avinAzI svAdhIna avikArI pUrNAnaMdavedana hoya tevuM mAnavAmAM-samajavAmAM te asamarthatAnI lAgaNI anubhavI rahyo che. paraMtu sAthosAtha jaDa, para ane vinAzI evA pudgala dravyamAM te A ja bhAnI mAMga karI beTho che : nityatAnI, svAdhInatAnI, avikArItAnI (sauMdaryatAnI) ane pUrNatAnI dekhAve sudra bhAsatI paNa pariNAme bhayaMkara nIvaDatI A bhUlanA kAraNe ja anAdikALathI A ane AvA sukhanI ja lAlasA rAkhI hovA chatAM maDaduaMze duHkha ja bhegavI rahyo che. jIvamAtrano A ane A ja bhagna ItihAsa che. tenI A bhUla bedhArI che nathI te te potAnuM svarUpa ane zreya zemAM raheluM che te samajAte ane nathI to te A satata parivartanazIla dazyarUpa rahelA saMsArane samajata! anaMta upakArI, akAraNa vatsala, apAra karUNAnA sAgara evA vItarAgI, sarvajJa, tIrthaMkara bhagavaMte temane Apela dvAdazAMgI pramANa mutajJAna dvArA A bhavanamAM-A mehavanamAM bhUlA paDelA AtmAne te ja samajAve che H anAdi-anaMta evA A jagatanI vyavasthA,
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane AtmAnI vAstavika sahaja avasthA [ je atyAre chinnabhinna thaI gayela che. avazeSa, khaMDiyera ane bhaMgAra rUpe rahela che sarvanA svayaM nahALelA ane jagatane ApelA A padArthonuM jJAna kharekhara alaukika, apUrva abhUta ane niHzaMka che. jinezvara bhagavaMte e kaheluM A padArtha vijJAna atyaMta maulika che, TakekANu che, trikAlAbAdhita che. dravyAnugamAM paMcAstikAyamaya A jagatanuM svarUpa viratatAthI varNavAyeluM che. AtmAnI vicAraNA hajI anya Arya dazamAM jovA maLe che paraMtu astikAyarUpa AtmAnI vicAraNA te jainadarzananI A duniyAne viziSTa dena che. saMkhya-asaMkhya ane anaMtanI gaNitAnuyoganI vAta ahebhAvathI ApaNuM mastaka jhukAvI de che. [scientifically so correct and inathemnatically so perfect! Hiv?r? pAMkha paNa na dubhAya tevA caraNa karaNAnuyeganuM varNana remarAji vikasvara karI jAya che ane kathAnuyoga te rane taraLa bhaMDAra che. sarva ApavAmAM kazuM bAkI nathI rAkhyuM paraMtu jhIlanArU evuM ApaNuM pAtra kAM te nAnuM che, kAM te UMdhu che athavA te kANuM che. "kAlika Atma vijJAna" e pradhAnapaNe dravyAnuyeganI vicAraNA che. AnuSAMgikarUpe te temAM gaNitAnugAdi aMtargata samAyelA ja che. vikAlika Atma vijJAna" mAM AlekhAyelA A vikalpa kevaLajJAna ane dvAdazAMgI pramANa thatajJAnarUpa mahAsAgaranA taraMgo mAtra che. eka-eka vikalanI bhItaramAM ratnAkarane taLIye rahelA akhUTa ratnarAzione nidhi paDela che. tenA para yathArtha ciMtana-manana-maMthana ane parizIlana
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA nivi kalpakatAnA e mahAsAmrAjayanuM pravezadvAra najare caDI jAya che. lekelAkane ajavALatA e ucca prakAzanI yatkiMcita AMkhI thAya che ane amApa AnaMdanI e saritAnI e cAra cheLeA bhIjavI jAya che. bhavadAhathI saMtapta evA pratyeka AtmAne ThAranArI-zItaLatA pradAna karanArI preraNAnA piyuSapAnanI punita parakhe! AmAM Thera-Thera maDAcelI che. amRtanI jharamara varasatI amIdhArA che. mAsamanI prathama varSAthI navapallavita banatI gharAnI pulita karatI, mIThI mahe'ka che. vasaMtanA AgamananI chaDI pAkAratI phUlAnI phArama che. sarAvaranA zAMta jalapravAha parathI nItarate AvatA malayAcalanA zItala-suvAsita samIra che. seAnerI saMdhyAnI suvaNa raMgI AbhA che. manane ADuMlAda ApanArI cAMdanInA rUperI taijikaraNA che. verAna ane uSNu, aphATa raNanI vacce rahelI kalpadrumanI zILI chAMyaDI che, ghanaghAra samudranI vacce rahelA maneAhara dvIpakalpa che. himAcchAdita ghavala ane zubhraM himAdrinA unnata giziMgA jevI utta gatA che. kalakala dhvanithI vahetA jharaNAnu zravaNIya sumadhura saMgIta che. A vikalpa ghananI sahAyatAthI sahu keAI e kevaLajJAna--kevaLadeza na-vItarAgatArUpa mahAdhanane pAme - tevI abhyarthanA sahe F '; li. rAjendra dalIcaMda dozI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa ciMtanakArano paricaya phiTa AInasTAInane sApekSavAda apUrNanI sAme apUrNa che jyAre bhagavAna mahAvIrane sApekSavAda pUrNanI sAme apUrNa che." ya, jJAna ane AnaMda vedana) nI tripuTI che. reya jJAnamAM Dube ane jJAna AnaMdamAM DUbe paraMtu viparIta te. e thayuM ke jJAna mAM DUbyu ane AnaMda (vedana) thI vikhUTu paDyuM. pariNAme jJAnanA Aja sudhI A ja havAtiya. rahayA yama - anidanI zedhana. ane duHkhanI utpatti che. ja kAraNe sara thaI jyAM che, tyAM nathI thatuM kya nathI tya zodhe che ke "jJAna parakSetre prakAzaka che, paraMtu svakSetre te. (AnaMda) vedana rUpa ja che" * jJAna ane AnaMda rasathI Atmapradeze. cha kale bharelA che' kevalajJAna samajavA mATe tenA traNa vize gaNe. khUba ja upagI nIvaDe che. (1) vAtara mAna: arthAta nipraye janatA jANelImAM kaI pra. jana UbhuM na thAya eTale rAgadveSanI koI utpatti na thAya. (2) ni vakaHpaka jJAna : aAMta jJAnanI akhaMDatA jANavA na jAya ane jaNAya. (3) sarvara jJAna : arthAt jJAnanI pUrNatA sarva kaMI jaNAya (parakAla ane parakSetre vidyamAna sarva pada) navakArathI dvAdazAMgI pramANa mutajJAna kamathI bhaNe te ja kevaLajJAna thAya-te keI niyama nathI paNa jJAnamAMthI vikArane nAze athata mehanIyanA nAthe kevaLajJAna thAya te niyama che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 mAhanIyana nAze jJAnavaraNIyanA nAza mAtra bhaNavAthI jJAnavaraNIyanA nAza nathI thate." vItarAgatA sAkSya che ane kevaLajJAna lakSya che. sAdhanA sAdhyanI hAya sAdhya prApta thaye lakSya. Automatic prApta thAya che. vItarAgatAnI ja sAdhanA che. kevaLajJAnanI keAI sAdhana! nathI. vItarAgatA kAraNa che ane kevaLajJAna kAya che.'' che dezabhedanA anaMta AkArA (arthAt pudagala skaMdhA AdinA anatA (bhanna AkArA) anAdikALathI jema AkAzamAM vidyamAna ja che tema ja kAlabhaida (bhAvabhedanA) ana'tA AkAre--anAddhi anaMta kALanA badhA kevaLajJAnamAM vidyAmAna ja che' jJAna-AnaMda ane prema AtmAnA nidhi che vItarAgatA prema-svarUpa che. rANI keAIne! ne hAya vItarAga sarvakAInA hAya. hajI jJeyanuM (jagatanuM) svarUpa samajI zakAya tevuM che jJAnanuM svarUpa samajavu paNa kadAca agharU nathI AnaMdanuM svarUpa paNa teTalu aMge cara nI lAgatu paNa A premasvarUpa ! ! ! A premasvarUpa te! meTaH meTA kavie ane paDitAthI paNa samajI zakAyu nathI. prema badhAne peAtAmAM samAve che. kevaLajJAna prema rUvapa che, lekAlAkane peAtAnAmAM samAve che uparAMta ane A pustakamAM prastuta AvA anekAneka anekhA ci Mtanane maghamaghate rasathALa dharanAra che punya nAmAbhidheya " zrI panAbhAI ' 68 varSAM pUrve. vAMkAneramAM temanA janma mULavatanI dhrAMgadhrAnA bAlyavayathI ja kuzAgra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhi ane medhAvI pratibhA te kALamAM sAdhuo gaNyA gAMThayA ane temAM paNuM bahulatAe mAtra Atma kalyANa sAdhI zake tevA vaLI dhrAMgadhrA jevA nAnA zaheramAM A sAdhuonuM ghaNuM ochuM AvA gamana chatA ekavAra punya saMge padhArela mahAtmAnI nizrAmAM upadhAnanI aNamela ArAdhanA tyAre bAda jAgelI jJAnanI pipAsA ane tene pUrNa karavA mATe 10 varasa sudhI ekAsaNAne tapa sAthesAthe savA koDavAra ahaM maMtrano japa ane pachI te pUrvabhavanI kaI jabarajasta sAdhanAnA pratApe khIlele zapazama koI ajJAta preraNA ane svayaM phuraNAthI verAna vagaDAmAM phUTanI pagadaM. rIo jevI A trikAlAbAdhita dravyAnuyoganI viziSTa ciMtananI keDIe. sarvajJa kathita A dravyAnuyegane talasparzI abhyAsa jina pratipAdita paMcAstikAya Adi ta sAthe SaDvadarzanenI paNa tulanAtmaka samanvayakArI jANakArI. kevaLajJAna mekSa, kALanuM svarUpa, dravya, guNa, paryAya, sAtanaya saptabhaMgI ItyAdi adhyAtmanA pAyAnA viSayemAM prApta prabhutva. mAtra zabdArtha sudhI na aTakatA bhAvArtha ane lakasAthe sAthe rAkhI padArthanA mULa sudhI pahoMcavAnI paraMgatatA ane sAthe sAthe A tatva sudhAnI vizad chaNAvaTa sAthe jIjJAsuo upara anarAdhAra vRSTi. kaMI keTalA samIkaraNe dvArA suMdara vileSaNa ane niHzaMka bodha ApavAnI khUbI sAthe sAthe ekIkaraNa ane pravIkaraNanI dizA pratye ja Abhagama. padArthane mULamAMthI uThAvavAnI khUbI nayuM nItayuM navanIta (Cream) pIrasavAnI AgavI kalA ane koThAsUjha ! !! " ane A badhuM hovA chatAM huM te tamane tamArAmAM raheluM ja ApuM chuM. mAruM kathana te nimi-tamAtra che. athavA te mAro mAtra dhruvatAraka paratve karAto aMgulinirdoSa jeTale ja
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 adhikAra che ane A te jIva mAtranA sattAmAM paDela kevaLa pAnanA bhagavat kRpAe AtmakRpAe relAtA phelAtA camakAra jhabakAra mAtra che. tenI pAchaLa te kevaLa jJAnarUpI jhaMkhahaLate sUrya khaDo che. A jJAna A vijJAna te vAstaviktAe sarvanuM ApeluM che. huM te mAtra sAdi-zAMta, vAhaka chuM. jhIlanArAonA tathA prakAranA punyanA udaye ane pazame temane maLe che temAM mArI talabhAra mahatvatA nathI. AvI anupama keTInI namratA!!! " ane aMte "ApaNe jANIe chIe tenA karatAM anaMtaH jANatA nathI" A maMtrane jIjJAsuone prAraMbhamAM ja bhaNAvAte pATha ane tenA dvArA vItarAgatA ane kevaLa jJAnanA pramANanI satata nizrA rAkhavAnuM keLavAtuM lakSya ! sahunuM dhruva sahunI pAse aMdaramAM paDeluM ja che dI dIvAthI peTAya-nA nyAye jemanuM A dhruva pragaTa thayeluM che athavA te je A pragaTa karavAnI dizA bhaNuM che temanI nizrAe ane temanA anugrahe jemanuM apragaTa che temaNe pragaTAvavAnuM che" A suMdara saMdeza pharamAvatA ciMtanakAra zrIne vizeSa lAbha uThavavA mAMgatA jIjJAsue temane saMparka nIcenA. saranAme karI zakaze? zrI panAbhAI jagajIvanadAsa gAMdhI - 306 bI. zrIpAlanagara 12 jamanAdAsa mahetA mArga vAlakezvara muMbaI Te. naM. 8128120 lI. rAjendra dalIcaMda dozI gIrIzabhAI tArAcaMda mahetA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatraka jANo pRSTha naM. lITI azuddha zuddha 10 5 matijJAnanuM mUrti matijJAnanuM mUrta 10 10 poSaNa mUrti pASANu mUrti 23 14 eTaluM ja mohane eTale ja mohane 32 20 utaI tapharata grasta utaI taraphata grahatA 1 mANa 33 chellI bhatrikatA bhavritA 21 kSetre kSetra 21 dharmazAsane dharmazAsanane 4 jIvananI jIvanI 13 AtmA AtmAne 16 mAnya mananuM 13 AtmAbhAva AtmabhAva 47 25 devasthAna dehabhAna 48 4pa deSayukta guNadoSarahita deSamukta tathA deSarahita 1 guNaprApti thaze avasthAnI prApita thaze papa TAITala adhikaraNa upakaraNAdi adhikaraNa upakaraNa karaNa-aMtaHkaraNa 57 20 kiyAe kriyAo 58 7 sthita sthira
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramArthathI ane tyAre paMdara bhede pRSTha naM. lITI azuddha 58 21 paramAthI 68 7 jyAre 3 paMdara pade 3 rahayA 10 zakti 74 21 sAdhana 75 11 ene 78 18 jAva paNe 12 pradhAnatA 79 16 prathama 17 rahevuM 81 1 bhavyatva 85 chellI saMbaMdhanI 86 20 saMga 102 11 AdhyAtma 118 24 hai 4 ghAtikatane 141 8 utpAdake vyaryamAM 14ra chellI sUryavaMdana 144 16 (nirAkara) kahyA zakAte sAdhaka ane jAva maNe pradhAnatAne parama kahevuM bhavyatva baMdhanI saMga-viyega adhyAtma w'' dhArita karmone utpAda ke vyayamAM sUryavadana (nirAkAra)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha na lITI azuddhe " 185 197 217 222 224 235 235 239 247 260 268 26 273 274 288 289 4 vena 295 2. anupa rita 318 14 pAlAna avata 12 jhIvanAma 1 khaDakavA DuMgarA 8 krUra krUra 14. sUkSma-khriI 3 vibhAvaLe 11 bhUtAvaLuthI 6. UbhA 22 sImati TAITalu naya 9 patA niSa 16 22, chellI pu kariyANu pahelI ga dhahatith 18 na'gamanaya Wan zuddha avadAta jIvAnAma DuMgarA khaDakavA kara sammalTriI vibhAve bhUtAvaLethI ubhaya sImIta nayamImAMsA pUrNatA nirdeSa puMDariyANu ga dhaDaztiN naigamanaya vedana anupati pAlana
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra nikSepa AkhuM ya jagata nAma rUpAtmaka ane dravya bhAvAtmaka che. arthAt jagata AkhuM ca zabdAnurakta ane dazyAnurakta che. nAmane saMbaMdha zabda sAthe che ane rUpa-dazyane saMbaMdha varNa (raMga) ane saMsthAna (piMDAkRti-AkAra,) sAthe che. vaLI zabdane saMbaMdha zravaNendriya sAthe che. jyAre rUpadayane saMbaMdha cakSurendriya sAthe che. A be IndriyanI prAptithI ja saMgni paMcendriya manuSyapaNAnI pUrNatA che. A be Indriyene jJAnendriya kahevAya che ane Indriya prAptinA kramamAM zravaNendriyanI prAptithI ja pUrNa paMcendriya. paNAnI prApti che. dazya jagata AMkhathI dekhAya che ane enA nAma Adi sAMbhaLavA dvArA tenI vizeSa oLakha thAya che athavA te prathama nAmathI jANyA bAda AgaLa vatu agara vyaktine saMbaMdha sthapAya che. vartamAna samayanA yAMtrika yugamAM te darazya-zrAvya Audio-Vision nuM vizeSa mahatva che. daSTi, dazya vinAnI nathI pachI te baMdha hoya ke ughADI, tema vastu ke vyakti nAmaviheNI nathI. jagata AkhA pratyeka jIvana vyavahAra ja e pramANe che. je jIvanane vyavahAra che temAMthI ja sAdhya prApti mATenA sAdhananuM nirmANa thAya che. sAdhyanI prApti mATe siddhi prApta karIzuM.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaktinI bhakti thatI hoya che. e bhaktiga arthAta upAsanAga mATenA sAdhanonI vaheMcaNI cAra vibhAgamAM karavAmAM Avela che. saMskRta bhASAmAM kSIpa dhAtu vaheMcaNI mATe che. jene "nI" upasarga lAgatA nikSepa zabdanI vyutapatti thAya che. upAsanAnA e cAra sAdhanone jaina dazane nikSepa tarIke khyAti Apela che. je sarvane jIvana vyavahAra heya sahu keIne sarakhA lAgu paDe che. e cAra nikSepA (1) nAma nikSepa (2) sthApanA nikSepa (3) dravya nikSepa ane (4) bhAva nikSepa tarIke oLakhAya che. jenuM nAma che enuM rUpa che ane rUpa che tenuM nAma che ane tene Agale pAchale ItihAsa che, je tenI kathA che arthAt dravya nikSepa che vaLI dravya, bhAvAtmaka che eTale ke dravyanA pitAnA guNadharma che ane te guNa pramANe kArya che. jene bhAvanikSepa kahevAya che. athavA te jenuM nAma che, jenuM rUpa che, jene ItihAsa-kathA che tenuM astitva koI kALe koI kSetra che ane tene pratyakSa saMga te bhAva nikSepa che. nAma nikSepa e nAma-maraNa che. rUpa (sthApanA) nikSepa e darzana-maraNa che. dravya nikSepa e kathA zravaNa smaraNa che. bhAva nikSepa e svarUpa maraNa che yA te pratyakSa ega che. parama paMca parameSThimAM paramezvara bhagavAna cAra nikSepa thAIe nAme name zrI jinabhANa." vaLI kahyuM che ke
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma- nAmajiNA jiNanAmA (jinezvara bhagavaMtanuM nAma.) sthApanA :- zravaNajiNA jiNiMda DimAo (jinezvara bhagavAnanI pratimAo.) dravya - drajiNa jiNa jIvA (tIrthakara nAma kama upArjita karela che evAM jinezvara thanArA jI.) bhAva bhAvajiNa samavasaraNaTTA (samavasaraNamAM birAjamAna sAkSAta pratyakSa jinezvara bhagavaMta.) AvA cAra nikSepAnI viziSThatA ane vaijJAnikatAne tArkika abhyAsa karIzuM. jJAnanuM vAhana bhASA che. amUrta jJAna bhASAmAM utarI mUrtarUpa banI vyavahAya bane che. bhASA zabdAtmaka che ane zabdane sAmAnya arthaprayoga upara jaNAvyA mujaba cAra prakAra che. e cAra nikSepAne prathama ApaNe "rAjAnA udAharaNathI samajIzuM. rAjA keInuM nAma hoya tyAre te e nAmathI vyavahata na thAya che. e nAma mAtrathI "rAjA" heI, nAma rAjA che. rAjA zabdane A artha nAma nikSepa kahevAya. rAjAnI mUrti, chabI ke citrane paNa "rAjA" kahevAmAM Ave che. jema bhagavAnanI mUrtine bhagavAna kahevAmAM Ave che tema e sthApanA arthAt citra-chabI-mUrtinA rUpe rAjA hAI sthApanA rAjA che. "rAjA" zabdane A artha sthApanA nikSepa kahevAya.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAnI pratikRti evI pratimAnI jema rAjapratika rAjamudrA ane rAjadUta eTale ke rAjAnA pratinidhine paNa rAjA tulya mAnavAmAM Ave che, je paNa sarva sthApanA nikSepAnA ja bheda che. mULa vastu yA vyaktinA enI mUti, chabI, citra ke pratikRtimAM Aropa karavA yA upacAra karavA tene sthApanA nikSepa kahevAya che. je bhUtakALamAM mananAra che tene paNa eTale ke pAtrapaNAnI che. rAjA zabdanA A rAjA hatA, athavA bhaviSyamAM rAjA 'rAjA' kahevAmAM Ave che. e dravyathI apekSAe 'rAjA' hAI dravya rAjA atha dravyanikSepo kahevAya. je gAya, brAhmaNAnA pAlanahAra, rakSaNahAra che, dRSTone daMDa denAra ane sajjanAnuM rakSaNa karanAra, prajAnu pAlana tathA rakSaNa karanAra che tene gau brAhmaNa pratipAlaka, nRpa, prajArakSakanA amAM ane je rAjapaNAthI rAjamAna (zebhita) hAya tene 'rAjA' kahevAmAM Ave che te jANItuM che. mAtra puNyanA udayathI bhUpati, nRpati banIne bhAgasAmagrInA bhAgavaTo karatA bhAgavilAsamAM rANIvAsamAM paDI rahenArA surA ane su MdarImAM cakacUra rahenAro vAstavika, guthI temaja kAyathI rAjA nathI. Ama je bhAvathI eTale ke yathAtha paNuM guNa ane kAthI rAjA hAI bhAva rAjA che. rAjA' zabdanA A artha bhAvanikSepeA kahevAya. have A cAre nikSepAnA eka eka vibhAganuM vizleSaNa karI tene avaleAkIzuM. nAma nikSepa : jIva je zIva svarUpa che te jema arUpI che ema
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAmI che. nAma ane rU5 pudgalanA paMcabhUtanA che. upara jaNAvyA mujaba AkhuM ya jagata nAma-rUpAtmaka che. athavA te zabdAnurakta ne dazyAnurakta che. varNa ane saMsthAna dazya jagatamAM AMkhathI dekhAya che. tenA nAma Adi sAMbhaLavA dvArA vizeSa oLakha thAya che. athavA ethI viparIta pahelAM nAma zabdavarNana sAMbhaLyA bAda te vastu yA vyaktinA darzanathI ene vizeSe paricaya thAya che. jevuM satI rANakadevInA kissAmAM banyuM ke cAraNe AvI siddharAja jyasiMha AgaLa nIcenA zabdomAM varNana karatAM rAjA siddharAja mAtra zabda varNanathI rANakadevInA rUpane pAgala tene vagara je banI gaye. mRganayanI kari kezarI nAgaNa jevA vALa brahmAe ekaja ghaDI sAcuM kahuM bhUpALa nAma zabda zuM kAma kare che te A duha batADe che. TuMkamAM bhagavAnane nAmeccAra svarUpanI oLakha karavA jabarajasta samartha che. upazama-saMvara-viveka mAtra e traNa zabdoe ja sAdhaka cilAtIputrane kevalajJAnanI prAptinA zikhare pahoMcADyA te vAta prasiddha che. " nAmanuM nAmAMtara paNuM ane rUpanuM rUpAtaMrapaNuM e anityatA che. nAma-rUpa nAzavaMta che. te paNa vAstavikatA che. paraMtu avinAzI paramAtmA je anAmI ne arUpI che tenA nAmanuM raTaNa-nAma smaraNa ane enuM darzana sAdhakane anAmI-arUpI banAvavA samartha che kAraNake paramAtmAnA jeTalAM nAma che te sarva svarUpathI aviruddha che, ane
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraspara pUraka che. arUpI pUrNa kahIe eTale avinAzIavikArI hoya ane avinAzI avikArI-kahIe eTale pUrNa zuddha ane arUpI hoya ja. jyAre pudgaladravyanA nAme ekabIjA paryAyathI viruddha che. ghauM roTalI, nathI tema roTalI ghauM nathI cekhA, bAjarI nathI tema juvAra, makAI nathI. pudgala dravyanuM nAma phare eTale rUpa phare ane tema tenuM kArya paNa phare, ghauM, loTa, kaNaka, roTalI, pUrI, zIre, lApazI Adi ekaja pudagaladravya (ghauM)nA rUpa pharatAM nAma ane kArya pharI jAya che. AtmasvarUpa arthAta zIva svarUpa evuM nathI. paramAtmAnA je aneka svarUpa vizeSaNa rUpa nAme che. te sarvanA pAramArthika artha eka sarakhe thAya che. akhaMDa, arUpI, avinAzI, anaMta, akSaya, avyAbAdha, akala, anadha, tema niraMjana,nirAkAra niSkama, niSkalaMka, Adi saghaLAMya svarUpa vizeSaNe bhAva tatvathI paramArtharUpa eka sarakhA arthane ane svarUpane kahenArA ane temaja oLakhAvanArA che, mATe ja paramAtmAne anAmI arUpI kahela che. Ama nAmane nAza che paNa anAmIne nAza nathI. rUpane nAza che paNa arUpIne nAza nathI. saMsArI jAnA je nAme che temaja pudgala ska ghAnA je nAme che enA artha paramAtma tatvamAM ghaTatA nathI. eja rIte rUpamAM rUpAMtaratA nahi, parivartanatA nahi ane sAdi anaMta je ekarUpa che arthAta eka ja svarUpe che te arUpI. che. jyAre pudgala arthAt karmAjanita dhAti adhAtinA. kamaeNdaya svarUpa avasthAvALA evAM saMsArI jInA nAma rUpake svabhAva kArya tathA vedanA anubhavane eka sarakhA arthathI bhAvathI ke paramArthathI hotA nathI tema te sahunuM
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedana paNa eka sarakhuM hetuM nathI, te. sarva bhinna bhinna hoya che. keIpaNa bhAva-artha mATe zabda pakaDe paDe. pahelAM nAma zabda pachI tene artha ane bhAva Ave je bhAva arUpI che. koIpaNa guNa pakaDa heAya te pahelAM te guNa jemAM che te dravyane pakaDavuM paDe. gaLapaNa joItuM hoya te gaLapaNa yukta gaLyAM dravya goLa sAkara Adi levAM paDe. jagata nAmamaya che. sthApanA, dravya ane bhAvanA paNa nAma hoya che. praveza oLakha nAmathI thAya che. bheda nAma vaDe karIne pADI zakAya che. bhAva pakaDavAM pahelAM dravya levuM paDaze. dravya tarIke vyakti tarIke RSabhadeva, zAMtinAtha, nemanAtha, pArzvanAtha, mahAvIra svAmI Adi tIrthakara arihanta bhagavaMtenA nAma Avaze. RSabhadeva bhagavaMta kevAM? te ke vItarAga bhAvikabhAvavALA Ama bhAvanuM paNa nAmakaraNa karavuM paDe che. A jinamaMdiramAM mULanAyaka bhagavaMtanI pratimA kayA bhagavAnanI ? te tenA pratyuttaramAM paNa nAma devuM paDaze ke supArzvanAtha prabhunI che. Ama nAma e bAkInA badhAMya traNa nikSepA, sthApanA dravya ane bhAvano AdhAra che. mATe ja nikSepAnA kAmamAM nAmanikSepAne prathama kramAMke mUkela che. AkhuM jagata nAmapradhAna che. nAma lIdhA pachI tene artha ane bhAvamAM javAnuM hoya che. pAMca astikAyamAM" jIvAstikAya (jIva) pradhAnapaNe svapara prakAzaka hovAthI jANavA mATe nAma nirdoSanI jarUra rahe che. nAmanikSepAthI ja jagata AkhAne vyavahAra cAle che. pachI ja sthApanAthI -mUrtirUpathI jenuM nAma lIdhuM che tenA saMbaMdhamAM kartA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAtA khanI sakriya banIe chIe. jagata nAma rUpAtmaka che. rUpa paNa nAmathI jAhera thAya che. AMkhamAM rUpa gAThavAyu che jyAre kAna ane jIhavAge nAma geAThavAyela che. manuSya ceAnimAM janmeleA jIva cAhe te jAti, jJAti, dharma, deza ke kSetranA hAca paraMtu te vizvanA koIpaNa padmAnA artha ke bhAvane janmatAnI sAthe jANatA ke samajatA nathI. paraMtu bIjAnA zabdoccAra vaDe sAMbhaLIne pahelAM te te uccArAyela zabdane ja pakaDe che ane zabdane ja anusare che, ne grahaNa kare che. tyArakhAda avasthAnI paripakavatAe dhAraNAmAM (citta-smRttimAM) rAkhela zabdanA atha ane bhAvane pAme che. vaLI je sAMbhaLI zake che te ja elI zake che, je nAma zabdanuM mahAtmya darzAve che, mATe ja maheApAdhyAya yazeAvijayajI mahArAjAe gAyuM che ke... " nakI maMtra, navi catra nava tatra moTA, krizyo nAma tAhara, samAgrIta lATo. prabhu ! nAma muja tuja, akSaya nidhAna, dhara" citta sa'sAra tAraka pradhAna. rAma nAme paththara paNa taryAM che, tare che ane taraze ema je kahevAya che te nAmasmaraNa, nAma nikSepAnuM mahAtmya jaNAve che. zabda e te matijJAnanA dravya paryAya che ane zrutajJAna e matijJAnanI akSaramUrti che. sthApanA nikSepe : parakSetre ane parakALe rahela koIpaNa dravya viSe va mAnavat bhAvavAhI te dravyanI pratikRti UbhI karIne banAvI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ azakAya che. jene pratimAmUti arthAta sthApanA nikSepa kahevAya che. athavA te parakSetre parakALe rahela padArthanA samaraNa mATe banAvela pratika teja pratimA sthApanA. jagata AkhAne vyavahAra pratika, pratikRti ane pratinidhithI cAle che kAraNa ke koIpaNa padArthanI sthApanAnA te traNa prakAra che (a) vAjAdi pratika, sthApanAcArya vigere asabhUta ane pudgalanA hoya che. (ba) citra pheTegrApha, pratimA, pratikRti Adi paNa pudgalanA hoya che paraMtu sadUbhUta hoya che eTale ke asala-mULa dravya je ApaNA lakSamAM che tenI hubahu pratikRti hoya che (ka) jyAre saMdeza vAhaka, dUta pratinidhi Adi jIvaMta cetana hoya che. rAjAnA sipAInuM apamAna rAjAnA apamAna barobara hoya che kemake emAM rAjAnA pratinidhinI sthApanA che ke eka zeThana ne kara ugharANInA paisA levA gayo hoya ane tenuM apamAna thAya te zeThane apamAna barabara che. sarva jJeya padAthanI habahu pratikRti-pratibiMba kevali bhagavaMtanA kevalajJAnamAM sthApanA nikSepe rahela che e kevali bhagavaMte, jJAnI gurU bhagavaMte, tIrthakara bhagavaMtenI pratikRti sama pratimA banAvI tenI pUjA arcanA sevA bhakti dvArA, ApaNe temanI pratimAnA AlaMbane temanAM jevAM kevali bhagavaMta banavAnI sAdhanA karavAnI hioya che, gurU droNAcArya pAsethI ja vidyA maLavAnA dvAra baMdha thayAM te dvAra gurUdroNAcAryanI pratimAthI UghaDI gayA ane pratyakSa je ApI zake te parokSathI pratimA dvArA eka
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 lavye sAdhya karI ApaNI sAme pratimAnA mahAtmya ane agatyatAnA eka benamUna Adaza mUkayA che. gurU ane graMtha zuM che? graMtha, zAsra, Agama Adi zrutajJAna e te matijJAnanI mUrti che, kAraNa ke zruta e matijJAnanu` mUrti arthAt dRzya-zrAvya svarUpa che. jyAre gurU jJAnI puruSa, saMtAe prabhunA cAhaka evAM saMdeza vAhaka, prabhunA pratinidhi che gurU ane graMtha ubhaya.. paramAtmatatvanA vAhaka che. gurU cAhaka ane vAhaka ubhaya che. graMtha e gurUnA bhagavatanA jJAna upayAganI mUti che je devagurU nirmita che jyAre devagurUnI pASANamUti e devagurUnA yAga (deha)nI mUti che je bhakta nimi ta che. zeyane jJAna dvArA pratikRti, pratika ke pratinidhinA sthApanA nikSepAthI jANI zakAya che. dazya ane dRSTinA saMbaMdha che ane te sabaMdha pramANe karmAMdha thAya che, je sa kAIne ravIkAryA vinA cAle tema nathI, e vaijJAnika hakIkata che je sarvAMnA rAja kha rAjanA anubhavamAM AvatI nakkara hakIkata che. ene kAI kALe ya jagatanA kAIpaNa kSetra ane koIpaNa dharmAMnI vyakti nakArI zake ema che ja nahi. kAmAttejaka sAhityanA vAcananI, kAmeAddIpaka sagItanA zravaNanI ane bibhatsa tathA nagna citronI temaja bhaya kara ('sA, mAraphADane maLAtkAra AdinA elapaTa (philma)nI avaLI kharAba asara jo vAMcanArA, sAMbhaLanArA ane jonArA upara thAya che. ane tevAM samadhathI tathA prakAranA ! adha paNa paDe che vartamAnamAM ya jIva tevA prakAranA sabadhathI
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhraSTa thAya che, te e ja pramANe sArA tAtvikane sAtvika graMthAdinA vAcananI saMgItanI bhajana kIrtana prabhu nAmasmaraNadina uccAraNa, zravaNanI tathA sArA citra, pratimA AdinA darzananI paNa jenArA upara asara varte ja, e mAnavuM rahe, je "nakArAtmaka asarane svIkArIe te pachI hakArAtmaka arthAta vidheyAtmaka asarane paNa svIkAravI ja paDe. kemake e pratyakSa anubhUta ane jIvana che. e kAMI mAtra zAstra vidhAna nathI. "rAjA bharatharI" citranuM udAharaNa ApaNI pAse mojuda che. A satyane AdhAre e svIkAravuM ja paDaze ke paramAtmAnI mUrti sAthe saMbaMdhamAM AvavAthI duSTAmAM je prazAMtabhAva bhagavadbhAva laghutA-namratAbhAva. utpanna thAya che. te pramANe karma nirjarA paNa thatI hoya che. tethI ja upAsakanA upAsya pratinA upAsanAbhAvanuM phaLa prApta thAya che.' ceka, huMDI, karansI neTa, nANAM ItyAdi dvArA thatA ApaNe leNa deNane vyavahAra e dhanane sthApanA nikSepe. zabda avAja sAMbhaLIne ApaNe manathI mAnasapaTa. upara pitAnI rIte kalpanA citraNa karIne citra upasAvavA mathIe chIe. paraMtu pharI pharI eka sarakhuM evuM ja citra - upasatuM nathI. ane tethI ekAgratA sthiratA AvatI nathI. jyAre trATaka karavA pUrvaka mUrtinA darzana karavA vaDe mAnasa, paTa upara je citra upase che te citra mAnasapaTa-manamAM- cittamAM smRtimAM kaMDArAI jAya che. e sthiratA ane ekAgratA lAvavAmAM adbhuta sahAyaka che. mRti e sAdhana-AlaMbana upacAra che. e sthApanA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 'nikSepeA che. nirAlaMbana-anupati amU tatva tA paramAtmatatva che. jenuM zeAdhana paramAtmAnI pratimA dvArA thavuM joIe. mUrtinu mUlya eTalAM mATe che ke jIvane dravya-kSetra kALa Azrita bhAva Ave che bhagavAnanI paramAtmAnI mUti dvArA je puNyakhaMdha thAya che tenAthI paramAtmA khIrAjamAna hAya tevAM dravya kSetra kALa ane bhAva jIvane prApta thAya che. arUpImAM vAsa karI zakAya che. AkAzamAM avagAhanA levA rUpa-arUpI evAM AkAzamAM vAsa karIe chIe. arUpI evAM paramAtmAtattvanuM jJAna karI zakAya che. paraMtu arUpI evAM paramAtmatatvanuM vedaina svayaM paramAtmA anyA sivAya thaI zakatu nathI, IndriyA dvArA bhAga pudgaladravya je rUpI che tenA ja thAya che. kAraNa IndriyA rUpI evAM pudgalanI khanelI che, rUpInuM badhuM ja rUpI hAya. bhagavaMtanI pratimAnI prANa pratiSThA karIne emAM pradezeAnI sthiratAnA bhAva samajavAnA che. ane te pratimAnA AkAra tevA ne teve ja rahe che temAM avinAzI paryAyanA bhAva samajavAnA che. Ama siddha paramAtmAnA arUpIpaNAnI je vyAkhyA che ke pradeza sthiratva ane paryAya avinAzI'' enI sthApanA prabhu pratimAmAM bhAvavAnI che. jina pratimA jina sArIkhInI bhAvanA A sadamAM bhAvavAnI che. bhagavAnanI mUrti' (jaDa) ne caitanyamAnIzuM' teA tarI jaIzuM jyAre deha (cetana)ne caitanya mAnIzuM te! DUbI jaIzuM. dravya nikSepo :je anAmInuM nAma lai nAma nikSepAthI pUjA kara vAnuM TharAvyuM ane je arUpInuM rUpa mUtimAM nihALI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApanA nikSepothI pUjA karavAne nizcaya karyo te dravya zuM che? tenuM nAma zA mATe levAnuM ? ane tenA darzana zA. mATe karavAnA? enA javAbamAM te dravyanuM arthAt te vyaktinuM jIvana ane kavana Ave che. pUjyanA jIvananI jIvanakathA-caritrakathA te ja te pUjyane dravyanikSepa ane te caritranAyakanI caritrakathAnuM zravaNa. vAMcana, manana te temanI dravyanikSepAthI thatI pUjA che. paryuSaNaparva daramiyAna kalpasUtranuM thatuM vAMcana e dravyanikSepathI thatuM prabhupUjana che. dravyanikSepa jene che te kendra che. ane dravya-kSetra-kALa bhAva e zAkhA (Branches) che. nAma-sthApanA-dravya ane dravya-kSetra-kALa e trika sAdhana che jyAre sAdhya. bhAva che. pUjya pratinA pUjyabhAva lAvavAmAM, jALavavAmAM ane vRddhi karavAmAM te pUjyanI caritrakathA mahatvane ane agatyane bhAga bhajave che. kathA zravaNathI caritra nAyaka prati ahobhAva, pUjyabhAva sahaja thaI jAya che. nitya emanA guNagAna gAtAM thaIe chIe ane tevAM guNa paMDamAM svamAM vikasAvatA jaIe chIe. cakSunuM dazana buddhi mATe che ane buddhithI kareluM darzana hadaya mATe che. AMkha je jaDa evAM rUpI pudgalanI. banela che tenAthI jaDa ane rUpI evAM pudgala dravyanA ja darzana karI zakAya che. jyAre buddhinA uhApohathI caitanya. darzana arthAt parama rItanya evAM sarvajJa vItarAga paramA: - bhagavataMganA darzana thAya che. A rIte kathA vAcana dvArA mULa sarvasva hRdayamAM vasI
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 jAya eTale paramAtmA hRdayamAM birAjamAna thaI jAya che. -A prakAre hRdayamAM paramAtmAnI sthApanA karIe te paramA tmA hRdayamAMthI jAya nahi. e pUjjanA ajapAjApa thayA kare. kAntAnuM mana kAnta-kathane ja kendramAM rAkhI pratyeka kArya karyA kare evI manaH sthitinuM nirmANa thAya che ! buddhinuM kAma tarka ane hetuthI jovuM te che. cakSuthI karelu daza na, buddhithI cakAsI viveka karI hRdaya sudhI paDAMcADavAnuM che. adhyAtmamAM je koi vAtA Ave, sUtro Ave, te saghaLAM bhagavAnanA khAte jamA karavA joIe. paramAtma -tatvamAM paramAtmatatvanuM mulyAMkana che. paramAtmatatvane khAda rAkhI kathA-sUtrAdi yathArtha samajI zakAze nahi. e yAda rAkhavuM jarUrI che ke pUnyanuM mahAtmya hoya ane nahi ke pUjakanuM ! adhiSThAnanuM mahAtmya hoya ane nahi ke adhya sthanuM ! pArzvanAtha prabhunuM mahAtmya hAya ane nahi ke -dharaNendra padamAvatInuM ! dharaNendra-padamAvatI je kAMI che te svabhAva tatva evAM pArzvanAtha prabhu paramAtmatatvanA prabhAva che. bhAvanikSepA : je nAmathI, sthApanAthI, ane dravyathI prApta che tenI pratyakSa bhAva svarUpa prApti te bhAvanikSepeA che. vartamAna cAvisInA carama tIrthapati mahAvIra svAmI bhagavaMtanA athavA teA va mAne viharamAna mahAvideha kSetra sthita zrI sImadhara svAmI prabhuneA, temanA kALamAM ane temanA kSetramAM je je vyaktine sacaiAga thayA te te vyaktine mahAvIra
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhunA kALamAM mahAvIra prabhune sAkSAta yoga hatuM ane vartamAnamAM mahAvideha kSetranI vyaktine sImaMdhara svAmIne sAkSAta ceAga che tevAM pratyakSa prApta prabhunI sanamukha rahI temanuM je kAMI abhivAdana namana, vaMdana sakAra, sanmAna, - bahumAna darzana, pUjana, sevA vayAvaraca ItyAdithI je kAMI bhakita karAya te prabhunI vAstavika bhAvanikSepothI pUjA che. prabhunA pratyakSa saMganA abhAvamAM emanuM nAma -maraNa karIe chIe. emanI pratimAnA darzana, vaMdana, pUjana karIe chIe, emanI caritrakathAnuM zravaNa karI emanI guNagaMgAmAM snAna karIe chIe te nAma sthApanA ane - dravya nikSepAnuM pUjana che. jyAre karmakSa pragaTa thatAM prabhunA kSAyikaguNo tathA te guNa pramANenA kAryanuM stavana, ciMtana, zAdhana, manana, maMthana, bhAvana karavuM ane tevAM guNonuM uttarattara svamAM prAgaTIkaraNa karavuM te temanuM bhAvanikSepAthI thatuM sarvotkRSTa pUjana che, ke je pUjana mATe ja nAmanikSepo sthApanA nikSepA ane dravyanikSepathI pUjana karavAnuM hoya che. bhAvanikSepa e manaH cakSu darzana arthAt acakSu darzana che. carmacakSu zuM jue che enuM mahatva nathI paraMtu manaH cakSu zuM jue che tenuM mahatva che, ane tenI sAthe ja pradhAna saMbaMdha che. manaHcakSunA hRdayacakSunA darzana pramANe jIvane rAga-dveSa thAya che. - ApaNuM jJAna arUpI che ane paramAtmatatva paNa arUpI . ' che. arUpI evAM ApaNA jJAnathI, arUpI evAM paramAtma tatvanI paramapUjA atyaMtara aMtaHkaraNa arthAt mAgathI karI kRtakRtArtha thavAnuM che. tema na karI zakIe tyAM sudhI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevuM karI zakavA zaktimAna thavA mATe bAhyamAM bhagavAnanI mUrti prabhujInI pratimAnI pUjA vinayathI upacArathI satkAra sanmAna saha saddabhAvapUrvaka avirata karavI cAlu rAkhavAnI che. pitAnA AtmAthI paramAtmAnuM smaraNa raTaNa karavuM joIe. jihuvAthI, vacanathI, hAthathI, mALAthI, maMtrathI, manathI, dhAraNAthI, bahAranA sAdhana dvArA paramAtmA nAma smaraNa raTaNa karatAM karatAM upara uThI, UpalI bhUmikAe AtmA je AtmAthI aMtaHkaraNathI paramAtmAnuM smaraNa-raTaNa karavA lAge te te paramAtmAmAM lIna thaI jaI zake che. paramAtmamaya banI jaI paramAtmAmAM laya pAmI zake che. jene layaga kahevAya che je bhAva AzritabhAva che. bhagavAnane mAnuM chuM eTale bhAvanikSepothI mAMguM chuM. bhAvathI bhagavAnane bhAvIe te bhAvanikSepa che eTale ja te, gAyuM che ke...... bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje dAna, bhAve kevalajJAna" "mUti-pratimAne bhagavAna mAnuM chuM" e pAcho sthApanAthI bhAva nikSepa che. mUrtamAM amUrtanAM darzana karavAnA che. ane te ja sAcA darzana che, sAcI mUrtipUjA che. sthApanA nikSepA mATe sthApanA nikSepa nathI. paraMtu sthApanA nikSepa. bhAvanikSepa mATe che. mUrtimAM bhagavAnanA darzana karI potAnA AvaraNa (ajJAna vikAranA paDaLa)ne bhaMga karI nirAvaraNa. (zuddha) banIe. svayaM bhagavAna thaIe te nizcayathI bhagavAnanA darzana karyA kahevAya. darzana thayA kahevAya kemake te kevalajJAnanI prAti che ke je kevalajJAnamAM sarve arihaMta, paramAtmA, sarva siddha paramAtmA sahita sakala vizvanA sarva
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 kALanAM sarva kSetranA, sarva padArthonuM temanA sarvaparyAya sahita sahaja darzana thAya che. mUrtimAM bhagavAnanA athAt amUrtanA darzana karI lakSya ApaNe ApaNAmAM aMdaramAM rahelAM amU arUpI avikArI-ajarAmara-avinAzI--akhaMDa-evAM AtmAnA parama AtmatatvanuM darzana karavAnuM che. anAmI-amUrtaarUpI-akala-ajarAmara- azarIrI - avikArI - akhaMDaavinAzI e mAre AtmA A dehamaMdiramAM rahela che te dehathI bhinna che e bhedajJAna karI prabhumaMdiramAM rahelA paramAtma pratimAnuM darzana karatAM karatAM te paramAtmAnuM AlaMbana laI paramAtmAnA sAnidhyamAM paramAtmAne sanmukha rAkhI ApaNA AtmAnA paramAtma svarUpanI ciMtavanA karatAM karatAM ApaNA AtmAne evAM ja paramAtma svarUpe pragaTAvavAne puruSArtha karavAno che. ema karIzuM te tevI rItanya mUrtipUjA phaLavaMtI banaze. AvA UMcA bhAva UMcI kiyAthI Ave che. kiyA jeTalI UMcI teTalA bhAva UMcA. ane bhAva jeTalA UMcA teTalI kriyA paNa UMcI. bhAvane kriyAmAM AviSkAra karavAnuM che ane kriyAmAM bhAva bheLavavAne che, kriyA karatAM kriyAmAM na rahetAM bhAvamAM caDhavAnuM che. bhAvarUDha thaI, bhAvavibhora banI dhyAnamAM lIna thavAnuM che ane AtmAmAM laya pAmavAnuM che. kriyA kadI pUrNa karI zakAze nahi paraMtu bhAva paripUrNa bhAvI zakAze, mATe ja kriyA upara bhAvanuM Adhipatya che. chatAM ubhaya a nyanA - pUraka che. kriyA dezatava che. bhAva sarvatatva che. kriyA trikAla eka sarakhI hetI nathI. bhAva trikAla eka sarakhAM hoya
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zake che. AtmAne bhaMDAra kholavA mATe dharma karavAnuM che. kiyA gaNavA mATe dharma nathI karavAno hate. AMkhathI carmacakSuthI dazya prabhupratimAnA darzananI sAdhanA trATaka karIne AMkha baMdha karIne daSTAe svayaM pitAnA bhAvamAM abheda thavAnuM hoya che. mUrtinI pUjA karI pitAnA amUrta svarUpathI pote abheda thavAnuM che. arUpInA rUpane smRtimAM nihALI-pUjI svayaM amUrta-arUpI thavAnuM che. jenuM jJAna tene AtmA ! ane jevuM dhyAna te AtmA! mATe ja prabhudarzana-prabhupUjA ane prabhubhaktinuM mahAmya che. te ja pramANe vAcya-jANya-bhASya evAM paramAtmAnA nAma-jApathI svayaM svarUpanA bhAvamAM lIna thavAnuM che. anAmI banavAnuM che. dravya nikSepAthI paramAtmAnA caritra kathana sAMbhaLIne potAnA dravyane vizuddha karavA rUpa pitAnA bhAvene nirmaLa karavAnA che. nAma-sthApanA-dravya ane bhAva e cAreya nikSepA aMte jamA te thAya che bhAvamAM ja kemake bhAvanikSepoe kArya che ane nAma-sthApanA-dravya nikSepo kAraNa che. bhAva nirapekSa bAkInA nAma-sthApanA-dravya nikSepa AdarIzuM te saMgharSa raheze ane te traNa sAdhana hete chate sAdhya banI raheze jethI sAdhanamAM ja aTavAtA rahIzuM. nAma"sthApanA-dravya nikSepA dvArA bhAvane sAdhIzuM to te traNeya nikSepA pramANa karaze.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 vIMtarAgavA Ave teA ane Ave tyAre ja paramAtmA anAya. mATe je je sAdhana sAdhanAmAM apanAvIe te dvArA vItarAgatA AvavI joIe. te ja te apanAvela sAdhana sAcA ane sAdhanA sAcI. puNya-pApa karmonA aMdha ke ubhaya puNya-pApakama nirA jIvanA peAtAnA Azaya-lakSya-uddeza ane bhAva upara avala'e che. e madha yA nija rAne sAmI pratipakSI vyaktinA bhAva sAthe keAI saMkhaMdha ke levA-devA nathI. sAdhanAnA e prakAra che. (a) paramAtma bhakti ane (5) tyAga. paramAtmAnI sAdhanA bhakti upAsanA jenI ApaNe carcA karI rahyAM chIe te cAra nikSepAthI batADela che. jyAre sAdhanAnA bIjo prakAra ApaNA potAnA jIvanamAM utAravA mATe che. je tyAgathI thatI sAdhanA che, e tyAgadhama nA cAra prakAra dAnazIla-tapa ane bhAva che je tyAgadharmathI svarUpa arthAt svabhAvane prApta karI zakAya che. sAdhake dAnazIla-tapa-bhAvanI tyAgarUpa sAdhanA karavAnI che ane pavitra saMyamI jIvana jIvavAnu' che. emAM bhAva eTale manaicchAnA tyAga ane paramabhAvarUpa paramAtatvanI prAptinI sAdhanA nAma-sthApanA--dravya-bhAva e cAra nikSepAthI karavAnI che ane svaya'nA pUrNa bhAvane-paramabhAva arthAt svabhAvane prApta karavAnA che. vAstavika te te prAptanI prApti che. mATe tene svabhAvanuM prAgaTIkaraNa kahevuM yathArtha Tharaze. sAdhake pAte peAtAnA nAma-sthApanA dravya ane bhAva nikSepAne cheDI daI enA badalAmAM paramAtmAnA nAma
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 sthApanA dravya ane bhAva nikSepAmAM rata (nimagna) rahevAthI saMsArabhAva-mAhabhAva ghaTatA jAya che. enA pariNAme zubhabhAvamAM vRddhi thAya che. nimaLatA Ave che ane te svabhAvamAM sthiratA lAve che. kanA game evAM kaparAM vipAkayamAM paramAtmAnA nAma-sthApanA--dravya-bhAva nikSepA bhAvavAthI duHkha, duHkharUpa lAgatuM nathI ane paramabhAvamAM AnaMdamAM-samAdhimAM rahevAya che. enAthI durbhAva, durdhyAna, mehabhAva dUra thAya che ane samatA-samAdhiM tathA zAMti anubhavAya che. bhAvata dravyakSetra kALathI sa`kaLAyela lepAyela ane gherAyela jarUra che, paraMtu te kAMI dravya kSetra-kALathI aMdhAyela ke jakaDAyela tA nathI ja. pariSaha ane upasaga jevAM duHkhada kALamAM ca bhAvathI pUchtA prApta karI zakAya che. jenAM dRSTAMte tIrthaMkara bhagava MtAnA caritrakathanamAM tathA anya dRDhaprahArI, DhaDhaNamuni, khadhakamuni, metArajamuni, aNuikamuni gajasu kumAra Adi mahAtmAonA saMbadhamAM jovAmAM Ave che. vizvanA bhAvAmAM je parivartana thAya che tevu peAtAnA bhAvamAM jIve sAdhake parivartana nathI karavAnuM . AtmAsvarUpathI aparivata nazIla che. parivati ta bhAvAnI sAme sAkSI banI rahevAnu che paNa emAM bhaLavAnuM nathI. bhAva nikSepAthI samajavu' te dharmonA ma che. nAma sthApanA--draya--nikSepA paNa bhAvanikSepAne arthAt bhAvane pAmavAne mATe ja karavAnA che. dharmanI sthApanA ane sa`cAlana, kriyA temaja anuSThAna vinA thAya nahi e hakIkata che. paraMtu dharmanI prApti bhAva vinA thatI nathI e pa. satya che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 dravya-kSetra-kALa-bhAva nAma-sthApanA-dravya-bhAva dAna-zIla-tapa-bhAva dharma-artha-kAma-mekSa-(bhAva) jAgRta-svapna-nidrA-turyAvasthA (bhAva) A pAMce catuSkomAM bhAva Ave che. sarva kAMI sAdhanA bhAvapUrvaka karI aMte svarUpamAM arthAt svabhAvamAM sthira thavAnuM che. nAma bhagavAnanuM laIe to bhAvapUrvaka laIe. sthApanA prANa pratiSThA aMjanazalAkA bhagavaMtanI karIe te bhAvapUrvaka karIe. agara ArAdhanA bhagavaMtanA sthApanA nikSepAnI karIe to temAM bhAvavibhora thaI jaIe, dravya tItha - karane bhajIe teya bhAvabhInA thaI bhajIe ane je sadbhAgI haIe ne bhAvatIrthakara arthAt sAkSAta tIrthakara arihanta paramAtma bhagavaMtane vega thAya che te pratyakSa bhAva bhagavaM- tamAM je ApaNA bhAva bheLavI daIe. pUrNa samarpaNa karI daIe te svarUpanuM svabhAvanuM prAgaTIkaraNa sahaja ja thaI jAya.. dAna daIe to lenAra ApanAre thaI jAya evAM bhAva sahita dAna daIe, zIla saMyama pALIe, tapa tapIe te bhAvapUrvaka yathAkhyAta cAritrya sahajAnaMdI pUrNa kAma avasthAne lakSamAM rAkhI karIe ane bhAva bhAvIe emAM bhAva bheLavIe to bhAvanI zuddhine vRddhi karI parAkASTAnA bhAvathI svabhAvanuM prAgaTIkaraNa karI zakIe.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 dharmabhAvathI, arthanA (dhananA) anarthathI dUra rahI, kAmamAM anAsakta rahI dharma puruSArthathI niSkAma banI rahI pUrNakAma thaI mokSane arthAta svabhAvane hAMsala karI zakAya che. jAgRtAvasthAmAM nidrAvata (nirlepa) rahI. svapna ane nidrAvasthAnI pele pAranI tUryAvasthA (kevalajJAnI avasthA) svabhAva dazAne prApta karI zakAya che. , , ' dravya-kSetra-kALa-bhAvanI cekaDI teDI nAMkhI, cakrAvAne bhedI, dravyamAM kSetra bheLavIne, kALane bhAvathI kaLiye karI jaI kevaLa dravya (Atmapradeza) ane svarUpabhAva-svabhAva (jJAna ane AnaMda)rUpa arthAt saccidAnaMda banI zakAya che ane yathArtha paNe kALa ane kSetra vijetA thaI zakAya che. Ama svarUpa svabhAvanA prAgaTIkaraNa mATe sarvamAM bhAva bheLavavAne hoya che. bhAva bheLavyA vinAnuM sarva kAMI meLuM phikakuM rahevAnuM. jemake mIThA (sabarasa-namaka) vinAnI raseI Ama bhAva e sabarasa che. sabarasa ekaluMya mamaLAvavuM (game) bhAve ane anya padArthamAM bhaLatAM te padArthane mIThAza bakSe che. athavA te kaho ke bhAva sAkara je mISTa lAge che je anya padArtha sAthe maLIne teneya mIThe. banAve che. dravya bhAvAtmaka che. eTale ke AtmA pite bhAvapradhAna che. mATe AtmA potApaNuM arthAt bhAva AtmAnI kriyAmAM adhyAtma kiyAmAM bheLave te pitApaNAne pAme arthAta para mAtmatatva je potAmAM ja sattAgata paDela che tenuM prAgaTIkaraNa AviSkAra karI zake che. jagatamAM je sauMdarya che te AtmAnuM che. AmAnI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 dRSTi (bhAva)nuM che. dazyanuM nathI. mATe ja te kahyuM che ke - piMDe se brahmAMDe!" je kaMI bhaNe e jANe. paraMtu bhaNe eTale jIva AgaLa vadhe ema na manAya. jIvanI jeTalI bhAvazuddhi vadhe teTalo jIva sudhare ane jIva sudharyo eTale AgaLa vadhe. vikasita thaye lekhAya. buddhine vadhAre zakti che. buddhimAM sudhAre e sadbuddhi che. AdhyAtmikakSetre buddhinI kiMmata che. dhama jIvanI bhAvazuddhi vadhArI Ape che. puSyavRddhi karI ApanAra dharma karatAM bhAvazuddhi karI ApanAra dharma caDhiyAta che. "bhaNe paNa gaNe nahi e kaheNI A saMdarbhamAM ja che. mAtra kAyAganI kriyAthI mohane nAza kadI thata nathI. kiyA mehane dabAvI daI zake che eTaluM ja mehane sarvathA nAza te AtmAnA jJAna darzana upagathI sanA paramAtmAnA baLathI ane bhAvathI thaI zake che. kAyA skUla che ane tenuM kSetra maryAdita che. mana sUkSma che ane tenuM kSetra vizALa ane vyApaka amaryAdita che. kiyAnI maryAdA che. jyAre bhAva vyApaka che. bhAva Azrita bhAva Ave te zreSTha sAdhanA che. dravya Azrita, kSetra Azrita, kALa Azrita bhAva te ja saphaLa bane je bhAva Azrita bhAva Ave. tema na thAya te te mAtra yoga (kAyika) kriyA banI raheze. upagakiyA (AMtarakiyA) . nahi bane. kiyA bhAva lAvI Ape paNa kiyA bhAvanuM kAma nahi karI Ape. bhAva ja bhAvanuM kAma karI Ape.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 - jAgavAnuM zemAM che? cetane cetanamAM jAgavAnuM che. cetane kAMI jaDamAM jAgavAnuM nathI. pudagala (bhautikapadArtha)mAM ramaNabhamaNa karavAnuM nathI. cetane te cetanane jevAne ane jANavAno che. eTaluM ja nahi paNa cetane te cetanamAM bhaLI javAnuM-vilina thaI javAnuM che.. dravya-kSetra-kALa e te paricichanna vastu che. dravya-kSetra kALa Azrita bhAvamAM hoya tyAM sudhI AtmA dravyAtmA kahevAya je kyAM te aMtarAtmA hoya ke kayAM te bahirAtmA hoya. jyAre AtmA enA zuddha bhAva svarUpe aparicchinna che. AtmA pUrNabhAvamAM Ave te bhAvAtmA eTale ke paramAtmA kahevAya. AtmAnA zuddha bhAvamAM sApekSapaNe paNa dravya-kSetrakALa nathI. tethI AtmA enA zuddha svarUpe nirapekSa kahevAya che. bhAva mazrita bhAvamAM AvIe ane rahIe te te samaye dehabhAna bhUlAya jAya ane dravya-kSetra-kALa paNa bhUlAya jAya. bhAva Azrita bhAva jIve svataMtra eTale ke pUrva sAdhana ane sAdhanAnA phaLa rUpe karavAnI che jenAthI ghAtakarmane sarvathA nAza thaI zake che. AtmA caitanya svarUpa hAI bhAvasvarUpa pradhAna che. bAkInA dravyo ajIva-jaDa-hovAthI te sarva dravya-kSetra-kALa pradhAna che kemake tyAM bhAva-rasa-lAgaNIne prazna, te padArtho jaDa hoya, udbhavato nathI. AtmA ja kevaLa rautanya svarUpa hAI bhAvasvarUpa pradhAna che. AtmAne jJAnaguNa-AmAnI jJAnazakti dezapradhAna nathI. kAraNake AtmA enA pUrNajJAna kevalajJAnamAM eka samaye sarvakALanA sarvakSetranA sarvadravya tenA sarvaparyAya
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 sAthe jue che jANe che balake jovAya che dekhAya che ane -jaNAya che. jevA javuM paDatuM nathI. (Not going to see or know but come to see-come to know) BHD ja nAma dravyAtIta-kSetrAtIta--kALAtIta ! kaI vastumAM kAMIka jevuM ane kAMIka hovuM tenuM nAma dravya-kSetrakALa--parichina bhAva kAraNake te dezavibhAga che--deza tatva che. paramAtmAnuM bhAva svarUpa pUrNa che. evAM e pUrNa sarvajJa bhagavaMtanuM pUjana te temanuM bhAvanikSepothI pUjana che. khAdya padArthane AgavA ane e kriyA che. AgelA khAdya padArtho je aMdaramAM bhUkha haze eTale ke jaTharAgni pradipta haze ane jIbhamAM amI haze te sAta dhAtumAM pariNamaze. eTale ane zarIra sAthe ekarUpa thaze-tadarUpa thaze. te ja pramANe dharmakriyA karatAM karatAM paramAtmA pUjA karatAM karatAM AtmA paramAtmAthI abheda thaI zakaze, ane svayaM paramAtmA banI zakaze. e bhUlavA jevuM nathI ke saMsAra ane mokSa ApaNuM bhAva ane rasa upara AdhArita che. nAma sthApanA-dravyathI paramAtmAne pUjavA te premalakSaNA bhakti che jyAre bhAva svarUpe paramAtmAne bhAvavAbhajavA te jJAnalakSaNA bhakti che. ' IndriA (cakSu-kAna-jIvA) dvArA paramAtmAnA traNa nikSepA grahaNa karavAnA che. jyAre mana dvArA paramAtmAne bhAvanikSepe grahaNa karavAne che. - nayanacakSuthI paramAtmAne jonArA karatAM hRdayacakSuthI jenArA eTale ke svarUpanA jJAna dhyAnAdi dvArA vikAsa
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAge paramAtmAnA darzana karanArA che. nayanacakSuthI jenArAe. jevAnA che paramAtmAne pratimAnA mAdhyama dvArA hRdayacakSu paramAtmAnuM darzana eTale ke paramAtmAta-kevalajJAnanuM saccidAnaMda svarUpanuM darzana. Ama paramAtmAnA bhAvanikSepAne. vicAra bhAvavAno che. bhAva nikSepAne prApta karavA mATe ja nAma-sthApanA-dravya e traNa sAdhana nikSepa che. pUrNa vItarAga e. paripUrNa che. te dayeyarUpa che. paramAtmAnI pratimA prati animeSa (sthira-apalaka) najara sthApavI joIe ane pUjA-stuti-prArthanA-stavana Adi. belavA-sAMbhaLavA joIe. te anuSThAnane niyama che. upaga ane dhyAna vinAnI bedhyAna paNe karavAnI kaI kriyA, kaI anuSThAna sarvajJa bhagavaMtoe batADela nathI. - saMgItanA avAjanI madhuratAmAM arthAt kaNendriyana. rasamAM aTakIe to, dayeyarUpa sAdhyarUpa paramAtmabhAvamAM lIna thavuM joIe te ane paramAtmAnuM lakSya thavuM joIe, te thaze nahi. te ja-pramANe paramAtmAnI pratimAnI AMgI arthAt aMgaracanAnA darzana karatAM karatAM AMgImAM ja nahi aTakatAM jenI aMgaracanA racavAmAM-sajAvavAmAM AvI che te paramAtmAnI samagrAkRti ane mukhAkRtinA darzana karavA joIe--samagrAkRtimA jAlaMdharabaMdha ane sahastrAra sahita padmAsanamudrA nAmanI yogamudrAmAM sthita evAM paramAtmAnI sthiratA-samatA-prazAMtatA-muditA-sahajatA-saccidAnaMda svarUpanA darzana karI svayaM te svarUpamAM AvavAnI-te. svarUpane pAmavAnI bhAvanA bhAvavI joIe.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 AvA mUrtinA darzana je kaIbhakta kare che te vAstavika prabhudarzana arthAt paramArthathI amUrtana ja darzana kare che. AvI bhAvanA bhAvavA vALe darzanAthI bhakta "bhAve bhAvanA bhAvIe bhAve kevalajJAna" gAtA gAtA--bhAvanA, bhAvatA bhAvatA darzana karavA dvArA kevalajJAna prApta karI zake che.. ApaNe nAmamAM anAmIne rasa reDavAne che, rUpamAM arUpIne rasa reDavAne che, dravyamAM bhAvane rasa reDavAne che ane bhavAMta lAvavAnuM che jema paramAtmAnuM dravya svarUpa paramAtmAnI pratimA che tema anAmI--arUpI bhAva e. paramAtmAnuM bhAva svarUpa che. tIrthakara nAma karmane vipAke dayA ane sarajAtuM aSTa prAtihAryo sahitanuM samavasaraNa. sthita paramAtmAnuM bAhya dazya svarUpa dravya svarUpa che. jyAre aMtaramAM rahela kevalajJAna-jJAnAnaMdavasthA-saccidAnaMda avasthA e emanuM bhAva svarUpa che. A rIya bheda paDivattI pUjA, upazama khINa saMyogI re, cauhA pUjA Ima uttarAdhyayaNe, bhAkhI kevala bhegI re. suvidhinAtha jina stavana AnaMdadhanajIma. -surA ApaNA upayogamAM levali bhagavaMtane sthApI, ApaNA. upayogathI kevalajJAnanI pUjA karavI joIe ApaNA matijJAnanA upayogane kevalajJAnarUpa upayoga banAvavA joIe. ApaNA upagamAM kevalajJAnane abhedavA che. e paramAtmAnI sAcI mUrti che je ApaNA manamaMdiramAM bIrAje che.--ApaNe upayogamAM bIrAje che. jIvano upacAga kevalajJAnarUpa bane arthAt jIva zIva bane te AtyaMtika,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 paramAtmAnI pUjA che. svayaMne upayoga (aMtaHkaraNa) kevalajJAna banI zake che.--paramAtmA banI zake che. ' - pitAnA manamAM, hRdayamAM, paramAtmAnI sthApanA karIne potAnA manane pUjAnI sAmagrI banAvIne paramAtmAnI pUjA karavI te bhAvapUjA che. ) - 1 - ' ' " bahAranA maMdira-mUrti-Agama e potAnA jJAnadarzananA upayogane nirvikalpa vItarAga sarvajJa (kevalajJAnarU5) banAvavA mATenA pratika che. dravya sAdhanathI Ama bhAva sAdhana dvArA upayogane vItarAga-nirvikalpa banAvavAnuM che. amUrta-arUpI paramAtmAne upayogathI maneyoga dvArA ciMtavavAthI svarUpanI, svarUpathI bhAvapUjA karavAnI che ane tema karavA dvArA paramAtmatatvanI sAthe abheda thavAnuM che. paramAtmAnuM nirvikalpa svarUpa che tenI sAthe ApaNe manathI ane upayogathI ekAkAra ekAgra thavAnuM che ane aMte tadAkAra arthAt taddarUpa thavAnuM che je bhAvapUjA che. pitAnI zakti hevAthI zakti anusAra ane gRhastha dharmAnusAra je parigrahI hoya temaNe haMmezA dAna ApavuM joIe ane dravyapUjA vinaya upacArarUpa karavAnI hoya che ane pachI enAthI AgaLa vadhIne bhAvapUjA karavAnI che. amUrta paramAtmatatvanI sthApanA mata evI mUrti karIne ApaNA cakSu je paNa mUrta che tenA trATaka dvArA paramAtmAnI mUrtimAM tene sthira karIne te dhyAna upara manathI ApaNuM te upayogane jovAM mAMDavuM. jethI mUrta (ca), mUrta (paramAtmamUrti) dvArA khatama thaze ane amUrta ApaNe upaga amUrta AtmAmAM maLI jaze,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaLI jaze, lIna thaI jaze, sthita sthira thaI jaze, Indri dviArA manamAM javuM ane manathI manane amana karavuM te dhyAnanI sAdhanA che. jina paDimA jina sArIkhInI sAdhanAthI mUrti dvArA AtmA je amUrta che tene mUrtinA mAdhyama dvArA ApaNe anubhava karavAno che. zabda dvArA azabda (AtmA)no svAda levAno che, mUrti dvArA amUrta (AtmA)ne svAda levAne che. - ' mUti e amUrta tatvanI khyAti mATe che. zabdae azabda tatva - prazAMtatatvanI khyAti mATe che. * AtmA e azabda deza che. -nIrava deza che - e jJAnIne deza che. arUpI-amUrta-azabda deza che. ke jyAM ramazAMti che. arUpI e ja azabda, arUpI e ja parama zAMta tatva che. jyAM azabda tatva manAvasthA) che. tyAM amUrta tatvamAM prazAMtatatvamAM-prazAMtAvasthAmAM praveze che. - ApaNe jyAre azabda - amUrta--arUpI dezamAM praveza karIzuM tyAre jagatane bAhya kelAhala ApaNane bAdhaka nahi raheze. nidrAmAM, azabdatA hovAthI zAMti che, je : anubhava gamya che. jyAM vinAza nathI, tyAM hAnivRddhine avakAza nathI, tyAM AtmAnuM samatva che. je ekAMta-mauna-asaMgarUpa che. - jina-Agama bhagavAnane akSaradeha che. je azabdane khyAti Ape che. jyAre jina-mUrti e bhagavAnane pArthiva
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 deha che je amUrtIne khyAti Ape che, `gninAgama' dvArA AtmAe azabda anavAnu che. ane jinamUti dvArA AtmAe amRtA prApta karavAnI che. Ache meAkSamArganI sAdhanA ! tItha kara bhagavaMtanA zabdadeha dvArA tIthaMkara paramAtmA je svaya' nivikalpa-nivicAra-azabda che temane saMbhAravAnA che ane tI kara bhagavaMtanI mUrti dvArA siddha thayela, arUpI-amRta evAM tIrthaMkara bhagavaMtanA siddha svarUpane -sAMbhAravAnu che. ubhaya jinAgama-jinamUrtinI sAdhanA dvArA jIve nivikalpa-kevalajJAna-sannatA-azabda amUrta - siddhatvanI prApti karavAnI che. jema pASANamAMthI bhagavAnanI mUrti banAvI zakAya che, tema paramAtmA-bhagavAna banavAnI sAcI kAcI dhAtu hAya tA te saMsArI jIva che, je svayaM paramAtmA banavAthI arUpI-amRta banI jaze jayAre pASANanI mUrti tA bhUta ja rahe che. paraMtu tenA dakanA bhAvAnusAra te ja mUrti dazakane amRta banAvAmAM sahAyarUpa-AlaMbanarUpa thAya che, A deha paNa jaDa purvAMgalanA banela che ane mUta che, jemAM rahela jIvane amRta-arUpI-zIvasvarUpa-siddhasvarUpasvarUpI banAvavAnA che jethI karIne jIve navA deha dhAraNa karavA nahi paDe eTale ke ajarAmara-avinAzI anI jAya. mUrtImAM (mUrtimAM) amUta bhAva sthApIne, mUrta (deha) mAM rahela AtmAne adbhUta - nira Mjana- nirAkAra- arUpI banAvavA te pratyeAjana che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRtine aMge jema maMdiranI racanA che tema AtmAne aMge zarIra che. maDava AtmAnuM che. zarIranuM nathI. tema chatAM ApaNe deha meha bhAve ajJAnI banIne AtmAne bhUlIne rAga yukta jIvana jIvIe chIe. ane duHkhI thaIe chIe. tIrthakara bhagavaMtane temanA tIrthakara nAmakarmanA vipAke dayanA pariNAme samavasaraNa, aSTa prAtihAryA Adi je che te pulanA banelA skaMdhanA teja che. tIrthakara bhagavaMtanA kevalajJAnanuM teja ApaNe joI zaktA nathI. ApaNe paramAtmA tIrthakara bhagavaMtanA dehanA darzana karIe chIe. temanA kevalajJAnanuM darzana karI zakatAM nathI. bahArathI ApaNane ema lAge che ke kevali bhagavaMta temanA dehamAM rahela che. paraMtu vAstavikatA te e che ke temane. svayaMno deha paNa samasta vizvanA padArthonI jema temanA kevalajJAnamAM pratibiMbita thaI rahela hoya che. paramAtmAnI mUrti te paramAtmAnI skUla-dArika AkRti che. enAthI sUkSma AkRti paramAtmAne akSara deha arthAt jinavANI-jinAgama che ane tethIya sUkSama arthAta mAti sUphamamUrti je paramAtmAnI hoya te te paramAtmA dvArA visarjita karAyelA zukala lezyAnA mavagaNanA pudgala che jenuM grahaNa karavuM te arthAta zubhabhAvamAM ane zukalalesthAmAM rahevuM, e paramAtmAnI sarvotkRSTa arcanA che. paramAtmAnI pratimAnA darzana e AMkhano viSaya che. je sthUla che. paramAtamAnA vacana arthAt jinavANInuM zravaNa e kAnane viSaya che je sUphama che. jayAre paramAtmA bhAvita
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra bhAvathI mananuM aMtaHkaraNanuM zuddhikaraNa te manane -aMta: karaNane viSaya che je sUkSmAtisUkSama che. Ama darzana-pUjana e sthUla daihika-kAyika pUjA che. je sthApanA nikSepAnI pUjA che. paramAtma nAma smaraNa arthAt jApa tathA paramAtmA caritra kathA zravaNa e vAcika che. je nAmanikSepA ne dravyanikSepathI karAtI pUjA che. jayAre paramAtmabhAvathI bhAvita thavuM te paramAtmAnI mAnasa pUjA (manathI thatI pUjA) che je bhAvanikSepAthI thatI pUjA che. bhagavAnane temanA nAma nikSepa-sthApanA nikSepa (mUrti)nA AlaMbanathI emanA dravyanikSepa (caritra) ane bhAvanikSepA (bhagavAnanA kSAyika guNe)ne ajapAjAparUpe ApaNAmAM sthira karavA joIe te bhagavAnanI cAra nikSepa sAcI pUjA karI kahevAya. bAkI te upAdhyAyajIe gAyuM che tema parama prabhu saba jana zabdade dayAve paDhata purANa veda arU gItA. mUrakha artha na bhAve utaIta phIrata grasta rasa nAhiM, pazucarjita jayu cAve nikSepA e AlaMbana che AlaMbana kharAba nathI, paNa svAlaMbana mATe te AlaMbanane sarvasva samajIne aTakavuM nahi joIe paramAtmAne pAmavA mATe arthAt svayaM paramAtmA.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 banavA mATe akhaMDa ane saraLa mArga mANavuM joIe. cauda guNasthAnaka barAbara jANavA ane samajavA te akhaMDa ane saraLa mArga jANavA barobara che. te ja pramANe siddha paramAtmAne temanA siddhasvarUpa ane sidhdhAvasthAne pUrepUrA jANavA-samajavA te sAdhyane arthAt svayaMnA parama vizudhdha svarUpane eTale ke akhaMDa tatvane jANavA-samajavA rUpa che. mukAma (maMjhIla)ne jANIye, mAgane jANIye ane daDhatAthI jANelA mArge AgaLa vadhIye ta mukAme pahoMcI anyathA te havAmAM bAcakA bharavA jevuM ke AMdhaLukiyAM karavA jevuM thAya. te chatAMye vinaya ane vivekayukta kiyA heya, deva gurUdharma pratye bahumAna ane rUci hoya te vizeSajJAna na hovA chatAMye mArga ke mukAmanI gatAgama na hovA chatAMye, mArgadarzaka bhemIyA evA jJAnI devagurUnI AjJA ane AdezAnusAra AgaLa zukala pAkSika jIva chevaTamAM chevaTa eka pudgala parAvartakALa sudhImAM to mokSane pAme che. eTale ke mukAme pahoMce che. je jIva tIvra vairAgI ke mekSanI IcchAvALo na hoya paraMtu dharma tatva e ja satya ane upakAraka che ane tenAthI ja ApaNuM bhaluM thAya che evA. bhAvapUrvaka je kAMI paNa upAsanA, sAdhanA, anuSThAne kare che tathA pitAnAmAM durjanatA hetI nathI evA jIve zukala pAkSika ja kahevAya che je eka pudgala parAvatakALamAM bhavasaMsAra tarI janArA hoya che.) paraMtu emAM AvazyakatA che vinayaviveka-namratA- samarpitatA-saraLatA- bhatrikatA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 laghukami tA sahita satata devagurUnA sahavAsa ane mAga dazananI devagurUnA baLe AgaLa vadhanAre satata devagurUnA sahavAsa ane pUrNa samarpitatA keLavavA paDaze jayAre svakhaLe dRDhatAthI AgaLa vadhanAre svarUpa samaja ane svarUpa ramatA keLavavA paDaze. nAma-sthApanA-dravya-bhAva: nikSepAnA AlaMbane bhAva rUpa bhagavaMtane saDu ke,I prApta karI ane svabhAvamAM Ave eTale ke mukAme paheAMcA evI abhya nA ! saMkalana : sUrya vadana. DAkAradAsa jhaverI
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ gharmazAsana rAjazAsana pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI zAsana be prakAranA che. dharmazAsana ane rAjazAsana. dharmazAsananI dhurA trASimunio - saMta-mahaMte-muni bhagavaM. tenA hAthamAM hoya che. rAjazAsanane dara rAjA-mahArAjA sattAdhIzonA hAthamAM hoya che. ubhayanuM kArya doSa ane durja. natA dUra karI, guNa ane guNIjane eTale ke sajjanenuM rakSaNa karavuM che chatAM ubhayanI kArya praNAlikAmAM pharaka che. | durjanatAne nAza kare ane durjana keI na pAke tenI takedArI rAkhI sajajanene protsAhana ApavuM te rAjA dharma che. arthAt rAjAonuM ane sattAdhIzenuM kartavya che. e kSAtravaTa che. rAjA, rAjadaMDa vinAne na hoya. "rAjA durjanane daMDa kare te rAjadharma che. rAjA je durjanane kSamA Ape to te adharma che. eTaluM ja nahi paNa durjana hoya ke sajjana sarva prajAjane khAvApIvA, paheravAM eADhavA ane rahevAM maLI rahe tevI vyavasthA karavI te ya rAjadharma che. gunegAra kedI paNa eTaluM meLavavAne adhikArI che. e prajApAlaktA che. ane prajAnuM tevuM pAlana karanArA prajApAlakanuM biruda yathArtha sArthaka kare che. rAjA zabdanI utpatti ja rAjI zabda parathI thaI che. re... rAjI kare te rAjA'. rajjitAzca praja cena tasbhAdrAjeti zabdate / "prajAne prasanna rAkhe te rAjA."
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirbaLanuM prANanA bhege paNa rakSaNa karavuM ane sabaLa paNa je durjana hoyate tene pratikAra karI tenI para sattA arthAt zAsana calAvavuM te rAjazAsana che. AthI ja ApaNe tyAM kSatriyakuLane UMcuM kuLa kahela che. saMte ane munibhagavaMte paNa dunenA doSa ane janatA dUra karavAnuM kArya pitAnAM AcaraNa ane upadeza dvArA prema ane vAtsalyapUrvaka kare che. rAjA te pitAnI rAjavyavasthA sacavAya ane jaLavAya rahe tevA hetupUrvaka- enA prajAjanane vartamAna bhava janmathI mRtyu paryatane, sukhethI sajajana banI rahevApUrvaka pasAra thAya te aMge ja enuM rAjazAsana calAve che. jyAre RSimunio, mahAtmA e te pitAnA zaraNe AvanArAo, pitAnA saMparkamAM AvanArAonA bhavabhavanI ciMtA karI, temane punarjanma ane pUrvajanmanI samajaNa ApI zubha-azubha; puNya-pApa nIti-anIti, Abhava-parabhava, jaDa-cetana athavA jIva ajIva, AtmA-paramAtmA, sat-asat , vinAza-avinAzI ItyAdinA bheda batADI temane vartamAnakALa sudhArI ujavaLa bhaviSyakALanuM nirmANa karI, kAlAtIta banavAnI preraNA karI dharmanuM zaraNa svIkArAve che. arthAt dharmathI zAsita kare che dharmazAsana calAve che. rAjA te mAtra vartamAna bhavanI khevanA kare che. jyAre jJAnI bhagavaMte te bha bhava sudhare aMte bhavAMta thAya tenI khevanA rAkhe che. rAjA potAnI rAja vyavasthA aMge sukhI leke pAsethI kara ugharAve che ane garIba-duHkhIne paNa tene deha TakAvavA pUratI jIvana jarUriyAtanI sAmagrI maLI rahe tenI vyavasthA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 kare che. saMtA -munibhagavaMtA peAtAnI dezanA-upadeza dvArA puNyazALIe evAM sukhI ne samRddha lAne tena tyaktena muniyA :" nA tyAgamaMtra ApI dAnAdi dvArA sukhI zrImaMtA ane satAdhIzonI zrIma'tAInA tathA zaktienA bahuja nahitAya sadupayeAga karAve che. emAM te ApanAranuM ca bhalu' thAya che ane lenAranuMya bhala' thAya che. durbhAva aTake che. zubha bhAva Ave che ane zuddha bhAva arthAt svabhAva bhaNI prayANa zarU thAya che. bhavapara MparA sudhare che ane aMte bhavAMta thAya che ne mukti maLe che. rAjA peAtAnA rAjadaDathI mAtra kAyika durjanatA dUra karAvI zake che, jyAre jJAnI bhagavaMtA-RSimunie kAyika vAcika ane mAnasika ema traNe prakAranI dunatA vyakti mAMthI ane samaSTimAMthI dUra karAvI zake che. rAjAne rAja zAsana calAvavA sapatti sattA-zakti ane sainyanI jarUra rahe che. jyAre satA mahatAne dhama zAsana calAvavA madira mUrti ane zAstragraMthonI AvazyakatA rahe che. athavA tA keI evI viziSTa prabhAvazALI vyakti hAya tA teo kaMzAyanI sahAya vinA dhama zAsana kevaLa peAtAnA jJAna ane te pramANe sa nathI calAve che. nIcatti arthAt pAzavIvRttie pazupaNAmAMthI janme che. je manuSyapaNuM maLyAM chatAM gaI na heAya te tene maLelAM manuSyabhavamAM, dUra karI mAnavane mAnava banAvavAnuM kAya rAjAe kare che. jyAre satA ethI AgaLa vadhI mAnavanA saMbaMdha paramAtmA sAthe karAvI ApI tene mAna vamAMthI mahAmAnava banAvavAnu` ane tenA paramAtma tattvane pragaTAvI ApavAnuM ananya kArya niSkAma bhAve kare che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 jIva dujana keTine raheze te bhavaparaMparAmAM tiryaMca nigada-narakanI duHkhaninA kAramAM duHkha bhogavavA paDaze. hIrA-mANeka pAnA-sattA samRddhi-vaibhava vilAsa ochAM haze te ke ochAM maLaze te cAlaze, paNa sajajanatA haze te ja sadagati prApta thaze. A lokottara vicAraNA che. rAjA ke saMta ho saha koInuM kArya vizvamAMthI pApa-doSa-ane durjanatAne dezavaTe devAnuM ja banI rahevuM joIe, kAraNa. ke durjanatA e manuSyayonine mahAroga che. kuTuMbamAM jJAtimAM-samAjamAM-gAmamAM ke dezamAM bIjA enuM bhaluM karIne jIvavuM te saMskAra mahAna che. bIjAne kAMI paDI nathI te rIte bedarakAra--lAparavA thaI javavuM e halakAI che.-apAtratA che.' cakavatI mahArAjAnI AjJA jagatamAM temanI hayAtI hoya tyAM sudhI paLAya che ane temAMya teo sattA upara hoya tyAM sudhI ja temanI AjJA sarvatra varte che. paraMtu mahAtmAnI-SiA-sAdhumahArAjAonI AjJA te temanA jIvanakALamAM te paLAya ja che paNa teonI hayAtI bAda paNu jagatamAM paLAya che. sIkaMdare, sIjhare ane akabaro vahI gayA ane temanAM rAjaya khAlasA thaI gayAM, jayAre kRNa-budha-mahAvIra-vyAsanI vAto-vidhAna-AjJA Aje ya leke zIrSAbaMgha karI rahyA che. rAjA mahArAjAe kSetre eTale ke rAjaya-bhUminA vijetAo hoya che. jayAre munimahArAjAo kALa vijetA arthAta kAlAtIta thaI kALa upara vijaya meLavanArA hoya che. je rAjazAsana-dharma zAsana arasa parasanA sahAyaka ane pUraka bane te suvarNakALa avatare. rAmarAjayanI vAte
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 karIe chIe paNa vicAratA nathI ke rAma mAtra sattAdhArI rAjA ja nahotA paNa bhaktarAjA hatA-rAjA hatA. vaLI vasiSTha jevA RSinI emane nizrA maLI hatI. azeka, akabara, zivAjI, vikama, kumArapALa Adi mahArAjAonA rAjyazAsana Ajeya Adaza rAjazAsana gaNAya che. enA mULamAM A ja kAraNa che. ke teo dharmazAsana svIkArI rAjazAsana calAvatA hatAM. azeke buddhanuM zaraNa svIkAryuM hatuM. akabare dharmarane pitAnA navaratna jevAM salAhaka romAM sthAna Apela hatuM. zivAjI rAmadAsanI pAdukAne pitAnA rAjasiMhAsane sthApI rAja calAvatA hatA, vikama svayaM bhagavad bhakata hatA. kumArapALa mahArAjAne hemacaMdrA cAryanuM zaraNuM maLyuM hatuM. caMdraguptane cANakaya je jJAnI ane nispRhI salAhakAra maLyo hato. vartamAna rAjakALane suvarNakALa banAva hoya to e atyaMta Avazyaka che ke keIsattAdhIza vaDApradhAna je Ajane. rAjA che te bhakta bane athavA te kaI bhakta e sthAne pahoMce ane dharmazAsana svIkArI rAjyazAsana calAve athavA te pachI bhakta ane rAjA bhegA maLI rAjadhurA calAve. rAjyavyavasthA arthAt rAjazAsana deza ane samAjanI vyavasthA mATe che ke jethI dharmane anukuLa vAtAvaraNa sarjAya je dharmazAsane pAmI vyakti ane samaSTi pitAnA zuddha zuddha svarUpane samajI svarUpa zAsanamAM pravezI karmamaLane dUra karI potAnA mULa, vizuddha evA parama AtmasvarUpanuM prAgaTIkaraNa karI zakavA samartha bane.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghAtI-aghAtI karma ane - karmamukita sAdhanA panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI Ama saMsArI jIvane be dazA vate che. eka te adhAtIkarmanA udayavALI pApa-puNyanA udayarUpa bAdazA, je dehAdi arthAta AyuSya karma, vedanIya karma, nAma karma ane gotra karma che ane jIvananI bIjI dazA te dhAtI karmanA udayavALI aDhAra pApa sthAnakonA bhAvayukta kaSAya ajJAna, mohabhAva, dehabhAvavALI abhyataMra evI AMtaradazA. mehanIya karma e mukhya ane sUkSama ghAtakarma che. e mehane ramavAnA ramakaDAM sthUla evAM aghAtI karmo che. Ama adhAtIkarmanuM mULa dhAtI karma che ane dhAtakarmanuM mULa meha ane ajJAna che. meha ane ajJAnane khatama karavAthI dhAtakane sarvathA nAza thAya che. pachI adhAtI karmo kALakrame pUrAM thatAM ajanmA banAya che. adhAtI karmone pradhAna saMbaMdha zarIra sAthe che. ane zarIrane saMbaMdha AtmapradezanI sAthe che, jyAre dhAtakarmone pradhAna saMbadha mana sAthe che, ane manane saMbaMdha upaga sAthe che, je cetanA che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 Ama adhAtI kAyavega pradhAna che, jyAre dhAtI karmo maneyoga pradhAna che. ghAtI karmo udyama arthAt puruSArtha pramANe che; jayAre aghAtI karmo bhavitavyatA athata prArabdha ke niyati pramANe che. AtmAnA upaga upara azuddhi dhAtakarmonI che. jyAre AtmAne pradeza para zuddhi adhAtIkarmonI che. adhAtI karmonI zubhAzubha azuddhi e upaga uparanI dhAtakamanI azuddhinuM pariNAma che. Ama e spaSTa thAya che ke dhAtIka AtmAnA upayoga (jJAna darzana upayoga)nI nityatAne ardhAtu avinAzita Avare che. jayAre adhAtI karmo mAna. arUpIpaNA azarIrI ahIpaNAne Avare che. AtmA, tana ane manane vaLagADa che, je duHkharUpa che, tana ane manathI mukta thavuM te mokSa che, duHkhane rahevAnuM sthAna tana ane mana che, jeNe tana ane manane potAnAM manane te duHkhI thavAnuM ja che. tananuM mULa mana che. ane mAnyA kArya tana che. mATe ja prathama ghAtI karmane eTale manane nAza thAya che. ane pachI prArabdAnusAra AyuSyakarma puruM thaye tanane eTale ke aghAtI karmono aMta Ave che ke kahe nAza thAya chekaSAya tathA kaSAyanA bhAve arthAt mehabhAve manamAM hoya che. ethI kaSAya tathA nokaSAyanA bhAvene nAza thatAM mana ane tenI sAthe dhAtikarmone nAza thAya che. adhAtI karmamAM javane parAdhInata che, tenuM nAma ja bhavitavyatA che. adhAtakarma upara te sAcuM dRSTi-umilana thatAMja vijaya prApta thAya che. adhAtakarma viSe bhedajJAna
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 thatAM aghAtikarmanuM mahatva ja nathI rahetuM. jyAre ghAtI karma viSe puruSArtha vinA vijaya nathI. cAra prakAranAM ghAtikarmamAM mehanIyakarma e maLa che. atarAyakarma e vikSepa che. ane jJAnAvaraNIya tathA dazanA varaNayakarma e AvaraNa che. - mehanIyakarmanA maLa karmayoga eTale ke jagata pratinA. prema, maitrI, karUNA, prada, vAtsalya, kSamA, dayA, dAna, sevA, ahiMsA AdinA bhAvathI dUra thAya. aMtarAyakarmanA vikSepane upAsya tatva evAM deva-gurunI upAsanAthI arthAt bhaktiyoga je saMyama ane tApUrvaka heya enAthI dUra thAya. jyAre darzanAvaraNIya ane jJAnAvaraNIyakarmanA AvaraNa ne jJAnaga tathA dhyAnaarthAt jJAna-dayAnathI dUra karI zakAya. dhAtakamanI badhI prakRti pApaprakRtio che. jyAre aghAtakarmanI prakRtie pApa-puNya ubhaya prakRtio che. aghAtI karmanI puNyaprakRti jeTalI jIvane ruce che. teTalI ghAtakarmane kSaya karavAnI IcachA thatI nathI, ane aghAtI karmanI pApaprakRti jeTalI javane kaThe che teTalAM ghAtakarma kaThatAM nathI. bAkI te adhAtIkarmanI puNyaprakRti. ene baMdha kara haze te te paNa ghAtakarmamAM viveka karavAthI ja thaze. jIva je cAre aghAtI karmanAM vipAko dayamAM pratikSaNe potAnA jJAna upagamAM puNyakRtionAM udayane Icche che te ja jIvanA mehabhAve che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvAM A ghAtI ane aghAtIkama janita avasthAvALA ApaNe vartamAnamAM hovA chatAM e saghaLAMya karmane bAMdhyA che. ApaNAM potAnA AtmAe ja ! e kamane baLa kaho ke sattA, keIe ApyAM hoya te te ApaNA AtmAe ja ApyA che. karmane bAMdhanAreya AtmA che. karmane bhegavanAro AtmA che, ane karma ne teDanAroya AtmA ja che ! baMdhAnArAM karma karatAM bAMdhanAre ane tADanAro AtmA caDhiyAta che. AtmA karmAdhIna nathI paraMtu kama AtmAdhIna che. karmanuM svataMtra vizeSa baLa che ja nahi, jenuM vizeSa baLa che evA AtmAne vizeSa vicAra karavAno che. A te rAja ane ene hajUriyA jevI vAta che. jemAM rAjAnA nAme ja rAjAne hajUriye potAnI sattA calAve che tema vikRta eTale ke karma, prakRti ne arthAt mAno ja AdhAra laIne prakRtine ja dabAvI ne potAnuM ja rAja-potAnI ja sattA calAve che mATe have A karmajanita avasthAmAMthI mukta thavuM hoya to dhAtI karmano nAza karavAne puruSArtha karavo rahyo. karmAdhIna avasthA e parAdhIna avasthA che. AtmAdhIna avasthA e svAdhIna avasthA che. bhAvathI karmabaMdha thAya che. karmamAM baMdha che. bhAvamAM baMdha nathI. bhAva karavAmAM AvI svAdhIna che. kamane game e udaya hAya, ApaNe ApaNe bhAva sudhArI ne eTale ke samyagu banAvIne sudhAro karI zakIe chIe. ene ja te dharma puruSArtha, mokSapuruSArtha kihevAya che. "kama sudhare eTale bhAva sudhare" evuM nathI. sAcuM vidhAna te e che ke bhAva sudharaze tema tema karmane nAza thato jaze. bAkI bahAranAM sattA, saMpatti, sAmarthya
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 ADhi kama nA udaye maLavA e prArabdha che ane AtmAne maLa, vikSepa AvaraNathI mukta karI AtmAne nirAvaraNa zuddhAtmA pUrNAmA, paramAtmA banAvavo te puruSAtha che. pariNAma je Ave e prArabdhAnusAra che. prArabdha para vastu sakhadhe che ane te parAdhInatA che. vastu maLe paNa kharI ane na ya maLe. bhAva pramANe kama baMdha thAya che e yAda rAkhI ApaNe sArA bhAva karatAM zIkhavu joie ane bhAva pramANe kama khatama thAya che tethIsArA bhAva rAkhavA joIe. bhAva AtmAne che. karmInA udayane jALavavAnA nathI, jALavavAnA tA AtmAnA bhAvane che. dhama kathAnuyAgamAM kathApAtranA kamadiyane eTale ke puNya-pApanA udayane na jotAM te te vyaktimAM pAtramAM rahela AtmabhAvane jotAM zIkhIzu. te AAvane pAmIzuM. AtmA bhAva kI pudgaladravyathI kharIDhI zakAtA nathI. AtmabhAva-brahmabhAva-dvivyasaMpatti je ApaNA AtmAmAM che te ApaNe keLavavAnI che, vikasAvavAnI che. adhAtIkamanA udaya jema cAle che ema cAlavA devo thAya che tema thavA devu ane vacce Dakhala karavI nahi. tenA kartA yA bhAktA banavuM nahi. adhAtIkamanA udayanA akartA abhoktA banIe te samabhAva che. emAM kamanA udayanI asara na letAM asaMga, nilepa, sthitaprajJa banI rahevAnu che. jAgRtAvasthAmAM guNaprApti vakhate dveSarahitatA Ave te tenA phaLarUpe dhyAna ane samAdhi maLe che, je dhama nu phaLa che. e phaLa tatsamaya-tatkALa che. e ja samaye tRptinI, zAMtinI, samatAnI, AnadanI anubhUti thAya che. jyAre kanu phaLa rAkaDu-te ja samaye prApta nathI thatu. paraMtu
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALAMtare, baMdhAyela karma, sattAmAM gayela hoya te udayamAM Ave tyAre prApta thAya che, jadhanyathI aMtamuhUrta bAda ane utkRSTathI 70 kaDAcheDI sAgaropamanI pUrve karmaphaLanI prApti hoya che. dharmatatva, bhAvatatva, ekAMte Atmadravya che. jyAre karmatatva ekAMte pudgalatatva che, pudgala dravya che. karmanA nAzathI te ja samaye kevalajJAna nirAvaraNa thAya che ane e ja samayathI svarUpAnaMda brahmAnaMda-AtmAnaMda-pUrNA naMda vedAya che. dharmatatvane nathI te bhUta ke nathI to bhaviSya bhUta ane bhaviSya te karmatatva che, ke jyAM pudagalanA paryAye nA parivartananI AvazyaktA che. dharmatatvamAM te AtmAnA apragaTa ane suSupta evAM prApta guNenuM prAdurbhAvana, pragaTIkaraNa che. udhAra enuM nAma kama ! karma udhAra che. Aje rokaDuM enuM nAma dharma che ! dharmanuM phaLa upara jaNAvyuM ema rokaDuM che. dharmanuM phaLa eTale doSarahitatA ane tanamananI duHkharahitatA, karmabaMdha navo na thavo te dharmanuM rekaDuM phaLa che, udayamAM Avela karmaveLAe jJAnadazAmAM vartavAthI jAgRtatAe nave karmabaMdha nathI thatA ane sattAmAM rahela karmonI sakAma nirjarA thAya che. jJAnadazAmAM vartavAthI karmanA udaya mAtra dazyarU5 vate che. paraMtu tenI lezamAtra asara thatI nathI. darzanAvaraNIya karmanA udaya TANe nidrA samaye AThe udayanI lezamAtra asara jIvane thatI nathI. roga ke zAtAazAtA vedanIyanI paNa asara thatI nathI. e ja pramANe jAgRta avasthAmAM jJAnadazAmAM rahIne tana ane mananA duHkhanI lezamAtra asara na letAM karmane udaya nirI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 jAya che, ane navIna kama khaMdha thatA nathI. A e ja dharmanuM rAkaDuM phaLa ? jJAnadazA tIrthaMkara bhagavaMtA paNa dIkSA grahaNa karI jabarajasta AtmapuruSA pheravatAM hAya che. teo tyAre upasageryAM vacce paNa svarUpabhAvamAM ramaNa karatA hoya che . ane tyAre ja tee sava dhAtIkama rahita thaIne kevalajJAna pAme che. teja pramANe ApaNe paNa bhUtakALamAM dharmAMjanita zubhabhAva-samyagabhAva karela hAvAtha vata mAnamAM adhAtIkamanI puNyaprakRti udayamAM AvIne puNyanA sukhanAM sAdhanA vacce besADe che. chatAM temAM mUti nahi thaI jatAM jAgRta rahI svayaM svarUpabhAvamAM ramaNatA karavAnI che. tema karIzu teA ja svarUparnI pUNutAnI, kevalajJAnanI prApti karI zakIzuM. e na bhUlavuM ke samyagabhAvanA pratApe puNyama'dha thAya che. para`tu puNyabaMdhanA udayane AdhIna samyagabhAva rahe ja evu' na samajavu. kamanA udaya heAvA chatAM, tema ja karmAM sattAmAM beThAM hAvA chatAM ApaNe zuddha AtmaparyAyanI ciMtavanA vaDe tatvajJa thayela hAvAthI karmAMnA udaya TANe paNa te kamanI prakRti ane rasa niratha ka banAvI zakIe chIe, rati ne aratithI haSa ne zAkathI para thaI zakIe chIe te ja AtmAnI mahAnatA che. nidrAmAM jIva khAdgha sukhane ke duHkhane veDhatA nathI ane chatAM zAMtine anubhava hAya che. te ja mujaba jAgRtA vasthAmAM apramavattAvasthAmAM vItarAgatAnA je guNA ApaNe keLavatA hoIe, te guNAne jo vedatA hAIe, te karmInA udayanI veLAe karmonA prakRti ane rasane khALI zakIe chIe arthAt nirarthaka khanAvI zakIe chIe. ughADI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 AMkhe jAgratAvasthAmAM nidrA jevI sthitimAM rahetA zIkhavuM e dharma sAdhanA che. vItarAgatAnA baLe evI dharmasAdhanA thAya che. saMsArabhAva yukta jAgRta avasthAmAM rAga dveSa kaSAya mahAdi, bhAve karIe chIe. te pachI prazna e rahe che ke jAgRtavasthAmAM nidrAvasthA eTale zuM ? jAgRtAvasthAmAM sAkSIbhAvamAM, nilepabhAvamAM rahIe ane hAdibhAvo na karIe e ja sthitaprajJAvasthA ane nispRhatA te ja te jAgRtAvasthAmAM niMdrAvasthA che. nidrAvasthAmAM te pramAda che ja ! ane te darzAvaraNaya karmanA udayavALI evI kamajanita avarathA hovA chatAM tyAM tyAre mohAdi, kavAyAdi bhAvo teTalA samaya pUratA thatA nathI ane teya ApaNe paramAtmA banI zakatA nathI enuM kAraNa pramAdAvA che ane karmAjanita AvasthA che. jyAre jAgRtavasthAmAM jyAM pramAda nathI tyAM purubAthathI vItarAgatA sevatAM sevatAM vItarAgatAnAM baLe paramAtmA banI zakAya che pAMce Indiryo. jAgRta avasthAmAM bhale jAgRta rahe paraMtu tene mehaDadabhAva sAthe na rAkhatAM mehAdibhAve ne nidrAvata banAvI daIne ane svabhAvamAM tanmaya thaI jaI ne krodha lobhAdi sarva kaSAya bhAvo Indriyanita bhAvo che ane te indriyo mATe che tethI tevA kaSAyAdi bhAvone nidrA vata banAvI arthAt suSupta karI daIne nirarthaka banAvavAnA che. kisa che je jarsI pharsa sArA che ane te spemaNe karavI joIe. darzanAvaraNayakarma (nidrA) nI tAkAta che ke emAM dehabhAna rahetuM nathI te jJAnAvaraNIyakarmanA kSapazamanI evI tAkAta ApaNe keLavavI joIe ke utthAna dazAmAM jAgRtAvasthAmAM svarUpasthita thaIne devasthAna bhUlI zakAya.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 game te dharmAnuSThAnamAM pravRtta ha|Ie e dharmAnuSThAnamAM upayu kta AMtarakriyA karavA vaDe karIne ja karmInA upazama (zamana) kSAApazamika ( bhagavAne karyAM evA bhAva ) yAvad kSAyika bhAve bhagavAne karyAM e ja bhAva) nI-doSamukta zubhra -doSa rahita guNa prApti thaze. mahAdibhAvone nidrAvata karIzu tA ja maraze jAgRta mehAdibhAva maratA nathI paNa jIvane mAre che. 1 sa'sArIjIvone kama' sattAmAM paNa paDelAM che. te navAM karmInA aMdha paNa kare che ane udayamAM Avela kama ne paNa vede che. A sadhaLIya kamajanita avasthAmAM pratipaLe AtmA hAjara hovA chatAM AtmA, AtmAne eTale ke potAne nathI vedyatA para tu ka janita avasthAne, arthAt kanA udayane vede che. jyAM sudhI jIva AtmAne nahi vede tyAM sudhI jIvanA uddhAra arthAt jIvanA nistAra nahi thAya. guru ane graMtha dvArA AtmAne jema jANye tema peAtAnAja AtmAne Atma vaDe anubhavavAnA che e mahatvanu che. mAkSamAge javA mATe je karavAnuM che, je thavu joIe te AtmA dvArA AtmAmAM thavu joIe. adhAtIkanA udayane na veDhatAM kevaLa AtmAne vedave, nAza karavAnA che cAra dhAtImAMnA ane vijaya meLavavAnA che cAra adhAtIkamA~ upara, dhAtIkama nA savathA nAzathI AtmAnA jJAnAdi guNNA avinAzI ane arUpIbane che. teA have ka yukta evAM ApaNe kama mukta banavA vicAravAnu che ke...hu' eTale keNu ? 'huM eTale siddhAtmA gotrahmAsmi *
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM eTale zarIra ke cAra adhAtaka arthAt nAma, gotra vedanIya ane AyuSyakarmanI prakRtie nahi. huM rUpa nahi paNa arUpI ! huM UMca-nIca, meTa-nAne nahi paNa huM aguruladhu! huM vinAzI nahi paNa huM avinAzI-akSaya-nitya-sat ! huM sukhI duHkhI nahi, huM bAya-bAdhaka nahi paNa huM avyAbAdha sukhI ! khUbI to e che ke cAre adhAtakarmanA kSaye (nAzathI) karIne AtmAmAM pragaTa thatA siddhavanA guNe jIvane ceTelA pudgala dravyanA guNadharmanA niSedharUpa che jema ke AtmAnA siddhatva pudgalanA guNadharmo. (paramAtmatatva)nA guNo arUpIpaNuM rUpIpaNuM avyAbAdhapaNuM bAdhya-bAdhakatA akSya-avinAzI sthiti kSayasthiti-vinAzI sthiti agurulaghu sthiti guladhu sthiti e ja sUcave che ke pudgalanA banelAM karmane cheDIe te tenA eTale ke pugalanA guNathI chUTIe ane AtmAnA pitAnA je vidheyAtmaka svaguNe pAtAmAM rahelA vIrya kevalajJAna kevaladarzana cAritrya, tapa ane anaMta tAtparya e ke karmayukta mAe Atmazakti pheravI kamamukta thavAnuM che ane te mATe prathama eNe mahine nAza karI vItarAga banavAnuM che, je mekSa pratinA traNa caraNamAMnuM prathama caraNa che. e bAramuM guNasthAnaka che. e mATe sukhane
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 arthAta sukhanI maLelI sAdhanasAmagrIne ane sukhanI IcchAne tyAga karI devAnuM che. chatAMya je sukha bhogavavA vAro Ave tyAre vairAgyabhAva rAkhI anAsakta nirmohI, nispRhI, nilepa sthitaprajJa banavAnuM che, jyAre duHkha Ave tyAre jJAna- dhyAnathI duHkhane sAmane karI, duHkhane nahi jogavatAM, arthAt dukhane nahi gAMThatA, duHkhanI asara na letAM, duHkhamAM duHkhI na thatAM sukhI rahIne dukhane khatama karavAnuM che. karmanAM udayane AdhIna thanAre bahirAmA che. karmane udayane AtmabaLathI kSayapazama karI karmane je AdhIna kare che te aMtarAtmA che ane ghAtI karmanA udayane je sarvathA khatama kare che eTale ke kSaya kare che te paramAtmA che. AvI prakriyAthI vItarAga banela aMtarAtmA vItarAgatAnI tAkAtathI ajJAnanA paDaLane haThAvI sva-AtmakSetre vidyamAna kevalajJAnane nirAvaraNa karI sAkAra paramAtmA bane che. A mekSa pratinuM dvitIya caraNa che je teramuM guNarathAnaka che ane aMte AyuSyakALa pUre thaye sarva aghAtI karmanI sthiti pUrI thaye sAkAra paramAtmA niraMjana, nirAkAra, paramAtmA banI Atma pradezane dehapiMjaramAMthI mukta karI anAmI, arUpI avinAzI, azarIrI, ajanmA, akSaya, akhaMDa, aguruladhu, avyAbAdha sthitine prApta kare che, je AtmAnuM mekSa pratinuM tRtIya ane carama caraNa che. e caudamuM guNasthAnaka che. A zakya tyAre ja bane jyAre AtmA, AtmAne vede AtmA enA upayogane vede. karmane vedanAra kadI paramAtmA banI zakatuM nathI. AtmAne sarvathA vede e ja paramAtmA banI zake che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedAMta ane svAvAda darzana panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI vedAMtanA padArthone svAduvAda darzana kalAthI je ukelatA AvaDe te te bIjuM jainadarzana che. vedAMta darzananuM advaita jainadarzananA kevalajJAna ane siddhatvamAM ghaTe che. yogasUtrane .. "nityAruri kuNAnAtmaku nityazuri suvAtira vi..." e ka dvArA anityamAM nitya buddhi, azucimAM zuci buddhi, duHkhamAM sukha buddhi ane anAma (jaDa)mAM Atma (cetana) buddhi -ne je vidyA-mAyA-amRta ajJAnatama Adi zabdathI vedAMtamAM oLakhAvela che. ene ja mithyAtva-meha-mUDhatA Adi zabdathI jainadarzane oLakhAvela che. jainadarzananA da guNasthAnakanI sAme vedAMte zubhecchA vicAraNA - tanamAnasarA - satvApatti - saMsakti - padArtha bhAvinI ane turIyA ejJAnanI sAta bhUmikAothI vikAsanAM pagathiyAM jaNAvela che. turIyAvasthAthI kevaLajJAna samajAvela che. karmanA rasabaMdhanA jainadarzane cAra bheda pRSTa, baddha nighata ane nikAcita pADyA che. jyAre vedAMta tene traNa prakAra nivArya, dunivArya ane anivAryamAM vibhAje che. jainadarzananA ghAtikarma ane aghAtikarmane anukrame vAsanA ane prArabdha karma tarIke oLakhAve che. kSAyika samakita ane lApasamika samaktine kRtopati ane akRtopAritathI anukrame vedAMta oLakhAve che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ para sAdhanAnAM traNa seApAna maLanAza-vikSepanAza-AvaraN nAza je vedAMtamAM jaNAvela che. enI sAme jainadarzanamAM maLanAzane anaMtAnubaMdhI kaSAya nAzathI; vikSepanAzane ekAgratA ane AvaraNanAzane ajJAnanAMza-sajJatAnI prAptinI prakriyAthI samajAvela che. sarupo'so manonAzo jIvanmukasya vidyate / arupastu manonAzo vaidehI muktago bhaveta // --mukatApaniSada A zleAka dvArA jIvanamuktanA maneAnAza te sarUpa maneAnAza kahevA dvArA saceAgI kelipaNAnI teramA guNa sthAnakanI avasthAnA nirdeSa karela che ane videhI-videha muktirUpe mananArA te arUpa maneAnAza kahevA dvArA aceAgI arthAt kevalipaNAne siddhAvasthAnA caudamA guNasthAnakanA nirdeSa karela che. . ce, maiM mUmA tat mulam" brahma che e ja sukharUpa chepUrNa che e ja sukharUpa che e vidhAna dvArA vedAMta daIna kevalajJAna-siddhavasthA e ja sukharUpa che ema jaNAvela che. AtyaMtika, dezakALa, aparicchanna, niratizaya sukhanA nirdezana dvArA vedAMta jainadarzananA anaMta akSaya-avyAbAdha sukhanA nirdeza kare che. Adityasya gatAgatairaharahaH savakSiyate jIvitaM / vyApAra bahukAryabhAragurubhiH kAlo na vaijJAyate //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 daSTavA janbhajarAvipattimaraNaM trAsazva notpadyate pItvA mohamayI pramAdamadirAmunmattabhUtaM jagata // pASANa khaNDeSvapi ratnabuddhi kAnteti dhIH zoNitamAMsapiNDe / pazcAtmake varmANi cAtmabhAvo jayatyasau kAcana mohalIlA // A ko dvArA vedAMte mohanuM svarUpa samajAvyuM che. ane nirmohI thavA upadeza AvyuM che. kuraMgamAtaMgapataMgamRgabhInA hatAH paJcamireva paJcA / ekaH pramAdI sa kathaM na hanyate yaH sevate paMJcamireva // e bIje jANIte viSayatyAgane upadeza Apate. kaleka che. na mokSo nabhasaH pRSTe na pAtAle na bhUtale / ajJAnahradayagranthe zo mokSa iti smRtaH // AkAzamaMDaLamAM mekSa nathI. pAtAla ke bhUtalamAM mekSa nathI. paraMtu hRdayamAM ajJAnarUpa je graMthi che, tene nAza kara e ja mekSa che. eTale ke duHkha nivRtti ane sukha prApti e ja mokSa che ane ethI jIvatAM ja jIvanmukata thavAya che. A vAta dvArA vedAMta kevalajJAnanI puSTi kare che. vedAMtanA vivartavAda ane ajAtavAda jainadarzananA viveka ane vairAgya ke anityatAnI bhAvanAthI samajAvI zakAya ane advaitavAdane kevalajJAnathI ghaTADI zakAya. AvI te ghaNuM vAta che. meLavatAM AvaDe te meLa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 maLate jaNAze. jainadarzananI vAta spaSTa, saraLa, pUrNa ane cekakasa che. kAraNa ke te sarvajJanI ApelI vAto che. eTale ja jainadarzanamAM sAdhanAnI sAthe jagata-vyavasthA paNa graMthArtha samajAvela che. vedAMtamAM jagata-vyavasthAnI vAte tema samajAvAI nathI. kema ke te sarvajJa prarUpita darzana nathI. chatAM e darzananuM khaMDana te karavA jevuM nathI. kema ke teo paNa advaita eTale ke siddha thavAnI sAdhanA batADe che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikaraNa-upakaraNa paM, pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI jenA vaDe kiyA karAya tene "karaNa" kahevAya che. karaNa eTale sAdhana. A sAdhana bahAranAM hoya tema aMdaranAM paNa heya. bahAranAM sAdhanone utpAdana-vyaya temaja saMga hoya che. bahAranAM sAdhana be prakAranAM che. eka parakSetre rahela che. jyAre bIjA svakSetre rahela che. bahAranA te badhAM ya sAdhana pudgalanA Matter-arthAt jene varNa-gaMdha-rUpa-speza ane zabda che. tathA je paribhramaNazIla ane parivartanazIla che. evuM dravya te pudgazya banela che. AmAM svakSetre eTale ke AtmAnI sAthe je sAdhane rahela che tene phakata "karaNa" kahe. vAya che je mana vacana ane kAyama che. A mAga, vacanaga ane kAyayoga parakSetre rahela sAdhanethI kAryAnvita thAya che. AvAM bahAranAM je sAdhananI sahAyathI karaNa arthAta ega vaDe AtmAne mokSa karI zakAya, tevAM te bahAranA sAdhanane 'upakaraNa" kahevAya che. ethI viparIta bahAranAM je sAdhana vaDe bhoga vilAsa mANavAmAM Ave che. tevAM sAdhanene "adhikaraNa" kahevAya che. TUMkamAM utthAna kare arthAt AtmA. samIpa laI jAya te upakaraNa ane avanati kare te adhikaraNa. upakaraNa pudgalamAMthI utpanna thayela hoya paraMtu temAMthI navA upakaraNa ke adhikaraNanuM utpAdana thAya nahi upakaraNa
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 phakata vAparI zakAya jyAre adhikaraNamAMthI navI navI adhI. karaNanI anya cIjo utpana thAya. maMdira mUrti--gurU-graMtha mALA-Asana-kamaMDaLa-ghA-pAtarA AdimAMthI navuM kAMI upana na thAya, pa rAInA vAsaNa, kArakhAnAM yaMtra AdimAMthI navanavI cIjonI utpatti thayAM ja kare. upakaraNa te karaNa (ga) ane aMta:karaNa (upayoga) upara upakAra karanAra che jyAre adhikaraNa karaNane adhogatimAM dhakelanAra che ane aMtaHkaraNane bagADanAra (pariNAma bhAvane bagADanAra) che. adhikAraNa e saMsAranA mehabhAvarUpa pudgala padArtho che. jyAre upakaraNa paNa pugalamAMthI banela hovA chatAM ya e AtmabhAva pAmavA mATenuM sAdhana che adhikaraNathI chUTAtuM, nathI paNa enI paraMparA cAlu rahe che. upakaraNathI AtmAnI samIpe javAya che. upakaraNa e AraMbha samAraMbhanA pApabaMdha karAvanArAM sAdhana nathI. jyAre adhikaraNa e AraMbha samAraMbhanA pApabaMdharUpa sAdhana che. adhikaraNanI sthApanA artha ane kAma (bhoga) mATe hoya che. jyAre upakaraNanI sthApanA dharma ane mekSa mATe hoya che. jIve je puruSArtha karavAnuM che te vartamAnakALamAM pitAne maLelAM mana-vacana-kAyAnA roga tathA upayoga vaDe karavAnuM hoya che. jIvane bhUtakALa ane bhaviSyakALanA cogane vartamAnamAM abhAva che. tethI te naSTa ane anutpanna cega vaDe puruSArtha karavAno prazna utpana thatuM nathI. have je vega che arthAt ke karaNa che te upaga vaDe kAma karI zake che. A je upaga che te ja aMdaranuM sAdhana che je nitya AtmAnI sAthe ne sAthe rahenAra sAdhana che, jene adhikAraNa ke upakaraNanI jema saMga ke viyega hotuM nathI.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 AnuM ja nAma "aMtaHkaraNa ataHkaraNa eTale mana, buddhi, citta, ane ahaMkAra ('huM "meM" ane "mAruM" je para vastu sAthe joDIe te saghaLAM asat AkAro eTale ke ahaMkAra che.) Ama A upayoga je aMtaraMga sAdhana che tenA bahi. raMga sAdhana tarIke bhega mATenA je je sAdhane che te adhi. karaNa che, ane yoga mekSa mATenAM je je sAdhane che te upakaraNa che ane aMtaHkaraNane je adhikaraNa sAthe ke upakaraNa sAthe je joDe che te karaNa (ce janAra-ga) che. arthAt mana-vacana-kAya che. sAdhanA karavAnI che te upaganI-aMtaHkaraNanI che ane nahi ke mAtra roga (karaNa)nI. sAdhana vaDe sAdhyanI sAdhanA hoya e vAta niHzaka che. paraMtu sAdhana vaDe sAdhananI sAdhanA na hoya. sAdhanA e aMtaraMga tatva che. e bahiraMga tattva nathI. bahiraMga to te sAdhana che, anubhavana, zuddhikaraNa upagamAM thavuM joIe. je bhAvamAM parivartana Ave zuddhi thAya te upaga upara enI asara paDe. Ama upa gathI upaga sudhare te bhAva-sAdhakapaNuM AvyuM kahevAya; nahitara dravya-sAdhaka kahevAya. - ApaNI mukitanI sAdhanAmAM upakaraNanI sahAyathI karaNa (ga) vaDe karAtI kiyAe bAkiyA che, jenA pariNAma rUpe karaNa (ga) thI aMtaHkaraNa pUrvakanI arthAt upagapUrvakanI, muktinA lakSya sAthe aMtarakiyA thavI joIe. ga-karaNa sApekSa bahiraMga sAdhane je che te badhAM jIvane padravya che, ane bhedarUpa che. dharmanI zarUAta upakaraNathI te mAtra drazyarUpa che. paNa dharmanI vAstavika zarUAta
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 te mana-vacana-kAyAnA caganI zubha pravRttithI thAya che, jenI asara AmAnA upaga upara arthAt aMtaHkaraNa upara UMcI thAya che. dehasaMge ApaNe duHkhI thaIe chIe te-dehAtIta thavAnI sAdhanA je vyavahArathI karAya che te vyavahAra-saMmata che, ane egya che. mokSamArgamAM vyavahAramAge upayoga (aMtaHkaraNa)ne coga (karaNa) thI sthita karavAne heya che. jyAre nizcayamAge upacAga (aMtaHkaraNa)ne upayoga dvArA sthira karavAnuM hoya che. maLelA mana-vacana-kAyAnA vega (karaNa) ne dharmamaya eTale ke saMyama-tapamaya; dAna-zIla-tapa-bhAvathI banAvavA joIe. upayoga vaDe vegane zuddha karI, zuddha yogathI sAvaraNa azuddha upagane nirAvaraNa zuddha upaga banAva eTale ke svarUpanuM niravaraNa karavuM. arthAt ughADuM karavuM. jenuM nAma ja che. kevalajJAna?' . upayoga (aMtaHkaraNa)mAM vedanatatva che ane upayoga vede che. jJAna-darzana upaga ja aMte vItarAga thatAM kevala-. jJAnamAM pariName che dravyamanavacana-kAyAga arthAt karaNa kevalajJAnamAM nathI pariNamatuM. dravyoga sukha duHkha nathI. veda. paramAthI te AtmAne upaga ja dravyoganA mAdhyamathI sukhaduHkhane vede che. dehAdhyAsa je choDavAne che, te mAtra bAhya saMyama ane tapanI kriyAthI nathI chUTache, paraMtu upaganI zuddhikaraNarUpa kriyAthI dehAdhyAsa chUTe che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 59 upayoga vaDe upaganI zuddhi thAya che. potAnuM mana pitAnA manane zuddha karI zake che, agara azuddha karI zake che. AtmA ja AtmAne tAraka che. muni prasanacaMdra rAjarSinuM daSTAMta ApaNI pAse mejuda che. bhAvamana (matijJAnane upayogI ja traNe rogane bheganI kiyA karavA hukama kare che. tema bhAva mana ja ganI kiyA karavA rUpa hukama karI zake che. vegane hukama karanAra upayoga che. paNa upagane hukama karanAra upaga svayaM ja che. je upaga upagane hukama kare te upayoga eTale ke aMtaH karaNa zuddha ane nirAvaraNa thAya ane mukata bane. Atma (upayoga) AtmAmAM upayogamAM) lIna thAya te paramAtmA bane." "bahAra nIkaLela bahAramAMthI aMdara jue, bahirmukhI e aMtaramukhI thAya ane aMtaralIna bane te arihaMta bane." ne saMyama ane tapamAM pravartAvavA chatAM je upaganI arthAt aMtakaraNanI zuddhi na thAya te kAMIga(manavacana-kAyA) paramAtmA nathI banI zakate. paramAtmA te upaga ja thaI zake che. ega e bahiraMga sAdhana che. kevalajJAna je sattAmAM paDela (aMtargata rahelI che te ja nirAvaraNa thaIne bahAra Ave che, ane tene bahAra lAvavAnuM kAma upaga kare che. je aMtaraMga sAdhana che. upakaraNanuM visarjana thAya che. karaNa (ga zarIranI)nI aMte rAkha thAya che. ane
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtaHkaraNa (upaga) kevalajJAna (paramAtmA) bane che. ahIM upakaraNanuM visarjana eTale ke sAdhanAmAM jema jema, vikAsa thatuM jAya tema tema upakaraNa ochAM thatAM jAya. jema ke zrAvakanA upakaraNa karatAM sAdhunA upakaraNa ochAM hoya che. ethI AgaLa jinakalpIne enAthI ya ochAM hoya che - mokSa prApta karavA mATe... 1 TakAnI sAdhanA upakaraNa vaDe che. 9 TakAnI sAdhanA karaNa vaDe bAhya saMyama tapathI che. 90 TakAnI sAdhanA aMtaHkaraNa-upaga vaDe upagane zuddha karavAnI che. aDhAra pApa sthAnaka sUtramAM paNa pahelAM cAra ke pAMca pApa je cAra ke pAMca mahAvratane lagatA che te yuga saMbaMdhI che. bAkInAM cauda krodhathI laI mithyAtva sudhInAM pApa upacAga (aMtaHkaraNa) saMbaMdhI che. mATe ja jJAnIo pharamAve che ke zravaNa karatAM daza gaNuM manana karavuM ane manana karatAM dasagaNuM nididhyAsana karavuM joIe. - chatAMya upakaraNanI kiMmata mokSa-sAdhanAmAM mokSa prApti aMge bhale mAtra 1 TakAnI heya paNa adhikAraNa sAme bacAva te se (100) TakA upakaraNa ja kare che. - aMtaHkaraNa e aMtaraMga sAdhana che. tyAM darzana-jJAna arthAt jevAM jANavAnI zakti che. A darzana-jJAnane AdhAra laIne ja buddhi utpanna thAya che. je buddhimAM sat asatanuM saMzodhana ane sArA-narasAne viveka che. e ja darzana-jJAnane AdhAra laIne bIjI tarapha bhAva (hRdaya-lAgaNI) utpanna thAya che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama hRdaya ane buddhinuM mULI darzana-jJAna che. jJAnadarzana e lakSaNa guNa che. je paitanyaguNa che. pradezapiMDa (asti kAyamAM jJAna-darzana guNanA astitvane aMge ja te pradeza piDa (astikAya)ne zaitanya AtmA kahela che. je astikAmAM jJAna-dazana upaga nathI te astikAyarUpa hovA ita avadravya che-jaDa che. karaNa (zarIrAdi) nA gabhAva ane bhogabhAva paNa aMtaHkaraNa (upaga) mAMthI nIkaLe che. vaLI upakaraNa tathA adhikaraNanuM sarjana karanAra paNa upaga che. karaNa ane upakaraNa ubhayane kAma karAvanAra ene cAlAka-saMcAlaka aMtaHkaraNa (upayogI che. vAstavika nirAvaraNa avasthAnI prAptinI sAdhanA te upayogathI upagane pUrNatAe zuddha karavA rUpa che. karaNathI kriyA yathAzakti abhyAsa vaDe thAya che. jemAM jabarajastI karavAnI nathI hotI. jyAre upayogathI upa ganI kriyA karavAmAM (Compulsion-pharajiyAta)anivAryatA hevI joIe. je kiyA anivAryapaNe pharajiyAta karavI joIe te viSe ApaNuM keI iyAna nathI e meTA durbhAgyanI vAta che. | mokSamArganA traNa tabakakA che. jemAM prathama nirUpArSika jIvana che. jemAM karaNanI (mana-vacana-kAyAganI) zuddhi saMyama ane tapathI che je aSTAMgayoganA yama-niyama che. e bAhya vyakriyA che jemAM upakaraNanI prAdhAnyatA che. bIjA tabakakAmAM Azaya ane lakSya zuddhi hoya che, je gathI upayoganI zuddhinI prakriyA che. jemAM Asana,
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANAyAma ane pratyAhArane samAveza thAya che. emAM karaNanI prAdhAnyatA che. jyAre aMtima trIjA tabakkAmAM nirvikalpa jIvana Ave che, je upagathI upayoganI zuddhi karavAnI prakriyA che. jemAM dhAraNA-dhyAna ane samAdhine samAveza thAya che e bhAva aMtarakriyA che. emAM aMtaHkaraNanI prAdhAnyatA che. upaga vaDe adhikaraNanuM sevana e upAdhimaya jIvana che. je mana-vacana-kAyAnA cAga arthAt karaNa vaDe jIvAtuM vilAsI bhega jIvana che ane te apavitra upAdhimaya jIvana che. upaga vaDe upakaraNa sevIne jIvAtuM jIvana nirdoSa jIvana che. te artha-kAma rahita dharmajIvana che. upakaraNa sahitanuM ane adhikaraNa rahitanuM karaNa e vyavahAra mekSa mArga aMtaHkaraNathI che. adhikaraNa vaDe karaNanI sthApanA eTale saMsAranI sthApanA ane upakaraNa vaDe karaNa eTale mokSamArganI sthApanA.! chatAM kAyAga Azrita bAhya saMyama ane tapane, upayogathI thatI upayoga zuddhinI sAdhanAtatya na aMkAya kAraNa ke jaDa-cetanane bheda che chatAM tene anukuLa sAdhana kahevAya paNa anurUpa sAdhana na kahevAya. upayogathI upa ganI zuddhi karavI e zreSTha sAdhanA che, upaganuM abheda : AdhAra sthAna Atmapradezo che ane nahi ke pudgalanA banela karaNa-upakaraNa ne adhikaraNarUpa padArtho ke sAdhana. upAga vaDe upayogamAM lIna banIe te niki95 banAya. je upayoganI parama zuddha nirAvaraNa avasthA che te pUrNAvasthA e che ane e kevalajJAnanuM prAgaTaya che. mAtra upakaraNa ane
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNanI sAdhanA je adhyAtmarUpa mAnIne aTake che te mane prApta nathI karatAM. upaga vaDe upaganuM sukha vedanAra nirAvaraNa bane che ane mukta thAya che. te pachI prazna ud bhave ke karaNa-upakaraNanI kiMmata zI? adhikaraNa choDIne niSpApa-nirUpadhika banAya ke je sthiti upagathI upaye. ganI arthAt zuddhi mATe anukULa che. e ja upakaraNanI kiMmata che. jayAre artha-kAma-bheganI pravRtti cheDIne saMyama taparUpa dharma-makSa puruSArthamAM pravRtta thavAya te karaNanI kiMmata che. je paNa aMtaHkaraNa zuddhimAM sahAyabaLa che. upagathI upayoganI sAdhanA na samajanAra, upakaraNa ane karaNanI sAdhanAmAM aTakI te saMgharSa ne jhaghaDA ubhA kare che. upakaraNa ane karaNanI sAdhanAmAM ghaNA bheda che. jyAre aMtaHkaraNathI aMtaHkaraNanI (upaganI) sAdhanAmAM koI bheda nathI. emAM pariNAme nirvikalpatArUpa abhedatA hovAthI sAdhanA traNe kALa mokSamArganI ekarUpa che. para dravya Azrita je kAMI sAdhanA thAya te niSedhAtmaka (Negative) sAdhanA kahevAya. mATe upakaraNa ane karaNa dvArA je je dharmakriyA karIe chIe te niSedhAmaka sAdhana che. jethI karIne AraMbha-samAraMbha-avirati AdithI bacAva thAya che. jyAre vidheyAtmaka (Positive) sAdhanA te amane anubhava kare, AtmabhAvamAM vartavuM te che. bhega sAdhya nathI. roga sAdhya che, ahIM yoga eTale joDANa levuM. mokSa sAthe AtmAne joDanAra te yoga ane AtmAnuM mekSa sAthenuM joDANa upakaraNa (bahAranA maMdiramUrti-AgamazAstragraMtha tathA guru bhagavaMta Adi AlaMbana)nI sahAyathI karaNa mAraphata thAya che tethI ja e karaNane mana
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana-kAyAne "ga" kahela che. AtmAne karaNa (zarIrAdinI prApti roga mATe thaI che ane nahi ke bhega bhegavavA mATe bhegamArge karaNane vaparAza e durupayoga che, ke jenA pariNAme duHkha che. bhega bhegavyA bAda bhega sAmagrI cAlI jAya che. paNa vega (zarIra) UbhuM rahe che. je vega (zarIrAdi)ne bheganA atizaye roganuM duHkha bhegavavAne vAre Ave che ane AtmAne bhavAMtaramAM naraka-tiryaMca gatinuM duHkha bhegavavAnA saMyoga UbhuM thAya che. rAga-dveSa ane sukhaduHkhathI atIta thavuM enuM nAma ga ! e coga devanAraka-tiryaMca gatimAM nathI hoto. e vega te manuSya gatimAM ja hoya che. mATe tenuM mahatva samajI maLela bhegane sadupayoga karI le te bahu jarUrI che. adhikaraNanI apekSAe bezaka upakaraNa UMcA che upakaraNa ApaNI sAme che. upakaraNa, upakaraNanI sAme nathI, eja pramANe ApaNe ja ApaNI sAme chIe athavA te sAthe chIe. AtmAne upayAga (aMtaHkaraNa) daSTithI jovAne che. arthAt svadarzana karavAnuM che. AlaMbanamAMthI svAva laMbanamAM javAnuM che, svamAM sthira thavAnuM che ane nijAnaMdanI mastI mANatA mANatA sahajAnaMdI thavAnuM che. jevA bhAve upaga pariNamato heya tevA dravya-kSetra-kALa-bhAva prApta thAya che. pratyeka jIvane aMtaHkaraNa hoya che jemAM kartA-katAbhAva AtmabhAva Adi hoya che ane sAdhana tarIke jIvane svakSetre traNa vega rU5 karaNa hoya che. tathA parakSetre saMsArabhAva yukata aMtaHkaraNavALA jIvane adhikAraNe hoya che jyAre dharmabhAva-mokSabhAvayukata aMta:karaNavALA jIvane upakaraNa
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 hAya che. emAMya jo tIthakara bhagavatane jIva haiya tA emane dIkSA aMgIkAra karyAM bAda adhikaraNa te na ja hAya paraMtu upakaraNa paNa nathI he.tA. eene karaNarUpa traNa mana-vacana-kAyayega heAya che. upakaraNanI asara karaNa upara paDe che ane karaNanI asara aMtaHkaraNa upara paDe che. upakaraNanuM. upacarita vilInikaraNa che. karaNa karaNanu N uparita vilInikaraNa aMtaHkaraNa che ane 'taHkaraNa (mana)nuM vilInikaraNa amana(niriddhi)-avinAzI parama Atma tattva che. A AkhA ya sAdhanAne krama che. upakaraNa ane karaNa vaDe aMtaHkaraNa paramAtmA ane che. upakaraNa ane karaNa e vijAtiya evAM jaDa puddagalatattvanA anelAM che. jyAre aMtaHkaraNa sAtiya evu' cetana tattva che. aMtaHkaraNa kaddhi-karaN upakaraNamAM vilIna na thAya. zarIra ane Indriyone pudgalanA bhAgya padmAM sAthe jAtiya ekatA che. kemake ubhaya puTTagalanA banelAM che. paraMtu paramAtmatva sAthe jAti ekatA nathI. Ama karaNa upakaraNa sAthe ApaNI jAti ekatA nathI. jyAre aMtaHkaraNa ane paramAtmA sAthe ApaNI jita ekatA che, mATe ja AtmA arthAt aMtaHkaraNa paramAtmA banI zake che. upakaraNa ane adhikaraNa vijAtIya che, eTale paramAtmA banI zakatA nathI ane chatAM paNa adhikaraNa ke upakaraN e karaNa nahi khanI zake kAraNa ke karaNa e ce!ga che jemAM caitanya AtmAne vAsa che. zarIra (karaNa) e pudgala vizvanA eka aMza mAtra che ke je zarIramAM jIva (AtmA) pUrAyela che arthAt khaMdhAyela 5
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane tema chatAM e ja jIva e ja zarIra dvArA jagatane jANI zake che, bhegavI zake che ane banAvI zake che. paraMtu aMdaramAM rahela jIva (AtmA) paramAtmAne sajAtiya hevAthI e ja jIva eja zarIra (karaNa) dvArA paramAtmAne ane parama Atma tatvane jANIne, paramAtmAnI bhakti karI paramAtmA svayaM banI zake che. paramAtmA sat che ane sat che te sthira che, nitya che, avinAzI che, arUpI che, akramika che, akriyA che. emAM gati nathI, je karaNamAM che. mATe ja sagati arthAt manuSya gatine pAmI sAmAyika, kAusagga, dhyAna Adi sAdhanA dvArA asthira maTI jaI sthira banI javuM joIe. jyAM sudhI zarIramAM upaga (cetana-AtmA) che tyAM sudhI zarIrane ceAga kahevAya che. cogamAMthI upayoga (AtmA) cAlI gayA bAda arthAt marI gayA bAda e ja zarIrane ciga na kahevAtAM zaba kahevAya che. jene zIdhrAtIzIdhra nikAla-visarjana karavuM paDe che. eTale ke aMte zarIranI rAkha bane che. upara jaNAvyuM tema zarIra e pudgala vizvane aMza hovA chatAM e zarIramAM AtmA (upaga) bhaLavAthI bhega bane che. paNa jagata tenuM aMza banI jAya che. kAraNa ke AtmA araNIyAna hovA chatAM mahAmahiyAna che. AtmA paramAtmA banavA zaktimAna che ane AtmA, paramAtmA banatA AkhuM ya jagata brahmAMDa enA kevalajJAnamAM pratibiMba bita thAya che. zarIra-IndriyenuM saMcAlakabaLa mana che. je mananI cAlaka, buddhi che. e buddhi AtmAnA prakAzamAM ja kAma karI zake che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 zarIra, Indriye ane trANa ! traNa mAtmAnAM karaNa sAdhana haiM. chadmastha badhAM jIve,ne aMtaHkaraNayukata karaNa sAthenu jIvana che. makarA ane karaNa sAtha hAya. aMtaHkaraNa eTale mana-buddhi citta-mahukAra e hAya tyAM matijJAnanA upacega hoya. je dhyeya dhyAnarUpa ane jJAnarUpa hoya che. haMta bhagavatane ane kelibhagava tane bhAvamana rUpa ataHkaraNa nathI hetu mAtra kAyA, Adi cA-karaNa hoya che. ane kaivalajJAna hAya che. emane upayoga mUkavA paDatA thI. paraMtu te sadA savatra upayegavata hAya che, e AtmAnuM svarUpa che je jJAna-upayegarUpa heAya che. jyAre siddha paramAtmAne karaNa (zIrAM) paNa hAtu nathI. e nivikalpa, nira jananirAkAra eTale ke rUpI--azarIrI DAya che. karaNa bAbata vizeSa vicAra karIe te te karaNanA pazu be bheda sthULa ane sUkSma che. audArika, vaikriya ane AhAraka je zarIra che te sthULa zarIra che. arthAt sthULa karaNa che. jayAre tejasa ane kANu zarIra e sUkSma zarIra kama karaNa dehanI ja kriyA ane bhega karI zakAya sthULa che, ane jagatane vyavahAra calAvI zakAya che. ta te pramANe aMtaHkaraNa-mananA paNa e bheda che. draSyamana ane bhAvamana. sannI evA mana:paryApti pAmelA jIvane dravyamanamAM manAvAnA pudgalane pakaDavAnI zakti che. jyAre bhAvamana e matijJAnane caitanya uga che. zarIra ane indrA sthaLa che. prANa sUkSma che. ane mana tethI vizeSa sUkSma che. prANa eTale dhAseAcchavAsanI prakriyA samajavI ethI AgaLa buddhi, manathI paNa adhika sUkSma che ane jenA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 AdhAre mana ane buddhi rahela che. te AtmA enA zuddha svarUpamAM zUnya che. zUnya eTale vastu abhAva nahi paraMtu asara abhAva koIpaN para vastu ke vyaktinI na te, ene asara pahoMce che ke na te te peAte keine asara paheAMcADe che. sAdhanAnuM kendra aMtaHkaraNa che. prathama jarUra aMtaHkaraNanI zuddhi karavAnI che. pachI zuddha aMtaHkaraNathI zUnya banAya che. jyAre ja mananuM amana karI manAtIta, vikalparahita eTale vikalpAtIta-nirihi thaI nivikalpaka ane buddhithI atIta thaI yuddha manAya che. pUrNa mAMthI, pUrNa nA AlekhanathI ApaNe zuddha caita nyatArUpa vIya zakti prApta karI zakIe. paraMtu mAtra bahAranA nimitta kAraNarUpa padArtha'thI paramAtmA nathI nAtuM, svamAM paramAtmA svarUpa draSTi karI jJAna-dhyAna karIe te paramAtmA manAya che. bahAranA deva guru-dhamanA nimittakArane, ai huM ta-siddha paramAtmAnA jJAna-dhyAna-sevA-bhakti AdithI, guru bhagavaMtanI seva pUjA, vaiyAvacca bhakita AdithI, ane dharmAcaraNathI taiyAra karavA joIe. dharmanA sAdhana ane kSetre maLyA chatAM jo paramAtma tattva sakha'dhI dharmabhAva na Ave te paramAtmA nahi banI zakAya upakaraNa ane karaNa vaDe jo aMtaHkaraNa taiyAra nahi karIe tA ApaNI kriyA meAkSamArganI hevA chatAM ApaNe mekSamAgI" nahi, kriyAmAMthI bhAvamAM javAnuM che. bhAvamAMthI dhyAnamAM javAnu che ane a Mte dhyAnamAMthI jJAna arthAt kaivalajJAnamAM javanuM che. AtmAmAM jema jema zuddha caitanya rasa bhaLe tema tema jJAna nirvikArI-zuddha anatuM jAya che, upakaraNa purdUgalanu'
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ che je saMga-vicagarUpa che. aMtaHkaraNa e svarUpa che je nitya prApta che upakaraNane aMtaHkaraNa na manAya. upakaraNa aMtaHkaraNa mATe che. bAhya atyaMtara mATe che. jema dravya vaDe bhAva che tema tenAthI ya vadhAre kiMmatI bhAva vaDe bhAva che. bhAva vinA te bhAva che ja nahi pachI bhale dravya vaDe bhAva karIe. je upakaraNa rUpa dravya banAvyA che te paNa bhAva taLe banAvyA che. AtmAnuM svarUpa upara jaNAvyuM te pramANe kevalajJAna che. je mAtra jJAna ane upaga rUpa che. jyAre matijJAna e upagarUpa-dAnarUpa ane jJAnarUpa che. kevalajJAnanA dhyAna vaDe AmAnuM matijJAna kevalajJAna bane che. dayAna e matijJAna ane valasAnane joDanArI mAdhyamika avasthA che. je sAdhanA rUpa kaDI che. Ama thAna e aMtima svarUpa nathI paNa sAdhana che. kevalajJAnanI prApti e dayAnI siddhi che. thAna cAlyuM jAya. thAnaDatIta thavAya te dhyAnI siddhi che. dayAna cheDavuM ya na joIe ane dayAna bagADavuM ya na joIe paNa dhyAna cAlyuM javuM joIe ane kevalajJAna pragaTavuM jainadarzanamAM guNAtIta thavAnI ja. nAnA raDha pAna, cauda guNaradhAna tarIke oLakhAya che. emAM zuM guNasthAnaka nAmani daSTi avirati guNasthAnaka che ke je tabakake aMtaHkaraNanI zuddhine pace naMkhAya che. vikAsanA e pagathiye pravRttimAM AkAra ane lakSya muktinuM hoya che. e tabakake sAdhakane ADaagat (vagata- sattAta) paramAtma tatvanuM jJAna-bhAna ane lakSya hoya che. ADaNa karatAM karatAM sAdhakanA aMtaHkaraNanI jema jema vadhu ne vadhu zuddhi thatI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 jAya che. tema tema nIce nIcenA tabakkAnAM upakaraNe chUTatAM jAya che ane AThamAM guNasthAnakathI te aMtaHkaraNathI (upaceAgathI) aMtaHkaraNanI zuddhinI ja prakriyA zarU thAya che. chevaTe khAramAM guNasthAnakanA a Mte aMtaHkaraNa zuddha thAya che ane kevalajJAnanuM prAgaTaya thAya che. samakitanu abheda AghArasthAnaAtmA che. kAyayAgAdikaraNa ke upakaraNa nathI, mahatva jIva mAtranI IcchA akSaya, aMta, avyAbAdha sukhanI prAptinI che. aMtaHkaraNa vaDe akSaya, anaMta, avyAbAdha sukhanI prApti thAya che. upakaraNana mAtra adhikaranI sAme che je paNa zuddha a MtaHkaraNanI apekSA rAkhIne kavAnu che. kAryAtsarganI kriyA jJAnIe pharamAvelI che. te kehabhAna ! ane AtmAmAM lIna thavA mATe che. je aMtaHkaraNanI AhitI mahatta darzAve che. muhapInI paDilaheNa veLA elAvavAmAM AvatA paccIsa che!lamAM 'samakita-mAhanIya paraMtu'eve. eka khela che. prathama te samatinA mahatvanI ane samaktinI prAptinI ja vAte: ya che. e prApta saktine ja pachI cheDavAnI vAta che.ya che; ke je kSayAna sakita cothA, pAMcama, chaThThA, sAtamA guNasthAnakane! sUcaka bhAva che. eja ApaNane sAdhanA mArga sUcave che ke sAdhanAmAM jema jema AgaLa vadhatA jaIe tema tema lakSya siddhinu tathA vRtti ane pravRti AgaLa AgaLanA tabakkA (sTeja)nI prAptinI hAvI joIe. samakita mehanIya parihara' eTale ke 'kSAryapazamika samakti' je AvavA javAna: svabhAvavALuM samakita che ene tyajIne AgaLanA tamAnuM 'kSAyika samakita" che ke je karmonA kSayathI
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71. prApta thanAra che ane AvyA bAda janAra nathI tenI prApti thAo. Ama jyAM kSApazamika samakita je aMtaranA samyaga bhAve che- samyaga vRtti che tene paNa je pariharavAnI vAta ane vidhAna hoya te bahAranA upakaraNa ane karaNa dravya-kSetra-kALa bhAvane kayAMthI durAgrahI banI pakaDI rAkhavAnA hoya? emAM aTakI jaI ene Agraha kema rakhAya? temAM aMtima satya ane siddhAMta siddha kema karAya? kSapakazreNi maMDAya, AThamA-navamAM dazamA bAramAM guNasthAnake ArohaNa thAya tyAre nAma-liMga vezane Agraha nathI ke mahatva nathI. to pachI upakaraNa arthAt sAdhananuM mahatva kayAMthI rahe? e vakhate sAdhakane cokkasa kayA upakaraNanA bheda hoya ? kSapakaNi vakhate asAdhAraNa kAraNa arthAt guNaane upAdAna kAraNa arthAt guNI abheda hoya che. te dravyanA guNa paryAyarUpa che. jyAre apekSA kAraNa ane nimitta kAraNa e para dravya rU5 che je bhedarUpa che ane judAM judAM che eTale ke bhinna che. upakaraNa ane karaNane sAdhanAnA niSedhAtmaka (Negative) ane aMtaHkaraNane vidheyAtmaka (Positive) sAdhana samajI te anusAra tenuM mUlyAMkana karI sAdhanA. karavI joIe. upakaraNa ane karaNa sudhI te vyavahAra sAdhanA hoya che. nizraya sAdhanAnI zarUAta to aMtaHkaraNathI ja thAya che ane tenI zarUAta vIryazakitane. kSapazamathI thAya che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 mahine sarvathA nAza ane pUrNa vItarAgatAnI prApti e mokSamArganI nizrayarUpa sAdhanA che. jene pradhAna saMbaMdha aMtaHkaraNathI che. paMdara pade je siddhonA bheda rahyAM che te nirvANa prAptanI pUrvAvasthAnA karaNa-upakaraNa anulakSI bhedo che. e svarUpa Azrita bheda nathI. nirvANapadamAM bheda nathI. sAdhananA badhA bhAve darzana-jJAna-caritra upayogamAM che. karaNa-upakaraNamAM nathI, ekathI daza sudhInA guNasthAnaka jema mehanIya bhAvanA che tema upaganA paNa che. dharmazAstra samajavA hoya te svarUpathI samajavA joIe. mAtra bAhya sAdhanAthI dharmazAstra samajavA na joIe, kema ke sAdhana te parivata nazIla che, anitya che. sAmAyika AtmAnA jJAna-darzana cAritranA upayogathI thAya che. bahAranuM anukULa sAdhana che. kaTAsaNuM caravaLa-sthApanAjI Adi che; je upakaraNe che. te aMdaranA atmAnA-aMtaHkaraNanA sAmA yika bhAvanuM arthAt samabhAvanuM bA pratIka che. e pratIkana. kAraNe anya enA sAdhakabhAvane samajI-samAnIne khalela pahoMcADatA nathI. potAnA rUpamAM pote jAya te mATenuM anurUpa je kAraNa ke te asAdhAraNa kAraNa che ane e pitAne upayoga che. arthAt sAdhaka vyaktinuM svayaMnuM aMtaHkaraNa che. jyAre nimittakAraNa evuM upakaraNa eTale ke deva gurUmaMdira-mUrti-Agama-graMthAdi svarUpamAM javAnuM anukULa sAdhana che. jyAre adhikaraNa e te svarUpathI vimukha banAvanAra evuM vibhAvamAM laI janAruM AtmAne pratikULa sAdhana che. dharma aMtaHkaraNane sAmela rAkhIne karaNa dvArA karavAnuM che. upakaraNa te adhikaraNathI bacavA rUpa sAdhana mAtra che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 adhikaraNanuM utpAdana karIne e utpAdita sAmagrIne bhAga paNa nidrAmAM nathI karI zakatA. jAgRtAvasthAmAM ja e utpAdita sAmagrIne bhegA karI zakAya che. e ApaNA sahunA anubhavanI vAta che. -jenA parathI sAdhake vicAra karavAne che ke-upakara yuta karaNa vaDe aMtaHkaraNanI jAgRti sivAya Atmasukha zI rIte prApta thaze ? AtmA tyAre ja maLe jyAre AtmAne saMbhALIe. zAstro bhaNavA chatAM je AtmAne saMbhALavAmAM na Ave te AtmAne nirAvaraNa nathI karI zakate ethI viparIta, zAstra nahi bhaNavA chatAM ya je AtmA pratye jAgRti rAkhIzuM te sakAma nirjarA karI zakIzuM mA, mAtupa munanuM daSTAMta ApaNI pAse mejuda che. adhikaraNanI apekSAe upakaraNa ane karaNanI khUba kiMmata che. emAM sAdhake jAgRta rahevAnuM che. aMdhakaraNa agara upakaraNa pugalanA banelA hoya che je nAzavaMta hoya che. enAM je paNa badalAtAM rahe che, nitya nathI. upakaraNa (sAghana) sAdhakane sAdhanAmAM Avazyaka che ane anukULa che. paraMtu upakaraNa amuka ja joIe ane amuka upakaraNa, heya to ja siddhi vire e Agraha na have joIe. AnI sAme aMtaHkaraNa athAt mAmada ardhAtu upara. e nitya che-zAzcata che-avinAzI che. AtmA aMtaHkaraNa ja sAdhanAnI siddhirUpe paramAtmA bane che. sAcA sAdhake ane jJAnI puruSe kadI bahAranAM upakaraNe nA jhaghaDA kare nahi. je kare te jJAnI nahi. jenuM upakaraNa hoya tenuM te pI devuM joIe. ApaNe ApaNuM upakaraNa
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 sAdhanA mATe banAvI laI tenI madadathI sAdhyanI prApti karI levI joIe. manuSya bhavanI kiMmata karI che te eTalA ja mATe ke apekSA ane nimitta kAraNane pAmIne manuSyane jIva ja mokSanA kAraNarUpa aMtaraMga asAdhAraNa kAraNa (guNa) ane upAdAna kAraNa (guNI svayaM)ne pAmI zake che. jema jema upakaraNa (sAghane) ochAM thatAM jAya tema tema sAdhakanI sAdhanA UMcI ane UMcI thatI jAya che. AgaLa AgaLanI sAdhanA thAya che. sAdhanathI siddhi meLavI tenAthI para thavuM te sAdhanA che. cothA-pAMcamA-chaThThA guNasthAnakanI sAdhanAmAM sAdhu-- sAvI-zrAvaka-zrAvikA upakaraNe. hoya che. sAtama. guNa sthAnake ane tyArabAda kSepaka zreNi ke upazamaNi mAMDe che emAM je sAdhanA che te kevaLa aMtaHkaraNanI sAdhanA che. e guNasthAnakonI upakaraNa anulakSIne vyavahAru vAta paNa nathI. (8 thI 12 guNasthAnake) ga zairyatA AvavI joIe. svAvalaMbI banavuM joIe. sAdhanamAM ochAmAM ochA sAdhana karatAM javuM joIe. sAdhana cheTAM nathI paNa sAdhana prApta karI sAdhake je sAdhakabhAve karavAM joIe agara te thavA joIe. te thatAM nathI. enI UNapa che. sAdhana je sAcA sAdhakabhAve kare te siddhi pAme. sAdhaka sAce tyAre ke jyAre enI sAdhanAmAM e sAdhanothI para thatuM jAya eTale ke upara caDhate jAya. jyAM karaNa ane upakaraNanI pradhAnatA mATe Agraha hoya tyAM saMpradAyavAda hoya che. AdhyAtmanI mULadraSTi,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 75 svayaMnI jijJAsA ane viveka daSTi hoya che, je aMtaHkaraNa nuM tatva che. adhyAtmamAM puNya ane pApakarma upara dRSTi na karatAM ethI para paramAtmatva upara dRSTi karavAnI hoya che, jijJAsAmAM sattatvanI zodha mATe vivekane upaga hoya che ane satya na sAMpaDe tyAM sudhI ajape ane pIDA hoya che. viveka ane jijJAsA e mokSamArgamAM atyaMtara prApta sAdhana che, jenAthI taraya che bhavapAra utarAya che. bAhya paMDayAranA sAdhananA sevanathI ane pAlanathI viveka jijJAsA Adi je asAdhAraNa kAraNa che arthAt niya kAraNa che ene pAmI zakAya che ene tarI zakAya che. sAmAyika Adine ApaNe sAdhakanI kriyA pUrI thayelI tyAre ja lekha. jyAre kevalajJAna prApta thAya, kRtakRtya thaIe tyAre pUruM thayuM kahevAya tyAra pachI kriyA karavAnI ja na hoya, upakaraNa ane karaNa vaDe jIva aMtaHkaraNamAM praveza kare tenI javAbadArI munI zAstranI, ane zAstranA pravakatAnI che. aMtaHkaraNama mene cagya sArika bhAva hoya te. samakita vatI zake che. pachI kara-upakaraNa game te bhede che. siddhana paMdara bhedane pATha A vidhAnane puSTi ApanAra che. mATe ja sAdhake svaya mATe te saDakanane Agraha aMtaHkaraNamAM rAkhavAnuM che. pratyeka sAdhake svayaMnuM nirIkSaNa karavAnuM che ke anukULa upakaraNa-karaNane pAmIne aMtaHkaraNanI zuddhi thaI ke nahi? mana-buddhi-citta-ahaMkAra e-cAra aMtaHkaraNanA bheda che. manamAM IchanA taraMge zAMta thayAM ke nahi? buddhi buddhi thaI ke nahi? cittamAMthI binajarUrI mRtti
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne saMgraha rUpI kacare nIkaLI jaI citta cekhuM thayuM ke nahi ? para paugalika vastu pratyene mArApaNAne bhAva huMkAra bhAva te ahaMkAra. e ahaMkAra e che ke nahi tenuM sAdhake AMtaradarzana karavuM joIe. aMtaHkaraNamAM Azaya ane lakSya melane hoya to te AtmA samyagabhAvamAM vatate hoya che. paraMtu je Azaya ane lakSya mekSanA na hoya te te AtmA pahelAM guNasthA nake hoya che. prathama upakaraNathI dharma dhAya ane pachI AgaLa karaNathI dharma thAya. ubhaya bAhAdharma che. ethI AgaLa khare dharma aMta:karaNathI thAya che. dAna-zIla-tapa bhAva dharmanA kAmamAM paNa saheje A vAta samajAya ema che. ghAtikama khape che aMta:karaNathI karela dharma vaDe yama, niyama eTale ke upakaraNa-karaNamAM na aTakatAM sAdhake aMtaHkaraNamAM AgaLa vadhavuM joIe. bAhya tapane karaNa dharmamAM samAveza thAya jyAre atyaMtara dharmane prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca, kAusaggane aMta:karaNamAM samAveza thAya. yama-niyama eTale pAMca mahAvrata ke bAra aNu vratathI nyAya -nIti-prAmANiktA Adi pUrvakanuM jivAtuM nirdoSa, nirupadravI vivekI jIvana. tyArabAda Asana batADela che, je AsananuM vidhAna jainadarzanamAM saMlInatA tapathI batADela che ke aMgapAMga saMkecIne rAkhyA nahi. AsanathI zarIra rogI na thatAM yegI banI rahe che jenI aMtaHkaraNa upara asara thAya che. ethI AgaLa prANAyAma ane pratyAhAra batADela che. jenAthI mane nigraha ane Indriyanigraha anukrame karavAnuM hoya
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 7 che. enI paNa asara aMta:karaNa upara thAya che. mATe upayegI che. A karaNa (zarIra) thI thatI saMyama ane tapanI sAdhanA che. tyAra pachInA aMtima tabakakAmAM zuddha ne sthira thayela zarIra Indriya prANa-mana ane buddhine paramAtmAnA svarUpanI vicAraNAnA ciMtanathI dhAraNA dhyAna ane samAdhimAM pravezavAnuM che je aMtaHkaraNanI sAdhanA che. parakSetrI, parasAdhana evAM upakaraNa ane svakSetrI abhina sAdhana evAM karaNa dvArA sAdhake aMtaHkaraNa arthAta asAdhAraNa ne upAdAnakaraNamAM praveza karIne tyAM aMtarakiyA karI ekSa-purUSArtha karavAnuM che. karaNa ane upakaraNa dvArA je sAdhanA thAya che te niSedhAtmaka (Negative) sAdhanA che je adhikaraNa sAme bacAva (Defence) saMrakSaNarUpa che jyAre aMtaHkaraNamAM upAdAna, asAdhAraNa karaNanI zuddhi karavArUpa sAdhanA karavI te mokSamArgamAM vidheyAtmaka(Positive, sAdhanA che. je karma uparanuM sIdhuM AkramaNa (Attack) arthAt humale. upakaraNa ane karaNathI atIta thavuM joIe ane bhAva Azrita bhAva karavA joIe. arthAt aMtaHkaraNa aMtarAmAne khIlava-keLava (Develop) karavo joIe. tapa daramiyAna manane karaNa (zarIra) thI juduM pADavuM joIe. dehAdhyAsa cheDI devA joIe. mAtra karaNa upakaraNa sadhInI ja sAdhanA karavAne aMge abhAva che navagreveyakanA svargasukha sudhI ja pahoMcI zake che. apavarganA mekSa sukhane teo prApta karI zakatA nathI kemake aMtaHkaraNanI tathA prakAranI atyaMtara sAdhanA thatI hotI nathI.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 rasa-rudhira-mAMsa-meda-majajA-asthi ane zuka (vIrya) jema zarIranI sAta dhAtu che. tema jJAnadarzana-cAritra-tapa ane vIrya e pAMca AtmAnI dhAtu che. pAMca jIvanA svarUpa lakSaNo che ane te aMtaHkaraNamAM rahela che. jenA dvArA para mAtmA sAthe saMbaMdhita thaI svarUpane anurUpa jJAnAcAra-da. nAcAra-cAritrAcAra-tapAcAra ane vIryAcAra e paMcAcAra tarIke oLakhAtA pAMca AcAranuM pAlana-sevana karI sAdhake svarUpathI tadarUpathI thavuM joIe. sAmAyika levAnI kriyAmAM mAMgavAmAM AvatA AdezathI paNa spaSTa thAya che ke upakaraNa-karaNamAMthI aMtaHkaraNamAM jaI upakaraNe karaNanI madadathI aMtaHkaraNamAM ghama karavAne che. sAmAyika muhapattI paDilehu, e Adeza upakaraNa viSayaka che. "besaNe saMdisAhuM" ane "besaNe ThAu" e karaNa viSayaka Adeza che ane aMte "sajhajhAya saMdisAhe ne "sajhajhAya karu" e aMtaHkaraNane lagate Adeza che. e ja pramANe sAmAyika pAravAnA sAmayika vayajuro sUtramAM "sAmAyika vayajuttoe upakaraNa viSayaka che jyAre jAva paNe hoI niyama saMjUtto chinnahi asuhaM kammae aMtaHkaraNa sUcaka sUtravAryo che. jina parimA jina maMdira kaMcananA kare jeha brahmatratathI bahuM phaLa lahe namo name ziyaLa sudeha visa sthAnaka pUjAne A dukhe upakaraNa upara karaNanI pradhAnatA darzAve che. je upAya bahuvidhanI racanA ega mAyA te jANe re, zuddha dravyaguNa paryAya dhyAne ziva dIye saparANe re,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 keDi tapa karI je phaLa lahiye te jinadhyAne laIzuM, jinavara ThAIe re mekSamArgane dAtAra... mauna ekAdaza stavana. kaI pati raMjana ati ghaNe tapa kare, pati raMjana tana tapa, e pati raMjana me navicatti dharyuM re, raMjana dhAtu milApa -AnaMdaghanajI. thAkAlineza ! bhava bhavinaH kSaNena,! devuM vihAya paramAtma dazAM vrajati kalyANamaMdira tatra. uparokata A traNe vidhAna je zAstrIya che ke karaNa upara aMtaHkaraNanI pradhAnatA puSTi Ape che. aMte eTaluM ja jaNAvavAnuM ke ApaNe sahu upakaraNa dvArA, adhikaraNa ane ethI thatAM pApathI bacatAM rahIne, karaNane zuddha karI aMtaHkaraNamAM praveza karI aMtaHkaraNanI zuddhi rUpa prathama sAdhanA karI svarUpane nirAkaraNa karI svayaM paramAtmA banIe. TUMkamAM skUlamAMthI sUma dvArA zUnyamAM jaI zUnya banIe arthAta pUrNa thaIe.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ spada pariNamana ane bhavyAbhavya svabhAva 5'. panAlAla ja. gAMdhI dravyamAM guNa jAtibheda kare che ane guNa pramANe kAya thAya che. pradezatva guNane jALavI rAkhe che ane guNa, dravya (pradeza piMDa)nI jAti jALavI rAkhe che pradezanA AdhAra laIne guNa kAya karI Ape che. pradeza e guNanI bhUmi che. bhUmi e AdhAra che. Atma pradeza ane guNanu je tarUpapaNuM che, tenuM nAma bhavyatva che. pAMce astikAyane A apekSAe bhavya svabhAva che. guNakArya karavArUpa .piramana te bhavyatva. e pariNamana avasthAMtarapaNAnu hAI zake che, athavA ta samasthitimAM rahevA pUvaka paNa pariNamana heAI zake che. dhama-adhama AkAza ane siddhaparamAtmA, e cAre astikAyamAM, pAtapeAtAnA guNamAM keI bheda paDatA nathI. mATe te pradezAnu' guNa sAthe je piramana che, te tarUpa pariNamana che, jemAM kaiAI parivatanatA nathI, A bhavya svabhAva anupacarita che. sa'sArI jIva ane pudgalanA sabaMdha tathA pudgala ane pudgalanA saMbaMdha jyAre ekakSetrI thAya tyAre tene paNa bhavyatva rahevu' paDe. saMsArIjIva ane pudgalanA je ekakSetra saMbaMdha thAya tene upacarita bhavyatva kahevAya che. jyAre jIva ane jJAnanu' pariNamana e 'anuparita bhavyatva che,
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ upacarita bhavyatve dharma-adharma-AkAza ane siddhaparamAtmAmAM nathI. upacarita bhavyatva mAtra saMsArI jIva ane pudgalanA baddha saMbaMdha viSe ja ghaTe che. pAce astikAyanuM, je sparza pariNamana che. te "speza bhavyatva che. e ekakSetrI avagAhanA che. AkAzamAM AkAza pradeza sahitanA badhAMya pAMce astikAyanuM cauda rAjalaka pUratuM eka kSetrI astitva che. je "sparza pariNamana bhavyatva che. guNanI aMdara guNabhedathI je pariNamana che. tene paNa bhavyatva kahevAya AvuM bhavyatva dharma adhama AkAza ane siddha paramAtmAmAM nathI. A cAreyamAM temanA guNamAM samarasamAtrA che. jyAre saMsArIjIva ane pudagala dravyamAM viSamarasamAvyA che. pitAnA pradezane AdhAra laIne guNa, bhedarUpa kAryarUpe pariName che eTale ene upacarita bhavyatva kahevAya che. Ama traNa prakAranA bhavyatva ApaNe joyAM ke....(1) sparza pariNamana bhavyatva (2) baddha pariNamana bhavyatva ane (3) tarUpa pariNamana bhavyatva. baddha pariNamana mAtra saMsArI jIva ane pudgalanA saMbaMdhamAM ghaTe che. je anitya che ane emAM guNanuM pari. yumana rUpAMtaratAe che jethI bhinna bhinna che. pudgala dravyamAM (1) potAnA pradezanuM eka kSetrI avakAzamAM rahela avagAhana sparza pariNamana bhavyatva. (2) pitAnA guNanuM tarUpa pariNamana bhavyatva tathA.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) pitAnA guNamAM paDatAM guNabhedane kAraNe rUpAMtara pariNamana bhavyatva che. cAreya arUpI astikAlayamAM gugabheda, rUpAMtaratA ane anityatA nathI paraMtu kevala 'tarUpa pariNamana che. acita pudgala dravyanuM je bhavyatva che te kamika ane vinAzI dharmavALuM che. kALAMtare rUparUpAMtara pAmana che. paththarano dharma adrAvyatva che. e kaThora ane kaThina che. sAkarano dharma drAvyatva che. e mRdu che, kaI jAya che, jogaNI jAya che. pudgaladravya anaMta rUpa pariName che ane prasAra cAle che. keTa ke pudgaladravya banata rUpe paNa pAchuM bhinnatAna guNadha ane bhinna-bhina rUpe pariName che. dareka dravya. pitApitAnA guNadharmo sAthe bhavya pariNa manavALA che ane anyanA guNadharmone na pAmavArUpa abhavya svabhAvavALA che. A asti-nAsti jevuM che. saMsArI jIvone bhali ane amavi Ama be prakAranA jaNAvela che. jyAre siddha paramAtmAmAM e rIte bhavi abhavi ghaTatuM nathI. saMsArI jIvanA be prakAranA bhavyatva levAnA eka te (1) saMsArI jIvanuM pudgaladravya sAthe baddha saMbaMdharUpa bhavyatva" ane bIjuM (2) saMsArI jIvamAM atyaMtara "adhyavasAya rUpa bhavyatva."
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ayavasAyanA bheda eTale zAstrakAroe batAvelA guNa sthAnakonA bheda. tAma-rAjasa-ne sAtvika evA zubhAzune adhyavasAyanA asaMkhya bheda che. tAmasabhA eTale.... sAruM to mAruM ja paNa tAruM e mAru' , dorI, juTha, di cuta, anya parezAna karI. urvakanuM vivekI, ra jIvana je saMpUrNa abhyAsa mehanIyanA udaya vALuM arthAt anaMta sudhI sAyanA udayavALuM jIvana hemya che. 2 ja jAya eTale mAruM e sAruM ane tAruM tAruM ! mA gavuM tAre tuM ..." ravAM bhAvava che anyane parezAna karyA vinAnuM, eza-ArAma vaibhava-vilAsa vALuM lagna jIvana hoya che, je nirapadravI jIvana che paNa popaTa rI narava jIvana nathI. jare sAtvika bhAvamAM te tAruM te. mAre na joIe pa bAra' paNa mane na joIe evA bhAvapUrvakanuM tyAga - vairAgya kata parepa karI nirdoSa evuM kamagathI laine upakaNi maMDAya tyAM sudhonuM te TheTha dazAmA guNasthAnake lebha mehanIya jAya tyAM sudhInuM sAdhaka cagI jIvana hoya che. saMsArI jIva A sarva tAmasa-rAsa sAtvika bhAve arthAt adhyavasAya sthAnakane pariNamavAne adhikArI che. abhavi jIva tAmasa-rAsa bhAvenA badhAMya adhyavasAyane pAmI zake che. paraMtu sAtvika bhAvenA badhA ya
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 adhyavasAya sthAnakAne pAmI zakavA te samatha nathI. abhiva jIvA laukika sAtvika bhAvAne spazI aTakI jAya che ethI AgaLa leAkAra sAttvika bhAvAmAM emanA praveza zakaya nathI ane tethI ja temanA meAkSa thatA nathI, mATe temane avi kahela che chatAM ya, avi jIva paNa peAtAnA jJAna-darzIna guNa sAthe, taddarUpa pariNamanarUpa bhiva te hAya ja che, avi jIva, sAdhanA patha upara, kayAreya pahelAM guN sthAnakathI AgaLa vadhI zakatA nathI. ane mithyAtvamAMthI samyakatvane pAmatA nathI. aviratimAMthI, dravya viratimAM AvavA chatAM bhAva viratine pAmI zakatA nathI. kaSAyamAMthI vItarAgatAne pAmate nathI ane tethI tenA kayAreya mAkSa thatA nathI. mATe te apekSAe evA jIvAne abhiva kahela che. je jIvA meAkSanA lakSya badhAM ya sAtvika bhAvAne pAmavAnA che te sahu jIvAne 'bhavi' jIva kahela che. Ama pudgalanA jema e bheda, 'sacita ane acita' che, tema jIvAnA mukhya be bheda che. 'saMsArI' jIvA ane 'siddha' nA jIveA. vaLI AgaLa sa'sArI jIvAnA pAchA e bheda paDe che 'vi ane abhavi' je upara jaNAvyA mujaba che. bhAva che te jIva che ane jIva che tene bhAva che. A bhAvA pahelAM te e prakAranA che 'zuddha'ane azuddha' zuddha bhAva pudgala nirapekSa che 'je AtmabhAva' - arthAt svabhAva che yAre azuddha bhAva pudgala Azrita bhAva che. A azuddha bhAvanA pAchAM e paDe che, je 'zubha bhAva' ane azubha bhAva' kahevAya che azubha bhAvA 'tAmasa' ane 'rAjasa' prakArA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 bhAve che jayAre zubha bhAve "sAtvika ane "sama prakAranA bhAve che. mekSanA lakSya pUrvakanA je sAtvika bhAve che, te lokottara sAtvika bhAva eTale ke samyaga bhAva che. vairAgya bhAva, eTale azuddhabhAva, kAraNa ke pudgala sApekSa che ane vItarAgatA AvI nathI. paraMtu te azuddha chatAMya vairAgya bhAva che. mATe te, sAtvika bhAva kahevAya. e bairAgyabhAva AlakamAM paraleka yAne svarganA sukhane lakSya nahi paNa apavarga arthAt mekSa sukhanA lakSya hoya te te lokettara sAtvika bhAva arthAt samyagyabhAva kahevAya che vairAgyanI parAkASTA vItarAgatA che. je vItarAgatA zuddhabhAva che. bhavya ane abhavyanA bheda saMsArIjIvamAM paDe che. jyAre dharma-adharma -"AkAza" ane "siddha paramAtmAnA jI" pitAnA bhAvamAM arthAt "svabhAvamAM hovAthI tyAM bhavya, abhavyane prazna udbhavatuM nathI. tema pugaladravyamAM paNa pudgala dravyane eka paramANu, pudgaladravyanA badhAMya bhAvone arthAt payAne pAmI zakate hevAnA kAraNe, tyAM badhA ja paramANu bhavya che ethI pugala viSe ya bhavya ke abhavyane prazna udbhavatuM nathI, pagaladravyamAM baMdha-mekSa tatva nathI. baMdhakSa tatva saMsArI jIvane ja hoya che kAraNa ke "upacarita" ane "anu. pacarita, mAtra jIvadravyane ja lAgu paDe che baddha saMbaMdha kevala saMsArI jIvane che ane tethI baMdha tatva che je upacarita bhavya saMbaMdha che, paraMtu bhavi che ane carita bhavyatAne pAmI zake che tethI ja saMbaMdhanI sAme mekSa tatva che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpAda-vyaya-dhruva pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI dravya-guNa-paryAyamAM dravya e mulAdhAra che, guNa ane paryAya Adheya che. guNa paryAyamAM guNane paryAya ( avasthA ) che. TUMkamAM dravyanA AdhAre gu--paryAya che. je paNa kAMI utpAdanyaya thAya che te dravya arthAt pradezapiMDanA AdhAre thAya che. temAMya dravyanA je sahumAvI guNA che enA utpAda-vyaya thatA nathI. paraMtu dravyanI je avasthA che arthAt paryAya che emAM utpAda-vyaya thAya che. Adheya e prakAranA che eka teA (1)sahabhAvI guNa Adheya ane bIjo (2) paryAya Adheya. kartA-bhakatA bhAvanI apekSAe anubhava-vedana ke bhega pAMcanA che, AdhAra bhale dravya eTale ke pradezapiMDanA hAya. pAMcaya astikAyamAM 'utpA?-caya-dhruvayukta' sat e sUtrane lAgu pADavu joIe arthAt ghaTADavu joIe, jaDa cetana viSe jema e sUtrane lAgu pADIe chIe. ema rUpI, arUpIne viSe paNa lAgu pADavu joIe. dravyasvayaMbhu anutpanna, avinAzI, anAdi anaMta hAya che. ane sAthe sAthe sahabhAvI guNa yukata (guNa sa'panna) hAya che. utpAdanyaya che. eTale sarjana-visarjana ane sa yega che. utpAda-vyaya e sAkri--sAnta ane upacarita sat che, je vyavahArika sat che.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ uparyukata "utpAda-vyaya-dhruva yukata sat mAM je dhruva kahela che te dhruva tatva pradezapiMDa (dravya) che. e AdhAra che ke je AdhAranA AdhAre rahela (paryAya) AgheyamAM utpAda-vyayathayAM kare che. Adheya evo paryAya vinAzI ke upAda-vyayavALe che jyAre AdhAra evuM dravya dhruva che arthAt sthira che ane avinAzI-nitya che. A utpAda-vyayane rUpI ane arUpI evA ubhaya prakAranA dravyamAM ghaTAvavuM joIe. rUpa padArtha pudgala che. jyAre dharma-adhama-AkAza ane siddha paramAtmA arUpI che. A je cAreya arUpI dravyo che. tenA agurulaghuguNamAM utpAda-vyaya hovA chatAM ya temanA svabhAvaguNamAM Te. mAtra vikAra nathI ane te sarva arUpI dravya anya temaja bIjA rUpI dra paratve avyAbAdha rUpa che. jyAre rUpI evAM pudagaladravyamAM anaMtA utpAda-caya tenA pratyeka guNa varNa-rUpa-gaMdha-sparzamAM thayA kare che. je vibhAva paryAya ne pAme che paraMtu emAM vedanA tattva na hovAne laIne ene pitAne arthAt pudgalane enI kaI bAdhA (ara) nathI paraMtu te pugala tatvanA je bhAgya paryA che te saMsArI jIvone sukhaduHkhamAM nimittarUpa bane che. saMsArI jIva pitAnA rUpIpaNAne pudgalasaMge pAme che, ane pitAnA asaMkhya adhyavasAyarUpa utpAdavyayane pAmIne vibhAvadazAne pAme che. potAnA svAbhAvaguNa arthAt svarUpaguNamAM vikArItAne pAmIne duHkhane pAme che ane tethI ja te jIve duHkharahita thavA mATe avikArI arthAt vItarAga banavuM jarUrI che. jyAM dravya Ata che ane paryAya dvata che tyAM utpAda
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 -vyaya-dhruva yukta satRnI vyAkhyA aMdhabesatI che, jyAM utpAda ane vyaya hoya tyAM te dravya sat nahi paNa asat arthAt vinAzI Thare che. A mAtra sasArI jIvane ane pudgaladravyane lAgu paDe che. jyAre jyAM dravya adbhuta che ane paryAya paNa advaita che tevAM dhama adhama-AkAza ane siddha paramAtmA ke jyAM utpAda-vyaya nathI tyAM te ghaTAvavu hAya te te aguru ladhu. guNunA bAra bAra guNanA khAra bhAvAmAMja ghaTAvI zakAya. atha kriyAkArI sat' e sUtra, utpAda-vyaya-dhruva yukta sat, e sUtramAM umerI pachI pAMce astikAyamAM te ghaTAvavu joIe. je je drazyamAM je je guNe che te te guNe pramANenu tenu kAya hAya che. gukAya ne atha kriyAkArI sat kahevAya. pudgaladravyamAM utpAda-vyayano atha kramikatA ke kramikara kALa karIe chIe teve! atha a kriyAkArI sa" sUtramAM na levA. ahI' te je padArtha-dravya evuM svaguNu kAya kare che te kAne ke tathA prakAranI kArya zIlatAne utpAda-- vyaya tarIke gaNavu joIe. yAda rahe ke A kriyAzIlatAmAM vinAzIpaNuM agara kramika atha na karavA. tA ja atha kriyAkArI sat' e sUtrathI 'utpAdanyaya-dhruva yukata sat' pAMce ya astikAyamAM ghaTAvI zakAze. (1) rUpI pudagala dravyamAM kramika utpAda~~ya levuM. (2) arUpI dravyamAM kriyAtmaka utpAda-vyayane atha levA atha kriyAkArI sat' artha ahI* levA. arUpI dravyamAM kramika utpAda-vyaya nathI hAtA. (3) rUpI-pudgala dravyamAM paNa atha kriyAkArI sat'
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha kriyAtmaka utpAda-vyayanA saMdarbhamAM temaja kamika upAda-vyaya saMdarbhamAM ema ubhaya prakAre ghaTe che. Ama pAMceya astikAmAM artha kriyAkArI sat (Potential Power)nA arthathI utpAda-vyaya-dhruva yukta sat sUtra ghaTAvI zakAya che. reya padArtho temaja saMsArI jIvana kartA letA bhAva bhale utpAda-vyaya siddha karavAmAM Ave paraMtu AmAnA siddhapaNAmAM arthAt siddha paramAtmA emAM utpAdavya ghaTAvI zakatA nathI, sivAya ke aguruladhu guNamAM. karmakSayathI pragaTa thayelAM bAkInA bIjA kSAyika guNAmAM utpAda-vyaya siddha paramAtmAmAM ghaTAvI zakAya nahi. padArtha para daSTi bhAva varte te padArtha paratve rAga thAya che. je yogo pramANe, avasthA pramANe ane bhAva pramANe thAya che. vaLI te padArtha paratvenA saMge avasthA ke bhAva badalAya te aniSTa daSTi paNa thAya te dveSa thAya che. mATe jema padArtha paratve utpAda-vyaya-dhruva ghaTAvIe chIe tema tenA chadmastha saMsArI draSTAmAM paNa utpAda-vyaya vapaNuM sAthe sAthe ghaTAvavuM joIe. draSTAnI daSTi eTale ke enuM darzana padArtha pratye kartAletA bhAve kevA prakAranuM che te khAsa jevuM joIe. daSTi pramANe sRSTi samajavAnI che. adhyAtma tatvanuM prayojana te sAdhakane sAdhana dvArA sAdhya tatva sAthe ekameka banAvavAnuM che. dazya padArtho sAthe te ekameka banAvavAnuM che ja nahi. Ama utpAda-vyaya-dhruvane sAdhanAmAM te utpAda-vyaya jemAM che tene vinAzI asat samajIne je sat che te dhruva tatvane
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 AdhAre utpAdakevyaya thAya che e prati draSTi rAkhI utpAdavyaya paratve vairAgya keLavatAM javAnuM che ane sat - avinAzI dhruva-nitya evAM AtmatatvanuM lakSya karavAnuM che ethI ja paryAyadraSTi tyajI dravya draSTi keLavavA pharamAvela che. jaina darzananA mate utpAda-vyaya ane prava e traNe All at a time eka samaye sAthe ja prati samaye dravyamAM cAlu hoya che. utpAda kALe paNa dhruva te hoya ja che ane vyayakALa paNa dhruva to hoya ja che. - rUpI evA pudgalanuM lakSaNa upAda-vya rUpa che. utpAda jene thAya che te vyayane pAme ja che. utpAda ane vyaya padArthanuM ekadezIpaNuM ja che ane te apUrNarUpa che. paraMtu arUpI evAM dharma-adharma-AkAza ane siddha paramAtmAmAM utpAda-vyaya mAtra agurulaghuguNamAM lAgu paDe che. bIjA paryAyamAM lAgu paDatuM nathI. utpAda-vyaya je prati samaye thAya che. ene ja eka samaya kahela che. samaya jevI vastu nathI. kALa te upacarita dravya che. eka pradeza e mULa che. eka utpAda-vyaya sama kALa. che, e mULa che, A viSaya kavalajJAnI bhagavaMte che. chavastha jJAnano e viSaya nathI chadmasthajJAnInI evI tAkAta nathI ke eka pradeza ane eka samaya ke paramANune jANI zake. utpAda ane vyaya tathA vyaya ane upAda e abheda che kALAMtare nathI. e samakAlIna ghaTanA che. vyavahAra calAvavA kALane upacAra karela che. kALa e ApaNe ubhI karelI kAlpanIka vastu che, je vastu kAlpanika ubhI karela
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 91 hoya e bhinana kALe bhinna hoya ane bhinna kSetre paNa bhinna hoya. e vyavahAra calAvavA pUratuM hoya jema ke calaNI nANuM. samayakALa paNa deza dezanA (dareka khaMDanA-kSetranA) judA judA hoya che. eka kArya thavAmAM keTalAMya paryAnI paraMparA yAne ke hAramALA Chain- of events cAle che. je gaNitathI asaMkhya pramANa hoya che. emAM pratyeka paryAyamAM prati samaye utpAda-vyaya hoya che. ATheya kamI prati soye udayamAM Ave che ane baMdhamAM paNa prati samaye eka mAtra AyuSakarma sivAya sAteya karmone thAya che. AyuSyakarmane baMdha paDe te samaya pUro ja ATheya karmone baMdha hoya che. AyuSyakamane sattAkALa aMtamuhurtathI laIne utkRSTa 33 pAgaropamane kALa hoya che. udayakALe ATheya karmanA eka ja samaye prakRti ane rasa cUsAya che ane bIjA samaye bIjA daLiyAnA prakRti ane rasa cUsAya che. jema ke ghInA dIvAmAM pratyeka samaye navA ane navA ghInA buMdanuM teja hoya che. - prati samaye je A pramANe utpAda-vyayanI hAramALA cAle che-Chain of action te ati sUkSma che, kALathI te ati sUkSama evI ghaTanAne kevala eka mAtra kevalajJAnIo ja joI zake che. chadmasthajJAnInI tAkAta bahArane e viSaya che. pAMceya astikAmAM je dhruva-nitya tattva hoya te pratyeka astikAyanuM pradezapiMDatva che ane bIju pratyeka astikAyanuM jAtitva che. utpAda be prakAranA hoya che prayogazA ane vizrazA.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 pragazA utpAda eTale jemAM saMsArI kartA letA bhAve pudgala skaMdhamAM AkAra Ape che te prakriyA. AvAM utpAdana prayogazA utpAda kahe che. jyAre vizrazA utpAda eTale svAbhAvika sahaja ja utpAda ke jemAM jIvane kartAbhokatA bhAva hete nathI udAharaNa tarIke megha dhanuSya vAvAjhoDA-saMdhyAnA raMge Adi. arUpI dravyamAM A ubhaya. mane ekeya utpAda heta nathI.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mekSa paM. pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI ApaNuM jIvana traNa prakAranA vyavahArathI cAle che. vyavahAramAM keTaluMka sAMbhaLIne calAvIe chIe, keTaluMka najare joIne calAvIe chIe. te keTaluMka anubhavamAM ANane jANIe chIe. vAstavika jJAnane kama e ja pramANe che. prathama zrata, pachI daSTa ane aMte anubhUta kayAM ta kRta sudhI kAma lAge, kyAM to zrata pachI daSTa paNa karavAM paDe ane kayAM to mRta ane daSTa thayA bAda anubhUtimAM lAvavAM paDe e vicAravuM paDaze. mukti eTale mokSane paNa A rIte vicAra kare joIze. ApaNe saha bhagavAna ! bhagavAna! belIe chIe. paramAtmA ! belIe chIe ane mekSanI vAta karIe chIe paNa zuM ApaNe bhagavAna joyA ? paramAtmAne sAkSAtkAra thayo?mekSa joyo ? vyAkaraNazAstranA niyama pramANe mokSanI siddhi karavI joIe. mAtra zAstranA kahAthI mekSa mAnIe to kema cAle ! ApaNA jIvanathI mekSanI siddhi karavI joI e. zAstramAM mekSa vAMcI sAMbhaLI zakAya che. paNa sAMbhaLIne mokSa dekhADI zakAya evI cIja nathI. prabhune kevalajJAna thayuM te zAstra dvArA sAMbhaLIne jANI zakAya. paraMtu te kevalajJAna tatva kevuM che te dekhADI na zakAya. hA ! ene anubhava jarUra karI zakAya.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvamAM je je padArtha astitva dharAve che te saghaLAya padArtha vyavahAryA che enAM nAma che, ane jenAM nAma hoya te saghaLAya padArtharUpI-daSTa hoya ke arUpI adaSTa hoya. ApaNe tenA nAmeccArathI zabda dvArA sAMbhaLI jANI zakIe, jaNAvI zakIe ne ene khyAla ApI zakIe. te have ApaNe kahIzuM ke mokSa ame sAMbhaLyuM che paNa joyo nathI. vAta barobara che paNa bhAI ! mokSa e jevAnI cIja nathI. e te avasthA che- hAlata che. mukatA vasthA e jIvanI avasthA che. e anubhavadazA che ! mekSa che ke nahi? e pUchanAra ane kahenAra jIva hoya. jaDa pudgala padArthane kayAreya A prazna thAya nahi ane pRcchA kare nahi ke mokSa che ke nahi. te je mokSa dekhADI zakAte nahi hoya to praznakartAne mokSanI siddhi kema karIne karAvavAM? vyAkaraNazAstrano niyama che ke jeTalA jeTalA zabdo che tenI utpatti kriyApada dhAtumAMthI thAya che. saMskRta bhASAmAM 2300 dhAtu che ane upasarga 13 che. jevAM ke , vi, ka, vAva, kanu ItyAdi upasargane artha zuM ? kArya zuM ? dhAtunA mULa arthane ulaTAvavAnuM ke pheravavAnuM kArya upasarganuM che. jemake "" (ramavuM-To play) dhAtune 'va' upasarga lAgatAM vina" (aTakavuM) thAya. tema ja (javuM-To go) dhAtune "januM upasarga lAgatAM "janarg eTale ke "pAchaLa jevuM" (To follow) e artha thAya ane8 ne "va" upasarga lAgatAM "zavajI eTale ke jANavuM" e artha thAya. vaLI pAchAM A dhAtumAMthI vata.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 mAna bhUtakRdaMta zabda pazu mane jemake 'm' (javuM) uparathI 'mana' je kriyApada nathI. vyAkaraNazAstranA vazAstra sAthe saMbaMdha che. dharmazAstrane vyAkaraNazAstra tathA nyAyazAstra (ta zAstra) vinA na cAle. bhAva ApavA mATe zabda joIe je vyAkaraNazA suthI nakkI karavA rahe che. jyAre Apela zabdane buddhi gamya banAvavA ke zretAe buddhithI grahaNa karavA nyAyazAstranI jarUra rahe che, chatAM e yAda rAkhavu ke vyAkaraNazAstra ane nyAyazAstra e adhyayanakSetranA ne adhyApanazA nAM sAdhana che jesarava nathI. ene mAtra upayAga karIne adhyAtmanI sAdhanA karavAnI DaeNAya che. vyAkaraNazAstra ane nyAyazAcI zabda ane artha buddhigamya thaI jAya-tasaMgata thAya eTale ke buddhimAM UtarI naya pachI teA sAdhanA ja karavAnI rahe che. te have vyAkaraNazAsathI mokSa' zabdane samajIe 'mekSa' zabda nuM suM= (To Release-mukta karavu muktathavu) dhAtumAMthI nIkaLela che. zabda hoya tyAM pApa hAya. ekathI adhika arthAt e ke te vadhu zabdothI atha nIka mAtA hoya paNa padArtha hoya ke na heya. jemake 'vyAputra', 'AkAzakuma" ItyAdi vadhyAputranA artha che vadhyAnA putra ane AkAzakusumanA atha che. AkAzamAMnuM puSpa, pazu padArtha tarIke vaMdhyAputra ke AkAzakusuma zakaya nathI. tema 'rAjapuruSa' rAjA puruSa hAya paraMtu puruSa rAjA hoya ke na paNa heya. Ama mekSa muca dhAtumAMthI nIkaLela eka ja zabda che tethI te padAtha hAya ! have enI siddhi karavI joIe.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 jIva mAtra jIvana jIve che. enA jIvanathI enI mAMga nakkI thAya che. mAkSane na mAnanAra ane na samajanAra tathA paramAtmAne na mAnanAra, na svIkAranAra ke na samajanAranI paNa mAMga jo tapAsIzu' tA jaNAze ke jIva mAtranI mAMga tA mAkSanI ja che. paramAtma tattvanI ja che. kevu... Azcaya' che nahi ! pAte jIvana jIvatA hAya ane na mAne enu ja nAma ajJAna ! ajJAnanuM Azcarya AvuM ja hAya ! ajJAnanA atha adhyAtmakSetre bhaNyA nathI eTale ke abhaNa nirakSara evA na thAya. ema hAta te ApaNA munimahAtmA saMtA ajJAnI ja Tharata. teo reDiyA-TIvI-TelikAna ke mATara mIkenika banI zake ? ApaNe hajuya kadAca 'khanI zakIe. ajJAnanA atha eveA nathI. ajJAnanA atha e che ke je jIvana jIvIe chIe enuM svarUpa jANatAM nathI. jIvanuM lakSaNa zuM ? jJAna ! jJAnanuM sAcuM' svarUpa zu? jJAnanI pUrNatA, svAdhInatA, sarvajJatA, avikArItA, akha DitatA e jJAnanuM sAcuM svarUpa che. kApaDanuM sAcuM svarUpa (mUlya) zuM? kapaDuM' sIvaDAvIe ane aMga upara vasra banIne Ave te kApaDanuM sAcu' svarUpa che. kAThAramAMnA anAjanuM' paNa te pramANe sAcuM mUlya mUlya tyAre ke jyAre raseADAmAM jAya, rasAI taiyAra thAya ane ApaNe ArogIe. jJAnanuM sAcuM svarUpa che e ja jIvanI mAMga che. evA caiA jIva che ke jenI mAMga caitanyatAnI skrUtina svAdhInatAnI nityatAnI akhaMDitatAnI avikArItAnI pUrNatAnI--satyam-zivam--sundaramanI-nathI ?
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 koIpaNa jIvane jaDatA-parAdhInatA anityatA (vinAzItA) ane duHkha IcchanIya nathI. jIva mAtrane pUchIzuM' ke IcchA zAnI che? teA javAJa sahune e ja maLaze ke sukhanI kacchA che. duHkhanI koI IcchA karatu nathI ane duHkha koIne gamatu nathI. jJAna (jIva) sukhanu` vedana icche che. dUdhapAka-zrIkhaMDa Adi ISTa padAtha kema IcchIe chIe ? kAraNa emAM ApaNane sukha lAge che. koIne dUdhapAkanI mIThAza iSTa hAya, kAIne zrIkhaMDanI madhurI khaTAza iSTa hoya, ISTa che emAM sukha che. pachI te dUdhapAka hAya, zrIkhaMDa hAya ke anya padArtha hoya. ISTa rasa keAne kahevAya ? jIbhane je iSTa lAge te ISTa rasa, indriyonA viSaye! sArA kayAre ? je viSaya indriyane sukhavedana karAve te sArA. pAMcamAMnI keAIpaNa indriyanA bhAga viSe vicArIzuM. te jaNAze ke aMte tenuM veinamAM rUpAMtara thaze ane e vedana sukharUpa haze te gamaze ane duHkharUpa haze teA kaThaze. ApaNane sukha kayuM game ? svAdhIna ke parAdhIna ? pUrNa ke apUrNa? zuddha-avikArI ke azuddha-vikArI ? vinAzI ke avinAzI ? dUdhapAka ke zrIkhaMDa eka camacI mAtra Ape te ApaNu sukha apUruM-apUrNa, dUdhapAka DhALI nAkhe ane cATavAnuM kahe athavA te bheLaseLiyA Ape-sI'gADAnA leTamizrita zrIkhaMDa Ape teA te vikArI thayela na game. dUdhapAka hAthamAM Ape, kalaI vagaranA vAsaNamAM Ape ane rUpAMtaramAM phATI jAya ke bagaDI jAya te tevA vinAzI nahi game. dUdhapAka hAthamAM rAkhI mAtra batADe pazu Ape nahi teA tevA parA 7
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhana paNa nahi game. strIo kuMbhArane tyAM mATalA kharIdavA jAya che e paNa TakerA baMdha AkhuM, pANI bharatAM tUTI na janA, barobara pAkeluM ane raMgarUpe suMdara paripUrNa evuM jaI tapAsI-cakAsIne le che. ema kApaDiyAne tyAMthI kapaDuM kharIdanAra paNa DAgaDugha vagaranuM, phasakI na gayeluM, tAvANe pUrNa, raMgarUpe suMdara ane TakAu joIne kharIde che. A ja batAve che ke ApaNA sahunI mAMga svAdhInatAnI pUrNatAnI, zuddhatA-avikArItAnI, avinAzItAnI, satyam zivama sundaramanI che. - have prazna e rahe che ke ApaNI mAMga mujabane avikArI avinAzI, akhaMDa, pUrNa, svAdhIna padArtha vizvamAM che ke nahi? je vizvamAM ApaNI mAMga mujabane padArtha hoya te tenuM saMzodhana karavAnuM rahe. vastunuM astitva heAya te tenI mAMga sAcI. pUrNatAnI sAme tenuM vidhI apUrNa adhUruM; svAdhInatAnI sAme parAdhInatA; avikArInI sAme vikArI, avinAzInI sAme vinAzI ane caitanyanI sAme jaDa zabdane vicAra karIzuM ane jIvanamAM tapAsIzuM to vartamAnakALanuM ApaNuM jIvana kevuM che e jANI zakIzuM. zuM ApaNuM jIvana pUrNa che? avinAzI che ke vinAzI? ApaNe vartamAnakALanuM jIvana apUrNa, vinAzI, vikArI, jaDa ane parAdhIna che jyAre ApaNI mAMga ApaNe pratyeka vyavahAramAM, pUrNanI, avinAzInI, avikArInI svAdhIna tAnI ane rautanyatAnI che, jIvana vyavahAranI keIpaNa ghaTanA karyo ane mAMga tapAse. darajIne sIvavA Apela
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 khamIsanI ekAda mAMya na haze ke ekAdu khaTana TAMkavu rahyu haze te svIkAra nahIM karIe. ApaNI pAse vamAnakALanuM ApaNuM jIvana ane maLelA padArthAM vinAzI, vikArI ane apUrNa che. enI sAme AvanAzI, avikArI, pUN padArbhe hAya ja ane te padArthInuM te tattvanuM saMzAdhana karavAnu che. prathama Avu zevana te ja vedAMtamAM sAdhanAnA tabakkAmAM jaNAvela viveka che. vedAMtanA sAdhanA catuSTayamAM viveka-vai:gRt saMpatti ane cumukSuta: evAM sAdhanAnA cAra sApa na batADela che. jema vidyArthI ne snAtaka thatAM pahelAM ALama`dira, gAthamika zALA, mAdhyamikazALA ane vidyApIThanA acanA tabakkA pasAra karavA paDe che ema sAdha nAmAM paNa siddhi hAMsala karatAM pahelAM sAdhanAnAM judAM judAM staramAMthI pasAra thavuM paDe che. A viveka eTale ApaNA jIvana vyavahAranA AvA bese! pIe pANI traNe vastu maphata ANI' evA vyavahAra viveka na.i madhyAtmakSetre viveka eTale sat~asat vinAzI vinAzI, nitya-atyi, vikArI-avikArI, pUN apUrNa tattvanuM zeAdhana. jainadazanamAM jaNAvela heya jJeya-upAdeyamAM tattvanI vaDe caNI. saMsAranAM sukhasAhyabI cheDIne kayAM te ApaNe cAlI javAnuM che athavA kayAM te sukhasAhyabI ApaNane cheDIne cAlI janAra che. A tA ApaNA sahunA jIvana anubhavanI vAta che prApta padArtha' nitya che ke anitya che enA viveka karavA joize. ApaNe hayAta ane padArtha gAyaba. kerI
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 lAvyAM ane bagaDI gaI. upabhAganA kAmamAM nahi Ave. Ama vicAgamAM anitya, vikAramAM anitya ane saMgamAM anityane! ApaNane pAke. anubhava che. Ama jIvanavyavahAramAM nityAnityanA viveka karavA te dhanu hArda che. viveka AvyA bAda vairAgya ane lakSya anAdikALathI anitya prati vairAgya ane nityanu lakSya anAddikALathI anityanI vacce, anityanA saMge ane anityanA lakSya anityane ja nitya mAnI ApaNe vyavahAra karatAM AvyAM chIe. nityanu jJAna ja nathI te pachI nityanuM bhAna ane nityanuM' lakSya tA kacAMthI hAya ? ApaNu' zarIra nitya che ke anitya ? zarIra anitya ! chatAM zarIra paranA rAga keTalA badhA che ! zarIra vinAzI hAvAthI cAlyuM jAya che ane chatAM te zarIra uparanA rAga tA UbhA ja rahe che. sagAM saMbaMdhInA dehAMta thavA chatAM tenA uparanA rAga te UbhA ja rahe che. jo vastunA nAza sAthe vastu pratinA rAganA paNa nAza thatA hAta tA mekSa mATe koI puruSAnI jarUra na raheta. A vicAraNAmAM rAganI vyAkhyA paNa spaSTa thaI gaI. 'anityamAM nityabuddhithI sukhaprAptinA bhAva te ja rAga.' ethI viruddha nityamAM nitya buddhithI enI prAptinI vRtti e zuddha lakSya kahevAya. ene anurAga kahevAya. paN rAga na kahevAya. rAganI vyAkhyA karatAM na AvaDe te gUMcavADA thaI jAya, mUMjhavaNamAM mukAI jaIe. rAga e jarUra vikalpa che paraMtu badhAya vikalpa rAga nathI. ApaNI mAMga nityanI che. paraMtu huM nitya chuM ke anitya ' e ApaNe vicAryu? huM mare che tyAre koNa mare
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 che? jIva ke zarIra ? tyAM ja muzkelI Ave che ane mUMjhavaN thAya che. zarIra ane AtmAnA khIcaDA thaI gayA che. je dehamAM AtmA hatA e deha AtmAnA eka vijAti paryAya (avasthA hAlata) hateA. te deha paryAya mAM paNa vyakti rUpe dravyarUpe nitya eve AtmA nitya rahe che. e maratA nathI paNa nave. pAMca-navA teMDu dhAraNa kare che. 'huM zarIra paNa nathI' ane 'huM vamAnamAM siddhAtmA-paramAtmA paNa nathI, zarIra jaDa che ane vinAzI che mATe zarIra e 'hu" nathI.' ane vartamAnamAM siddhAvasthAnu` saccidAnaMda svarUpanuM vedana nathI eTo 'hu" paramAtmA nathI. 'hu siddha chu" huM para mAtmA chuM" 'ujjaOM zradghA'sma'e vikalpa che je kahevA zarIra ane jIva joIe. siddha paramAtmAnA AtmA dravyathI paNa nitya che ane siddhAvasthAnA paryAyathI paNa nitya che. jayAre vartamAnakALane ApaNA AtmAM dravyathI nitya ane paryAcathI anitya hovAthI tene nityAnitya kahevAya. udAharaNa tarIke gaikAle cagaLavAra hane. Aje yudhavAra che ane AvatIkAle guruvAra haze. budhavAra AvatIkAle jaze ane guruvAra Avaze. paratu Aje budhavAra naSTa nathI thayA te ApaNe ANIe chIe ane budhavAra naSTa thatAM guruvAre ApaNe haju te nizcita che. chatAM magaLavAre hatAM ane maMgaLavAra naSTa thayAM. chatAM budhavAre chIe. eTale ke Atma drazya nitya che. ApaNI jAgRta-svapna nidrAvasthAthI paNa AtmadravyanI nityatA samajI zakAya ema che. bagRtadazA pachI nidrAvasthA AvI. ApaNe nidrAmAM rahyAM ae gayAM ? ane nidrAvasthAmAMthI svapnAvasthA (je khaMdha AMkhanI jAgatI duniyA) mAM sarI gayAM tA tyAre rahyAM ke gayAM ? ane
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 svapnAvasthAmAM ughADI AMkhanI dekhatI duniyAmAM eTale ke jAgRtAvarathAmAM AvyA te ApaNe, ApaNe ja chIe ke nahi! ApaNe badhI avarathAmAM rahyAM. bAlyAvasthA, kizora vasthA-nyuvAvasthA, prauDhAvasthA Adi avasthA-hAlata-paryAya badalAya che. vyakti tenI te ja rahe che. e AtmadravyanI nityatAnI siddhi kare che ane paryAyanI anityatAnI sAbitI kare che. jAgRti gaI ane nidrA AvI. paNa je huM AtmA arthAt AdhArasthaMbha (adhiSThAna) na houM te jAgRti nidrA svapnAvasthA kenA AdhAre? Atmadravya evA adhiSThAnanA AdhAre avasthA paryAya che. ' Ama AdhyAma-AtamasvarUpane samajavAM SaDasthAnaka che. (1) AtmA che (2) AtmA nitya che (3) AtmA karmane karyA che (4) AmAnA karmAne bhoktA che (5) AtmAne mekSa che ane (6) AtmAnA mekSanA upAya che. e SaDasthA. nakamAMthI AtmA che ane AtmA nitya che e joyuM. vizvamAM mAtra jaDa padArtha ja nathI jaDanI sAme cetana e AtmA paNa che. je jaDa nathI paNa cetaka che-vedaka che ane jJAyaka che. vaLI jema jaDa eTale ke pudgala-enA paramANudravyathI nitya che ema AtmA paNa dravyathI agAu jaNAvyA mujaba nitya che, paraMtu avasthA (hAlata-paryAya) thI anitya che AtmA cAreya gati (deva-manuSya-tiyaca-nAraka)mAM bhamate bhamate nItanavI avasthAne pAmate rahe che. paNa Atmadravya tarIke to AtmA nitya ja rahe che-avinAzI ja rahe che. Ama mULa adhiSThAna e AtmA avinAzI che ane ethI ja enI mAMga avinAzInI che. ApaNe sahu amaratatvane vAMchIe chIe. avinAzItAne mAgIe chIe. paraMtu ApaNe
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 avaLI daSTi je.mithyA daSTi che tene kAraNe vinAzI padArthamAM avinAzIne zodhIe chIe mAgIe chIe. athAt anityamAM nitya buddhi sthApIne vatIe chIe. A je dRSTi AtmAnI che te tenI khoTI daSTi che. vinAzane vinAzIrUpe joIe ane te prati vairAgya thAya tyAre te daSTi sAcI daSTi-samyagra daSTi kahevAya. samakti prApta thayuM kahevAya. samakita mAtra baudhika nathI paNa bhAgavat hAdika ane Atmika che. samyaga jJAna e Connection-joDANa-che ane samya darzana e Relation-saMdhANa che. bhASAprayogathI anityane anitya kahevuM e mAtra samyagajJAna che je Connection che. jyAre anityane anitya jANI enAthI chUTatAM javuM e prati vairAgyabhAvanA jAgavI ane je nitya che tene nitya jANa tenAthI joDAI javuM te samyaggadarzana che, je Relation che anityamAM nityabuddhi e rAga ane ajJAna che. anityanI anityatA sahaja ja tenA vinAzI svarUpe jANI zakAya che. e sahunA anubhavanI vAta che. muzkelI hoya te nityanI nityatAne pIchAnavAmAM che, je ApaNA sahunI mAMga che. nityatAne kayAM zodhavI? nityatA ApaNAmAM ja che. ApaNI, avasthA pharatI che. pharatI e bAlyAvasthA-kizorAvasthA-yuvAvasthA, prauDhAvasthA vRddhAvasthAne jANanArA ApaNe chIe. jenAra ne jANanAre je dazya che ane je jaNAya che tenAthI alaga eTale ke judo hoya che. luhAranI eraNa enI eja, rahe che jenA AdhAre luhAra leDhAne judA judA AkAra
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 Ape che. ema nitya evA AtmAnA AdhAre avasthAnuM AvA gamana thayA kare che. mATe ja AtmAne kUTastha kahyo che, dhaga dhagatA loDhAnA gaLAmAMnI Aga ane le judAM che. ema AtmA ane zarIra judAM che. AmAM AdhAra che. adhiSThAna che jenA AdhAre avasthA badalAyA kare che. avasthA Adheya che. adhyastha che. AtmAne je nAza thate heta te pachI mokSane prazna ja na hota. paraMtu je AdhArabhUta che tene nAza kadI thato nathI. dravya che te AdhAra che. je anAdi anaMta anutpanna avinAzI ane svayaMbhU hoya che. Ama adhiSThAna evA Atmadravyane te kadI nAza thato ja na hovAthI te nitya che avinAzI che. jyAre enI upara enA AdhAre enI avasthA paryAya badalAyA kare che. enA paryA. ane vinAza thayA kare che. avinAzIne vinAzIpaNuM gamatuM nathI. mATe jema avinAzIe jema te pote dravyathI avi. nAzI che ema enA paryAyathI avinAzI banI rahevA eNe enA paryAyane sthira nitya ane avinAzI banAvI rahyo. ApaNI mAMga nityanI che te ja sUcave che ke ApaNe varta. mAnamAM nitya nathI. jeNe nityAvasthAmAM avinAzItvanI prApti karI lIdhI che te siddha che siddha paramAtmA che. siddha paramAtmA ke kevali bhagavaMtane nityanI mAMga hatI nathI kAraNa ke nityanI prApti ane tRpti pachI IcchA ke mAMga rahetI nathI. jenI mAMga hoya che tene mAganArane abhAva hoya che. A ja sUcave che ke ApaNuM vartamAna dazA anitya che ane nitya jevI ke I cIja che tenI mAMga che eTaluM ja nahi, anitya haMmezAM nityamAMthI ja nIkaLe. utpanna haMmezAM anutpannanA ja AdhAre utpanna thAya. utpAdano vyaya thAya
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 te hamezAM avyayamAM eTale ke pravamAM samAya. dariyAnI bharatI ane dariyAnI eTa dariyAnA AdhAre hoya. dariyAne AdhAre utpana thAya ane dariyAmAM pachI vilIna thAya. utpAda ke vyaya haMmezAM avyaya arthAt dhruva (nitya) nA AdhAre ja heya. jene mAMga che tene tenI aprApti che e prathama siddha thAya. bhojana IchA che, e bhUkhe che ane taMdurastInI IcchA rAkhanAre nAdurasta che ema prathama siddha thAya. bhojana lIdhA bAda tRpti thaI jAya pachI bhojananI IcchA na rahe. kevali bhagavaMtane kevalajJAnanA prAgaTaya bAda avinAzInI IcchA ke mAMga hoya? na ja hAya kemake svayaM avinAzI thayela che. vartamAnamAM ApaNuM dravya-Ama nitya che ane paryAya arthAt AtmAnI avasthA anitya che. te nitya avasthA kaI ene zodhavI kayAM? je padArthamAM utpAda ke vyaya nathI, je vinAzI nathI, jemAM parivartana nathI ke jene paribhramaNa nathI, ane jemAM vikAra nathI te nitya che. ApaNuM sadu bhAgya che ke ApaNane jainadarzana maLela che. ApaNane je deva maLela che te deva pUNa, nitya avinAzI, avikArI, vItarAga che, ApaNe legasa sUtra dvArA je vIsa tIrthakaranuM nAmasmaraNa karIe chIe te covIse tIrthakare AvI nitya, nirvikArI, pUrNa, vItarAga vyaktio che. teo vinAzI dazAmAMthI chUTI gayA che. eTale ke mukta thaI gayA che. tIrthaMkara paramAtmA tIrthaMkara svarUpe bhUmitala upara vicare che. tyAM sudhI emane deha che je vinAzI che, paraMtu
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 emanu' kevalajJAna avinAzI che. prathama mana ane matijJAna (buddhi)nu avinAzI bhAvamAM sa'kramaNa karAya che, je pUrNa jJAna kevalajJAna-sajJarUpe pirame che ane pachI mana ane mati -arthAt upayAga jenA AdhAre rahela che e Atmapradeza je avinAzI teA che ja paNa te dehamAM pUrAyela-badhAyela che ne rUpI thayela che e mukta thAya che ane arUpI bane che mana (IcchA) ane mati (buddhi)nI utpattinuM mULa kevalajJAna ane Atmapradeza che. ApaNI pAse sattAmAM rahela kevalajJAnanA AdhAre ja mati-zrata-vadhi ane manaHpava jJAna udbhave che. Ama ApaNI pAse ApaNA nitya vibhAga me che. eka tA Atmapradeza (Atmadravya) ane khIjuM kaivala jJAna. je vastu svayaMbhU na hoya tenA sava thA abhAva karI zakAya paNa je svayaMbhU che tene dabAvI zakAya ke AvarI zakAya paraMtu tenA sava thA abhAva tA keAI kALe zakaya nathI. Ane ApaNe sUrya ane vAdaLanA udAharaNathI samajI zakIe. ke te paNa sthULa udAharaNa che. je vAdaLanI utpattimAM sUrya-sUryanI garamI che te ja vAdaLa sUryane Avare che chupAve che paNa e vAdaLa sUryanA abhAva nathI karI zakatA khalake sUrya vAdaLa vikherI nAkhe che. jIvanA Atmapradeza, zubhAzubha bhAva ane kAma vaNA maLI kama thAya che. e kama je svayaMbhU nathI tenA viyAga nAza abhAva karI zakAya che ane karmoMmukta khanI zakAya che. paraMtu Atmapradeza ke kAma`NavaNA (je pudgala paramANu che) nA kayAreya nAza na karI zakAya. pudgaladrazyamAMna vaNa-gaMdha-rasa-spaza ane zabda e puddagala dravyanA svAbhA vika guNa che jenA pudgaladravyamAMthI sarvathA abhAva na kara
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 zakAya. ApaNAmAM arthAt AtmAmAM anityatA pudagalanaimittika saMgika che. jyAre pudagalanI anityatA svAbhAvika che. pudgaladravya ane anityatA AdhAraAdheya che. Ama ApaNI anityatA je pudgala naimittika che te pudgalanA nimittane TALIne tene sarvathA abhAva karI zakAya che. A pramANe TALelI anityatAne aMte je avasthA rahI jAya che te nityAvasthA-nitya paryAya ! e nityaparyAya AtmadravyanA AdhAre che. Atmadravya te nitya che ja paNa AtmAnI avasthA je nitya banI gaI enuM ja nAma mela! avasthA hAlata-paryAya)nI anityatA e ja duHkha, saMsAra ane baMdhana che. je pada eka che te vizvamAM hoya ja evI padanI prarUpaNAthI vyAkaraNazAstranI apekSAe "mekSanI siddhi karI. vyAkaraNazAstra karatAMya ApaNA jIvananuM darzana karIzuM te paNa "mekSitattvanI siddhi sahaja thaI zakaze je svAnubhUti che. zuM ApaNane baMdhana game che? baMdhanane arthaze? baMdhana keIne kayAreya gamatuM nathI. ApaNe je duHkha veThIe chIe tenA kAraNamAM-mULamAM baMdhana che. sukhavedana jema tatva che tema du:khavedana paNa tattva che. duHkha aniSTa che mATe baMdhana che duHkhane sarvathA nAza eTale baMdhanane sarvathA. nAza arthAt mekSa ! kadAca koI kaheze ke te baMdhanane mAnatA nathI. eTale tene mATe muktine koI prazna ja raheto nathI. evI vyaktine
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 ApaNe pUchIe ke bhAI ! madhananI vAta khAju para rAkha ane du:khanu vedana che ke nahuiM te kahe. javAba maLaze ke.... duHkha che ane te duHkhanu huM. vedana karuM chu." have duHkhanu kAraNa tapAsIzuM te enA mULamAM kAMIka bhUla jaNAze. ApaNA jIvanavyavahAra che ke je bhUla kare te adikhAnAmAM --jelakhAnAmAM-kedamAM jAya, arthAt di ane ane jelamAM khaMdhananu du:kha bhogave. bhUla ane duHkhano krama pADavAnI jarUra che, vyakti duHkha ane sukhane avazya anubhave che, ane jANe che tema mANe che. sukha ane duHkha na dekhAtAM haiAvA chatAM sahu mAne che. kemake e nija anubhavanI vAta che. paNa du:khanA kAraNamAM pApa arthAt doSasevana (bhUla) ane sukhanA kAraNamAM puNya arthAt guNasevana (sadbhAva-satkA) rahela che ene jIva jotA nathI ane mAnate nathI ane chatAMya AzcayanI vAta tA e che ke pratyeke pratyeka vyakti sarvathA duHkhathI mukti tathA anaMta-akSaya-akha Da-avyAbAdha evAM svAdhIna ne pUrNa sukhanI IcchA rAkhe che. jIvanI rA IcchA te ja tenI meAkSanI IcchA thaI. Ama jIva meAkSane mAnatA nathI paNa meAkSanA bhAvane teA Icche ja che. vaLI jIva paramAtma vyakti ke paramAtma tattva-paramAtma svarUpane mAnate nathI paraMtu paramAtma vyakti jevI nityAvasthA---paramabhAvanI mAMga teA rAkhe ja che. A ja jIvanuM ajJAna che ane meha kahA ke mUDhatA (mUrkhatA) te che je jIvanA rAga che. jyAM rAga paDayA che, jyAM Udhe! rAga paDayA che tyAM vairAgya karavAnA che. je vastu anitya che, kha dhanarUpa che ane khaMdhana vaDe du:kha che tyAM vairAgya karavAnA che ane nahi ke
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 109 deva gurudharma pratye. deva-guru-dharma pratye rAga hoya te te prItine bhakti kahevAya. deva-guru-dharmanA saMbaMdhathIsaMgathI kAMI bhogasukha vRtti jAgRta thatI nathI ane tyAM bhogasukha tRpita che nahi mATe te deva-guru dharma pratinI je bhAvanA che te bhakti ke anurAga kahevAya. Asakti che tyAM rAga che-A rAgane vairAgyathI kADhI vItarAga thavAnuM che. vItarAgatA sAdhya che ane vairAgya sAdhana che jyAre rAga e AtmAnA mULa vItarAga svabhAvanI vikRti che, vinAzI padArthamAM avinAzInI buddhi karIe teTalI mUhatA ane teTale rAga. vinAzI padArtha prati vinAzI buddhi sAcI tyAre kahevAya jyAre vinAzI pradArtha prati vairAgya thAya ane aruci thAya. aruci karIe te sAcI tyAre ke jyAre jenI prati aruci thaI hoya, e vinAzI padArthanI utpattine baMdha karIe eTale ke AraMbhane baMdha karIe pachI AraMbha dvArA je parigraha UbhuM karyo hoya enuM dAna karIe ane je kAMI DuM Avazyaka rAkhIe tene upayoga bhega mATe nahi paNa vega mATe vairAgyapUrvaka karIe. A pramANene ekSaprAptinI sAghanAne kema che. rAga chUTI gayo ane vairAgya thaI gaye teTalA mAtrathI vAta patI jatI nathI vinAzI prati aruci thaI paNa avi nAzInI prApti avinAzI vyaktinI prIti-smRti ene bhakti vinA zakaya nathI. vairAgyanI sAthe sAthe avinAzIpadanuM lakSya rAkhavAnuM che ane avinAzI evI vyaktinA zaraNe jaI tenA AdarasatkAra-samAna-bahumAna bhakti karavAnA che ene sarvasva gaNI emAM otapreta thaI javAnuM che. avinAzI vyaktine pakaDyA sivAya avinAzI arthAta svarUpanI vAta ke prApti thaI zakatI nathI.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 avinAzI vyaktine pakaDavI te bhakti che jyAre - svarUpapadanuM je lakSya che te jJAnayoga che. ane vinAzI pratinI aruci vairAgya bhAvanA che e tyAgapUrvaka kAmaga che. A bhaktiyoga jJAnaga ane karmavega e traNe ekSaprAptinI sAdhanAnA pAyA che. traNamAMthI eka hoya te te bIja bene kheMcI lAve che agara te traNamAMthI eka hoya ane bIjA be na hoya te je eka heAya te teya Take nahi. traNamAM keI ekabIjAnI apekSAe gauNapradhAna hoya paNa traNeya hoya tyAre ja vinAzIthI chUTele, avinAzIthI joDAyela-avinAzInA lakSya svayaM avinAzI banI sarvathA baMdhanamukta thaI zake. sAMbhaLavuM, jevuM ane anubhavavuM e jIva mAtrane vyavahAra ane cAla che. chevaTe anubhavamAM arthAta vedanamAM sahu sarakhA che mATe anubhavatattvane laIne mokSanI siddhi sahaja che kAraNa ke baMdhana ane duHkha sarvane pratyakSa che. enI sAme mukti ane anaMtasukha sahaja siddha che. jIva mAtranI mAMga sAcI che paNa mAga khoTo che. jIva mAtranI mAMga sAcI che paNa mathAmaNa beTI che. cAle tyAre avaLI cAlathI sane asat sAthe ane cidane acidra sAthe joDI AnaMdane sukhaduHkha rUpe pariNamAvyo che tene savaLI cAle cAlI cine sata sAthe joDI sukhadu:khanA cakavAne bhedIne saccidAnaMda svarUpane ApaNe sahu prApta karIe! saMkalanakAra H sUryavadana ThAkaradAsa jhaverI
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahirAtmA-aMtarAtmA-paramAtmA paM. pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI samagra cauda rAleka brahmAMDa-(Universe) pAMca dravya arthAt pAMca astikAya (asta=pradeza ane kAyamUDuM)nuM banela che. A pAMca astikAya (1AkAzAstikAya (2) dhama. stikAya (3) adhamastikAya (4) pulAstikAya ane (5) jIvAstikAya che. emAM ya je kAI vizvanirmANa arthAtu vizvaramata che te te kevala pudgalAstikAya ane jIvAstikAyanI AkhAya cauda rAjalakanI jIva-ajIva, nitya-anitya, vinAzI--avinAzI, rUpI-arUpI, tathA daita-advaitamAM jema vahecaNa thaI zake che tema saghaLAMya jIvana bahirAmA, aMtarAmAM ane paramAtmA ema traNa prakAramAM vaheMcaNuM thaI zake che. ekamAtra jIva (saMsArI) sivAya cauda rAjalekamAM badhAM ya dravya niyama pramANe kArya kare che. mATe ja jIvane niyamamAM lAvavA saMyamanI AvazyaktA che. tethI ja AcArAMgasUtraniyamasAra jevA graMthonuM pUrvAcAryoe nirmANa karyuM che. - kasturI mRga pitAnI sugaMdhane bahAra zodhato phare che, e pramANe je jIva pitAmAMthI nIkaLatAM potAnA sukhane bahAra zodhate phare che ane pudgalamAM sukhabuddhine bhegavRtti sthApI emAMthI ja sukha maLe che evI bhrAMtimAM je rAce che te jIva bahirAmAM che.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 Atamabuddhe kAyAdika grahyo bahirAtama agharUpa 'sunnI.... sumatinAtha bhagavAnanA stavananI A kaDI dvArA zrI AnaMda dhanajI mahArAje A ja vAta kahI che. AvA bahirmukhI jIvA pudgalAminI eTale ke bhautikavAdI kahevAya che. jee kevaLa dehabhAvathI jIvanArA daMhAdhyAsamAM ja rAcanArA hAya che. tathA manathI zarIrane ja jonArA ane sarvasva mAnanArA hoya che. guNasthAnakanI dRSTie vicArIe te te pahelAM guNasthAnakanA mithyArdaSTi anajanA che, tee zarIra sahita zarIranA kAmamAM AvatI saghaLI khAdya sAmagrIne peAtAnA sava svarUpe mAne che, ane rAgabhAve varte che, jemAMthI ja badhAM doSonI utpatti thAya che, jene adhama kahevAya che. paramAM svavaSTi karI e para naimitika sukhane mANanArA che. je sukhanI AgaLa ane pAchaLa duHkha hAya che, te asat, vinAzI, anitya avasthA che. emAM Asakti che. mAha che, vAsanA che, tRSNA che mUDhatA che, ajJAna che ane tethI rAga ane dveSa che. A meAha ane ajJAnavaza AtmAnuM deha pratyenu mArApaNu, eTale ke dehabhAva-dehamamatva che te ja mAhirAtmapaNuM che athavA te jIva peAtAnI svarUpa abhAnatAe para evAM pudgalamAM svarUpa buddhithI--saccidAnaMda buddhithI-satya-zivam-sundaram buddhithI pugala (bhautika padArtho) dvArA sukha Icche che te ja tenuM bahirAtmapaNuM che. je saMsAra che kemake emAM saravA paNuM che. sarita iti saMsAra ! eka vastu parathI khIjI vastu para, eka vyakti parathI bIjI vyakti para, eka IcchAmAMthI khIjI IcchAmAM, eka avasthAmAMthI bIjI avasthAmAM ane
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 eka bhavamAMthI, bIjA bhavamAM jIva saryA kare che. ema vAraMvAra saryA kare che tethI tene saMsAra kahe che. emAM AtmA, mana ane zarIranuM eka kSetrI ekIkaraNa che temAM karmanA udayanI AdhInatA che. je dayika bhAva che je guNa sarvathA-AvarAyela hoya ane aMze paNa khule na hoya tene audUyikabhAva kahevAya che.) evAM ja paramA bhAthI paNa vimukha che ane pitAnA svarUpathI paNa vimukha . tema ja Adhi vyAdhine upAdhinA trividha tApathI grasta che. ahIM Adhi eTale adhyAtmika (mAnasika) duHkha, vyAdhi eTale kAyika duHkha (rega) ane upAdhi eTale bAhya pratikULa saMga che e daSTine dazyamAM samAve che ane yane jANIne zeyane cUMTe che. emane nathI keI sAdhya ke nathI keI dayeya eTale sAdhanAne prazna che ja nahi. teo asAdhaka che. emAM gati che paNa pragati nathI, dhANInA belanI jema saMsAramAM cakarAvI lIdhA kare che. saMsAramAM bhramaNa cAlu ne cAlu ja rahe che. parigha upara ghUmyA kare che paNa dharI tarapha kendra tarapha temanuM gamana hetuM nathI. AvA pudagalAbhinaMdI bhautikavAdI jIva jyAre sukha duHkhanA rAkarAvAthI thAke che, sukha meLavavA jatAM duHkhI thAya che tyAre AMtarakheja kare che athavA te kaI saMtanA samAgamamAM Ave che tyAre ke pachI adhyAtmagraMthanA vAcanathI pitAnI jhAMjhavAnA jaLa mRgajaLa pAchaLanI pariNAmavihIna deTane pIchAne che tyAre aMtaramukhI thAya che. AMtaranirIkSaNa kare che ane AMtarane jete thAya che. pitAnA svarUpanuM tyAre ene bhAna thAya che. ane bahirAmapaNAmAMthI aMtarAtmapaNA tarapha vaLe che. A bahirAtmapaNAnuM aMtarAtmapaNAmAM rUpAMtara
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 karavuM te satyAgraha che. e durjanamAMthI ja bane che, ane janamAMthI sajajana bane che. AgaLa vadhe che. sAdhu thAya che. saMta-muni-mahAtmA-dharmAmA bane che. ethIya AgaLa vikAsa sAdhate nircatha. jItenidraya, aNagAra thaI aMte potAnA parama AtmasvarUpanuM prAgaTIkaraNa karI paramAtmA banI kRtakRtya thAya che. jema pugalanA sUkSma ane bAdara evA be bheda che tema pugalanA sacita eTale ke jIvayukta pudgala ane acita eTale ke jIva rahita pudgala evA be bheda che. e ja pramANe jIvanA saMsArI ane siddha evA be bheda che. saMsArI jIve che te pugala sahitanA dehadhArI jIve che jyAre siddhanA ja pudgala rahita. pudgalamukta evI zuddha AtmasvarUpI, siddha svarUpI arUpI jIve che. jeo sahajAnaMdI ane gAtIta che. teo dehAtIta evA adahI, azarIrI, akriya, pitAnA parama sthiratvane prApta karI cUkela paramAtmA che. evAM A paramAtmA potAnA adehI paNAne prApta karavA agAu dehadhArI hoya che ane bhUmitala upara, bhavyajIve para yogAnuyoga upakAra karatAM vicaratAM hoya che. evA paramAtmA jeo tIrthanI sthApanA karanArA che te tIrthakara paramAtmA athavA ArihaMta paramAtmA tarIke oLakhAya che. ane jeo tIrthanI sthApanA nathI karatAM e sAmAnya kevali bhagavaMta tarIke oLakhAya che. ubhaya dehadhArI hoya che. teo vItarAga, sarvajJa ane nirvikalpaka hoya che. deha heivAnA kAraNe ane vyApAra hevAthI teo saMgI kevali kahevAya che. ane yoga sakriya hoya che. jaina darzananA sAdhanA epAna je guNasthAnaka kahevAya che tenI
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 daSTie teo teramAM guNasthAnake hoya che. paraMtu deha hevA chatAM teo dehAtIta hoya che arthAta videhI hoya che. eTale ke dehabhAvano sadaMtara abhAva hoya che e videhI kevali bhagavaMte jyAre AyuSya kALa pUrNa thavAM Ave che. tyAre siddhA-mA banatAM pahelAM pitAnA AtmAnI paramasthiratA, parama akriyatAne prApta karavA pUve saghaLAM ya vegavyApArano nirodha karavAnI zailezIkaraNanI je prakiyA alpakAlIna kare che tene caudamuM gurusthAnaka arthAt evI kevali guNasthAnaka kahe che. tyAM acAgI kahetAM gamabhAva nathI hete paraMtu gavyApAra eTale ke gakiyA allAva hoya che. sadaMtara kaya e nI hoya che. enA aMte dehatyAga karI teo videDI avasthAmAMthI aDI avasthAmAM cAlI jaI kRtakRtya thaI siddha paramAtmA banI jAya che. AvI A paramAtmA-siddhAtmA thavAnI sAdhanA je jI. aMtaramukhI thaIne kare che te saha aMtarAtmA che. A aMtaramukhI banela sAdhaka Atma sAdhanAnA-guNasthAnakanA kramamAM zodha guNasthAnakathI bAramA guNarathAnakanI aMdara hoya che. himukhI jIva, aMtaramukhI jIva banatAM pUrve pitAnA tAmasabhAva arthAt dUebhAva tyajI rAjasabhAvamAM Ave che. jyAM durjanatA nathI hotI paNa vilAsItA ane bhagavRtti hoya che. tAmasabhAvamAM durjatA hoya che. luMTI khAvAnI vRtti hoya che. emAM "mAruM" e to "mAruM" ja nA bhAvanI sAthe 'tAru" e paNa "mAruM" ne bhAva hoya che. jyAre rAjasabhAvamAM "tAruM bhale "tAruM rahyuMtAru" mAre na joIe paNa "mAruM" e "mAyuM che. huM ene hakadAra chuM ane
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 ene bhegavaTo huM karIza. AvA A tAmasa ane rAjasabhAva. je durbhAva che. emAMthI bahAra nIkaLI AtmA bIjAne paNa vicAra karate thAya che. anyanA duHkhane paNa khyAla kare che ane tyAre potAnA hakane paNa bIjAnA duHkha dUra karavA ane bIjAne sukhI karavA tyAga kare che je jIvane sAtvika bhAva che e bhAvamAM "tAru te tAruM ja che paNa "mA" je che ene khapa hoya te jA laI jA e "tAruM" ja che evI tyAgavRtti hoya che. A A sAtvika bhAva tAmasa ane rAjasane dabAve che ane chevaTe ene nAza kare che. chatAM e paheluM mithyAtva guNasthAnaka ja hoya che. tyAM kaSAyanI maMdatA hoya che. jene laIne tene maMda mithyAtva kahe che. ahIM doSa prati doSa daSTi hoya che ane guNane khapa hoya che. dayA, dAna, sevA, paropakAra, tyAga, ahiMsA, kSamA, saMtoSa, sahiSNutAnA guNa hoya che. tyAM teje, padma ane zukala rUpa zubha lezyA hoya che. (lezyA eTale AtmAnA adhyavasAyanA sArA narasA raMga jema pRgalanA sArA narasA raMga hoya che ema adhyavasAyanA-bhAvanA paNa raMga hoya che je AjanuM vijJAna paNa mAnya rAkhe che.) A adhyAtmanuM saMdhi sthAna che chatAM ya tyAM AtmAnA svarUpanuM ajJAna hoya che. svarUpa abhAnadazA hoya che. paraMtu zubhasAtvika bhAva hoya che. jenA sathavAre satsaMgathI sa. vAcanathI ke ciMtana-manana maMthanathI ughADa thAya che ane jagata mithyA brahma satyanuM arthAt saMsAranI asAratAnuM bhAna thAya che. nityAnitya, bhedabheda, tAtane vicAra Ave che. AtmAnI avinAzItA ane dehanI kSaNabhaMguratAnuM bhAna thAya che. dehAtmabuddhimAMthI deha ane AtmAnI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 bhinnatAne samajatA thAya che, avinAzInu lakSya thAya che. maiAkSasukhanI,pUNa sukhanI, zAzvatasukhanI khevanA thAya che. nadhara-phANika - AbhAsI evAM bhautikasukha prativairAgya jAge che. sAthe sAthe avinAzI evo paramAtma vyakti tathA 52mA vyaktinA cAhaka ane vAhaka evAM sata-sAdhu-sanyAsI-munimahAtmA gurudevA bhaktibhAva jAge che. vaLI paramAtma vyakti evAM arihaMta paramAtmA- tIrthaMkara paramAtmA kathita mAkSamA-adhyAtmamAga ke je dhama che tenA prati prIti thAya che, Ama deva-guru-dharmAM prati prIti ane bhakti jAge che. A sAdhanAnuM ceAthuM seApAna eTale ke cAthu guNasthAnaka che, je dRSTi parivartana che. sAdhanAnA A guNasthAna ke abhiprAya, maMtavya badalAya che. daSTi phare che, khATI mithyA dRSTinu' sAcI samyaga dRSTimAM parivartana thAya che. dehAtmabuddhi TaLe che. bhedaSTi khUle che. chatAM tyAga hAtA nathI. tethI tene samyagdaSTi avirati kahe che. A tamakake anaMtAnu dhI kaSAyamAM sudhArA thAya che. ahI dhama praveza che; paNa dharmakriyA nathI. mAMgamAM viveka che paNa maryAdA nathI. bhegamAM viveka che paNa maryAdA nathI. AgaLa upara samyagradRSTi sAdhakamAM tyAgavRttinI sAthe tyAgapravRttinI zarUAta thAya che. gRhasthAvAsamAM rahevA chatAM AMzika paNa tyAga-paccakkhANa cAlu thAya che. satsaMganu pramANa vadhe che ane tyAre te samyagadaSTi dezivarati kahevAya che. je pAMcamu guNasthAnaka che je dRSTi parivartana thayu hAya che tenI jALavaNI rakSA ane vRddhi tathA zuddhi viratithI eTale ke tyAga paccakkhANAdinA kAraNe ja thAya che. ahI AraMbha parigraha ane bhAganA AMzika tyAga
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 hoya che. chatAM ya A dezaviratimAM paNa gRhasthAvAsanA kAraNe patananAM bAhya nimittAne sarvathA tyAga hete nathI ane asa6 AraMbha samAraMbhanI artha-kAmanI pravRtti cAlu hoya che. eTaluM che ke ahIM mAMga ane bhegamAM maryAdA hoya che; dezAvaratinA svAde vikAsanA AgaLanA tabakakAmAM AraMbha parigraha ane bheganA sarvathA tyAge eTale ke gRhasthAvasthAnA tyAgathI ane nyAsAvasthAnA svIkArathI sarvavirati evA chaThThA guNasthAnake padArpaNa thAya che. A sAdhu avasthA muni avasthA che. ahIM prAptane tyAga che ane aprAptinI IcchAne paNa tyAga che. dehAvazyaka vastunI paNa mAlikI bhAvanAne tyAga che. dezavirati evAM pAMcamA guNasthAnaka sAdhakane paravazatA ane parAdhInatA UbhI hoya che jyAre chaThThA guNasthAnake rahela sarvaviratidhara sAdhaka sAdhu bhagavaMte svAdhIna ane svAvalaMbI hoya che. patananA bahAranAM nimittone abhAva hoya che ane samaktinI pUrNa jALavaNa rakSA, vRddhi ane buddhine anukULa paristhiti hoya che. sAdhakane A kakSAe pahoMcyA bAda kAMI joItuM nathI sivAya ke AtmAnubhUti, AtmasAkSAtkAra, zAzvata nitya avinAzI mekSasukha. Atmavazama sukhama sarvam paravazama duHkhama sarvama e sAdhanA sUtranI ahIM pUrNa prApti thAya che. A sAdhanA parama nirdoSa ane baLavAna che. chatAMya A sAdhakanuM sAdhya. sUtra te... "ye mRma tat suma' che. eTale ke kharekhara te je jJAnanI pUrNata
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 che te ja sukha che. jJAnanI pUrNatA eTale vItarAga jJAna, nivikalpakajJAna ane sajJa jJAna A sthitimAM sathA duHkha mukti che ane anaMta sukhanI prApti hoya che je sthitine jIva mAtra anAdikALathI peAtAnI ajJAna avasthA mAM paNa jANe ajANe ya IcchI rahyo che. A sathya sUtranA lakSya pUrNatA pratinI jAgRtimAM vRddhi thAya che ane sAdhaka apramatta bane che. saunika jema yuddhanA merace harapaLa sAvadha jAgRta ane cAra rahe che ema aDDI' A kakSAe sAdhanAmAM atyaMta sAvadhAna rahe che je ApaNane gautamasvAmInA jIvanavRttAMtamAM jovA maLe che. paLe paLe gautamasvAmIne devalajJAna prAptinI jhaMkhanA hoya che. A thAnakane sAtam' savirati aprazatta guNa sthAnaka De che. jyAM sAdhakane Atma sAkSAtkAra, Atmasukha, brahmasukha, pUrNatAnA sukhanI kSaNika paNa jhAMkhI thAya che. jhalaka prApta thAya che. chaThThAthI sAtane ane sAtamAthI chaThTha guNasthAnaka ke AvanajAvana cAlu rahe che. ema karatAM sAtamAM guNasthAnaka adhyavasAyI kALa ane rasa vadhatAM dhanAnA chelle tabakake: jene kSapakazreNI kahevAya che tenI zarUAta thAya che. ahI je chevaTane saMjavalan nA ( kaSAyanI rasama vrata: ) rahyo hAya che tenA sadhAtI karyAM! AtmAnA svarUpa-(jJAna)nA svarUpa (kevalajJAna)ne, ghAta-nAza karanArAM karmAM] nA kSaya (nAza) nI zarUAta thAya che ane ADamA, navamA, dazamA guNa sthAnake ArUDha thAya che. jyAM dazamA guNasthAnakanI aMte vItarAgatAnI prAptie mehanIyakama nA sathAnAza kare che ane khAramA guNasthAnake praveza thAya che. ahIM matijJAna ( tathA * kaSAya
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 sapUrNa avikArI bane che. A kakSAe mehamukti che paraMtu jJAna uparanuM AvaraNa haju haThela nathI. vItarAgatA te AvaraNane, daza nAvaraNIyakama, jJAnAvaraNIyakama ane atarAyakama ema traNa dhAtikarmAnA nAza karIne, haThAve che pachI je avasthA prApta thAya che tene saceAgI kevali avasthA kahevAya che ane te teramuM guNasthAnaka che. ahI A kakSAe je jJAna prApta thAya che te sarva AvaraNathI rahita, rAgadveSathI rahita savikalpathI rahita evu' sa kSetranA savakALanA sarva dravyanA sarva guNa ane paryaMcanuM jJAna hoya che tethI te jJAna, vItarAga jJAna, nivikalpa jJAna ane sarvajJa jJAna kahevAya che. jene TUMkamAM kevalajJAna he che. sAdhanAnI A carama sImAe jIvanA upayAga avikArI ane avinAzI bane che (upayAga eTale jIvanu jJAna ane dana athavA jovA ne jANavAnI zakita), jJAna kramika hatu. te akramika thAya che ane upayAgavata dazAnI prApti thAya che. A avasthA sayAgI-sadehI paramAtma avasthA che. sAdhakanI sAdhanAnI ahI' samApti thAya che zuddhabhAva-svabhAvadazAnI prApti thAya che. A dazAmAM e paramAtmAvasthAmAM jyAM sudhI AyuSyakALa pUrNa na thAya tyAM sudhI ceAgAnuyoga upakAra karatAM bhUmita upara vicare che. aMte AyuSyakALa pUrNAhuti pU arthAt nirvANa samaye sa yoga vyapAra-yogakriyAnu' sthirikaraNa kare che. jene zailezIkaraNa kahe che e caudamu' guNasthAnaka che, je atyaMta alpakAlIna che. parAkASThAnI A aMtima alpakAlIna prakriyA dvArA dehanA baMdhanamAMthI paNa Atmapradezane eTale ke AtmA ne mukata kare che ane nira Mjana nirAkAra siddhaparamAtmA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 manI rUpAtIta thAya che ane pradezamukti kahevAya. Ama adhAtikarmane kSaya eTale pradezamukita ane dhAtikamane kSaya eTale upayoga mukita. A pramANe be bhede mukti ghaTAvI zakAya kemake karmanA kSayane kema ja e pramANe che. sAdhanAnI A sevAna zreNImAM pahelAM guNasthAnake rahela sAtvika bhAvavALA e sajana che ane cethAthI bAramA guNasthAnake rahela jIvo aMtarAmAM che jyAre teramA tathA caudamAM guNasthAnake jIve sogI (sAkAra) paramAtmA che ane siddhAvasthAne prApta karI cUkela siddha paramAtmA yogAtItarayAtIta nirAkAra) paramAtmA che aMtarAtmAne ApaNe ApaNA jIvana vyavahAramAM temanI judI judI kakSA pramANe judAM judAM nAme oLakhI e che emanI e AMtaradazA bhAvAvasthA che jenI oLakha A sAthenI vyAkhyAthI thAya che. saMta - (1) zAMta jIvana jIve che te saMta che. (2) sarva sAdi-sAnta (vinAzI) bhAvene aMta bhAvavAmAM je sta che te saMta che. (3) saMsArane aMta ANavA sivAyanI vRtti ke pravRtti jene nathI te saMta che. (4) je kaIne DarAvatuM nathI tema svayaM Darato ya nathI ane Dagate ya nathI te saMta che. (5) svayaM je AnaMdane vede che ane enI pAse RvanArane ya sat (avinAzI) sukha ja batADe che, cakhADe ne meLavavAmAM sahAya kare che te saMta che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 - (6) je svayaM asat (mithyA-vinAzI) prapha che ane anyane asanI asarathI mukata thavAmAM sahAyaka che, tathA svayaM sat banavA udyamI che te saMta che. sAdhu: (1) sahana kare te sAdhu che. (2) sAdhanA kare te sAdhu che, (3) sAdhanAmAM sahAyaka thAya te sAdhu che. (4) nirdoSa sAduM jIvana jIve te sAdhu che. (5) sadAcArI che te sAdhu che. (6) yama niyama yukata saMyamI jIvana jIve che te sAdhu che (7) je sAdhya ane sAdhanathI yukata thaI sAdhanA kare che ane sAdhanAmAM sAdhyanI prApti mATe sAvadhAna che te sAdhu che. (9) moha sAthe jhaghaDe che ane mokSa mATe gure che te sAdhu che. (9) je svAvalaMbI ane svAdhIna che te sAdhu che. (10) Adhi (mana sudhI duHkhanI asara-mAnasika kaleza) vyAdhi (zArIrika rega) ane upAdhi (bAhya pratikuLa saMga) nI jene asara na thAya te sAdhu che. (11) upAdhi ke vyadhi jene Adhi rUpe na pariName ane je sadA sama + Adhi eTale ke samAdhimAM rahe che te sAdhu che. (12) maraNane jene bhaya nathI, ucca-nIcane jene bheda nathI, nAma karmanI puNyaprakRti yaza-kIti AdimAM
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 je mUMjhAtuM nathI. zAtAne je te nathI ane azAtAthI je DaratA nathI, evo cAre adhAtikarmo, AyuSyakarma, gotrakarma, nAmakarma ane vedanI karmanI puNyaprakRtinI lAlasAne je tyAgI che te sAdhu che. (13) jeNe rasagArava. riddhigArava ane zAtAgArava upara vijaya meLavyuM che te sAdhu che. saMnyAsI - jeNe potAnA mATe kAMI ja na rAkhatAM pitAnuM badhuM ja duniyAne daI dIdhuM che te saMnyAsI che. muni: (1) mana vacana-kAyAnA traNe yogane akiya banAvavA nI dhunamAM je magana che te muni che. je mATe thaIne te paMca samiti ane traNa guptanuM pAlana kare che. (2) muni eTale mana akriyatAno sAdhaka. (3) pApa-vRti ane pApa-pravRttimAM je mauna che (4) mana (asa-beTI IcchA) nathI te muni che. jItendriya : (1) zarIramAM rahela IndriyanuM bhAna hoya eTale zarIranuM bhAna hoya IndriyenA sukha-duHkhanuM leza mAtra bhAna na rahe te Indriya ane dehanuM bhAna bhUlAya. jIte kriyatA Ave eTale dehAtItA AvI kahevAya. mAtra rasAsvAda nahi paraMtu pAMce IndriyenA viSaya sukhanA svAdane jItavuM te jItendriyatA che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 (2) Indriyo jItI lIdhI che evuM ke jenuM Indriyo kahyuM kare che ane je IndriyonuM kahyuM karatuM nathI te Indriya vijetA jItendriya che. (3) Indriyone je bahiramukhImAMthI aMtaramukhI banAve che te jItendriya che. nigraMtha : (1) ApaNe jJAnAdi upayoga prati samaye pAMca Indriyo ane enAM sukhasAmAM ke dukhamAM vatI rahyo che te ja jIvanI rAga dveSa rUpI graMthI (gAMTha) che. e gAMDathI jIva Indriyo sAthe baMdhAyela che. A graMthI toDavI eTale nirgatha thavuM. (2) dravya-kSetra-kALa-bhAvanuM baMdhana nathI arthAta graMthi nathI te nigraMtha che. (3) dravyAtIta, kSetrAtIta, kALAtIta thavAnA lakSya je samabhAve jIvana jIve che te nigraMtha che. (4) graMthibheda karI samyakatva prApta karI lIdhuM che ane jene koI graMthi rahI nathI te nigraMtha che. aNagAra : (1) vyavahArathI aNagAra te che jenA dehane Avazyaka jIvavA mATe rahevA aMgenuM mAlikInuM koI makAna (AgAra) ke sthAna nathI. jhADane eTale ke jhADanI chAyAne ya rahevA mATenuM mAnatA nathI te aNagAra che. (2) AgaLa vadhatAM nizcayathI aNagAra te che ke je svayaM pitAnA dehane paNa AtmA mATe rahevAnuM ghara mAnatA nathI.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 digambaratva : * upayoga (jJAna-darzana)mAM rAgamahAdinA je bhAve che te upayoga uparanAM vastro che. jyAre Amapradezoe deharUpI vastra paherela che. mATe digambara paNAthI deha uparanAM vastro ke te uparanuM mamatva te cheDavAnuM che paNa Atmapradeza uparanA deharUpI vastroya choDavAnAM che. ane deharahitatA (adehI avasthA) prApta karavAnI che. e zakaya tyAre ja bane ke jyAre jJAnAdi upayoga uparanA rAga ane meha rUpa vastra chUTe e va vItarAgatAthI ane nirvikalpatAthI chUTe che. zabda vyutpattithI vicArIe te dika eTale dizA ane ambara eTale vastra dizA jenuM aMbara (vastro) che te digambara A rIte nizcayathI digambara siddha bhagavaMta-siddhaparamAtmA che. sarvavirati : - sarvavirati eTale joI e ja nahi, maLeluM ya nahiM ane na maLeluM ya nahiM. maLelAM (prApta-grahita)ne sarvathA tyAga ane na maLelAMne arthAta agrahita (aprApta) nI leza mAtra IcchA nahiM. sarvavirati eTale sarvathA virakta bhAva. - jyAre dezavirati (AMzika virakta bhAva)ne joItuM hoya che paNa je joIe che e amaryAdita nahiM paNa maryAdita. mahAmA : (1) mahAtmA temanA yoga ane AtmAthI mahAna che. tethI mahAtmA kahevAya che. yogathI anya jIva upara khUba khUba upakAra karyA hoya che ane pitAnA ja te mana-vacana kAyAnA yogathI paramAtmAnI khUba khUba bhakti-sAdhanA karyA hoya che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 (2) je AtmA udayakALe samatA rAkhe che ane svarUpa bhAvamAM vadhe che. tene badhAM mahAtmA kahe che. ' (3) je anaMtA bhUtakALa ane anaMtA bhaviSyakALa eTale ke dIrghakALa upara vijaya meLave che. te mahAtmA che. enuM kAraNa e che ke kALa e mahAna tatva che. enI upara vijaya meLave te mahAna kSetra vijetA rAjA che. jyAre kALa vijetA mahArAjA che. AvA A aNagAra, nigraMtha, jItendriya, sarvaviratidhara sAdhu, saMta, saMnyAsI, muni mahAtmAo paramAtmA banavAnI IcchAvALA che. paramAtmA thavAnI sAdhanA karanArA sAdhake che. paramAtmA kathita ane paramAtmA praNita tanuM vahana karanArA paramAtmAnA cAhaka che. Ama teo paramAtmatatvanA cAhaka ane vAhaka evA paramAtmAnI gerahAjarImAM paramAtmAnA pratinidhi che. devanA dUta che. devanA pratinidhi che. tethI teo guru che. AvA A guru kevA hoya enIya oLakha keTalIka vyAkhyAothI spaSTa thAya che te have joIe. -: guru :(1) siddha paramAtmAnA svarUpane kahenArAM be vizeSaNa guNAtIta ane rUpAtIta che enA prathamAkSara "gu" ane "rU. zabda banyo che. e paramAtmAnA cAhaka ane vAhakanuM nAmakaraNa che. Ama guru zabdanA saMdarbhamAM je guNAtIta ane rUpAtIta thavAnI ravayaM sAdhanA kare che ane anyane guNAtIta ane rUpAtIta thavAmAM sahAya kare che, nimitta bane che te guru che, ahIM guNAtIta eTale tAmasa, rAjasa ane sAtvika bhAvathI para ane rUpAtIta eTale ahI-arUpI.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 (2) je 'zu' eTale ke a'dhakAramAMthI 'rU' eTale prakAzamAM aI janAra che te guru che. (3) paramAtmA sAthe saMbadha sthApI, paramAtmA jevu UMcu jIvana jIvanArA che ane zaraNe AvelAne U Mce laI janArA che te guru che. (4) je saMsAranA tApa-sa'tapa kaDhAvI nAMkhIne nirUpA dhika zAMti ApanArA che tene guru kahevAya che. (5) huM ahira mA chuM paNa haju aMtarAtmA nathI evu bhAna karAvanArA sadguru bhagavaMta che, (6) satnI samaggu ane sattA darzInane prApta karIne samatApUrvaka svAdhIna jIvana jIvatAM jIvatAM Azraye AvanArane paNa niHsvAbhAve, asaMgabhAve je satnI samajaNa Ape che e sadgurudeva che. (7) je pUrNa che, vItarAga che. saCjJa che. nivikalpa che te deva che. evAM deva ane guru ubhaya che. tee jagadguru jagannAtha, jagatapitA che. evAM vItarAga devaguru bhagavaMtane samarpita thaIne rahe che ane sattavanuM svarUpa samajIne sattattvamAM ramaNatA karatAM hAya che, sattavanuM anubhavana vedana karatAM hoya che tathA jagatanA leAkeAne sattava ApatAM hAya che tene sadguru kahevAya che. (8) je (brahmazrotriya) zrutakevali che ane je (brahmaniSTha) AtmaniSTha che te sadguru che. (9) je sattattvane batADe che ane sat vaDe sAdhanA karAvI Ape che te sadguru che.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 (10) je jJAnI bhagavatee ahama jI hA ahamarahita hoya, ane nirAbhimAna thayA hoya teo dharma calAvavAne, dharma ApavAne ane gurupade sthApavAne gya che. (11) je pitAnA ahamamAM ane potAnA vikalpamAM rAcatA hoya teo sAce dharma calAvavAne egya na kahevAya. sAdi sAnta-tattvanA siddhAMte dvata tatvanA che ane temAM Agraha rAkhanAra kayAMka bhUla karatAM ja hoya che.) aMtarAtmA ane gurunI oLakha bAda je ApaNuM sAdhya che te paramAtma kevAM hoya enI jANa nIcenI vyAkhyAothI karIzuM. -: paramAtmA : (1) jeNe dharma pUrNa karI lIdho che ane have dharma sAdhanA karavAnI rahetI nathI te sAdhyathI abheda thayela che e paramAtmA che. (2) paramAtmA pRthvI jevAM sthira che, jala jevAM prasanna che. pavana (vAyu) jevAM niHsaMga che, agni jevAM gabhAvane karmane bhasimabhUta karanArA che athavA te jAti, jevA prakAza svarUpa che ane AkAza jevAM sarva vyApaka che. (3) jenA jJAna ane vedana abheda thaI gayAM che te paramAtmA che. (4) je sarvakALe che, sarvatra che, sarva samartha che ane sarvanA che te paramAtmA che. (5) je pitAnA svarUpamAM tanmaya che athavA te.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 svarUpathI tarUpa che ane siddhine prApta karI cUkyAM che te paramAtmA che. * (6) je potAnA svarUpane pUrepUruM jANe che ane saMsArIonA paNa badhAM ja svarUpane ane virUpane pUrepUrAM jANe che te paramAtmA che. (7) je jJAnasvarUpa (cetanatattva che, je jJAnezvara (kevalajJAna sarvajJatAnI zaktirUpe) che ane je jJAnAnaMda (AnaMdavedana guNathI) che te paramAtmA che. (8) je sAdi-anaMta bhAMge sthira che, arUpI, che, nitya che te paramAtmA che. bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmAnI oLakha karyA bAda have ene tulanAtmaka abhyAsa karIe. (1) bahirAtmA, eTale pahelAM guNasthAnakane mithyAdaSTi ajJajana aMtarAtmA eTale cethAthI bAramAM guNasthAnakane mumukSu sAdhaka e samakiti vivekI AtmA. jyAre paramAtmA eTale temAM ane caudamAM guNasthAnake rahela sAkAra sagI ane agI (gakiyA abhAva) arihaMta bhagavaMte, tIrthakara bhagavaMte tathA sAmAnya kevali bhagavaMte temaja siddhazIlA sthita, siddha svarUpI, zuddha svarUpa, Atma svarUpI, azarIrI, arUpI evAM niraMjana, nirAkAra siddhaparamAtmA! siddha bhagavaMta! (2) rAga bhAva eTale bahirAtmA! virAga bhAva eTale aMtarAtmA! ane vItarAgatA eTale paramAtmA ! (3) adharma Acare che te bahirAbhA! dharma Acare
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 che te aMtarAtmA! jyAre jeNe dhama pUrNa karI lIdhuM che ane have dharma karavAnuM rahetuM nathI te paramAtmA che. (4) karmanA udayane AdhIna thAya che te bahirAtmA che. kamanA udayane AtmabaLa (puruSArtha)thI kSapazama (sudhAre) karI karmane je AdhIna kare che te aMtarAtmA che. jyAre karma ane teya khAsa karIne dhAtikarmanA udayane sarvathA. khAtame bolAve che. kSaya (nAza) kare che te paramAtmA che. (5) bahirAbhA che te upadeza jhIlanAra chetA che. zrAvaka ziSya ke bhakta che je dezanuM dezatatva che. aMtarAtmA che te paramAtmAnA pratinidhi evAM paramAtmAnA cAhaka ane vAhaka upadeza dezanA) denArA guru bhagavaMte che je dezatatva che. - jyAre paramAtmA to deva ane guru ubhaya evAM sava tatva che. advaita tava che. pUrNa che. je bahirAmA ane aMtarAtmAnuM lakSya (sAdhya) che. (6) jeNe mohane sarvathA haNI nAMkhyo che te vItarAgI paramAtmA che. je mehane haNI rahyo che te vairAgI aMtarAtmA che. jyAre je mohathI haNAyela che te rAgI bahirAtmA che. (7) bahirAtmA asAdhaka che. aMtarAtmA sAdhaka che ane paramAtmA siddha che. (8) paramAtmA potAnA svarUpane pUrepUruM jANe che ane saMsArIonA ya badhAM ja svarUpa ane virUpane pUrepUrAM jANe che. jyAre saMsArI AjJAnI jIva paramAtmAnA svarUpane ya
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 pUre pUra jANatAM nathI ane pitAnA ya svarUpa ke virUpa ke virUpane jANatA nathI. e te mAtA ane enA saMtAna jevuM che. mAtA pitAnuM jIvana jIvI jANe che ane potAnA saMtAnane ya jivADI jANe che. jayAre bALaka (saMtAna) na te pitAnuM jIvana jIvavA svayaM zaktimAna che ke na te mAtAne jivADavAnuM jJAna ke zakti tenAmAM che. (9) paramAtmAthI vimukha che ane potAnA svarUpathI ya je vimukha che te bahirAmAM che. je bahirAtmAthI vimukha che ane paramAtamAM tathA pitAnI siddhinI je sanmukha che te aMtarAtmA che. je pitAnA svarUpamAM tanmaya che ane siddhine prApta karI cUkyA che te siddhAtmA paramAtmA che. (10) bahirAbhA-aMtarAtmA evAM ApaNe vartamAna kALamAM radayathI rasa vedIe chIe ane jJAnathI jANIe chIe. pachI rasavedana cAlI jAya che ane jJAtRtva (smRti) ubhuM rahe che. jyAre paramAtmAne svakSetranA jJAna ane vedana abheda banI jAya che. (11) siddha paramAtmA dehAtIta eTale ke deharahita azarIrI paramAtmA che. arihanta paramAtmA videhI che. nave deha have dhAraNa karanAra nathI e apekSAe teo dehatyAgI che. sAdhu bhagavaMta dehabhAva rahita che ane dehane mATe mAlikInI koI cIja rAkhela nathI tema ja dehane Avazyaka cIja bhikSAmAM maLe te saMyamavRddhi ane na maLe te to vRddhi samaje che tethI dehatyAgI che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 saMyamalakSI, samyagadaSTi zrAvake samajaNathI daSTimAMthI dehabhAva-dehamamatva tyAgela che ane dehabhAna bhUlI videhI, dehAtIta thavAnI IcchAvALe che tathA aMze paNa tyAgI che tethI e apekSAe dehatyAgI che. jyAre samyagadaSTi avirati mAtra jJAnathI maMtavyathI dehatyAgI che. tenI sAme sAdhu bhagavaMte jJAna ane kiyA ubhayathI dehatyAgI che. deha annamAMthI banela che ane ana vaDe te poSAya che, Take che ane vRddhi pAme che-(vikase che.) pudgalamAM zIta-uSNa guNa hovAthI pudgalanA banelA dehane vastronI AvazyaktA rahe che ane ethI ja zIta uSNa, (khANuM-pINa) kherAkanI paNa jarUra paDe che. - jaTharanI zIta-uSNatAnI asara AkhAya zarIra upara paDe che. vaLI bahAranA zIta ke uNa evA uSNatAmAnanI asara paNa deha upara paDe che. tethI vasati eTale ke raheThANa ane vastra eTale ke kapaDAnI AvazyakatA dehadhArIne rahe che. eja zIta-uNanI viSamatA aMdaramAMnA kapha-pitta vAyunI viSamatAnuM kAraNa bane che jene sama (sarakhAM) rAkhavA auSadhinI garaja paDe che. AvAM deha pudgalane banela hovAthI ane pudgala vaDe Takate hovAnA kAraNe ana-AcchAdAna (vastra)-Azraya (raheThANa) ane auSadhinI deha TakAvavA deha hoya che tyAM sudhI ochevatte aMze garaja paDe che. mATe ja sAdhu-saMnyAsIne AvazyakatAnI bhikSAne haka che ane enuM dAna karavuM e. ApaNuM kartavya che. (12) anya saMgI jyAM lagI AtmA re saMsArI
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 kahevAya. padmaprabhu stavana AnaMdadhanajI mahArAja saMsArI traNa prakAre che. deha sa sArI mAhasa sArI ane parigraha saMsArI emAMthI tIrthaMkara paramAtmA--arihanta paramAtmA-sAmAnya kaili bhagavaMta paramAtmA dehasa'sArI che. paNa mehasa'sArI ane parigraha sa'sArI nathI. sAdhu bhagavaMtA paNa mAhunA nAza karavA mATe sAdhanA kare che ane jayAM sudhI meAhanA sarvathA nAza nathI karyAM tyAM sudhI meha che ane siddha thayAM nathI tethI teo dehasaM sArI ane mAhasa sArI che paNa parigraha sa`sArI nathI. jyAre mahirAbhA gRhasthI sa'sArI che ja. e traNe bhede sa'sArI che. keDa che eTale deDasa'sArI mehu che. mATe mAhasa sArI ane meha ramavAnA ramakaDAM parigraha che,tethI parigraha sa`sArI. siddha paramAtmA adeDI che tethI eke bhede sa'sArI nathI. (13) ahirAtmA saMsArI jIva eTale AtmA mana zarIranuM eka kSetre ekIkaraNa. tyAre siddha paramAtmA eTale mAtra AtmA! ane kevila bhagavaMta arihaMta paramAtmA eTale mAtra AtmA ane zarIra ! paNa dazA gaDagaDiyA nALiyera jevI. mana (IcchA) te temane che ja nahi eTale saMsAra nathI. mAtra deha che tyAM sudhI dehanA kalyANa vyavahAra che. (14) saMsArI jIva-hirAtmA eTale zarIra +mana+ AtmAnuM maMDala (samUha) jemAM zarIra e pAMcabhUta + pAMca prANa + pAMca Indriye! + sAta dhAtunuM khaDUDala che temAM vaLI mana e IcchA - rAga + vikalpa (vicAra) + vAsanAnu aDala che. jyAre AtmA e jJAna + darzana + cAritrya +
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 tapa + vIrya + upayogane samUha che. (jema zarIranI sAta dhAtu, rasa, rUdhira, mAMsa, meda, majajA, asthi ane zuka che ema AtmAnI A pAMca dhAtu che.) [ : arihanta paramAtmA zarIra ane jenA jJAnadarzana cAritraktapa+vIya upaga pUrNa che evA AtmAne samUha che. siddha paramAtmA....mAtra AtmA che ke jenA jJAna + darzanacAritrApa+vIrya upayoga pUrNa che. (15) bahirAtmAnAM AvaraNa gADha che ane tethI aparadazaka che. aMtarAtmAnuM AvaraNa alpa che ane tethI ardha pAradarzaka che. jyAre paramAtmA AvaraNarahita che ane tethI sva para prakAzaka che. (16) bAhmadaSTi e bAladaSTi che. AMtaradaSTi e adhyAtma (paryApta) daSTi che. jyAre samadaSTi e brahmadaSTi che. (17) Neyane jANIne yane ceTe te bahirAtmA che. zeyane jANIne jJAna arthAt sva (AtmA)mAM samAya te aMtarAtmA che. jayAre ya jenA jJAnamAM jaNAya che eTale ke pratibiMba bita thAya che te kevalajJAna che evA kevalajJAnI paramAtmA che. daSTine dazyamAM samAvavI te bahirAtma bhAva che, jyAre daSTine draSTAmAM samAvavI te aMtarAtma bhAva che. adhyAtma daSTi eTale sarvAgI daSTi ArapAra jevuM. te paramAtma dRSTi che. e samagra darzana che. bahirAtma daSTi eTale mAtra bahAranuM jevuM ane aMdara 2nuM jevuM ja nahiM.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcayathI seva karmanA loko jANe che te 135 (18) je jIva pitAmAM rahelI azuddhatA (deSa-mahavikAra)ne na jANe ane pitAmAM rahelI zuddhatAne ya na jANe te ajJAnI che. e bahirAtmA che. je sattAmAM rahelI pitAnI zuddhatAne ane potAnI vartamAna azuddhatAne jANe che e jJAnI che arthAt aMtarAmA che ane je pitAnI zuddhatAne vede che ane anya sarvanI zuddhatA ane azuddhatAne saMpUrNapaNe jANe che te paramAtmA che. ' (19) jIva karmanA udaye karmano bheTatA hovA chatAM nizcayathI te jIva potAne ajJAna ane mahAdi azuddha svabhAvane ja vede che bhagave che. azuddha AnaMda je sukha duHkha rUpe pariNamela che, ane vede che. azuddha jJAnane vede che. aMtarAtmA ema vicAre che ke huM karma naimittika mArA azuddha AnaMdane ajJAnane-mehAdibhAvane beThuM . jyAre bahirAtmA ema mAne che ke huM kamane arthAt indriya anukULa bAhA bhegasAmagrIne ve chuM. paraMtu nizcaya thI te pote potAnA azuddha AnaMdane vede che evI samajaNa ene hotI nathI. (20) koInuM ya buruM na IcchavuM, keInuM ya buruM na karavuM e mAnavatA che. pitAnA sAdhana ane zakitano sadupayoga karI bIjAnuM bhaluM karavuM e sajajanatA che. jyAre pitAnI sarva sukhasagavaDane tyAga karI bIjAM jIvene sukhI karavA ane potAne kaI duHkha Ape te sahana karavuM te sAdhutA che. sAdhu duHkha denArane upasarga kSamA Ape che. jyAre sajajana potAnA sukhane tyAga nathI karate. Avazyaka hoya te durjanane daMDa paNa de che ane vakhata Ave kSamA paNa Ape che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ maraNAMta upasarga karanAra paratve kSamAbhAva dhAraNa karIne pitAnA dehanuM paNa balidAna devuM paDe to daI de che e sAdhanAnI caramAvasyA, sAdhananI parAkASTA che. e mahAna sAdhutA che. (21) je keIne DarAvatuM nathI te sajjana che. paNa je keIne DarAvatuM nathI ane Darate paNa nathI ke Dagate ya nathI te saMta che. (22) sukha ja IcchanAre ane duHkhathI DaranAre e jana che je pApAtmA che. sukha Ichata nathI ane duHkhathI Darate nathI e jaina che, dharmAtmA che. je sukhane cheDanArA ane duHkhane AvakAranArA che e muni (jAti) mahAtmA che, sukha ane du:khathI para sahajAnaMdamAM-svarUpAnaMdamAM masta rahenArA che e jina che. je paramAtmA che. (ra3) vedAMtanI paribhASAmAM kahIe te brahmavidda eTale samyaktva! brahmaviduvara eTale dezavirati-sarvavirati ! brahma vid variSTha eTale kSapakazreNIthI laI (AThamA gu. thI.)bAramA guNasthAnakanI avasthA ! brahmavid variyAna eTale kevalajJAna avasthA. brahmavid variyA paramAtmA che jyAre bAkInA aMtarAtmA che. (24) dayA-dAna sevA-paropakAra vRtti-karuNA ane viSayamAM ochI Asakti e prAthamika bhUmikAmAM rahela sAdhakanI avasthA che. viSayamAM anAsakti chatAM jIvanamaraNamAM lebhavRtti che. e sAdhanAmAM prathama bhUmikAethI AgaLa vadhela sAdhakanI avasthA che. jIvana maraNamAM bheda nathI ke
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 leza paNa te aMge kSeAbhavRtti nathI te sAdhya prAptinI samIpa rahela sAdhakanI avasthA che. je zreNI sAdhakAvasthA che. (25) ka -mAThu ane dehu paramAtmAne nathI tethI paramAtmA zuddha, zreSTha ane uttama che. jyAre ApaNane kama -mAha ane deha che tethI ApaNe azuddha-kaniSTha ane adhamI chIe. (26) saMsAra avasthA rUpa AtmA che te bahirAtmA che, tema meAkSa sAdhaka (mumukSu) avasthA rUpa che te paNa eja AtmA che je himukhI maTI AMtaramukhI thavAnA kAraNe atarAtmA kahevAya che. (27) saMsArakSetre ApaNe ApaNA sivAyanA saghaLAne bAda karIne ApaNane ja sabhArIe chIe. ApaNe ja phAyado svAtha joie chIe ane ApaNA ja guNagAna gAIe chIe jyAre dhama kSetre ethI viparIta ApaNe ApaNI jAtane bAda karIne bIjA badhAMnA ja gudoSane joIe chIe. A ubhaya ahirbhAva che ane ahirAtmapaNuM che. peAtAnAmAM rahela mAhAdibhAvane joIne je pIDA pAme che ane te mAhAdibhAvanA nAzanI pravRtti kare che tathA sva. rUpanuM je satata lakSa rAkhe che te aMtarAtmA che. aMtamAM have A vicAraNAmAMthI niSpanna thatI sAdhanAnA vicAra karIzu. jevuM sAdhyanu' svarUpa heAya tevAM bhAva ane tevI sthiti sAdhanAmAM je utAre ene sAcA sAdhaka kahevAya. paraMtu je mAhya upakaraNa Adi sAdhananA bhemAM ja rAce tene sAdhaka kahevAya ke kema te vikaTa prazna che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 (1) manathI zarIrane ja joIe te bahirAtma bhAva che manathI manane jotAM thaIe te dizA ane dazA ubhaya badalAya jAya. e AMtara nirIkSaNa hovAthI aMtarAtma bhAva che. (2) uccatama evAM paramAtmA sAthe saMbaMdha karI evuM uttama nidoSa jIvana jIvavAnA uccattama paramAtmAvasthAne prApta karI zake che. (3) prema-karUNa ane vAtsalya saha samagra vizvanA jIvonI dravyadayA ane bhAvadayA ciMtavavAthI paramAtmA banela che. emanuM anusarana karIne vizvanA jInA yathAzakti dravyadayA karavA vaDe ane sarva jIvonI bhAvadayAnI ciMtavanAtha paramAtmA thaI zakAya. (4) AtmAnA svarUpane avAranAra doSanuM darzana karavuM ane tenI pIDA thavI te AtmadazA che. - (5) AtmA jyAM che tyAM jevuM, AtmA jevo che tene je ane AtmAnuM svarUpa jevuM che. evuM enuM jJAna-dhyAna bhAna karavuM enuM nAma aMtarAtmApaNuM arthAt AMtaradazA. (6) AtmA be prakAranA che. zuddha ane azuddha athavA nirAvaraNa ane sAvaraNa. siddha paramAtmA che te pradezathI ane upayogathI zuddha AtmA che. je ajanmA, amara, aSTakamaM mukta, adehI. niraMjana, nirAkAra ane nirAvaraNa paramAtmA che. kevali bhagavaMta upagathI zuddha paramAtmA che. paraMtu Atma pradeze aghAtikarmathI gherAyelAM che. tyAM sudhI pradeza azuddhi che. ee cAra ghAtikarma rahita sayogI paramAtmA che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 . 139 jyAre sAvaraNa AtmA, sattAgata paramAtma svarUpa hovAM chatAM vartamAnamAM mehanIyanA vikArI bhAvane vedate. havAthI e saMsArI AtmA che. dareka jIvamAM sattAgata paramAtma tattvanuM astittva che jene AvaraNa haThAvIne nirAvaraNa banAvI pragaTa karI zakAya che. tethI ja sarva prati paramAtma daSTi keLavavAthI durbhAva haThe che, sadUbhAva jAge che ane tethI sad vyavahAra thAya che. jenA pariNAme laghukamI thavAya che. A daSTine karma upAdhi nirapekSa zuddha kayArthIka naya kahe che. (7) prati samaye svadoSa dazana karavuM ane doSarahita thatAM javuM e niSedhAtmaka (Negative) aMtarAtmapaNuM che. tema prabhupaNe prabhune oLakhIe ane paramAtmAnA guNagAna gAIe svarUpa lakSya vidheyAtmaka (Positive) aMtarAtmApaNuM che. (8) dezarUpa chavastha vyakita pAse dezabhAva maLe paraMtu sarvabhAva nahi maLe. sarvarUpa to siddha paramAtmA arihaMta paramAtmA che. je ekarUpa che te paramAtmA che emAM zraddhA rAkhavAnI che jenA anekarUpa che je bahurUpI che (pudgala) emAM vizvAsa rAkhavA jevuM nathI. kAraNa ke svayaM nAza pAme te ApaNe vizvAsa kayAM ubhe rahe. (9) je AtmA udayakALe samatA rAkhe che. svarUpa bhAvathI vate che tene badhAM mahAtmA kahe che, je kSamA rAkhe che. ane samatA rAkhe che. te jIva karma baMdha teDI zake che. ane enI kamabaMdhanI paraMparA aTake che..
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ *deg 140 (10) jenuM cidra (jJAna) sat thayela che ane AnaMda svarUpa che te cit (jJAna arthAta AtmA saccidAnaMda che. paramAtmAtattva eTale saccidAnaMda! saccidAnaMdane svakSetre eTale ke AtmakSetre che ane pAme te aMtarAtmA che. je anukame paramAtmA banI zake che. Ama saccidAnaMdanI arthAtu paramAtma tatvanI aMtarakiyA svakSetre karavI tenuM ja nAma aMtarAtmApaNuM ane mekSamArga. (11) je samayathI jIva potAnA bahirAtmabhAvane jotA thaze te samayathI jIva aMtarAtmA banaze. (12) bahirAbhA mATe jeTalA mekSanA lakSyavALA aMtarAtmA che te gurU che ane jeTalAM paramAtmA che teTalAM deva che. (13) samaju mANase sukhamAM duHkhane jue che. ane duHkhane aMta ANe che. duHkhamAMthI ja janmanAra ane duHkhamAM ja aMta pAmanAra evAM sukhanI pAchaLa sajajane doDatAM nathI. (14) jIva sajajana hoya ke durjana, game e hoya bhagavAne ene anAdithI je Azrava-baMdha-saMvara pramANe phaLa maLe e je paddhati Apela che te ghaTe kAma kolebhAdi duguNe che tethI durjane che. sAme tyAga kSamA namratA nirmoha-saMteSa guNa che tethI sajajano paNa che. azubha bhAva che tema zubha bhAva paNa che. e zubha bhAva bhAvanAra ane zubha bhAvathI zubha vartana sadvartanathI zubhA bhAva bane che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 (15) jenI daSTi pUrNa che tevAM vItarAga paramAtmA- enA keI virodhI nathI jyAre jenI daSTi apUrNa che. tenA kaIne kaI virodhI bahArathI paNa che ane aMdaramAM te chastha pote paNa pitAne virodhI che. daSTi e jJAna che. jyAre bhAva e lAgaNuM arthAta sukha duHkha-AnaMda che. dazya ane sAdhanasAmagrInA parivartanathI anukuLaga ke pratikuLagamAM saMgamAM ke viyegamAM utpAdake vyaryamAM, zAtA ke azAtAmAM ApaNe bhAva ane daSTi sama rAkhavAnA che. samyagUzana, jainadarzana, syAdavAda darzana, Atmadarzana kevaladarzana e badhAM darzananA vizeSaNe che, paNa dazyanA nathI. tethI ema siddha thAya che. ke darzanane sudhAravAnuM che. mAtra dazyane nahi. adhikaraNa, upakaraNa, karaNa e dazya keTinA chemATe sAdhanAne temAM na hamAya. dazya e mULa padArtha nathI. paraMtu daSTi ane bhAva mULabhUta padArtha che jevI daSTi karIzuM evA bhAvane sukha ke duHkhane vedIzuM. mATe havethI eTale nirNaya te karavo joIe ke... (a) sukha na apAya te kAMI nahiM paNa keIne duHkha te na ja pahoMcADavuM. AnAthI durjanatA TaLe ene mAnavatA Ave. (ba) AgaLa vadhI duHkha te na pahoMcADavuM paNa mArAthI bhAva te karI chUTI sAmenAne huM sukhI karavAno prayatna karuM. AnAthI mAnavatA marI uThe che sajajanatAmAM.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 (ka) uparokta be guNa keLavavAnI sAthe svayaM kadI huM - sukhanI lAlasA rAkhuM nahiM Ane pratikuLatAmAM kadI duHkhI thAuM nahiM. AnAthI mArgamAM TakI rahevAze ane siddhi tarapha AgaLa vadhaze. pariNAme Atmasukha ane siddha svarUpa - sAMpaDaze. (Da) sukha vedavuM te AtmAnuM ja sukha vedavuM. ane nitya satya evA AtmasukhamAM svarUpamAM nijAnaMdamAM mahAna rahevuM arthAt svabhAva dazAmAM rahevuM. mAnavamAM paheluM mAnavatAnuM, bIjuM sajajanatAnuM, trIjuM sAdhu-saMta aMtarAtmAnuM ane cothuM siddha svarUpa-parama tmAsvarUpanuM rakSaNa ane svabhAva che. mAnava duHkhI hoI zake, sajajana paNa duHkhI hoI zake, jyAre sAdhu-saMtane dukha hoya paNa te duHkha temane duHkhI rahI zake. jyAre arihanta paramAtmA siddha paramAtmA to na sukhI hoya ke na duHkhI hoya. teo te sadA sarvadA svabhAvadazAmAM saccidAnaMda svarUpamAM nimagna hoya. saMkalana : sUryavaMdana ThAkoradAsa jhaverI
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra Azrava : mithyAtva-avirati kaSAyoga paM, panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI kAmaNa vargaNAnuM Atmapradeza sAthe baddha saMbaMdhamAM AvI phIranIra sama ekameka thaI kamarUpe pariNamavAnI prakriyAne jaina darzanamAM Azrava tarIke oLakhavAmAM Ave che. Azravane AvavAnA dvAra cAra che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane ga. - mithyAtva : mithyAtva eTale AtmAnI avaLI mati. vinAzI prati sukha ane bhagavRttithI avInAzI buddhi karavI tenuM nAma mithyAtva ! udAharaNa tarIke pudgalanAM banelA dehamAM avinAzI buddhithI, arthAt dehamAM AtamabuddhithI, joga ane sukhanI IcchA rAkhavI ke je deha vinAzI che. TUMkamAM mithyAtva eTale dehAtmabuddhi. AvuM A A mithyAtva AmAnA sat , samyaga, avinAzI svarUpe kSati pahoMcADe che. avirati : avirati eTale ke ravirakta bhAva arthAta virakata kahetAM vairAga bhAvano abhAva. AtmAnI abhAva dazA ke jemAM lAva-lAva" ane "joIe chejoIe che? nI grahaNavRtti che je apUrNa dazA che ane tene avirati kahe che. mAM avirati eTale AraMbha, parigraha ane bhega. AvI avirati AtmAnA pUrNa svarUpane kSati pahoMcADe che.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 kaSAya : kaSAya eTale AtmAnI azAMtatA. kedha, mAna, mAyA ane lebha e cAra kaSAya che je AtmAne azAMta rAkhe che. vAstavika kevalajJAnanA cAra vizeSaNe je (1) kevalajJAna prakAza svarUpa che (2) kevalajJAna sarvocca prakAza che (3) kevalajJAna svapara prakAza svarUpa che ane (4) kevalajJAna sarvaprakAza che e vizeSaNenI vikRti ja krodha, (prakAza) mAna (sarvocca prakAza) mAyA (sava para prakAza) ane lobha (sarvaprakAza) che. (pAMca astikAmAM jIvanuM sthAna parama ucca che.) AvA A kaSAya AtmAnA prazAMta svarUpane kSati pahoMcADe che. ga: pega eTale karaNa enA traNa prakAra che. mane, vacanaga, ane kAyAga, mavargaNA, bhASAvagaNa, dArika ke vaikiya vargaNA, ane AtmA maLI maneyega, vacanaga ane kAyayoga bane che. A vega AtmAnA arUpI (nirAkara) svarUpa upara AvaraNa kare che. A cAra AzramanA prathama traNa upaganA azuddha caitanya bhAve che paraMtu jaDa nathI. e upaganI vikArItA ane kemikatA sUcave che upaganA kaMpanane kAraNe je kama baMdha (Azrava) thAya che temAM kAraNabhUta mithyAtva, avirati ane kaSAya che. jyAre AtmapradezanA kaMpanathI je AvabaMdha thAya che. temAM pradhAnatAe kAyayoga kAraNabhUta che Ane gAzrada kahe che, vamana thI. e kAraNe je ke
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 mithyAtva-avirati-kaSAya e ApaNA vikArI, azuddha caitanya bhAvA che. A bhAvA kAyayeAga vinA bheAgavI zakAtA nathI. tethI te bhAveAnI ceSTA kAyayeAga dvArA bahAra thAya che. mana-vacana-kAyAnA ceAga e bhAva tattva nathI paraMtu dravyatattva che, je pudgalanA khanelA che. bhAvamanane nAza thatAM traNe ceAganA nAza saheja ja thAya che, bhAvamananA nAza thatAM 13mA guNasthAnake praveza thAya che ane yAganA nAthe 14mA guNasthAnakanI aMte nirvANa thatAM siddha thavAya che. tananuM kAraNa mana che. mananuM kAraNu bhAvamana che bhAvamananuM kAraNa ghAtikamAM che. ghAtikama nA nAze ana thavAya che ane videhI manAya che. videhI thayela pachI adehI evA siddha svarUpanI sahaja ja prApti kare che. ApaNA mithyAtva-avirati-kaSAyathI thatAM Azrava pramANe kama khadha thAya che ane thayelAM karma baMdha pramANe kavipAkAdhya thAya che. jenA anusAre saMsAranuM nATakacakra cAle che. chatAM nATaka bhajavatAM ApaNe mithyAtvaavirati kalAyane nathI jotAM ane nathI samajatAM. hA ! ApaNe khIjAenA mithyAtva-avirati-kaSAyane aMge je khIjA' taraphathI duHkhI thaIe chIe te samajIe chIe. bIjAnA mithyAtvAdi ApaNane naDe che ema samajIe chIe. teja ajJAnanI UdhI cAla che. satya hakIkata tA e che ke ApaNane ApaNA ja mithyAtva avirati-kaSAya naDe che. ApaNe ene jotAM nathI, enI pIDA anubhavatA nathI ane tenuM nivAraNa karatAM nathI. 10 2
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 saMsAramAM darekane arasaparasa ekabIjAnA mithyAtvAdi naDe che. paraMtu emAM bIjAnA nimittAthI ApaNane naDe che. paNa vAstavamAM upAdAnathI te pitAnA ja potAne naDe che ane pIDe che. tema anyanA mithyAtvAdi paNa anyanA saMparkamAM AvatAM ApaNI pIDAmAM te vadhAre kare che. jyAre je zuddha che, pUrNa che, tevAM tIrthakara bhagavaMtane, kevali bhagavaMtone te potAne mithyAtva avirati kaSAya che ja nahi ane tethI karIne tenI teone pIDA ke naDatarane prazna ja udbhavatuM nathI tema mithyAtvAdi jemanA jAgatA che tevAMnI paNa temane naDatara nathI ke te teone pIDArUpa thatAM nathI. caMDa kauSika nAganA kaSAye tIrthakara paramAtmAnuM zuM bagADayuM? kAMI ja nahi! baLatuM, baLatAne bALe ane svayaM paNa baLe aMdaramAM potAnA mithyAva-avirati kaSAya che eTale ja bahAramAM bIjAnA mithyAtvAdi pitAne naDatararUpa ane pIDArUpa thAya che. pArzvanAtha prabhue AvI kamaTha tApasane lAkaDAmAMthI nAga-nAgaNanuM joDuM kADhI batADayuM. kamaTha tApasa zaramI de thaye paNa pArtha prabhune ene harakha zeka na thayo. vaLI jyAre kamaTha tApase megha mALInA bhavamAM pArzvaprabhune upasarga karyo tyAre ya prabhu te mithyAtva bhAvamAM hatAM ja nahi eTale samabhAvamAM rahI zakayA ane virativaMta hovAthI niSkaSAya rahyAM. "piMDe so brahmADe e utithI piMDamAM eTale ke piMDamAM (pitAmAM) te brahmAMDamAM potAmAM mithyAtva-avirati -kaSAyanA bhAve paDayA che te pote pitAthI duHkhI thaze, jagatathI paNa duHkhI thaze ane vaLI jagatane paNa duHkhI karaze.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 Apa mue pIche Duba gaI duniyA' e yathArtha ja kahyu che. ApaNe sudharyA te jagata sudharyuM. ApaNe jo thyAtva avirati kaSAyamAMthI samyaktva svarUpa (sat svarUpa) vinAnI pUNa ane prazAMta thaIzu te pachI ApaNA mATe samasta jagata-brahmAMDa sudharI ja gayeluM che kema ke agAu tIrthaMkara paramAtmAnA dRSTAMtathI jaNAvyuM te mujaba avinAzI-- pUNa-prazAMta svarUpI AtmAnuM pachI jagatane keAI jIva bhale te mithyAtvAdithI pIDAtA haiya teya kazu ja bagADI zakavA samarthya nathI, caMDakeSika nAga, zevALe! ke geAzALA bhagavata mahAIranuM kazuM ja bagADI zakayA nahi. avinAzI-pUNa ane prazAMta e apaNuM, ApaNA sahu AtmAnuM sAcuM mULa svarUpa che. evu e mULa svarUpa pratyeka AtmAne prApta ja che paNa te vamAnamAM apragaTa che eTale ke sAmAM paDela che. enI upara mithyAtva avirata ane kAyanA kAraNe 'DaLa caDela che. arthAt AvaraNa (Layers) chavAya gayela che. tethI ja a. paLe ane pratyeka paLe apUtazAmAM paNa sahu koI jIva mAtra e ja svarUpanI IcchA kare che, kAI khAvA beThelA adhuruM' bhAjana icche che ? cAra roTalInI bhUkha Duze mane eka reTalI khAI keANa UDI jaze ? koNa puNatAne jhaMkhatA nathI ? bajhAramAM kharIdIe gayelA kelpa TakAu eTale ke avinAzInI mAMgaNI karatu nathI ? gADha nidrAmAM saLatI zAMti jevI zAMtine ke icchatA nathI ? gADha nidrAnI zAMti jo priya che, sukharUpa che, te peAtAnuM prazAMta svarUpa che te te keTalu suMdara ane keTakeTaluM AnaMdadAyI haze e zuM vicAravA jevu' nathI ?
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zAstramAM badhuM ja che, jema ekamAM badhAMnAM ja khAtAM che. beMkamAM keTalAM khAtAM che, eka kevI che, enI mAhitI ekanI saddharatA ane ApaNAM nANAMnI salAmatI mATe jANavI jarUrI che. paraMtu pachI ekamAM kenAM, keAnAM keTalAM keTalAM khAtAM che te jANavuM jarUrI nathI. khalke niraka che. jAvAnu teA ApaNuM ja khAtu che ke ApaNA khAtAmAM zuM che? tema zAstrA sajJa kathita ane sana praNita hAvAthI emAM badhAMnA badhAM ja bhAvA che. emAM sava nyAnA sarva kSetra ane sa kALanA sarva bhAve varNavela che. enu vargIkaraNa traNa vibhAgamAM karela che. mithyAtva-avirati ane kaSAya. pachI e dareka vibhAganA asaMkhya bhAga hoya te judAM mukhya vibhAga traNa zALAmAM pahelAM dhAraNathI agiyAramAM dhAraNa sudhInA vageryAM darekanA e hiMsAme AvIza paNa darekamAM vidyAthInI saMkhyA keTalI enu' dhAraNa nizcita nahi. evuM ja A vagI karaNanu che, A saghaLu' ya zAstromAM Apela che, emAM jovAnu che ApaNe ApaNuM'. ApaNe zu chIe ? ApaNuM svarUpa zuM che? ApaNe kayAM chIe ? ApaNe kayAM javAnuM che ? ane keTale javAnuM che ! arIsAmAM daza vyaktinuM mukha pratibiMbita thatu hAya paNa ApaNe joIe teA ApaNuM ja. beMkamAM khAtA madhAM nA ja paNa ApaNane nisbata ApaNA khAtAthI ja. e ja pramANe zAstramAM ApaNe ApaNA mATe ja vicAravAnuM ane vicA rIne vikAsa sAdhavAnA. jagatanA vyavahAramAM 'hu'-me'ane 'mArU" ja vicArIe chIe. e pramANe adhyAtma kSetre nathI
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 vicAratA. adhyAtma kSetre jANavAnuM badhuM paNa jANIne ghaTA vavAnu` ApaNAmAM, anyamAM nahi. svarUpanA je ghAti che te brahmanA ghAti che. brahmasvarUpa evAM ApaNe ApaNA brahmasvarUpanA ja ghAta karyAM che ane brahmaghAti thayAM chIe. jeNe jAtanA ja ghAta karyAM che e jagatanA ghAta kare ane ghAti ane emAM Azraya zuM? ane evA pachI enI sajA bhAgave emAM navAI zuM ? ane enu duHkha zuM? komAM nyAyAdhIza AgaLa potAnA dIkarAnuM khUna karI hAjara thayela vyakti ema kahe ke mArA dIkarA upara mAre hakaka hatA, mArI mAlikI hatI, mArI nIpaja hatI ane meM nAza karyAM te evuM kahenArAne AkarAmAM AkarI sajA nyAyAdhIza phaTakAre. evuM ja svarUpa ghAtinu che. svarUpa ghAti brahmanI hatyA karanArA che. ene AkarI ja sajA thAya, ApaNe dhasAdhanA evI rIte karavAnI che ke Apa Nane ApaNA mithyAtva-avirati-kaSAya naDe nahi ane anyanA paNa ApaNane naDe nahi. agara te anyanA mithyA svAdi bhAveza naDe te te pIDe nahi, ema samabhAve sahana karavAM. A prakriyAnuM nAma ja meAkSamArga che ane AvA mokSamArge cAlavAnA prayatna eTale ke tevI manovRttinI kevaLaNI te ja mokSa purUSArtha che. koIpaNa jIvane kAIpaNa prakAre upadravarUpa thaIe, enA mana-vacana-kAyAnA yAgane dubhavIe te ApaNA kaSAya bhAva che. je kaSAya bhAva karavA mATe aviratimAM Avavu` paDe ane mithyAtva mahunIyanA bhAvamAM heThA Utaravu paDe, ke
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 jemAM sva paranuM bhAna bhUlAya che ane sArAnarasAne viveka khoI besAya che. ApaNe ApaNane bagADyA vinA jagatane bagADI zakatA nathI. ApaNe ApaNane sudhAryA vinA jagatane sudhArI zakatA nathI. jagatane ThIka karavAnI jarUra nathI. DIka te potAnI jAtane karavAnI jarUra che. jagata te ThIka che. ThIka jAtane karavAnI ane ThekANuM jAtanuM pADavAnuM ke je jyAM tyAM cauda rAjalakamAM, coryAsI lAkha nimAM bhaTakayAM kare che, ThebAM khAdhAM ja kare che. - tIrtha kara paramAtmAnA kalyANa konI ujavaNI thAya che te kalyANakanA ekeka kalyANakathI AzravanA ekeka bhedane. tIrthakaranA jIvanamAM nAza thAya che te paNa ApaNane AzravathI chUTavAnA mokSamArganuM sUcana kare che. tIrthaMkara paramAtmAnuM cyavana ane janmakalyANaka eTale samakti vate che ane mithyAtvane nAza thayela che tenI ujavaNI. tIrthaMkara paramAtmAnuM dIkSA kalyANaka eTale avitine nAza thayela che ane viratinI prApti thayela che tenI ujavaNI. tIrthaMkara paramAtmAnuM kevalajJAna kalyANaka eTale kaSAcane nAza thayela che ane nikaSAya-prazAMta thayela che tenI ujavaNI. tIrthaMkara paramAtmAnuM nirvANa kalyANaka eTale vega
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 (deha)nA aMta thayela che ane siddhatva (adehIpaNA-arUpIpaNA)nI prApti thayela che tenI ujavaNI. teA Ama jIva sayama dvArA AzravamAMthI saMvaramAM Avaze ane 14mA guNasthAnaka sava saMvara karaze tyAre svarUpanuM prAgaTIkaraNa thaze ane svabhAvadazAmAM sat--samyaga pUNa prazAMta thaze. saMkalana : sUrya vadana AkAdAsa jhaverI H
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya-kSetra-kALa-bhAva paM. panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI What is it?" "Who is he? Where is it? 'When has it happened ? 'How is it ?? How is he? vastu. vyakti ke prasaMganI mAhitI bAbata, A ja mukhya ane mahattvanA prazno ApaNe sahu vicArIe chIe ane pUchIe chIe ke "te zuM che? te keNa che? te kayAM che? te kevo che?" te kevuM che? te kayAre tyAM hato? te keTaluM che? A mULabhUta praznanI vicAraNAthI sarva kAMI mAhitI maLI rahe che. paNa tenI sAthe dravya-kSetra-kALa-ane bhAva e cAra saMga saMkaLAyela che enI ApaNane jANa nathI. koNa" ane "zuM" no javAba dravyamAM che. kayAM ane kevaDuM" ne javAba kSetramAM che vaLI jyAM tyAM, ahIMyA, evaDuM e badhAM kSetravAcaka zabdo che. "kayArene javAba kALamAM che ane jyAre, tyAre, atyAre e bIjuM kALavAcaka zabda che. kevuM" ne javAba bhAva (guNa-paryAya)mAM che. evuM tevuM, jevuM, e bhAvavAcaka zabda che. ane "kema", "jema, tema, "ema e kiyAvAcaka zabdo che. jene saMbaMdha kriyAnA prakAra sAthe, vAstaviktA svAbhAvikatA sAthe che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 dravya-kSetra-kALa-bhAva e cAra sacaiAgathI ApaNe sahu chadmastha sa`sArI jIvA gherAyelAM chIe ane tenI Apane sahune asara che. temaja paraspara ekabIjAnI ekakhIjAne asara che. arthAt dravyanI, kSetra-kALa-bhAvane, kSetranI, dravya kALa-bhAvane, kALanI, dravya-kSetra-bhAvane temaja bhAvanI drazya-kSetra-kALane asara paheAMce che. dravya-kSetra-kALa-bhAvanI vacamAM rahI tenI asarathI para rahevuM, nile pa rahevu', te sAdhanA che. ane dravyAtIta, kSetrAtIta, kALAtIta tathA bhAvAtIta thaI javuM te siddhi che, A dravya, kSetra, kALa, bhAvanA sabaMdha dravya--guNa ane paryAya sAthe paNa che. 'zuM che?" nA javAkha drazya che ane kevuM che ?" ne javA guNa-paryAya che. dravya sAmAnya che ane guNa-paryAya vizeSa che. dravyanI vizeSatA kSetra-kALa ane bhAvathI sUcavAya che. je dravyanA paryAya che. athavA teA kahe! ke dravyanA vizeSya che ane guNa-paryAya vizeSaNa che. drazya AdhAra che jyAre guNa paryAya Adheya che. guNanu astitva dravya vinAnuM svataMtra nathI hetu. guNa, guNI vagara na heAya. jema ke gaLapaNu, sAkara vinA na heAya drazya rahita svataMtra guNadharmAM kayAMya paNa kayAre ya nahi maLe. mATe ja 'guNaparyaMca taNu e bhAjana (pAtra) ema kahIne dravyane oLakhAvyu che. e ja pramANe drazya paNa kayAreya guNaparyAya vinAnuM na hAya. kAraNa ke pratyeka dravyanuM nirmANa vizvanA samaSTi kAryoMmAM nizcita kaMIka ne kaMIka phALA ApavA sahetuka che paNa niraka nathI. sajJa bhagavaMte joyeluM jagata emaNe jevuM prarUpyuM che te te pacAstikAya pramANe nIce mujaba che.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 jagata eTale mULa jIva ane pudgalanI ramata, ramata kadI, mAtra gatizIla ke sthira na hAya. gatipUrvaka sthiti hoya ke sthitipUrvaka gati hAya, je ApaNA anubhavathI ApaNe jagatane joIe chIe. eTale jema AkAza padArthane peAtAmAM rahevA mATe avakAza Ape che. tema gatisthiti dAna dravye jene dharmAstikAya ane adharmAstikAya rUpe nAmakaraNa karI sarvajJa bhagavate khyAti ApI che. te ubhaya drA paNa A vizvamAM che. jIvanu te svayaMnuM cidAnaMda svarUpa che. caMdrathI prakAzaka che ane mAnathI vedaka che. jyAre pudgala draSyanA vaNu, gaMdha, rasa, sparza maulika dhama hevA chatAM tenAM sparza dharmImAM snigdhatA ane rUkSatAnA aMge grahaNa guNa che. grahaNa guNa eTale zuM ? sajAtiya ane vijAtiyanA saMaMdhamAM avavuM te grahaNa gucchu che. Ave guNa dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane jIva (jIvAstikAya)nA mULa zuddha svarUpamAM nathI. A rIte jIva peAtAnA mULa svarUpane visArIne potAnA jJAnanI vItarAgadazAmAM rAgadveSa rUpa vikAra utpanna karIne pudgaladravyathI adhAya che ane pudgaladravyane bAMdhe che. Ane jainadarzanamAM Azrava tattva tarIke eLakhavAmAM Ave che. AvI bAMdhavAnI ane badhAvAnI kriyA mAtra jIva ane pudgala e e dravyamAM ja che, paNa dharmAstikAya, adharmA stikAya, AkAzAstikAya ane jIvanA zuddha paramAtma sva rUpamAM nathI. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane kAzAsti kAyane samaSTi vizvakArya mAM anAdi-anaMta nirdoMSa saMbadha che, jyAre jIva ane pudgalane paraspara nimitta, naimittika sadoSa saMbaMdha che. paraMtu dharmAstikAya, adharmAstikAya,
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 AkAzAstikAyanI mAphaka jIva pudgaladravyanI sAthenA nirdoSa saMbaMdhanuM nirmANa svapuruSArthathI karI paramAtmA banI zake che. tenuM ja nAma sarvajJa tIrthakara paramAtma bhagavaMte prarUpela jaina dharma. dravya ane kSetrane saMbaMdha dravya sAthe che. jyAre kALa ane bhAvane saMbaMdha guNa-paryAya sAthe che. dravyanA avagAhanAnI sImA arthAt dravyanuM kada e dravyanuM vakSetra che, je kevaDuM?" praznane uttara che. jyAre dravyanuM sthAna (Loca- ' tion) e dravyanuM para kSetra che je "kayAM ? praznane uttara che. - A cAra saMyegane dravya-kSetra-kALa-ane bhAva ema nizcita kramAMkamAM ja ullekha thAya che tenuM ya AgavuM mahatva ane rahasya che. "dravya" prathama kahyuM. kAraNa ke dravya anAdi anaMta, anutpana, avinAzI, svayaMbhU che. AdhAratattva che. ApaNA vyavahAramAM paNa prathama "huM" che. te "huM" paNuM e dravya che. tema sammukha AvanAra vyakti ke padArthanI prathama oLakha "ke?" ane "zuM ?" praznathI ja karIe chIe ane pachI ja tene kada, sthAna, rUpa, guNadhama, hAlata ItyAdinI pRchA karIe chIe. prathama "huM" e jIva dravya-AtmA che. sAmenA padArtha viSene pahelo prazna che "te zuM che. ane vyakti mATe prazna che "te keNa che?" ubhaya praznanA uttaramAM dravya che. dravya mULAdhAra che. dravya che te kaMIka (Something) che ane te "kaMIka kayAM che? kayArathI che? kevuM che? Adi pakSo udabhave che. nathI te A praznone koI sthAna ja nathI mATe ja dravya prathama kramAMke che.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 kanyA nathI te lagna zA? vahu sApekSa vare che ane vara sApekSa jAnaiyA che. mATe ja pahela prathama dravyanI ane pachI kSetranI vAta Ave. dravya pachInA bIjA kAme kSetrane sthAna ApyuM che. kAraNa ke "huM chuM" pachIne prazna huM kevaDe chuM ?" ane "huM kayAM chuM?" agAu jaNAvyA mujaba "kevaDe? praznanA uttaramAM ja eTale ke piMDAkRti Avaze je dravyanuM svakSetra eTale ke pitAnI kAyAe rekelI AkAzasImA athavA te padAthe rokelI jagA che. jIvadravya asaMkhya AtmA pradezanuM baneluM che je Ama pradezanI asaMkhyanI saMkhyA anAdi-anaMta eka ja rahe che e saMkhyA akhaMDatva che. tenI saMkhyA hoya te se nA navANuM ke ekase eka na thAya tevuM asaMkhanI saMkhyAnuM akhaMDatva che.) vaLI A asaMkhya Atmapradeza ekameka sAthe anAdi-anaMta saMlagna rahe che. e saMlagna akhaMDava che, eka lADunA be TukaDA kare te tenuM saMlagnatva tUTI jAya che, ane kSetra bheda thAya che. paraMtu Atmapradeza viSe evuM kayAreya banatuM nathI. mATe ja AtmAne ajanmA kahyo che amara kahyo che. jyAre pudgala dravya paramANuno rakaMdha bane che ane te vIkharAIne aNu aNumAM parivartana pAme che. A rIte Atma pradezapiMDa (AtmA) ane pudgala aNupiMDa(dehAdi pagalika padArtha)ne mahAna taphAvata che. jIvanA dehapramANa anusAra Atmapradezane saMkeca vistAra thAya che paNa saMkhyA akhaMDatva ane saMlagna akhaMDava anAdi anaMta evuM ne evuM rahe che. paraMtu AtmA (jIva) jyAre zuddhAtmA, paramAAtmA, siddhAtmA bane che tyAre te Atmapradeze siddhAtmA
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 banavA pUrvenA carama dehapramANanA 2/3 bhAga jeTalAM kada ane hada tathA AkAramAM saMkocAI jai (dehanA 1/3 bhAgamAM avakAza hAya che eTale teTalA sakeAca thaI Atmapradeze 2/3 bhAga ghana carama deha pramANa rahe che.) muktinilaya siddha zIlA upara leAkAtre sadA sarvadA-sAdi-anaMta kALa sudhI zAya saMkoca vistAra vinA tema ja tasubhAranA paNa kSetrAMtara ke kaMpana vinAnI parama sthirAvasthAmAM rahe che. AvAM A Atmapradeza sa'sArI jIvAne dehAkAre dehapramANa rahelAM che. te deha Atmapradeza (jIva) nuM svakSetra kahevAya. te ja pramANe agAu joi gayAM mujaba 'kayAM ?" praznanA uttaramAM para kSetra eTale ke AkAzakSetra (Location) Ave. dravya ane kSetra pachInA trIjA ane cothA kramAMkamAM kALa ane bhAva Ave che. vyavahAramAM drazya-kSetra-kALa-bhAva khelAya che. arthAt trIjA krame kALa ane cothA krame bhAva ema khelAya che. vAstavika prakriyA pramANe pahelAM bhAva ane pachI kALa levAnA che. vyavahAramAM kALane bhAva pahelAM mUkavAnu kAraNa e che ke jIvane anityatA, nityatAnA zrama rUpe pariNamela che. bAkI tA koipaNa karAtI kriyAmAM OM kAryoMmAM jo rasa, rUci lAgaNI, bhAva hAya che teA te kriyAmAM ke kAmAM kaTALA AvatA nathI ke thAkoDo lAgatA nathI. dI" evA kALa paNa capaTI vagADatAM kSaNamAtramAM pUrA thayela jaNAya che. e ApaNA sahunA svAnubhavanI vAta che. sAmAnyataH svAnubhava evA che ke duHkhanA dahADA lAMkhA lAge-vasamAlAge ane sukhanA samaya kayAM sarakI gayAnItI gayA tenI khabara pazu na paDe. eTale vAstavikatAmAM te
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 Ama bhAva ja kALa rUpe piraName che. ApaNA sa'sArI jIvAnA je bheAkatAbhAva arthAt lAgaNI bhAva che te ja kALa che. ApaNA kartAbhAva nathI. prati samaye ApaNe ApaNa upayAgane vedIe chIe, arthAt bhogavIe chIe, te ApaNA lAgaNInA bhAvane kALa kahela che. bAkI pugala dravyanA kriyAtmaka kramika anitya bhAvane je kALa kahyo che, te vyavahAra kALa che. vaLI kALa jevu svataMtra >> asti kAyarUpe astitvamAM che ja nahi. kALa e te paryAya parivartana che. eTale ja kALa Akhare te ALakhAya che pudgala, pAvana, a pudgala parAvartana e rIte ja zuddha evA siddha paramAtmAne kALa che ja nahi, te te kALAtIta arthAt akAla eTale ke trikALa akaya che. kALa che te ja duHkha che. kAraNa ke kALa che, teA bhAvi che, ane bhAvi che to bhava che, ke je bhAva sAthe janma-jarA-vyAdhimRtyu ane tenA duHkha sakaLAyelAM che. vaLI bhava che tene bhAvi che ane tene vartamAna che. vamAna jene che, tena kAMI ItihAsa che ke je itihAsa ene bhutakALa che. Ama bhavabhramaNanA aMta eTale kALaneA aMta. kALa e karyA smRti che ke kayAM te sapanuM che. smRti ane sapanAM mIThAM ca hAya ane mAThAM ya hAya arthAta sAza paNuM hAya ane narasAM paNa hoya jyAre AnaMda svarUpa mastI akAla che. bhAva e mana:sthiti che. hRdaya spaMdana che-Umi che, lAgaNI che-vedana -che anubhUti che. AtmA enI paramAtma avasthAmAM, zuddhAvasthAmAM, svabhAvadazAmAM hAya je saccidAna
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 avasthA che--je masta avasthA che-sahAna 6 avasthA che-- vItaraNa avasthA che. jyAre vibhAvadAmAM, azuddhadazAmAM rAgadveSa, sukha-duHkha, guNa-doSa, puNya-pApa, ha-zeka mizrita avasthAmAM hAya che. kevalajJAna eka ja che. evuM ne evu' ja che, jyAre eka pachI bIjo khavAtA kALice eve ne evA kharA paNa e ja nahi. nadInA pravAha e ja paNa pANI enu e ja nAha'. jagatanuM vaheNa anAdi-anaMta paNa jagata enu e ja nahi. e tApratipaLa palaTAtu-adalAtuM sAdi sAnta dazya jagata che, aMdaramAM ApaNI apUrNa avasthAnu draSTi jagata arthAt bhAva jagata paNa badalAtuM ane palaTAtu jagata che, jene jainadarzanamAM chadmasya avasthA kahela che. paramAtma tattva deza (kSetra) ane kALathI atIta che. pazu dravya ane bhAva ubhayAtmaka che, eka che ane abheda che jyAre chadmastha sa'sArInu' jIvadravya-smAtmadravya, kSetra, kALa ane bhAva Azrita che, jemAM kSetra ane kALa parivartanazIla hAvAthI dravya ane bhAva paNa parivartanazIla che je kAraNathI te bhedarUpa che. kevalajJAna kevalajJAnane vede che e sva saMvedyarUpa che. kaivalajJAnI sva svarUpane vede che. jyAre para dravya-kSetra-kALabhAva kevalajJAnamAM jaNAya che. (Not going to Know but come to Know) kaima ke te kevalajJAnamAM (cidAdezamAM) pratiSThi`khita thAya che. cAra jJAna jJeyane jANavA jAya che. jyAre kevalajJAnamAM sarva jJeye jaNAya che. vaLI te sava jJeyA jevaDAM tevaDAM dekhAya che e siddha jJAtA
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 dRSTA bhAva che. kevalajJAna upayAgavaMta hAya che, jayAre bIjA matijJAna, zrutajJAna, avidhajJAna, mana:paryaMOvajJAna upayAga mUkavA rUpa hAya che. udAharaNa tarIke arIsAmAM pratibiMbanu paDatuM pratibi ba raMgarogAna ane AkRtiyukta adalebadala hUbahU hoya che. kevalajJAnamAM geya e pramANe pratibi Mkhita thAya che. dekhAya-jaNAya che. jayAre koipaNa padmA nu citrakAra dvArA prayatnapUrvaka karAtuM citrAMkanacitrAmaNa tenAM aneka rekhAMkano ane raga rAgAnanI pUtithI hAya che je padArtha nu citra hoya che ane te padArtha jevu hAya che. paNa hUbahU nathI hAtu` ke jevu... pratiSi`kha hoya che. bAkInA cAra jJAna A prakAranA prayatnapUrvakanA citrAmaNa jevAM hAya che. kevalajJAnIne anAdi-ana ta eka ja samayamAM jaNAya che. eka ja samaye traNe kALanA sarva padArthonA sava` paryAya kevalajJAnamAM jaNAya che. kevalajJAnInI A vyAkhyA je karI che te chadmastha sauMsArI jIvAne samajavA mATe chadmasthanI apekSAe karela vyAkhyA che. para vastunA bhAkatA evAM chadmastha sa'sArI jIvanuM jJAna traNe kALanA bhedarUpa che. eNe jANyu', e jANe che, ane e jANaze-evAM kriyAnA kALathI e traNa bheda tyAM pADavA paDe che. jyAre kevalajJAnInuM jJAna, jIvana ane vedana (bhAga) traNe ekarUpa che ane abheda che, para vastunuM bhAkatRtva nIkaLI jatAM kevalajJAna thAya che. para vastunA bhAkatRtvanA kAraNe ja kALanA traNa bheda bhUta-vartamAna -bhaviSya paDI jAya che. mATe ja chadmastha saMsArI jIvanA jIvanAjJAna ane lega (vedana) traNa kALarUpa arthAt bhedarUpa anI jAya che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 dizA eTale dezAkAza! dezakAza; dharmAstikAya, adhama, stikAya, AkAzAstikAya ane pagalAstikAyane hoya che. AtmA enA zuddha paramAtma svarUpamAM dezAtIta che. je padArtha dezanA baMdhanamAM hoya te kALanA baMdhanamAM paNa hoya paramAtmA ane kevalajJAnamAM eka ja samaye sarvakSetranA sarva -sarva padArtho tenA sarva guNaparyAya sahita jaNAya. che. Ama AtmA enI ciduzakti-jJAnazaktithI kSetra arthAt deza tathA kALa aparicchinna che, akhaMDa che, anaMta che, deza e kSetrabheda che jyAre kALa e paryAyabheda che. AtmA svarUpathI dravya ane bhAvarUpa che. deza ane kALa rUpa nathI. traNe kALamAM dharmamAM bhAvanuM pradhAnatva che. jyAre traNe kALamAM saMsAramAM dravyanuM pradhAna che. paramAtmA kevaLa bhAvasvarUpa che, paramAtmA dravyAtIta, kSetrAtIta, ane kALAtIta che. deza ane kALanA bhedane upaga dharma mATe jarUrI che. paraMtu deza ane kALanA bhedanuM baMdhana dharma ke dhamIne nathI hotuM. AryakSetra, AryajAti, AryakuLa jainakuLa ane paryuSaNakALa hoya te dharma sArI rIte thAya. paraMtu dharma ane dhamI anAryakSetramAM, paryuSaNAdi dharmakALa sivAyanA kALamAM paNa TakavA dhAre te TakI zake ema che. dharma te bhAvaravarUpa che. mATe pratikULa deza ane kALamAM paNa bhAva dharmalaMbane bhAva svarUpanI prApita karI zake che. deza ane kALanA bheda tathA deza ane kALanAM baMdhana te artha ane kAmane che. dharma ane mekSane nahi. pIstAlIsa lAkha jananI siddhazIlA upara pIstAlIsa lAkha yojana pahelAM tI chalokanA pratyeka kSetrathI pratyeka kALe Avela siddha paramAtmA 11
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 bhagavA khIrAjamAna che. je sarve` kSetrAtIta, kALAtIta thayela che. sAdhu bhagavaMtane atithi-abhyAgatanuM sAdhana karavAmAM Avela che. te ja sUcave che ke temane kSetra ane kALanA baMdhana che nahi. dezakALa temane bAdhaka che ja nahi bhAvane-dhama ne dezakALa khAdhaka nathI ane kha dhanarUpa paNa nathI. kSetra kayAM te! sImita che ke asIma che. kALa eka samayarUpa (kSaNarUpa) che ke anate che. nitya ane anityanI vAtA kALa Azrita che. khAkI sukha duHkha, harSoM-zeka, ratiaratinuM vedana bhAva Azrita che. savAla jIvanA sukhane che, jIvanA bhAvanA che. jIva kSetrAtIta ane kALAtIta thAya tA enA bhAva enA svabhAvane pAme arthAt akSaya avyA. khAdha, anaMta zAzrvata sukhane prApta kare. nizcayathI tA ApaNe sahu ApaNA svadravya. svakSetra, svakALa ane svabhAvane ja vedIe chIe. pachI te jJAnamUlaka hAya ke ajJAnamUlaka, zuddha hAya ke azuddha hAya para dravyakSetra-kALa bhAvanA ApaNe sahu jJAyaka chIe paNa veka nathI. dUdha ane pANI eka kSetre rahelA haiAvA chatAM jema huMsa pANIne juduM pADIne dUdha pIe che tema AtmA ane zarIra (kama) eka kSetre che temAM guNa sthAnake AtmAnA je AMzika guNa rahyAM che te guNanA sukhane pudgalaska dhanA (kama nita) sukha du:khathI bhinna karIne-tenA bheda karIne veDhavAnuM che. AtmAnI ujjavalatA haiMsanI jema paramahaMsa anIne veDhavAnI che. OU je mArA AmAthI kadI juduM na paDe te 'hu' ane
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 te mAruM. ApaNe ApaNAmAM joDAIe eTale karmathI chUTAM thatAM jaIe. mehajanita mAnasika duHkha ane dehajanita azAtA vedanIyanA duHkhathI mukta thavA mATe sva dravya-kSetrakALa-bhAvanI jJAna-dayAnarUpI AMtarakiyA karavAnI rahe che. baMdha AMkhanuM jIvana vedana bahAranA badhAMya saMbaMdha ane saMparkane teDI nAMkhavA karavAnuM hoya che e dhyAnAvasthAmAM te prakAranI dRSTi karavAthI tatsamaye AtmAnA sukhano anubhava thAya che. jenAthI sakAma (saMkalpapUrvakanI) nija rA thAya che eTaluM ja nahi paNa sarvathA ghAtikane kSaya thatAM kevalajJAna pragaTe che. Ama sva dravya-kSetra-kALa-bhAva pratijJA daSTipAtathI mohajanita bhAve UbhA rahetA nathI. tathA azAtA vedanIya upara paNa kAbu meLavAya che. dravya-kSetra-kALanA jhaghaDAM mana ane buddhithI cAle che. paraMtu mana ane buddhithI bhAvavAnA bhAvanA jhaghaDA keI kALe thatAM nathI ane cAlatA nathI. AtmAnA zuddha svadravya vikSetra svakALa ane svabhAvanuM jJAna ane dhyAna thAya te A kALamAM paNa chava, nizcayathI AtmasukhanI jhalaka meLavI zake che-jhAMkhI karI zake che. AtmA sva. dravya-kSetra-kALabhAvane bhaktA bane te sukhI thAya. AtmA para dravya-kSetrakALa-bhAvane bhaktA bane raheze te du:khIne du:khI raheze. dravyanI vistRta vicAraNA eTale AtmazAka, adhyAmazAsa, jIva vijJAna ane padArthavijJAna ke bhautikazAstra, nadarzanamAM javA mATe jIvavicAra che ane jIva-ajIva mATe paMcAstikAyasAra tattvArthasUtra Adi che. kSetranI vistRta vicAraNA eTale bhUgoLa ane khagaLazAstra jainadarzanamAM cauda rAjalakathI kSetranI vicAraNA kSetra
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 samAsa, bRhatasaMgrahaNa, laghu saMgrahaNI AdimAM karavAmAM Avela che. kALanI vicAraNA eTale ItihAsa jainadarzanamAM jIvane sAmAnya ItihAsa nigodamImAMsA, caudaguNasthAnI AdinI vicAraNAmAM prApya che. bAkI jIva vizeSa-vyakti vizeSane itihAsa kathAo, triSaSThi zalAkA puruSa caritra upadezamAlA vasudeva hiMDI Adi granthamAM maLe che. kSetra ane kALa e jIvanI pudgalanA Azrita katha ane ItihAsa che. siddha paramAtmA siddha thayA pachInI koI kathA nathI. paraMtu temanA pUrvabhavanI kathA che je kahevAya che, saMbhaLAya che, lakhAya che ane vaMcAya che. siddha paramAtmA siddha thayAM bAda kathArahita zyAM che. jyAre pudgala dravya ane saMsArI jIvanI kathA cAlu rahevAnI che kema ke temAM nAma nAmAMtaratA rUparUpAMtaratA, parivartana ane paribhramaNanI kiyA satata cAlu che. kSetrathI cauda rAjaloka yA te samagra kAleka (brahmAMDa AkAza) ane kALathI (trikAla) anAdi-anaMtakALa e che be mahAna to che te upara je AtmA vijaya meLave te jJAnazakti (cizakti)thI te mahAnAtimahAna (mahata mahiyAna) bane che. sarvocca, sarvajJa, sarvavyApI, sI, samartha bane che. aMte bhAvanI je vicAraNA che te guNanI, paramAtmatatvatI, kevalajJAnanI svarUpa vicAraNA che. jemAM tAmasa-rAjasasAtvika bhAva, audayika kSApazamika, uparAmika kSAyika ane
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 pariNAmika e pAMca bhAva, kRSNa, nIla, kAta, teje, padma ane zukala e cha lehyA AdinI vicAraNA che pAMca bhAva viSe jaina darzanamAM cothA karmagraMthamAM vicAraNA karavAmAM bhAvela che. jyAre tAmasAdi bhAva vize vistRta vicAraNA vedAMta darzanamAM karavAmAM Avela che. laukika vyavahAramAM kAvyazAstra-nibaMdhalekhana e bhAra che. ka-khitto,-kALabhAve, e zabdoccArathI jainadarzananA Avazyaka kiyA sUtromAM dravya-kSetra-kALa-bhAvane ra Thera ulekha Ave che. mahAmahopAdhyAyajI yazovijayajI mahArAjAnA samakAlina vinayavijayajI mahArAjAe dravya lekaprakAza, kSetrale prakAza, kALalokaprakAza ane bhAvakaprakAza nAmanA cAra leka prakAzanI racanA dravya-kSetra-kALabhAva viSaya upara karela che. vyavahAramAM kSetra ane kALa abheda che. surata javuM che paNa te javAne kALa jyAM sudhI nizcita na karAya tyAM sudhI javAne vika9pa adhUre che. te ja pramANe kALathI javAnuM nizcita karIe paraMtu javAnuM sthAna-kSetra nakkI na karIe tyAM sudhI javAne vika9pa adhUro che. ame pAMca vAgye maLyA hatA tyAre huM jhaverI bajhAra hatA ane e vAlakezvara hata evuM vyavahAramAM banatuM nathI. be vyaktinA milanane kALa ane kSetra eka ja hoya-abheda hoya. A rIte vyavahAramAM kSetra ane kALa judA paDatA nathI. jyAre nizcayamAM dravya ane kSetra abheda thatAM bhAva ane kALa abheda banI mAtra dravya eTale ke Atmapradeza ane bhAva eTale jJAna- AnaMda (saccidAnaMda) svabhAva rahe che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 A dravya-kSetra-kALa-bhAvanI anatAnI vicAraNa karIe te temAM dravyanI-ana tatA mATe jIvadravyanuM ta levAya, kSetranI ana'tatA mATe AkAzanuM dRSTAMta levAya kALanI anaMtatA mATe anAdi-anaMta pudgalaparAva nAnuM dRSTAMta levAya; ane bhAvanI anatatA mATe kevalajJAnanuM dRSTAMta levAya (kevalajJAna eka ja samayamAM vizvanA sa bhAvAne pI gayela che.) hRdaya che tyAM mAnIya kama che ane yama che. jyAre magaja (Brain) e vicAra, buddhi ane jJAnapradhAna tatva che. AtmAnA hArdika-udAra bhAva ja satya che. mAla satya che. mAla (vastu-cIja) uparanuM AvaraNa (Packingwrapper) satya nathI. dravya-kSetra kALa pekI ga che. mAphI satya te bhAva rUpI mAla che. ApaNA vyavahAramAM lakhAtA patramAM paNa dravya-kSetra kALa--bhAva vaNAI gayela che. patra meLavanAra ane 5 lakhanAra tathA patra svayaM drazya che. prati ane ravAna (To & From)e kSetra che. tithi-vAra-tArIkha e kALa che. jyAre patramAM lakhAyela hakIkata ane vigata (Mattets e bhAva che. ane have chevaTe joIzu. dravya-kSetra-kALa bhAvamAMthI niSpanna thatI dhyAnanI prakriyA. . AtmAnA pradeze! e prathamathI 'hu" chu ane khIjuM 'hu" che te kSetra arthAt dehapramANathI 'huM" chuM. te jagatana badho padArtha viSamarUpa heAvAthI darekana, jaDa anubhava bhi bhinna che. tethI AtmAe AtmAnA viveka prakAzamAM vicAravu -cakAsavu -tapAsavuM ke vikAsathI 'hu" keve! chu?
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 pahelAM te vicAravu... 'hu" 'hu" eTale koNa? 'hu' eTale dravya! AtmA ! Atmapradeza ! pradezapiMDa! hu" te jIva! 'hu" te cetana ! 'hu" AtmA mAtmapradeza ! pachI ciMtavavuM 'hu" kevaDe ? 'hu' kayAM? kevaDe kahetAM dehapramANa pradezapiMDa Avaze. svakSetra Avaze, ane kayAM kahetAM kSetra Avaze A kSetra Aya kuLa-sa'nI pAMcendriya zarIra. tyArabAda Avaze kALa ane bhAvanI ciMtavanA mAre svakALa zuM? ane mArA svabhAva zu' ?svabhAva ane svabhAvanA be bheka paDaze vyavaGAra kALa ane vyavahAra bhAva tathA nizcayakALa ane nizcaya bhAva. nizcayakALa ane nizcayabhAva e judAM nathI. ane eka ja che. vyavahAranA kALamAM citavavuM mAre kayA kALa cAle che? puNyanA udaya che. te te puNyadayanA kALa che. jemAM dharma ane dharmAMsAmagrI tathA dhama ruci maLela che. jenA TekA vaDe evI bhAvanA bhAvu, evAM svarUpa bhAvamAM ramuM, svarUpa kramamANa thaI jAuM ke bhAva paNa cAI jAya ane svabhAvamAM AvI jAuM, niAnImAMthI sahujAnadI banu kALa ane bhAvane abheda karI dauM. kALa mAre keLiye karI jAya te pahelAM kALanADu kALiyA karI lauM ane kALane mArA bhAvamAM bheLavI do jethI huM svayaM mArA bhAva vaDe mArA svabhAvamAM AvI jAuM. --sakalanakAra sUryavadana koradAsa jhaverI 45
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca kAraNuM paM, panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI pratyeka kAraNanI pAzvabhUmikAmAM kAraNa rahela che. aMgrejImAM jene Foctors ke Parameters kahe che. jenA dazane karela pRththakaraNa anusAra kAryanA mULamAM mukhyatAe pAMca kAraNa rahela che. emAM gauNa pradhAnatA hoI zake che. A pAMca kAraNa je kArya banavAmAM bhAga bhajave che te (1) svabhAva (2) kALa (3) karma (4) puruSArtha (udyama) ane (5) bhavitavyatA (niyati-prArabdha) che. jyAM sudhI aMtima kArya thAya nahi, kRtakRtya thavAya nahi, eTale ke jIva (mAtmA) enA svabhAva (mULa zuddha svarUpa)mAM Ave nahi tyAM sudhI A pAMce kAraNe saMsArI chadmastha jIva viSe vatte oche aMze bhAga bhajave che ane kArya-kAraNanI paraMparA cAlatI rahe che. jemAM pAMca kAraNa che, tema jaina darzananA tattvajJAna anusAra tema astikAya (pradeza samUha) che. (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) pudgalAritakAya ane (5) jIvAstikAya ema pAMca astikAya che. AmAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, ane AkAzAstikAya viSe mAtra eka ja kAraNa svabhAva ghaTe che. e traNa astikAya jaDa, akiya, ane arUpI che arthAt temanAmAM parivartana ke paribhramaNa nathI, tethI te traNemAM mAtra eka
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 jakAraNa svabhAvanuM astitva che. dharmAstikAyane gatisahAyaka dha, adharmAstikAyaneA sthiti sahAyaka dhama ane AkAzA stikAyanA avagAhanA devAne dhama, temanA tathA prakAranA AbhAvache. te sAthe pudgalAstikAya viSe pAtra svabhAva, kALa ane bhavitavyatA e traNa kAraNA ja bhAga bhajave che.pudgalAstikAya, e jaDa (ajIva-nizcetana) heAvAthI tema ja vedana ane jJAna na heAvAnA kAraNe ka ane puruSA e be kAraNa ghaTatA nathI. para Mtu pudgalAstikAya, parivartanazIla, (rUparUpAMtaratA paryAyAMtaratA) hovAthI tema ja paribhramaNa zIla (kSetrAMtaratA) hAvAthI svabhAva uparAMta kALa ane bhavitavyatA ghaTe che. jyAre jIvAstikAyamAM je saMsArI-chadmastha jIve che emanA viSe pAMce kAraNe ghaTe che. tyAre siddha paramAtmAnA jIvA viSe, tee temanA mULa zuddha ravarUpamAM AvI kRtakRtya thayela hAvAthI, ka rahita ( niSkamAM) hAvAthI, akriya, arUpI (parivatana ane paribhramaNa rahita parama sthirAvasthA ), sthira, akAla hAvAthI emanA viSe kALa, ka, puruSArtha ane bhavitavyatA nathI ghaTatAM paraMtu mAtra svabhAva ghaTe che. chatAM eTalI spaSTatA karavAnI ke jIva jyAre avyavahAra zImAMthI vyavahAra rAzImAM Ave, nigeAdamAMthI nIkaLe che tyAre bhavitavyatA ja hoya che, te have A pAMce kAraNeAnI vyAkhyA karIzu ane samajIzuM. (1) svabhAva :- je dravyamAM je lakSaNarUpa bhAva hAya te tenA svabhAva kahevAya che. gati sahAyakatA, dharmAstikAyA; sthitisahAyakatA, adharmAstikAyA; avagAhanA dAyitva, AkAzAstikAyane;
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 puraNagalana ane grahaNaguNa pudgalAstikAyanA tathA dezanajJAna-cAritra-tapa-vIya-upayAga (saccidAnaMda svarUpa) cai jIvAstikAyanA svabhAva che. jenuM astitva trikALa hAya, jene manAvI zakAya nahi, jene miTAvI zakAya nahi, je anAdi, anata, anupana avinAzI, svayaMbhU hAya tene svabhAva kahevAya che. vizvamAM kaI paNa padArtha astitvarUpe che ane tene nizcita svabhAva che. tema te nizcita svabhAva anusAre tenuM nizcita kAya paNa che. ApaNe je chIe te ApaNuM astitva che ane ApaNe jevAM chIe te ApaNe svabhAva che. (1) kALa :- vana! eTale pAMce astikAyamAM thatI akriyA, jene kALa kahevAya che. TUMkamAM jIvaajIva, (pudgalapradhAna) nA paryAyanuM nAma ja kALa. jIvaajIvanA atha kriyAkArInA atha mAM je bhavA (paryAMyAMtaratAM, rUparUpAMtaratAM kSetrAMtaratA) che te ja kALa che. paryAyAMtaratA jyAM che, rUparUpAMtaratA ne kSetrAMtaratA eTale ke piravata na ne paribhramaNa yAM che tyAM kALa che. pudgaladravyamAM je paryAya che te kALa che ane te anitya che. saMsArI chadmastha jIvAmAM je kartA-bhakatAnA bhAvA che te kALa che, je anitya che. jIvane je kALAbhyAsa che tenuM ja nAma kALa.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 dravyanI avasthAMtaranA gALeA te kALa. kramika avasthA jemAM che tevAM puddagaladravya ane saMsArI ( azuddha ) jIvadravyane kALa hAya che. (3) ka :-bhUtakALamAM jIve peAtAnA Atmapradeze jamA karAvela peAtAnI zubhAzubha mAnasika, vAcika, ane kAyika kriyAne kama kahe che. e jIva ane pudgalanu mizraNa che. kAma vaga NA ( pudgala ) jyAre Atmapradeza sAthe addha saMbaMdhamAM Ave che tyAre te ka rUpe pariName che, (4) puruSArtha (udyama) :- jemAM pheraphAra karI zakAte hAya emAM pheraphAra karavAnI kriyAne udyama kahe che. mana, vacana, kAyAnA ceAge karIne maLela saMjJA tathA buddhi vAparIne ISTanI prApti mATe karAyeleA parizrama te puruSArtha athavA te udyama kahevAya che. udyama eTale vIryaMtarAyanA kSayApazama, ke je vata mAna kALamAM che ane vartamAna kALamAM kAmamAM Ave che. bhUtakALanI smRti che ane bhaviSyakALanu` sapanu (kalpanA) che. vedana teA mAtra vamAna svarupa che. bhaviSyakALa ane bhUtakALa che. eTale sa`kha'dha che. para'tu upayoga arthAt vedanamAM te mAtra vartamAnakALa ja che. bhUtakALane khatama karI, bhaviSyakALane sudhAravAnI tAkAta vatamAnakALamAM rahela udyama-puruSArtha - vIya zaktimAM che. kama ane bhavitavyatA heAvA chatAM udyama vinA kArya siddhi nathI jAgRti e udyama che. udyamathI bhaviSyanA aMta ANavAnA heAya che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 peAtAnA bhaviSyanA aMta ANavA mATe udyama karavAne che. jyAre anyanA bhaviSya aMge bhavitavyatAthI vicAra karavAnA che. te te jIveAnA bhUtakALanA ItihAsane paNu tathA prakAranI bhavitavyatAthI mUlavavAno che. (5) bhavitavyatA (niyaMt--prArabdha) : kaili bhagavata (sarvajJaprabhu ) je manAva arthAt ghaTanA prasaMga ke Event ne je pramANe emanA jJAnamAM joyA hoya athavA te jotAM hoya te ja pramANe te banAvanuM nizcita anavuM tene bhavitavyatA kahe che. * bhagavaMta je pramANe jue che te ja pramANe thAya che; te bhagavatanI sannatA che. jyAre je pramANe thAya che te ja pramANe bhagavata jue che." te RtanI vItarAgatA che. niprarya janatA,nimeDitA, niSpakSatA, nirapekSatA mAdhyasthatA che. je pharanAra nathI, je TaLanAra nathI, je nizcita che ane je avazyabhAvi che te bhavitavyatA che. svabhAva anAdi-anaMta siddha che. svabhAva akathI che. bhavitavyatA e banAva-ghaTanA Event che. enI zarUAta (Adi) che ane tene aMta paNa che. bhavitavyatA kramathI hAya che. banAva ane tyAre utpAda ane nAva pUrA thAya tyAre ya. bhavitavyatA e akhAdhAkALavALu hovAthI ' para ' vastu che. bhavitavyatA e vAyadAnA vepAra che. jayAre udyama e rAkaDAnA hAjaranA vepAra che.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 strIne mAtRtva prAptinA banAvamAM A pAMca kAraNe je bhAga bhajave che ane tenAthI mAtRtva prAptinuM je kArya bane che te viSe vicAratAM A pAMca kAraNe saraLatAthI samajI zakIzuM. svabhAva : - mAtA banI zakavAne dhama strImAM che. puruSa mAtA banI zakatuM nathI. strIne mAtA banI zakavAne dharma te svabhAva. kALaH- strI amuka nizcita samaye mAtA banI zake che. strI tuvaMtI thayA bAda ja ane garbha rahyA pachI, garbha kALa pUrNa thaye ja mAtA banI zake che. Ama ahIM mAtRtva prAptinA banAvamAM kALa paNa ene bhAga bhajave che. karma : pUrvakRta mAtRtva prAptinuM tathA prakAranuM karma bAMdhyuM hoya ane te karma udayamAM Ave tyAre ja te strI mAtA banI zake che, e batADe che ke karma mAtA banavAmAM kAraNabhUta che. puruSArtha udyama :- puruSa sAthenA kiyAtmaka saMge karIne strI mAtRtva dhAraNa karI zake che. je udyamane phALe mAtRva prApti viSe sUcave che. bhavitavyatA-niyati-prArabdha:- uparokata cAre kAraNe prApta hovA chatAM jo tathA prakAranI bhavitavyatA na hoya te. strI mAtA thaI zakatI nathI. enAthI e sAbita thAya che ke bhavitavyatA paNa bhAga bhajave che. strIne mAtRtva prApti bAbate A pAMca kAraNe bhAga bhajave che te ApaNA sahunA anubhavanI vAta che. te ja
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 pramANe anya kArya viSe paNa A pAMca kAraNe vattA ochA aMze bhAga bhajave che. have ApaNe A pAMca kAraNathI niSpanna thatI sAdhanA viSe vicArIzuM. bhavitavyatAmAM ApaNe parAdhIna chIe. bhAvamAM ApaNe svAdhIna chIe. bahAra banatA banAve (Events) ApaNA vazamAM ke ApaNe kAbumAM nathI. paraMtu ghaTatI te ghaTanAo upara yA to banatA te banAvo upara bhAva (feelings) kevAM karavAM, ke bhAva kevAM rAkhavA ane te bhAva kema jALavavA te ApaNA hAthanI vAta che. e ja ApaNA vazamAM che ane te ja ApaNe puruSArtha che. - e ja pramANe bahAranI saMpatti tathA prakAranA karmanA viSAkedaye maLavI te prArabdha che. jyAre ApaNe ApaNA AtmAne nirAvaraNa (karmarahita) kare te ApaNe puruSArtha che. prApta samaya-saMpatti-zakti-sAdhanAdine AtmanistAra kAje sadupayoga kare te jIvane-AtmAne puruSArtha che. pariNAma je Ave te prArabdha arthAt bhavitavyatA pramANe che. ApaNI IcchA, buddhi, kriyA, bhAva e puruSArtha che, AvI maLavuM te prArabdha che. je akiyatA che. jyAre prayatna pUrvaka IcchA pramANenuM meLavavuM te puruSArtha che je sakriyatA che. prArabdha "para vastunA saMbaMdhe che ane tethI parAdhIna che. "para" vastu maLe paNa kharI ane na paNa maLe. karmane udaya che te prArabdha che. bhAvamAM parivartana karavuM te puruSArtha che. krodha nipajavAnA saMge nirmANa thavA te prArabdha che. jyAre krodhanA saMgomAM zAMta rahI kSamAbhAva
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 dhAraNa kare te puruSArtha che. kAraNa ke karmane udaya che paNa bhAvane udaya nathI, bhAva te karavAnA che. bhAvavAnA che. bhagavAne (sarvajJa prabhue) joyuM che tevuM thavAnuM che te prArabdha che. paraMtu te chatAM ya e sarvajJa prabhu-vItarAga jinezvara bhagavaMta emanI jinavANInuM zravaNa karAve che eTale ke upadeza arthAt dezanA Ape che kAraNa ke ApaNA sahumAM puruSArthanI zakti che-udyama che vIrya pheravavAnI AMtarika zakti che, tAkAta che. e vIrya zakti puruSArtha) vaDe ja bhagavAnane upadeza jhIlI (grahI) ne ApaNAmAMnA saMsArabhAva, mithyAtvabhAva, dehabhAva, kaSAyabhAva Adi kADhI nAMkhIne yAne ke ene vairA. gabhAva, samyagubhAva, AtmabhAva, adhyAtmabhAva, prazAMtabhAvamAM pariNumAvavAne-palaTAvavAne puruSArtha kheDI zakIe chIe. Aje bhAvapalaTe, bhAvaparivartana, hadayaparivartana che te ja chasthajIne pahelAM mithyAtva guNasthAnakethI cethA samyaka guNasthAnake ArohaNa karavAnI managanI daSTi parivartananI prakriyA che. It is a turning point. pAMca kAraNane sAdhana banAvI, sAdhanA karI sAdhya arthAt siddhinI prApti karavAnI che. kALa je vartamAna che, te bhUta bane che ane bhaviSya, vartamAna banIne avatare che. vartamAnakALane upayoga karI, bhUta ane bhaviSyane khatama karI kALAtIta eTale ke akAla thavAnuM che. bhaviSya-vartamAna-bhUtakALanI je hAramALA (Line-Chain) cAle che. kALanuM je vaheNa vahe che, te vinAzI che. emAM vinAzIpaNuM che. ave eTale ke ApaNe sahue vicAravAnuM che ke
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 vinAzI rahevuM che? kALanA pravAhamAM taNAtA rahevuM che! ke pachI avinAzI thavuM che ? avinAzI thavuM hoya, kALA vamaLamAMthI kinAre AvavuM hoya, te bhaviSya vartamAna bhUta ema kALanI je zaMkhalA cAle che. tene toDavI rahI. kALa pachI svabhAvanI vAta karIe te svabhAva, jagatane zuM che? ane jIvane pitAne zuM che? e jIve eTale ApaNe sahue vicAravuM joIe ane te upara ciMtA manana, maMthana saMzodhana karI jIve enA pitAnA (d bhAvamAM eTale ke svabhAvamAM AvavuM joIe. - karma viSe vicAratA emAMthI sAdhanA e nIkaLI zo che ke karma sArA ane narasA (kharAba) ubhaya prakAranA hora che. satkarmanuM phaLa sAruM ane kukarma (duSkarmanuM phaLa kharAba hoya che. te karma karatI vakhate arthAt karmabaMdhanA samaye jIve vivekI banI sakarma-sukama-sukRta tarapha vaLavuM joIe udyamanI vAta laIe te te pAMce kAraNamAM jIvane svAdhIna evuM kAraNa che. mATe jIve zubhamAM pravRttizIla thavuM joIe ane pramAda cheDI apramata (jAgRta-sAvadha) banI zubhamAM joDAI zuddha (kamalarahita) thavuM joIe. aMte bhavitavyatAmAMthI sAdhanA e nIkaLe che ke jIva Icche che kAMI ane thAya che kAMI te je pariNAma Ave tene niyati, nizcita bhAvi samajI laI rati-arati, harSa zokathI dUra rahI samabhAva TakAvI zakAya ane samatAmAM rahI zakAya. pAMca kAraNa maLI kArya bane che te e pAMca kAraNathI jIve sAdhanA karavI joIe.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 kALa-karma udyama-niyati Adi AtmAnuM svarUpa nathI. paraMtu paramAtmapada prAptinAM sAdhana che. udyama Adi karavA chatAM ya pariNAma na Ave te hatAza nahiM thatA svarUpamAM sAdhanAmAM sthira rahevuM. sAdhanathI pariNAma na Ave te kALadharma-udyama AdithI para thavuM arthAt upara UThavuM, sAdhanathI rahita nathI thavAnuM paNa sAdhanathI samartha thavAnuM che. kAryanA mULamAM rahela A pAMce mULa kAraNathI AtmAnA mULa zuddha svarUpane samajI jIve pAMca kAraNathI sAdhanA karI svayaMnA zuddha Atma svarUpa-paramAtma svarUpanuM prAgaTaya karavAnuM che. mokSanI prApti thavAnI che, e ApaNI bhavitavyatA che. te cAle ApaNA svabhAvane oLakhI, kALanA bhramamAMthI bahAra nIkaLI, kamarahita thavAmAM ApaNe sahu keI udyamI banIe tevI abhyarthanA ! saMkalana: sUryavadana ThAkoradAsa jhaverI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra kAraNa zrI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI agAunA lekhamAM svabhAva-kALa-kama-udyama ane niyati e pAMca samavAyI kAraNa viSe vigate vicAyu. e pAMca samavAyI kAraNanI jema mukti prApti mATe cAra sAdhanA kAraNanI AvazyakatA che je prApta karI te vaDe mukti prAptinuM kArya siddha thaI zake che. e cAra sAdhanA kAraNe! nIce pramANe che H (1) apekSA kAraNa (2) nimitta kAraNa (3) asAdhAraNa kAraNa ane (4) upAdAna kAraNa. (1) apekSA kANu :- apekSA kAraNa pUvakRta karmathI prApta thAya che. je janmathI laI maraNa yA te nirvANu sudhI AtmA (jIva) nI sAthe hoya che, apekSAkAraNanA vyApAra mAphaka kraya-vikaya hotA nathI. e pAye (Foundation) che. kama bhUmi (jyAM asimisa ane kRSinA vyavahAra hAya che te pAMca bharata, pAMca arAvata ane pAMca mahAvide nA kSetrane ka bhUmi kahevAya che,) mukti prAptine anukULa kALa ke jene kALacakranI gaNatarImAM ceAthA duHkhama-sukhamanI Ara kahe che te kALa, Aya kSetra, AyAti, uccagAtra sanni pacendriya manuSyayAni tathA vajIRSabha nArAca sa'ghayaNa (hADakAnI racanAne anusAre zarIranA bAMdhA--daDhatAnA arthAt - saMdhayaNanA jaina danamAM prakAra vaNu vela che ke, vARRSabha nArAcasa ghaNu, RSabhanArAca sayaNa, nArAca sayNu,
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 ardhanArA saMghayaNa, kilikA ane sevA athavA chevaTanuM saMghayaNa, vajISabhanArAca saMghayaNa, e zArirIka baLanI parAkASThA che. zarIranA hADakAnI daDhatA ane baLa, mananAM vikAsa tathA manobaLa mATe sahAyaka che jema ApaNe vyavahAramAM pratyakSa anubhava karIe chIe ke ApaNA nirbaLa saMghayaNane aMge bhalabhalAM kahevAtAM kherakhAM zarIranI nirbaLa tAe manathI dIna hIna banI jAya che) nI prApti, mokSa prAptinI apekSA jene che tene Avazyaka che. kemake kamabhUmi, du:khama-sukhama nAmane cothe Are athavA mahAvideDa kSetra ke jyAM sadA mekSaprAptine anukULa kALa che, AryakSetra, AryajAti, uccagautra, saMjJa paMcendriya manuSyabhava tathA vajaaSabhanArA saMghayaNa e mekSaprApti mATe apekSita che ane tethI ja te sarvene apekSA kAraNamAM gaNAvela che. AvA prakArane mokSanI prAptine anukuLa manuSyabhava maLa e jaina darzanamAM jaNAvela daza daSTAMte sulabha arthAt atyaMta durlabha che. mahApuNadaye karIne enI jIvane prApti thAya che. (2) nimittakAraNa -nimittakArane vyApAra hoya che, ane tene bahArathI meLavavAM paDe che. tyAM te tathA prakArane yoga hoya te cogAnuyoga evAM nimitta AvI maLe che. nimittakAraNamAM AtmAnuM kartApaNuM che. vaLI nimitta be prakAranAM che. eka te jaDa nimitta eTale ke caravaLe-evomuhapatI kaTAsaNuM Asana-maMdira-graMtha Adi upakaraNe jene kSaNanimitta kahevAya che. bIjAM cetana nimitta che je devapuru-sAdharmika Adi che jene kartA nimitta kahevAya che, ane te ApaNAthI bhinnakSetre hoya che.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 (3) asAdhAraNa karaNa :- apekSA ane nimitta kAraNane prApta karI, aMtaHkaraNanI, meAkSaprAptine yAgya tathA prakAranI (Development) thavI zuddhi thavI, te mekSaprApti agenu asAdhAraNa kAraNa kahevAya. TUMkamAM bahAranA maMdira-mUrti -AgamagraMtha-dhama tathA deva ane gurunA nimitta kAraNane prApta karIne abhyaMtaramAM krAdha-mAna-mAyA-lAbha Adi kaSAyAnuM upazamana thavuM ane rAga-dveSa rahita thatAM jaI nispRhI banavu' tene asAdhAraNa kAraNa kahe che. kAya` eka tattva che. jenuM anaMtarakAraNa eka hAya che, paraMtu paraMparA kAraNe aneka hAya che. kArTInI siddhi pUrvenuM aMtimakAraNa te anaMtarakAraNa ane tenI pAzvabhUmimAM rahelAM anya kAraNe| te para para kAraNa. sarvasatA arthAt kevalajJAnanI prAptinuM ana tarakAraNa te vItarAgatA-kSapakazreNi che. jyA enI pUrvanA para para kAraNamAM guNasthAnaka ArohaNa saMskRta prApti Adi che. (4) upAdAna kAraNa H- upAdAnakAraN eTale Atma svaya' AtmAnA meAkSa thaI zake che ane thAya che. jema mATInA ghaDA ane che paNa kapaDAMne ghaDe anatA nathI. ghaTAkAre parimanane svabhAva mATInA che, tema paramAtma svarUpe pariNamanane svabhAva AtmAnA che mATe AtmAne upAdA kAraNa kahela che. Tre'kamAM upAdAna kAraNa e guNI-dravya svayaM che jayA asAdhAraNa kAraNa e guNanA guNa che. athavA te kahe mAkSanA Icchaka e upAdAnakAraNa che jyAre meAkSanI I
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 e asAdhAraNa kAraNa che. upAdAna kAraNa dravya pradhAna che. jyAre asAdhAraNa kAraNa guNaparyAya pradhAna che. AmAM eka vibhAgamAM apekSA ane nimitta kAraNa che jenI kramathI prApti che, jayAre bIjA vibhAgamAM asAdhAraNa ane upAdAna kAraNa che je yugapada prApta thAya che. kama bhUmi, A kSetra, Aya jAti, uccaItra (sAttvika bhAva yukta saMskArI jIvana) nI apekSAe jyAM apekSAkAraNa che tyAM ja nimittukAraNe! maLI zake che. apekSA kAraNu maLyAM pachI nimittAkAraNanA saMbadhamAM Avavu paDatu hAya che mATe ja tenI spapekSAkAraNa ane nimittukAraNa evA e kramamAM vaheMcaNI karI mapekSA ane nimikAraNane pAmIne, asAdhAraNa kAraNa ane upAdAnakAraNane pAmavAnI zakayatA ubhI thAya che. je prApta thayethI asAdhAraNa ane upAdAna kAraNa yugapada prApta thAya che. kAraNa ke dravyathI tenA guNaparyAya Asana phoTA che. arthAt dravya e upAdAna kAraNu che ane guNuparyAyanA vikAsa e asAdhAraNa kAraNa che. udAharaNa tarIke mokSanI Icchaka upAdAna dravya che ane mokSanI IcchA tathA tene anukULa vRtti ne pravRtti e asAdharaNa kAraNa che. guNasthAnaka kumArAddhanI paripATIthI cothA guNasthAnathI rArU karI je samyaktva, dezavirati, sa vikRti Adi sAdhaka avasthAe che te ane temAM rahelAM sAdhanAnA guN yAt kaivalajJAta sudhI sa asAdhAraNa kAraNa rUpe che, te kevalajJAna prApta thayethI asAdhAraNa ane upAdAnakAraNa eka thaI jAya che kevalajJAnI dravya che. jemAM jJAna guNa che ane kevalajJAna e jJAnanA paryAya che, eTale asAdhAraNa kAraNa rUpa guNaparyAya ane kevalajJAnI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 dravya abheda thaI jAya che. sAdhaka avasthAmAM, vikAsakAmamAM upAdAnane vikAsa je bhedarUpa dekhAya che te sAdhya avasthAmAM abheda thaI jAya che. aMtima kAryanI kRti ane kAraNanI samAptithI je kRtakRtyAvasthAnI arthAt paramAtmapadanI prApti thAya che tyAre guNa ane guNa abheda thAya che. pachI apekSA kAraNa ane nimittakaraNa mekSa prApta thaye rahetA nathI kema ke te ulaya "para" dravya hovAthI bhedarUpa che jethI chUTAM paDI jAya che. samaSTi vizvamAM tema ja kSamArganI sAdhanAmAM e cAra sAghanA kAraNenuM saMcAlana che je mATIne apAta ghaTAkAra ane ghauMmAMthI banAvAtI roTalInA daSTAMtathI spaSTa samajI zakAya che. mATIne apAtA gharAkAramAM khule AkAza, ane bhUmi apekSA kAraNa che. daMDa. cakAdi karaNa nimitta kAraNa che. jyAre kuMbhAra ktanimitta kAraNa che ane mATI upAdAna kAraNa che te ja pramANe mATIne. pis ghaTakArane prApta kare tyAM sudhInA vacalA akare. jene zAstrIya bhASAmAM sthAna, meSa kapAla, kuzaLa vigere paryAthI oLakhavAmAM Ave che te asAdhAraNa kAraNa che. tema ghauMnI roTalImAM lAra, kaNika ane kaNikanA luvA vagere avasthA taiyAra thayelI roTalI relInI pUrva avasthAe asAdhAraNa kAraNa kahevAya che. jyAre ghauM e upAdAna kAraNa che. apekSAkAra NamAM agAu jaNAvyA mujaba pUrvakRta karma che. jyAre nimitta kAraNamAM jIvanuM samyaka katapaNuM che. kemake devane ISTarUpe svIkAravA-sthApavAmAM, guNajanane gurU pade sthApavAmAM tathA dhArmika, sujana, saMta samAgama
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 satsaMga karavA AdimAM temaja arcanA-upAsanAdi karavAmAM kartApaNuM che. apekSA ane nimittakaraNane prApta karI asAdhAraNakAraNa tathA upAdAnakAraNamAM praveza karavAne che ke jyAMthI abhyatara mekSamArganI zarUAta thAya che. jenA aMte paramAtmapadanI prApti sAthe ja asAdhAraNa ane upAdAnakAraNa ubhaya abheda thaI jAya che. jyAre nimittasAdhana nimitta ja rahe che. bhedarUpa ja rahe che. paNa abheda thatuM nathI. jyAre apekSAkAraNa dehanA aMte sAthe nirvANa thatAM aMta pAme che. apekSAkaraNa ane nimittakAraNa sudhI pahoMcavAmAM te ApaNane ApaNAM zubhaka sahAyabhUta thAya che. paraMtu nimitta kAraNarUpa deva-guru bhagavaMta ApaNane apekSA ane nimittamAM ja gAMdhI na rAkhatAM ApaNane asAdhAraNa ane upAdAna kAraNamAM javA prere che. karma kAMI ApaNane asAdhAraNa ane upAdAnakAraNamAM laI jatAM nathI. skUla udAharaNathI samajavuM hoya te samajI zakAya ke amuka saMgamAM vaigha-dAkatara naLI dvArA ane jaTharamAM pahoMcADI deze paNa te annamAMthI rasa-leAhI-vIya zakti te zarIre svayaM ja banAvavI paDaze. pUrva puNyakarmanA udaye zrImaMta kuTuMbamAM janma e pUrvakRta karmane kAraNe maLe ane TaLI jaI zake che. paNa zrImaMta-samRddha saMskAra vArase che. zrImaMta saMskArI svajana, mitra, satsaMga, vAcana AdinA nimittathI ja maLI zake che. bAhya sAdhana (upakaraNa) thI sAdhanA karavAnI che ane atyaMtara asAdhAraNa kAraNa dvArA bhAvamAM ArohaNa karavAnuM che. arthAt paraMparAe kSapakazreNi mAMDavAnI che je upAdAnakaraNanI khilavaNI che.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 atha ane kAma evuM tattva che ke khIjA' ApaNA mATe karI Ape jyAre meAkSa evu' tattva che ke koI ApaNuM nahi karI Ape. AtmA svayaM upAdAnakAraNa che te asA dhAraNa kAraNa taiyAra kare te mukatAtmA-paramAtmA ane. khIjA ApaNA mATe rAMdhI zake, khavaDAvI paNa zake paraMtu bIjA khAya ane ApaNuM peTa bharAya e te kadI nahi ane, je khAya tenuM ja peTa bharAya. ane teja tRpta thAya. bIjo nahi. e te ApaNA sahunA anubhavanI vAta che, je kAraNathI nizcita kA thAya che te kAraNa aza rUpa heAvA chatAM temAM pUrNatAne Arepa karIne tene pradhAna tva ApavuM e kRtajJatA guNa che raseAI mATe sarva sAdhana sAmagrI hAjara hAvA chatAM agni peTAvavA ekAdI kAMDI dIvAsaLI na hoya te tenA mATe chellI ghaDIe doDAdoDa thaI paDe che e ApaNA jIvana vyavahAranA anubhavanI vAta che eve samaye dIvAsaLI jevI mAmUlI vastunI pradhAnatA thaI paDe che. eTale ja teA ApaNe kRtajJatA bhAva vyakta karavA upakaraNeAnA ujamaNAnuM AyeAjana karI te pratyenA aheAbhAva-upakArabhAva vyakta karIe chIe. U maNA dvArA upakaraNeAnA darzana-vaMdana karIe chIe ane temanI upakArakatA upara svIkRtinI maheAra chApa mArIe chIe. bAhya paMcAcAranA pAlanamAM devaguru jee kartA nimitta che emanuM Ala'bana laIne mAhya upakaraNAdi je karaNanimiA che tenA dvArA sAdhanA karI abhyaMtaramAM paMcAcAranA pAlanamAM aMtarayAtrA rUpe kaSAyanuM upazamana ke je asA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 dhAraNakAraNa che te karatAM karatAM kaSAyane sarvathA kSaya karavAne heya che. 67 bolanI sajajhAyamAM tathA ATha ga daSTinI sajajhAyamAM mahAmahopAdhyAya yazavijayajIe deva ane gurunuM mahAmya gAyuM che ke.... saMmati dAyaka guru taNo pathyavayAra (prati upakAra) na thAya bhava keDA keDe karI karatAM sarva upAya.'-67 ela. "pazu TAlI surarUpa kare je samaktine avadata re; e guNa vIra taNe na visArUM.... -sthirAdaSTi upara sajajhAya. jyAM kArya-kAraNanI paraMparA cAle che temAM kAraNa kArya mATe che. ane te thayela kArya AgaLanA kArya mATe kAraNa bane che. paraMtu pUrNa yAne ke aMtima kArya thayA pachI AgaLanuM kArya hetuM nathI. temaja kRtakRtya thayethI pahelAM nA kAraNane jovAnI ane hovAnI jarUra nathI. kAraNa-kArya nI paraMparAne tyAM aMta Ave che. kAraNa- kAryanA bhAvamAM trikAlAbAdhita niyama che ke... "aMtima kAryanuM kArya na hAya ane mULa kAraNanuM kAraNa na hoya" A ja vidhAnamAM pelI kALajUnI samasyA "muraghI pahelI ke IMDuM paheluM ?" ukela maLI jAya che. ke muraghI iMDA sApekSa che ane IMDuM muraghI sApekSa che. yAda rahe ke karyuM tene kahevAya ke je karyA bAda kaI karavApaNuM ja rahe nahi, ane thayuM tene kahevAya ke je thayA bAda TaLe nahi, vinAza pAme nahi, ochuMvatuM thAya nahi, pheraphAra thAya nahi. na bagADapaNuM hoya ke na sudharavApaNuM hoya, ke te tenAthI kayAMka, kazuM
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 adhika hoya, tema tenA rakSaNa ke jALavaNInIya AvazyatA nahi hoya. e trikALa ekarUpa hoya, thayuM te che ke je thayAM pachI sthira thaI jAI sthAyI banI jAya, jemAM AgaLa thavAnuM hoya athavA karavAnuM bAkI hoya tene aMtima kArya na kahevAya. kArya-kAraNanI rUparekhA e che ke kayAM te. (4) saMsAramAMthI saMsAra banAvo ane kArya-kAraNanI paraMparA cAlu ne cAlu ja rAkhavI sTezana pachI sTezana ane eka mukAma pachI bIjA mukAmanA pherA-cakkara cAlu ja rAkhavA, ke jyAM maMjhila hoya ja nahi. athavA te... (1) saMsAramAMthI mokSamArga kerI kADhave ane saMsAra rahita thaI aMtima kArya karI siddhi meLavavI-mukti meLa vavI ane AmAMthI paramAtmA banI javuM, jethI kAryakAraNanI paraMparA-khalAne aMta ANuM cakkaramAMthI chUTI jaI sAdi-anaMta sthira thaI javAya. jyAM kArya-kAraNa hoya che tyAM kartA-bhoktA bhAva hoya che. prajana hovAthI sukha mAne bhestAbhAva ane kAryuM hovAthI tyAM kartAbhAva Ave che. puruSArtha e katabhAva che. jayAre mokSamArgamAM mehabhAvane haNavArUpa kartAbhAva hoya che. je banI zake ema hoya te kartavya che ane te ja kAryarUpa hoya che. je kArya pachI nityatAnI prApti thAya tene kArya kahevAya pagaladravya vinAzI hovAthI pAramArthikatAe te.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 kAryakSetra nathI. AtmakSetra evuM che ke jyAM aMtimakAryanI siddhi thaI zake che. mATe ja mekSa e kArya che ane te avazya bhavyae karavA jevuM kartavya che, e kartavyarUpa che. mekSa prApta thayA pachI kAMI karavApaNuM rahetuM nathI. tethI te kArya thayuM kahevAya. ajJAnI phaLane cATe che. paraMtu te phaLanA mULakAraNane jetA ja nathI. e dhAnavRtti che. jyAre jJAnI kArya (phaLa)mAM karaNane eTale ke mULane jue che ane kAraNa arthAt karmabaMdhanA samaye tenA kArya eTale ke phaLane vicAra kare che. e siMhavRtti che. ane puNyadayamAM phaLane cuMTe che ane puNyakarmabaMdha veLAnA zubhabhAvane bhUle che. jyAre pApakarmabaMdha veLA ajJAnI tenA phaLa svarUpe AvI paDanAra duHkhane vicAra karate ja nathI. aparAkAra mokSa prApti mATe jyAM sudhI na maLela hoya tyAM sudhI pradhAna samajavA apekSAkAra maLyA pachI deva-gurudharma nimittakAra baLavAna lekhavA ke jenI prAptithI jIvanA potAnA asAdhAraNakaraNa (guNa) ane upAdAnakAraNa (guNa) dhAtakarmanA kSaya arthAt mokSa prApti mATe mahatvanA banI rahe che. nimittakaraNane prApta karIne tene saphaLa karavA mATeasAdhAraNa ane upAdAna karI AtmapuruSArtha karIne teja. vaMtu banAvavuM joIe. te ja pariNAme sva svarUpane pamAya ane AtmAne nirAvaraNa banAvAya.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 nimiAkAraNa e 'para' che jayAre upAdAnakAraNa 'sva' che, eTale ke nimitta ane upAdAnakAraNamAM bheda che. jayAre upAdAna ane asAdhAraNa kAraN ubhaya sva' che ane tethI bhedyarUpa nathI tema ja vidheyAtmaka (Positive) che tethI viparIta apekSA ane nimittakAraNa ubhaya para hAvAthI niSedhAtmaka (Negative) che. mULa AdhAra kAraNa eTale upAdAnakAraNa ane tenI vacalI vikAsa avasthAe te asAdhAraNakAra Na. apekSA nimitta-asAdhAraNa ane upAdAna kAraNathI je kAya thAya te vaDe AkAre AtmAnA upayegane arthAt upAdAnane ApavAnA che ane huM ke pudgalane jema daDa, cakra, pANI ane hastaca e cAra vaDe je AkAra ApavAnA che te mATIne ane nahi ke hastaDhayanA mAlika bhArane, ku svakSetra, svaguNa paryAyarUpe je hAya te nizcaya kahevAya tethI asAdhAraNa ane upAdAnakAraNa svakSetre hAvAthI te nizcaya rUpa che. apekSAkAraNa ane nimittAkAraNa paradravya che ane parakSetre che tethI te vyavahArarUpa che. apekSAkAraNe maLyA bAda nimitta kAraNane meLavavA ane tenAthI asAdhAraNa ane upAdAna kAraNane keLavavAnA hAya che. tema karazuM te ja pAra utarazu. anyathA maLelAM apekSA ane nimittakAraNa paNa cAlyA jaze ane sthiti ghAMcInI ghANInA baLada jevI thaze. jeTalI nimitta upara ApaNI sRSTi che teTalI ApaNA upAdAna upara ApaNI draSTi namI. nimitte uparanI dRSTi nimitta na maLe tyAM sudhI rAkhavAnI hoya che jyAre upAdAna
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 uparanI dRSTi te kevalajJAna na thAya tyAM sudhI rAkhavAnI hoya che. darda ane daridratA na hoya te jIvana jIvavA jevuM lAge che ane kAMIka sukhane anubhavIe chIe. e ja pramANe samyam daSTipAta Ave te ApaNe dharmamAM kAMIka sthAna pAmIe. nizcayathI asAdhAraNa kAraNa (guNa) taiyAra thAya te AtmakRpA thaI kahevAya. bAkI vyavahArathI deva-gurUnA vaMdana-pUjana-sevA-vaiyAvaccethI nimittakRpA arthAt gurukRpA te maLI zake che. AmAnA mahAdi, rAga dveSAdi dehabhAve, saMsArabhAve e khADATekarAvALI kharabacaDI bhUmi che. je upara AtmA bhAvarUpI nisaraNI UMce caDhavA mATe mUkI zakatA nathI. jyAre deva-guru niSparigrahI nirAraMbhI, nirava, nirdoSa, niSpApa lIsI sapATa bhUmi che je upara AtmA pitAnI bhAvarUpI nisaraNI mUkI upara UThI zake che. bhAvArohaNa karI zake che ane zreNie ArUDha thaI zake che. devaguru nisaraNI mAMDavA mATe nimitta che. je nisaraNInA sahAre kevalajJAnanI prApti sudhI AgaLa vadhavAnuM che. AtmAe pote potAnA asAdhAraNa kAraNa vaDe ane upAdAna kAraNa vaDe coryAsI lAkha yonimAMthI manuSyani ane sadgurune yoga meLavyuM e enI upara thayela "paramAtmakRpA che. have sagurune satsaMga seva potAnA asAdhAraNa ane upAdAna kAraNane taiyAra karI svayaM paramAtmA banavuM te "AtmakRpA" che. "paramAtmakRpA maLela che evAM ApaNe
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 sahu "AtmakRpA karI svayaM paramAtmA banIe tevI abhyarthanA ! pUjya devacaMdrajIkRta cevIzImAM emaNe aDhAramAM aranAtha bhagavaMtanI stavanAmAM A cAra kAraNa upara prakAza pADe che je nIce pramANe che." praName zrI aranAtha, zivapura sAthe kharI, tribhuvana jana AdhAra, bhavanisvAra karI 1 kartA kAraNa roga, kArya siddha laherI, kAraNa cAra anupa, kAryathI teha graherI 2. je kAraNa te kArya thAye pUrNa paderI, upAdAna te hetu, mATI ghaTa jema vadherI 3. upAdAnathI bhinna, je viNu kArya ne thAye, na huve kAryarUpa kartAne vyavasAya 4. kAraNa teha nimitta, cakAdika ghaTa bhAve kArya tathA samavAya, kAraNa niyatane dAve . vastu abheda sarUpa, kAryapaNuM na caherI, te asAdhAraNa hetu kuMbhasthAna laherI 6. jehane na vivahAra, bhinna niyata bahu bhAvI; bhUmi kALa AkAza, ghaTa kAraNa sadbhAvI 7. eha apekSA hetu, AgamamAMhi kahyorI; - kAraNa pada utpanna, kArya thaye na lahyorI 8. kartA Atama dravya, kArya siddha paNarI; nija sattAgata dharma, te upAdAna gaNerI 9.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 roga samAdhi vidhAna, asAdhAraNa teha vaderI; vidhi AcaraNa bhakti, jiNe nija kArya saMderI 10. naragati paDhama saMghayaNa, teha apekSA jANe, nimittAzrita upAdAna, tehanI lekhe ANe.11 nimitta hetu jinarAja, samatA amRta khANI prabhu AlaMbana siddhi, niyamA eha vakhANuM...12 puSTa hetu aranAtha, tehanA guNathI hIlace, rIjha bhakti bahumAna; bhega dhyAnathI mIliye...13 meTA ne uga, beThAne zI ciMtA, tima prabhu caraNa pasAya, sevaka thayA naciMtA...14 ara prabhu prabhutA raMga, aMtara zakti vikAsI, devacaMdra ANaMda akSayaga vilAsI.15 saMkalanakAra : sUryavadana ThAkaradAsa jhaverI
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpama tra pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI AtmAmAM ahaMkAra ane Asita e emeTA doSa che. prajAnA guNa jovAthI ane peAtAnA doSa tapAsavAthI ahaMkAra ane Asakita dUra thAya che. namaskAra e bIjAnA guNe grahaNa karavAnI ane pAtAmAM rahelAM doSa! dUra karavAnI kriyA che. namaskArathI samuddhinA vikAsa thAya che ane buddhinA vikAsathI sadgati hastakamalavat bane che. jeTale ahaMkAra eTale satyanu pAlana ochu. ane jeTaluM satyanuM pAlana enDru eTalI aneka doSamAM daDhatA vadhu arthAt kAma, krodha, leAbhanuM baLa vadhAre namaskArathI vANInI kaThoratA ane buddhinI duSTatA nAza pAme che eTalu ja nahi paNa mananI kAmaLatA-namratA, udAratA ane sajjanatAnA guNa vikasita thAya che. mananuM baLa maMtrathI vikase che 'mana' eTale vicAravu ane 'tra' eTale rakSaNa karavuM'. mana + tra = maMtra Ama maMtra zabdanA artha vicAranuM rakSaNa thAya che. viyAranuM rakSaNa karavu eTale vicArane-vikalpane zivasa`kalparUpa banAvavA athavA zubha sAtvika bhAva svarUpa banAvavA. matrAmAM sauthI zreSTha maMtra 'namaskAra mahAmatra' che. kemake te jIva mAtranA satya, sAdhya ane sAdhaka svarUpane kahenArA, majAvanArA, jAgRta karanArA temaja satya svarUpamAM lAvanArA mane te maya, anAvanArA maMtra che, mATe ja tene 'parama iSTa taMtra' yA teA 'svarUpa maMtra' kahyo che.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 traNe bhavana, upAsanA che. bhAratanA subhaga namaskArarUpI vajA ahaMkArarUpI parvatane nAza kare che. namaskAra mAnavInA manamapa keSane zuddha kare che. ahaMkAranuM sthAna mastaka che. manamaya koSa zuddha thavAthI ahaMkAra ApoApa vilaya pAme che. namaskAramAM zubhakarma, upAsanA ane jJAna e traNekamaga, bhaktiyoga ane jJAnane subhaga sumeLa che. kahe ke triveNI saMgama che. zubhakarmanuM phaLa puNyadaya (sukha -anukULatA); upAsanAnuM phaLa zAMti ane jJAnanuM phaLa prabhutva-paramapadanI prApti che. karmaphaLamAM vizvAsAtmaka buddhi (zraddhA) te saddabuddhi che je zAMtidAyaka che ane e nama. skArathI vikase che. eTalu ja nahi paraMtu tenA prabhAvathI hadayamAM prakAza pragaTe che, jJAna-vijJAnanuM sthAna buddhi che jyAre zAMti ane AnaMdane vAsa hRdayamAM che buddhine vikAsa ane hRdayamAM prakAza e namaskAranuM asAdhAraNa phaLa che. namaskAranI kiyA zraddhA, vizvAsa ane ekAgratA vadhAre che. zraddhAthI ekalakyatA vizvAsathI sarvArpaNatA ane abhedatAthI citta (buddhi)nI sthiratA ekAgratA vadhe che. namaskAramAM ahaMkAra viruddha namratA che, pramAda viruddha puruSArtha che, hRdayanI kaThoratA viruddha kemaLatA che ane upakArInA prati kRtajJatA che namaskAranA kAraNe eka bAju mananI vAsanA ane bIjI bAju cittanI caMcaLatA dUra thavAnI sAthe jJAna uparanuM ghera AvaraNa (ajJAna) TaLI jAya che arthAt dUra thAya che... aghAMtikarmanI pApaprakRtinA udayane puNyaprakRtimAM pheravI 13
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 2 Ape che e namaskAra mahAmaMtranA prabhAva che. jyAre para parAe ghAtika nA kSayapUrvaka pApavRtti ane pApapravRtti hita thavAya che te namaskAra mahAmatranA svabhAva che. namaskAra mahAmatranA prabhAvathI vighnA dUra thAya che. jyAre namaskAra mahAmaMtranA svabhAvathI vyakti svaya... kevalajJAnI, arihaMta paramAtmA banI jAya che. prabhAva e camatkAra che, mahimA che; atizaya che. jyAre svabhAva e svarUpa pariNamana che. prabhAva sthUla kAraNa-kArya bhAvanI buddhine kuti karI nAMkhe che. za khezvara pArzvanAtha; aMtarikSa pArzvanAtha zabdamAM za khezvara ane ''tarikSa' e manAvarUpa prabhAva che jyAre leAkAgra zIkharA pArzvanAtha paramAtmatatva esvabhAva che. tIrthaMkara bhagavaMtanA prAtihAryAM ane atizaya e emane prabhAva che. jyAre kevalajJAna e svabhAva che. ahaMkAra karanAra vyakti pote te DUbe che paraMtu anyane DUbavAmAM nimitta bane che. jyAre namaskAra karanAra vyakti paraparAe namaskAranA prabhAve svaya namaskA banI jAya che ane anya saparkamAM AvanAranA utkarSamAM nimitta ane che. ahaMkArane ogALanAra, mAma (mArApaNA)ne gALanAra prathama magaLarUpa namaskAra viSayaka mahAprabhAvaka namaskAra mahAmaMtra-svarUpamaMtra nIce pramANe che je prAkRtabhASAmAM che. me arihaMtANa mA siddhANaM mA AyariyANaM mA uvajjhAyANuM me lAesavvasAhuNuM
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 eso paMca namukkAre savva pAvapUNAsuNe maMgalANaM ca sarvesiM paDhamaM havaI maMgalaM." enA nava pada hovAthI te "navakAramaMtra tarIke paNa prasiddha che enI viziSTatA e che ke emAM je namaskAra karavAmAM Avela che te koI vyakti vizeSane nahi paraMtu guNa-paryAyane namaskAra karavAmAM Avela che. padane-guNane namaskAra karavAmAM AvyuM che. keI vyaktivizeSane namaskAra nathI ane tethI ja A mahAmaMtrane "svarUpamaMtra" kahela che. mATe ja te maMtra sAMpradAyika nathI. jIvamAtranA mULa satya svarUpane kahenAra zabdarUpa kaHpavRkSa che, je sahu koIne lakSya karavA cogya che. eTaluM ja nahi paNa te jIva mAtranI mAMga che-cAha che. pachI te jIva cAhe te zAbdika dharmane hoya, jAtino hoya ke cAhe te dezano heya. namaskAra mahAmaMtrane jANatA hoya ke na jANatA hoya paNa pratyeka mAnava jANe ke ajANe namaskAra mahAmaMtranA bhAvane ja cAlI rahyo che. IcchI rahyo che, mAMgI rahyo che, prAthI rahyo che. e keNa che je vizvanI aMdara pitAthI viruddha yA pratikULa padArthane cAhate hoya yA te sahana karI zako hoya? jIva mAtra aMdarathI pitAthI viruddha padArthano virodhI che ane asahiSNu che vizvamAM jyAM sudhI pitAthI vidhI tatva athavA pratikULa tatva hoya tyAM sudhI potAnI asidvine ja anubhavatA hoya che. A rIte jIva mAtra abhAvamAM ja jIvatA hoya che bahArathI prApta varatu te mAtra bhAsarUpa ja hoya che. e koNa che? ke je pitAnI dRSTinI siddhine
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 Icchate na hoya ane asiddha rahevA mAMgato hoya ? Ane AMtarika lakSya artha te e thayo ke jIva roga mAtra aMdaramAM siddhatvanuM ja vaNATa karI rahyo che. sarva keI sarva prakAranI sarva siddhine irache che-sarvasiddhi siddha thayA vagara prApta thavI zakya nathI vaLI siddha te ja hoI zake ke jene koI zatru arthAtu ari nathI. "erithI haNAyela arihaMta che jyAre "arine jeNe haNI nAkhyAM che te "arihaMta che. prazna e thAya ke zatru koNa? pudgaladravya AtmadravyathI viruddha guNadharmavALuM che. je viruddha che te dumana arthamAM che, te zatru che mATe pudgala e zatru che ari evAM pudgala dravyanA saMga saMbaMdhane abhAva karavAno che eTale ke dehAtIta (azarIrI) ane kamaMtIta (kamarahita niraMjana) thavAnuM che. te ja mujaba pudgalasaMge pitAmAM rahela rAga dveSa Adi pitAnA ja hovA chatAM te vaDe pitAne malina vikRta karI rahyo che te paNa ari rUpa che. ane tene paNa haNI nAMkhavAnA che. AvA A ubhayaprakAranA bahiraMga (pudgaladravya) ane aMtaraMga (rAgadveSa) arione jeNe haNI nAMkhyAM che te arihaMta che. rAgane kAraNe meha, mAyA, mamatA, lebhanI utpatti che ane rAgIne jyAM rAga nathI tyAM zreSa che jenA kAraNe mAna ane krodhanI utpatti che. keIpaNa eka sAmAnya deSamAMthI paNa sarvadoSanI utpattinI zakayatA che. Aja aMdaranA rAga-dveSa, krodha, mAna, mAyA mamatA, meha, lobhane kAraNe bahAranA bIjA ja sAthe arthAt paraspara zatrutA che te bahAranA zatruone haNyA vagara temane mitra banAvavA hoya ane ajAtazatru athata sarvamitra thavuM hoya te aMtaramAM aMtaranA zatruone haNavA paDe ane "arihaMta
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 banavuM paDe je banavAnI IcchA e koNa che je na rAkho hoya, sahune sahu ke potAnA mitra banI zake te pasaMda che ane nahi ke zatru. jagatanuM evuM svarUpa nathI ke jIva saMkhyA mAtra eka che. jIvanI jAtane be vibhAga saMsArI ane siddha ubhayamAM jIvanI paNa anaMta che. saMsArI jIvane bIjAM saMsArI jenI sAthe ane nI vacce rahevuM paDe ane jIvana jIvavuM paDe enA vizvane aTala niyama che tethI ja paraspara ekabIjAnA jIvanane AdhAra thaIne ane AdhAra laIne jIvavuM paDe ene aTala niyama che. A niyamathI jIvatuM jIva pratyenuM AcaraNa ane vartana siddha thAya che. "paravara 25-gIranAra aDacaNa ane vartana be prakAranA hoI zake che. sadvartana-sadAcAra ane asadvartana durAcAra paraspara sadavartana vaDe ja jIva, jIvanI sAthe satya ane prAmANika jIvana jIvI zake che ke je tene pitAnA parama svarUpa sudhI laI jAya che parama svarUpa sudhI pahoMcADe che. e ja "arihaMta ane siddha zabdo vAstavika artha che. kAInA zatru raheto nathI ane asiddhine pachI prazna rahe nathI. eka vyaktine so mitra haze ane epha zatru haze te te eka za covise kalAka yAda Avaze paNa mitra yAda nahi Ave ane eka vyaktine te rAga anukULa haze ane eka saMga pratikULa haze to te pratikuLa saMga nitya smaraNarUpa banI raheze aMdara uDANamAM sUkSama rIte vagAhana karIzuM te ApaNane khAtrI thaze ke "arihaMta ane siddha zabdanA arthanI ja mAMga mArA ApaNA sahu koInI che. Ama jeNe siddha banavuM haze eNe arihaMta thavuM paDaze ane te mATe jIva
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 mAtra pratye savartana karavA rUpa sadAcArI banavuM paDaze. dA. dAna sevA prema karUNA aitri mAdhyasthatA kSamA upekSA prada (guNAnurAga) Adi guNe keLavavAM paDaze. anAcAra, durAcArathI dUra thavuM joIze e mATe AcAra-anAcAra, sadAcAra durAcArane viveka karavo paDaze e viveka karavA mATe ajJAna haThAvavuM paDaze ane jJAna meLavavuM joIze, te mATe karIne vinaya banI namratApUrvaka upAdhyAya-adhyApaka [vidyAgurUzikSaka] pAse jaI adhyayana karavuM paDaze. adhyayana mATe sAdhanA karavI paDaze bAdhaka maTI sAdhaka thavuM paDaze. durjana -duSTa maTI sajajana-sAdhu thavuM paDaze ane anya sAdhakanI saMgatamAM satsaMgamAM sahana karatAM zIkhIne temaja sahAyaka banIne ane sahAya laIne sAdhanApathe AgaLa vadhavuM paDaze e mATe ja "me loe savvasAhUNa" padathI sAdhu mAtrane arthAt sarva sAdhu bhagavaMtene namaskAra karela che ane tethI ja pitAnA jIvanamAM sAdhurUpa sAdhaka avasthAnI AvazyakatA ekAMte UbhI thAya che. paramAtmAnI dravyapUjA aucitya sahita, namratAthI, vinayapUrvaka karavAnI che. tyArabAda jJAna ane prakAza vaDe bhAvapUjA karatAM mana ane buddhi bhAvapUjAmAM paramAtmAnA caraNe dharI devAnA che. je mana ane buddhi paramAtmAne arthAt arUpI tatvane dharyA tene pAchA rUpI evAM para padArtha, virUddha dhamI evAM pudgala dravya eTale ke zarIra, indriya Adine na dharAya. sAdhu bhagavaMte te sadA sarvadA satata bhAvapUjamAM rata hoya che. sAdhu bhagavaMte potAnA mana ane buddhi paramAtmAne dharI cUkayA hoya che. jethI temanA zarIra InidrayAda paNa mana buddhine AdhIna rahI
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 satatu bhAva paramAtmapUjAmAM rata rahe che ane dunyavI tothI alipta rahe che. Ama sAdhu bhagavaMte samagrapaNe paramAtmamaya hoya teone paMca parameSThi navakAramaMtramAM "Name loe savasAhUNuM padathI namaskAra karavAmAM Avela che sAdhu bhagavaMtanuM sthAna paMca parameSThinA pAMcamAM padamAM che teja pramANe AgaLa upara. me uvajajhAyANuM" padathI sarva upAdhyAya bhagavaMtane "No AyariyANuM, padathI sarva AcArya bhagavaMtane, Na siddhANaM' padathI sarva siddha paramAtmA bhagavaMtane ane Na arihaMtANaM' padathI sarva arihaMta paramAbha bhagavaMtane "namaskAra karavAmAM Avela che. A pAMce pado aMta:karaNamAM bhAvarUpa che. aMtaH AMtarika Internal aMdaramAM ApaNuM matijJAnanA upagarUpa sAdhana (karaNa) je ApaNAthI abheda che te aMtaHkaraNa che. aMtaHkaraNa eTale karaNanA bhedomAM aMtima karaNa aMtima sAdhana jenAthI AgaLa sAdhana arthamAM koI kAraNa nathI. tenI pUrvamAM ane sAthe upakaraNa ane karaNa che je aMtaHkaraNanI zuddhi mATe sahAyaka ane puraka sAdhana che. jIvanuM paramArtha svarUpa siddha thayethI sarva sAdhanAthI para thaI jAya che. e apekSAe sarva sAdhanane aMta karanAra je karavuM che te aMtaHkaraNa che. arihaMta ane siddha paramAtmAmAM paramAtma tatvanI pUrNatA vaDe teo sAdhanAthI para che. e arthamAM aMtaHkaraNane A rahasyamaya artha che. A pAMca sahu koIne parama ISTa che tethI te pAMcane paMca parameSThi tarIke oLakhAvela che. svarUpamaMtra-namaskAramaMtra
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 navakAramaMtra dvArA te paMca parameSThinuM smaraNa karatAM karatAM arihata'mAMthI "arihaMta banavAnuM che; "asaddhamAMthI siddha thavAnuM che. je mATe durjana maTI sajajana ane duSTa maTI sAdhu banavAnuM che abhaNa-abujha-gamAra-ajJAnI abhAna maTI jaI sabhAna-saceta-jJAnI pAThaka-upAdhyAya thavAnuM che ane AgaLa upara paMcAcAra pAlana karanAra AcAra yukti AcArya evAM sarvocca sAdhaka banavAnuM che. jJAnAcAra darzanAcAra cAritracAra, tapAcAra ane vIryAcAranA pAlanane paMcAcAra pAlana kahe che. ajJAnI chIe eTale ja durAcArI-anAcArI chIe, ane tethI ja duSTa dujana chIe durjana chIe tethI huramane che mATe arihaMta chIe. ane agAu jaNAvyA mujaba arihaMta heya te asiddha ja hAya ! "arihanta" e satya svarUpanAma che. "arihata" e asatya ane virUpa nAma che. jIvanA AMtarika sAcA nAma pAMca che, (1) arihanta (2) siddha (3) AcArya (4) upAdhyAya ane (5) sAdhu prathama be nAma sAdhya avasthAnA che ane pachInA traNa nAma sAdhaka avasthAnA che. A nAmathI teone namaskAra karavAthI ane te mujaba banavAdhI ne jIvana jIvavAthI arihanata ane siddha svayaM banI zakAya che. jagatamAM AdhyAtma zAstra samajAvanAra mahAna che. eTale ja paMcaparameSThimAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhune sthAna maLela che. teo uccatama evAM paramAtmA sAthe saMbaMdha karI sAcuM cAritrayukta jIvana jIvanArA che. uccatama evAM paramAtmA sAthe saMbaMdha karI tevuM UcuM jIvana jIve tenuM
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 jIvana UMcu hAya paramAtmA sAthe yathApramANa sabaMdha anubhavana karyA pachI paDhavI upara avAya. paramAtmA ke paramAtmatatva sAthe saMbaMdha karyA vinA saddavicAra, sata na satyajJAna AvatuM nathI. paramAtmatatva sAthe sabaMdha rAkhIne jagata samakSa AvanAra ja leAkane paramAtmA sAthe saMbaMdha karAvaDAvI jagata sudhAravA zaktimAna bane che paramAtmatattva, nirmAlhI-vItarAga dehAtIta tatva che ane tethI jo AtmA evA vItarAga paramAtmatattva sAthe peAtAnA matijJAnanA upayAgathI bhaLe te AtmA svaya' paramAtmA-siddhAtmA anI zake che. paramAtma tatva e sarva guNanI khANa che, e tattvane jeTaluM laDhIe ane jeTalu raTIe teTalAM teTalAM AtmAnA guNu khIlatA jAya. sarva satyanuM satya, sanA sava, sarva sukhanA sukharUpa, sarva satamAM sasvarUpa brahmAMDamAM koI hoya te te arihaMta paramAtmA ane siddha paramAtmA che. Ama samagra vizvamAM sarve sarvA koI hAya teA te sarvezvarA evAM arihaMtezvarA, siddhondharAja che. paramAtmA kevalajJAnanA upacegathI vizvasmRti che (kemake kevalajJAnamAM samagra vizva pratiSi Sita thAya che. ) te! AkhA vizvane paramAtmAnI mUrtimAM jotAM zIkhavuM joIe. paramAtmA navA ahu TALavu joIe. je paramAtmA pratye dAsatva bhAvanA svIkAravAthI TaLe che anya TALavAthI aha eTale ke trileAkapUjaya banAya che. navakAramaMtramAM rahela pAMcaparameSThi bhagavata vizvanA sarva sAtvika bhAvanA samUharUpa che. arihaMta siddha paramAtmAnuM
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 kevalajJAna mahAsAgararUpa che. jyAre AcAryAM, upAdhyAya, sAdhubhagavaMtA adhyavasAya sthAnakarUpI zratanadIo che. zrutajJAna siratA che je mahAsAgaramAMthI nIkaLe che ane mahAsAgaramAM bhaLe che. suMdara suMdara bhAve. adhyavasAyarUpa nadIo che. ' arihaMta siddha pada e nivikalpa dazA, nivikalpa edha che je nirapekSI zuddha svarUpa sahAvasthA che sa`kalpa-vikalpa rahita evI nivikalpa sahajAtma svarUpa na dAvasthA eTale arihaMta ane siddhanI avasthA, e sAdhakanuM sAdhya che, dhyeya che, sAdhyanI avasthA che, sAdhyanu svarUpa che, jyAre AcArya -upAdhyAya-sAdhupada e sAdhyanA lakSya sAdhakanI sAdhakAvasthA che sAdhyanA svarUpane sAdhanAmAM utArI te mujakha javavuM te ja sAdhakanI sAdhanA che. mATe ja jeTaluM nivikalpadazAmAM arthAt svabhAva dazAmAM jIvI zakAya teTalu teTaluM nizcayathI sAdhupaNuM che. bAhya cAritra pAlananA A ja mahatvanA bheda bhiva ane abhiva vacce che. pAMcaparameSThinuM svarUpa e pratyeka jIvanu sva svarUpa che eTale ke sva guNaparyAya che. jyAre paMcaparameDi vyaktie sajAtiya para dravya che. pAMcaparameSThinA zabdArtha e ja jagatamAM satyajIvana che. virodhI padArthanA sa yeAganA nAza karavA athavA padgalathI sarvathA judAM paDavuM' tenuM ja nAma arihuMta' ane pharI pAchA pudgalasaMgI (deharUpI pudgalAvaraNane na dhAraNa karavA) na banavuM tenuM nAma 'siddha' siddha ja sAcA digaMbara che kemake emane dehAMkhara paNa nathI. aMtima siddhane kAryaMsiddha kahevAya. siddha paramAtmAne siddha eTalA mATe kahela che ke tyAM AtyaMtika evI aMtima
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 siddhi che. je thayA pachI kAMI thavApaNuM, karavApaNuM, ke bana- vApaNuM AgaLa rahetuM ja nathI siddhAvasthAmAM jatana jALavaNI sAcavaNI rakSaNa patana vikRti-avanati); ke uthAna[saMskRti -utkarSa--unnati hetA nathI. jatanamAM parAdhInatA che; vikRtimAM-patanamAM malinatA che. ane saMskRti utthAnamAM UNapa--abhAva apUrNatA che. AmAnuM sidhane kazuMya hetuM nathI. arihaMta" ane "siddha pada sAthe ApaNuM svarUpa ekaya che. temaja jAti akya che. jAtithI arihaMta, sidadha ane ApaNe sahu jIva jAtinA-caitanya jAtinA chIe. pudgala jaDa jAtinuM che. tema ApaNe caitanya jAtinA chIe. vaLI svarUpathI ApaNe paramAtma svarUpa chIe. arihaMta ane siddha avasthAne pAmela vyaktinuM paramAtmasvarUpa pragaTa che. jayAre ApaNuM paramAtma svarUpa sattAmAM che paNa vedanamAM nathI. je ApaNe AvaraNa haThAvI, karmanA paDaLe dUra karI pragaTAvavAnuM che. anubhavana vedanAmAM lAvavAnuM che te mATe arihaMta ane siddha padane, namaskAra karIne ApaNe paNa te svarUpe pariNamavAnuM che. taduparAMta thavAnuM che. - paMcaparameSThi bhagavaMtene AnaMda svayaMnA AmAmAM che. teo svarUpa niSThAvaMta che. tethI teone prema samasta vizva upara, jIva-ajIva sacarAcara samagra brahmAMDa upara che. teone prema asIma che. teo jJAnI che ane tethI svarUpane vede che. jyAre ApaNA vedanane AdhAra ajJAnavaza ApaNe para padArthane banAvyo che. padArtha naimittika ApaNe vedana karIe chIe. tethI parapadArthamAMthI vedana maLe che evuM mAnIe chIe ane tema samajIe chIe jethI para padArthane ApaNe sarvarUpa.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 samajIe chIe. pariNAme te para padArtha pUrate ja ApaNA premane sImita sAMkaDo ane rAMkaDe banAvIe chIe. eTale ja AnaMdasvarUpI evAM ApaNe duHkhI thaIe chIe. AnuM kAraNa AtmAnuM arthAt sva svarUpanuM ajJAna che. potAnA AtmAnA sAcA zuddha svarUpathI AtmA abhAna che. tethI bebhAna banI, bephAma banI bhame che. cAre gatimAM phagaLAyA kare che. A ajJAnane kAraNe AtmA doSanuM sevana kare che. tethI pApa baMdhAya che ane pariNAme duHkhI thAya che. bhautika bhoganA sAdhano karatAM bhaktA evA jIvanI kiMmata vadhAre che. jIva karatA sApekSa satyanI kiMmata vadhAre che ane sApa satya karatAM nirapekSa parama satya evAM paramAtma tatvanI kiMmata vadhAre che paramAtma tatvanI enA nAma svarUpamAM ema cAreya svarUpamAM rakSA karatAM bhautika dunyavI sAdhana jIva svayaMno ane sApekSa satyane bhega ApavAnI taiyArI rAkhavI joIe. "parama paMca parameSThimAM, paramezvara bhagavaMta cAra nikSepa, thAI enae name zrI jinabhANa." cAre nikSepaNathI bhagavAnane bhajavAM eTale matijJAnamAM tene vasamRti na thAya ane samRti kAyama banI rahe. e cAra leTa nIce pramANe che. nAma nipAthI nAmasmaraNa, sthApanA nikSepathI darzana maraNa, dravya nikSepAthI paramAtma jIvana, kathAzravaNa ,maraNa ane bhAva nikSepothI kamakSaye (ATha karmanA nAza)thI pragaTa thayela zuddha svarUpa maraNa. paramAtma tatva nirAlaMbana, svAdhIna anaimittika ane nirapekSa evuM pUrNa tatva che. jema se (100)nI saMkhyAmAM
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 navvANu (9)nI saMkhyA samAya paNa 99mAM 100 nahi samAya tema apUrNa tatva pUrNa tatvamAM samAya paNa apUrNa tattvamAM pUrNa tattva nahi samAya. khAdyadazyanI je je sudaratA che tenA upAdAna ane nimitta kAraNamAM jIva bhAva che, je jIva bhAvamAM zreSTha bhAva paMcaparameSThi pAse che, mATe emanA sivAya pradhAna zreSThatA anyamAM nathI. pUrNa svabhAvamAMthI kayA prabhAvA nahi nIkaLe ? 9 ApaNe agAu joyuM te mujaba paMcaparameSThimAM ari hu'ta ane siddha e e vItarAga svarUpa sAdhyapada che. jyAre AcAya, upAdhyAya ane sAdhue traNa vairAgI sAdhakapada che. arihaMta ane siddhane sAghyapada kahyAM paraMtu vAstavika te ubhaya dhyeyapada, lakSyapada che. sUkSma rIte vicArIe tA samaNirudghanaya pramANe zabda pharatAM atha kare te mujama sAdhya ane lakSya zabdamAM bheda che. lakSya arihaMta ane siddha banavAnuM che ane sAdhya vItarAgatAnI prApti che. vItarAgatAnI sAdhanA che ane vItarAgatAnI phaLaprApti rUpa mahita-siddha padanI prApti che. tethIja jJAnavimalasUri zvarajIe gAyu` che ke 'vItarAga' bhAva na AvI jyAM lagI mujane deva; jyAM lage tuma pada kamalanI sevanA rahejo Teva; manamAM Avo re nAtha tuM thayA Aja sanAtha" temAMya arihaMtane navakAramaMtramAM prathama sthAna Apela che. kAraNa ke ariha'ta' e sadehI-sayAgI--sAkAra ane aSTaprAti hAryAM tathA atizayeAnA prabhAvayukta paramAtma svarUpa che. jethI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 karIne arihaMta sAthe vyavahAra zakya che. vaLI prabhAvayukata prabhAvazALI hovAthI saha ke I sahaja ja AkarSAya che. ApaNe sahu dehadhArI chIe. dehadhArIne dehanA mAdhyamathI vyavahAra che. siddha paramAtmA azarIrI-adehI heI, dehanuM mAdhyama nathI. tethI teonI sAthe vyavahAra zakaya nathI eTale arihaMta bhagavaMtanI jema teo vyavahAra upakAra nimitta banI zakatA nathI. mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajIe tethI ja gAyuM sattA zuddha arUpI terI nahi jagake vyavahAra kA kahIe kachu kahyo na jAe tuM prabhu alakha apAra." arihaMta bhagavaMte, arihaMta paramAtmA banyA bAda deha hovAnA kAraNe deha hoya tyAM sudhI dehanA mAdhyamathI nirvANa thatAM sudhInA zeSa AyuSyakALa daramiyAna lekasaMparkamAM hovAthI loke upara dezanA Adi dvArA khUba khUba upakAra kare che. jyAre arihaMta bhagavaMtanuM nirvANa thatAM teo siddha bane che. adehI thAya che. pachI temanI sAthe vyavahAra zakaya nathI. chatAM ya teo siddhapadethI dhruvatAraka banI ApaNane siddha banavAmAM preraNArUpa rahe che. A namaskAra mahAmaMtra saMbaMdhI vaLI eka zAstrIya pATha che ke..... navakAra Ika akhara pAva pheDeI satta ayarAI..." sAta sAgaropama sudhI narkanI azAtA vedanIya vedIne - je karmanirjarA thAya teTalI karmanirjarA navakAramaMtranA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 eka akSaranA uccAra mAtrathI thAya che. te have prazna e Ubhe thAya che ke arihaMta-siddha ane AcAya --upAdhyAyasAdhumAM bheda hAvA chatAM pAMce padyanu phaLa ekasarakhu` kevI rIte hoI zake ? padma bheda je che te avasthA ane vyavasthAnA bhedo che. ahita saMcegI ThaMDI vItarAga paramAtmA che. saha azarIrI ane vItarAga paramAtmA che. jyAre AcAya kAsanadhUrA dhAraka sacca vairAgI sAdhaka che, upAdhyAya paThena pAdana karAvanAra vairAgI sAdhaka che ane sAdhu svaya sAdhanA karanArA, sAdhanA karanAra anyane sahAyaka thanAra temaja sAdhanAnA haza ApanArA vairAgI sAdhaka che. A badhAM vasthA ane vyavasthAnA bheda che. paraMtu phaLaprAptinI dRSTie pAMce padathI sarakhu phaLa maLI zake che. arihata ane siddhanA zarathI ane hAjarI-nizrAmAM ja kevalajJAna thAya ane AcAya-upAdhyAya-sAdhunA zaraNathI ane temanI nizrAmAM kevalajJAna- mekSaprApti na thAya evuM nathI. pAMceya padanA zarathI ane arihaMta, AcAya, upAdhyAya, sAdhunA nizrAmAM athavA te mAtra zaraNathI kevalajJAna, vaikSiprAptinu ke pachI tenI pUrvabhUmikAmAM puNyAnu dhI puNya, samakti devati ane saviratinI prAptinuM phaLa maLI zake che. phaLaprApti aMge pAMce padma sarakhuM phaLa ApavA sama che. A aMge mRgAvatI sAvI ane caMdanabALA sAdhvIjI, Ni kAputra AcArya ane puSpacUlA sAdhvIjI, caMDarudrAcArya ane temanA vinayI ziSya, gautamasvAmIjI ane paMdara tApasanA zAstrIya dRSTAMta ApaNI pAse mejuda che. tethI ja tA gAyuM che ke.... guru rahyAM chadmastha paNa vinaya kare bhagavAna...'
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 have ApaNe "arihanta' zabda viSe theDI vistRta chaNAvaTa karIzuM. arihantapaNuM eTale arirUpI doSa je jIvanA para zatru che. tene haNavAnI-dura karavAnI kriyA, e jIvanI sAdhanA che. jyAre "arihaMtane "dhara" (arahana) tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. mahAdeva vItarAga tetramAM kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya bhagavate 'va' zabdanI vistRta samaja tenA cAra akSara "" " "zuM" ane "ra upara eka eka kalAkanI racanA karIne ApI che. arahanuM zabdanA prathama "" akSara upara nIce pramANene zleka che. 'akAra Adi dharmasya Adi mokSa pradezakaH / svarupe paramam zAnam akArastena ucyate // ' "ane lakSya artha akSara, "akSara eTale ke jene "kSara arthAt vinAza nathI te "avinAzI" athavA te akSara eTale zrutajJAnanuM mULa. bhagavAne Apela dvAdazAMgInuM mULa zuM? svara ane vyaMjanarUpa varNa e dvAdazAMgInuM mULa che eTale ke....... akSarane samUha zabda bane che. kartA ane kriyApada pUrvaka zabdanA samUhathI sUtra bane che. sUtrane samUha adhyayana bane che. adhyayanane samUha Agama bane che, ane Agamane samUha te dvAdazAMgI. Ama dvAdazAMgInuM mULa akSara che.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema kevalajJAnI svayaM akSara che tema kevalajJAnInA vadana-kamalamAMthI maLela dvAdazAMgI pramANu zrutajJAnanuM mULa svara ane vyaMjana rUpa je varNa che tene paNa akSara kahevAya che. eTale ke akSara evAM kevalajJAnanAM mULa rUpa paNa akSara ane akSaranuM phaLa paNa akSara evuM kevalajJAna. - jema kevalajJAna nirvikalpaka che tema keI paNa svara ane vyaMjana rUpa eka varNAkSaranA ciMtavana ke ucArathI koIpaNa vikalpa siddha thatuM nathI. ethI karI akSara mAtranA uccArathI padArtha saMbaMdhI koI paNa bhAva thaI zakatA na hovAthI mAtra uparanuM ciMtavana nirvikalpakatA che. Ama " e Adi che, mULa che. kevalajJAnanuM bIja che mATe "kevalajJAna" che.. bIje bleka " ' akSara upara nIce pramANe che. rupi dravyam svarupam yA draSTavA jJAnena cakSuSA / daSTa lokam yA rakArastena ucyate // "ane lakSya artha rUpIthI rUpInuM ane arUpIthI rUpI ne arUpI ubhayanuM darzana che athavA te lokAloka jenA kevala dazana" che. trIjA kalekamAM "akSara uparanI samajutI A pramANe ApI che. hatA rAgAzcadeSAzca hatA : mAha pariSahAH / hatAnI yena karmANi hakArastena ucyate // 14
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 da" ne lakSya artha rAgadveSAdi doSarUpI zatrune haNavAnI kiyA je cAritra che. athavA te abrahmabhAva, saMsArabhAva, tabhAva kADhI nAkhavAthI pragaTa thayela cAritra che. chevaTano ethe akSara upara leka nIce mujaba che. saMtoSeNAmi saMpUrNo pratihAryASTakena ca / jJAtvA puNyam ca pApam ce nakArastena ucyate // na, ne lakSya atha niSedha che parane niSedha ane svane anurodha. eTale ke IcchAnidhi arthAta talapa (IcchA talasATa) upara tapa kiyA dvArA vijaya ane aMte pUrNa kAma tRptadazA je tapa che. saMsAramAM rAgI AtmAne kAmI kahevAya che je bAdhaka bhAva che. vairAgI AtmAne niSkAma kahevAya che je sAdhakabhAva che ane vItarAgIne pUrNa kAma kahevAya che je siddhi che. nakArAtmakavRtti je zubhAzubha puNya pApanA ulyane asadu (nAzavaMta) gaNavArUpa vRtti che te tapa che ane temAMthI uddabhavatI tRpti che te niritibhAva che. je nirvikalpa bhAva che. eTale ke pitAnA AtmAnA pradezathI abheda evAM cAra aghAtI karma, audArika zarIra ane bAkInA kSetrabhedathI sarva bAhya padArthonA ekasarakhA jJAtA draSTA che. arthAta temAM keIrAga-dveSa, hetu, ke prajana che nahi te temane pUrNa jJAtAdraSTA bhAva che. A pramANe "mana" zabdanuM adbhuta Ayojana rahasya kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya bhagavaMte mahAdeva
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 vItarAga stotra dvArA samajAvyuM che ke "rAra idamAM "jJAna", "darzana', "cAritra" ane "tapa" saMkalita thayela che ke je pAchA AtmAnA svarUpaguNa che. arihaMta arthAt arahana Taukaya pUjya hevAthI "a" tarIke paNa oLakhAya che. saMskRta bhASAmAM "araha dhAtune artha pUjavAne cagya che. A "aha" zabdanuM Ayojana paNa khUba suMdara ane rahasyamaya che. "aha" zabdamAM "rAma (AtmA) zabdane samAveza thaI javA uparAMta vadhArAmAM "huM" akSara joDAyela che je mahApramANa Aspirate che je hRdayamAMthI uThe che (uccArAya che) vaLI te svara ane vyaMjanane sattAdhIza che. uparAMta "a" jema bArAkhaDI varNamALAne AdyAkSara che tema "ha e aMtyAkSara che. Ama AdyAtAbhyAm nyAye Adi ane aMte AvI gayA hoya eTale sarva madhyanA akSare emAM samanvita thaI gayA che ema kahevAya eTale ja RSimaMDala-tetrane loka che ke... AghaMtAkSara saMlapa-makSaraM vyApya thatusthitama ; agni javAlAsamaM nAda, biMdu rekhA samanvitama eTaluM ja nahi paNa "ra" jema vAyutattva che. "a" jema jalatatva che, "" jema pRthvItatva che, tema "ha" e gAkAzatattva che ane "" e agni tatva che. a" ane "ha"nI vacce "ra" akSara je agni tva che tene goThavavAthI "a" ane "ha" akSaranA mAthe ma" caDhI je "aha" zabda banyA che te "aha"ne bhasmI. Id (bALI nAkhavAnA) karavAnA sUcanarUpa che. AvI hAyamaya "ahaM" zabdanI paNa zabda vyutpatti che.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 jagatamAM koI na haNAtu. heAya te te arjuna che arham sattattva che. asat tattva hAya te ja haNAya t tattva kayAreya haNAtuM nathI ahamanA Azaro lenAre arthAt sattattvane AdhAra lenAre! haNAtA nathI. janma-maraN jIvana haNe che. janma-maraNanA aMta arthAt bhavata karanArA paramAtmA che je ama che. prathama pApavRttithI aTakI pApapravRtithI viramavAnuM che jenA a Mte pApaprakRtinA nAza karavAne che. pAMca mahAvratanA 'gIkArathI pApavRtti ane pApapravRtti nA nAzanI zarUAta thAya che. paraMtu pApaprakRti-ghAtikama nA nAza te nivikalpa upayeAgamAM rahevAthI thAya mATe ja ' savvapAvapaNAsaNA' ema navakArama MtramAM kahela che, vaLI pApathI mukta thavAmAM mukti che. pApabaMdha e adhama che, tethI ja aDhAre prakAranAM pApathI pApasthAnakothI viramavAnuM che. puNyakha dhathI thatAM puNyadayamAM sukhanI icchA, sukhanI lAlasA, Asakti ane me!hu heAya che. mATe ja puNya' nuM lakSya rAkhavAnu nathI. duHkhanA meha keIne nathI. mATe ja khATA sukhane (parAdhIna sukha) meAhu cheADI nirmohI thavu te dhama che puNyanA baMdha ane puNyanA udayane upayega pApanAza mATe karavAnA che ane nahi ke navA pApa dha mATe pApanAzathI mekSa che. mAtra puNyaprAptithI meAkSa nathI, hA! puNyaprAptithI darda, daridratA ane naka" tIya"ca gati TaLe che teTalA pUratI puNyanI AvazyakatA pApanAza ane muktiprAptinA lakSya jarUrI kharI. jIva pApakha dhathI aTake
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 eTale puNyanA Agamanane savAla ja rahetuM nathI. zubha bhAvathI baMdhAtuM puNya te samaye amRtarUpa che ane dazyarUpe udayamAM Ave tyAre jIva tene ke upayoga kare che te pramANe te viSa ke amRta bane che. AthI ja cUlikAmAM basavapAvapaNueNe kahyuM paNa puNyano keI saMketa na karyo. arihanta zabdane lakSyArtha che "abhedajJAna" eTale ke AtmAnA zAyika svarUpanI prApti. jyAre zabdArtha che bhedajJAna arthAt AtmA ane deha be bhinna che te kSIranIra rUpa thaI gayA che ene judA pADavAnuM jJAnane bhedajJAna. arihanta zabdane nizcaya artha e che ke jeNe rAga DhaSa rUpI aMtaraMga zatrune haNyA che te arihanta! jyAre ene vyAvahArika artha e che ke jeNe ghAtikarmone nAza karyo che te arihanta che tema "ari" eTale dravyAnuga ane "hunta" eTale caraNakaraNanuga paNa kahI zakAya. arihanta zabdanI vicAraNA bAda have navakAramaMtranI yulikAmAnA "sava pAvappaNuNene sAtamA pada viSe vicArIzuM. cAra ghAtikamanI badhI prakRti pApaprakRtirUpa che jyAre cAra aghAtikarmamAM puNya-pApa ubhaya prakRti che. pApavRtti ane pApapravRtti aTake eTale pApaprakRti nahi baMdhAya. ghAtikarma pAmavRtti ane pApapravRttithI baMdhAya che. svarUpanI apekSAe cAre ghAtikarma AtmAne paramAtmA banavA detA nathI tethI ja tene pApaprakRti kahela che. ahIM eka prazna e udabhave che ke nidrA e ghAtikarmamAMnA darzanAvaraNIya karmane
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 eka bheda che te nidrA te jIvane Avazyaka che, kema ke nidrA vinA jIva jIvI zakatuM nathI. nidrAnAzanA regI ApaghAta karI jIvanane aMta ANavA sudhI jAya che. te ene pApaprakRtti kema kahevAya? ene javAba e che ke nidrA e jaDavat dazA che, ane pramAdarUpa hovAthI kadI ya nidrAvasthAmAM kevalajJAna thatuM nathI arthAt paramAtmA banI zakAtuM nathI mATe tene pApaprakRti kahela che. "maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala' sarva maMgalamAM prathama maMgala eTale ke utkRSTa maMgala namaskAra mahAmaMtramAMne paMca parameSThi padone karavAmAM Avate namaskAra che. ahIM have prazna e uddabhave che ke AnaMda athavA sukha ne saMketa kema na karyo? pApane gALe te maMgala e "maMgala zabdane artha che. vyAkaraNazAstranI paddhatie "maMgala" zabdanA evAM ghaNAM artha thAya che. jyAM AnaMda yA sukha hoya tyAM maMgala hoya paNa kharuM ane na paNa hoya. paraMtu jyAM maMgala hoya tyAM AnaMda ane sukha niyama hoya ja. maMgala thAo ! e AzIrvacana kalyANa ane hitane sUcave che. hita ane sukha e bemAM moTe bheda che. hita ane kalyANa nitya tatva che. jyAre hita ane kalyANa nirapekSa sukha anitya che. mATe ja namaskAra mahAmaMtranI culikAmAM sarva pApane praNuza thAo !" ane "savanuM ma gala thAo !" evI je racanA che te jIvane paramArtha tatvanI mahA-mUlyavAna bakSisarUpa che.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 A rIte namaskAra mahAmaMtramAM ekeka zabdanI racanA ane cAjanA vismayakAraka, ane adbhuta alaukika arthAta lekettara che. agAu jeI gayAM te mujaba "ha" e mahAprANa che je hRdayamAMthI uccArAya che tema maMtrAlara vhI" (athavA hI) hRdayamAM zraddhA ane lAgaNI zuddha kare che-mAyA bIja che jyAre OM buddhi zuddha kare che je mastikamAMthI uccArAyA che ane te maMtrAkSara praNavabIja che. vaLI A DemAM paMcaparameSThine samanvaya thayela che je nIce pramANe che. saMskRta bhASAnA akSara saMdhinA niyama mujaba arahaMtane "a" ane azarIrI ke siddha bhagavaMtanuM mukhya vizeSaNa che tene "a" maLI a + a = A thAya che. emAM AcArya zabdane pahelo akSara "A bhaLavAthI A+A= A emAM upAdhyAya zabdane pahele akSara "u" maLavAthI A u= thAya che. ane munine pahele akSara "ma" joDAvAthI eksa=ema zabda bane che. have prazna e thAya ke pAMcamAM sAdhu padanA sAdhu zabdane "mA" akSara na letAM muni zabdane "ma" akSara kema levAmAM Avyo? tenuM kAraNa e che ke pAMca samiti ane traNa guptirUpI aSTapravacana mAtAnI ArAdhanAnuM aMtimaphaLa je koI hoya te te mananuM mauna che. ane mauna e abela tattva che. eTale AtmA maunathI paNa para che tethI "muni" zabda lakSya arthathI bahu mahatvane hAI sAdhunA sthAne atre praya che ane sAdhune muni tarIke paNa oLakhavAmAM Ave ja che.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 lipibhede ema be prakAre lakhAya che "cha" A "cha" nuM bIjuM rahasya e che ke sacarAcara vizva-brahmAMDa asIma geLA kAra che ane tenuM mULa eka biMdurUpa AkAzapradeza paNa je avibhAjya che te goLAkAre che. Ama aMtyasImAMta ane asIma ubhaya geLAkAre rUpanuM cha lipimAM Alekhana thayela che. | svarUpamaMtrathI svarUpapade pahoMcela paramAtmAne namaskAra thAya che je namaskAranA traNa bheda che. (1) kAyayegathI caraNa, ghUMTaNa, hasta, nAsikA ane mastaka ema pAMca aMga dharatI sarasA aDADI thato paMcAga praNAma-nAmarakAra. (2) vacanegathI paramAtma bhagavaMtanI stuti karavA dvArA thatA namaskAra. (3) ane ma gathI paramAtmAnA zuddha svarUpanA jJAna dhyAnamAM lIna thavA dvArA ati sUkSmatAe zUnya banavA dvArA thato praNidhAnarUpa sarvotkRSTa namaskAra ke je namaskAra viSe ja kahevAyuM che. Ika vi. namukkAro jinavara va sahasa vaddhamANasa saMsAra sAgarA tAI nara vA nArI vAM. paMcaparameSThinA bhAvapadane traNe rogathI namaskAra karavA dvArA sarva pApane praNAza eTale ke mULathI nAza arthAta kSaya thAya che. tethI ja "sa pAvapaNAsa" kahela che. nama skAra karavA dvArA sarva pApanA DuMgarane oLaMgavAnA che. khatama karavAnA che. paMcaparameSThinI ArAdhanA eTale
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 puNyanA khaDakavA DuMgare ema nathI samajavAnuM, paraMtu paMcaparameSThine namasakAra eTale pApanA DuMgarane nAza. namarakAra eTale ke namana ane namana eTale namavuM arthAt UlaTavuM. manane UlaTAvavuM eTale nama tema manane ulaTAvavuM eTale ke manane amana karavuM. Ama namavuM eTale pariNamavuM-tarUpa thavuM. arthAt amana thavuM. amana thavuM eTale IcchA rahita thavuM-nirihiM thavuM. vyAkaraNazAstranA niyama pramANe "mana" zabdano artha vicAravuM "To Think eTale ke buddhi tattva che. te ja pramANe mananI caMcaLatAnA arthamAM mana e vikalpa ane IchAnuM paTaluM che, Ama namarakAra eTale ke namana e amana-IcchArahita-nirihi- pUrNakAma banI paramAtma svarUpanuM prAgaTaya karavAnI kriyA che ethI ja te zrImadjIe gAyuM che ke.... zubha bhAva vaDe mana zuddha kare, navakAra mahApadane samare, nahi e samAna sumaMtra kaho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lahe. zAstrIya paripATIthI paMcaparameSThimAM arihaMta bhagavaMta e che ke jeo aSTa pratihAryo ane cAra atizaya maLI bAra guNethI yukta che. jyAre ATha karmonA kSayathI pragaTelA ATha guNothI yukta che te siddha bhagavaMta chatrIsa guNa dharAve che te AcArya che, pacIsa guNane je dhAraNa kare che te upAdhyAya che ane sattAvIsa guNethI je guNavAna che te sAdhu che. badhAM maLIne 12+8+36+25+27=108 guNa thatAM hovAthI navakAramaMtra gaNavAnI mALA jene navakAravALI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 kahevAya che te mALAnA kula maNakA athavA pArA eka ATha che. navakAranA pada nava che ane paMca parameSThine guNene saravALe 108 che tenaya aMkAne saravALe nava che ke je navane AMka akhaMDa ane abhaMga gaNAya che. e eka gaNita camatkAra che ke navanA AMkane game te aMkathI guNIe te guNAkAranI rakamane AMkano saravALe nava ja Avaze vaLI navanA koThA palAkhA viSe vicArIzuM te ya jaNAze ke nava ekuM navamAM navathI zarU thaI AMkaDe kamabaddha Utarate dAye nave nevuMmAM 90nA zUnya sudhI pahoMce che. tema kAI paNa game teTalA AMkaDAnI rakamanA aMkanA saravALAne te mULa rakamamAMthI bAda karatA AvatI rakamanA aMkone saravALe haMmeza nava Avaze. jema 332 traNa AMkaDAno saravALe ATha 332mAMthI ATha jAya eTale 324 e traNane saravALe nava raheze. pAMca astikAyarUpa vizvanuM mULa eka pradezatva je avibhAjya che te geLAkAra zUnya rUpa che ane teno vistAra paNa asIma evuM AkAza dravya goLAkAra rUpa che. zUnya e mULa (bIja) che ane zUnya e phaLa che. ahIM zUnya eTale zunya. arthAt paramAtma tattva. mULamAM sattA. gata ApaNAmAM ja rahelAM ApaNA paramAtmatatvanuM ApaNe prAgaTIkaraNa karavAnuM che skUlamAMthI sUkSmamAM thaI zUnyamAM javAnuM che ahIM zUnya eTale padArtha-dravyane abhAva nahi paraMtu paraspara viruddha padArthanI asarane abhAva keIne bAdhA pahoMcADe nahi ane keIthI bAdhA pAme nahi tevI avyA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 Adha avasthA te zunyAvasthA. e avasthAnA sa'keta uparA kta gaNita camatkAramAM che. eTaluM ja nahi paNa gaNitamAM zUnyanI avasthA evI ja che. zUnyane koI rakamamA umerA ke koI rakamamAMthI khAdya karA yA te kAI rakama vaDe tene guNA ke bhAgeA te te rakama akakha dha raheze keAI asara te rakamane thaze nahi tema zUnya paNa zUnya ja raheze. Ama gaNita camatkAra paNa adhyAtma tarapha dorI jAya che, uparAMta arihaMta bhagavaMtanA raMga zveta che, siddha bhaga vaMtanA raMga rakta (lAla) che, AcAya bhagavaMtanA raMga pItta (pILA) che, upAdhyAya bhagavaMtanA raMga hirata (lIleA) che, ane sAdhu bhagavatanA raMga zyAma (kALe!) che. paca parameSThinA pAMca raMgAnI je kalpanA karI che, te keTalI yathAceAgya che, tene vicAra karIe.... paMcaparameSThi jema japanA viSaya che tema paramAthI dhyAnanA viSaya che. dhyAna sAdhanAnA aneka kameM ane bhede che. temAM ApaNA zarIranI racanAmAM mukhya je tALavu che ke je jyAre bALaka janme che tyAre hADakAneA bhAga pUrAyele hAtA nathI ane te keAmaLa hAya che e ja sahastradala kama lanu kendra che ke jemAM paramAtmapadanI sthApanA che. tyAMthI nIce UtaratAM cha cakramAMnuM Ta u' cakra ke jene 'AjJAcakra' kahevAmAM Ave che. tenu sthAna e neNu vacce rahela bhrakuTi che te gurunu sthAna che ane gurupadane sAdhIe te ja temanA dvArA paramAmadevanuM milana thAya che eTale sukhAsane besIne cittane sthira karIne, cakSu baMdha karIne te bhrakuTi sthAnamAM IcchA ane vicArane sthagita karI daIne tyAM zuM adha AMkhe
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 dekhAya che te dRSTA nI joyAM karavuM dhyAna karavuM te aneka prakAranA dhyAnanA bhedAmAM mahatvanA UcA bheda che. kAraNa ke paramAtma tatva pUrNa jJAtA ane dRSTA che. mATe sAdhake paNa kartA-bhokatA maTIne eTale ke IcchA ane vicArane cheDIne dRzyathI judAM paDavA mATe dRzyane jotAM zIkhavu* joIe. paraMtu IcchA ane vicArathI dRzya sAthe bhaLavuM na joIe.A rIte AjJAcakramAM mAnasika trATaka karI dhyAna karavAnuM zarU karIzu eTale pahelAM kALu dhama dekhAze ne e pramANe satata darzana karavAthI te kRSNavaN mAM tUTaphUTa thaze ane kramika vikAsapramANe nIlavarNa jevuM dekhAze. AgaLa te darzanane dRDha karatAM karatAM varSAMtara thayAM ja karaze ane pariNAme parama ujjavala parama tejasvI zveta varNa dekhAze. AvA A sAdhanAna pratyeAga che, have kayA sAdhake pUrva bhavamAM kevI sAdhanA karI hAya ane kayAM sudhI pahoMcyA heya te kahevuM azakaya che. tethI tenuM sAdhanA jyAM aghUrI rahI hoya tyAMthI zarU thAya eTale game te vaNa dekhAya. vaLI sAdhanAmAM jo caDha--Utara thAya te te pramANe paNa varSAMtara thAya paraMtu A vadananA sAra e che ke sAdhake e nirNaya karavA ke jyAre je vadhu dekhAya tyAre te para'tu ajapAjAparUpe dhyAna thaI rahyu che. e rIte satata abhyAsa karI sAdhake AgaLa vadhavu ane anubhave karave A hakIkatanI vAta karavAthI kAMI na vaLe paNa prayAga karavAthI maLe, 4 ahI prazna e udabhave ke siddha paramAtmA azarIrI hevAthI poMcaparameSThinAva mAM, temanA bIjI apekSAe je 31 guNA vaLyA che emAM avarNa; agadha, arasa Adi guNA rahela che, tA siddha bhagavaMtamAM lAla varNa kema
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 ApAya? sAdhakane upara jaNAvela prayoganI apekSAe varNana karavAmAM Avela che, jema sUryodaya veLAe jene uSA kahevAmAM Ave che te vakhate sUryane varNa rakta hoya che je pachI zveta bane che te pramANe sAdhakane dhyAnanI praki- yAmAM varNana thAya che. jevI rIte paMcaparameSThinA pAMca varSe che tevI ja rIte vIse tIrthakara bhagavaMte paNa paMca varNamAM vaheMcAyelAM che. doya rAtA jinavara ati bhalA, doya ghoLA jinavara guNanIlA, doya nIlA, doya zAmaLa kahyAM, seLe jina kaMcana varNa lahyAM. sAdhu sAdhanAnI prAthamika bhUmikAmAM hovAthI emane raMga kALe sUcavyuM che. vaLI dayAnanI prakriyAmAM paNa sAdhakane zarUAtamAM prathama kALuM dhaba dekhAya che tyArabAda sAdha. nAmAM vikAsa thayA che tene nirdezarUpa upAdhyAyane raMga lIle kahyo che. je zuddhikaraNa sUcave che ane e ja pramANe dhyAnamAM paNa kALA raMga bAda jAMbaLI, nIla, lIle raMga dekhAya che. tethI AgaLa sAdhanAmAM vikAsanI upalI bhUmi kAmAM karmamalane bhasmIbhUta karavAnA sAmarthyarUpa je teja pragaTa thayuM che enA saMketa rUpe AcAryane raMga pILe. batADo che je pramANe dayAnamAM paNa bane che e ja paLe raMga pachI lAlacoLa 2kta varNa thaI aMte zveta raMgamAM pariName che. kelaso paNa pahelAM kALA hoya che jene agnithI
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 saLagAvatA emAM prathama lIlI pILI jhAMya UThe che ane zveta rAkha bane che. tevI ja rIte gADha timiramAMthI paho phATe che je uSA TANe rakta, pItta raMga dhAraNa kare che ane pUrNa sUryodaya thayAM bAda zvetavaNI prakAzarUpe pariName che. aneka maMge aneka bhinna bhinna prakAranA hoya che. jevI jenI vAMchanA, e maMtronA be mukhya bheda che. keTalAMka kura kara maMtranA ArAdhya deva de je adhiSThAyaka deva kahevAya che te paNa kura hoya che jyAre saumyamaMtranA adhiSThAtA deva saumya hoya che. kura maMtranI sAthe dAna ke tapane keI saMbaMdha hota nathI, jyAre saumya maMtranA jApa sAthe je dAna ane tapa bhaLe che te te maMtrane baLa bhaLe che jethI te zIdhra phaLe che. ane phaLa paNa zreSTha hoya che. namaskAra mahAmaMtra e saumya prakArane maMtra che. jene jApa zIdha ane zreSTha phaLa prApti aMge dAna ane tapa sahita karavA egya che, kAraNa ke bIjA maMtranA adhiSThAyaka devenI avasthA tapa, tyAga ane dAna svarUpa nathI hatI jyAre paMca parameSThinAM pAMca pado svayaM tapa, tyAga, dAnAdi aneka guNanI parAkASThArUpa che. mATe ja AnAthI caDhiyAte mahAna maMtra ke hoI zake? vaLI anya maMtranI ArAdhanAmAM dhyeya, dhyAna, dhyAtA traNe bhinna hoya che. ane kadI abheda thatAM nathI. kAraNa ke dayAna karanAra yAtAnI je dazA hoya che te je rahe che, ane enI mArga dvArA prApta thayela vAMchitA padArtha kAyama raheto nathI, tene yAcakapaNuM paNa TaLatuM nathI. eTaluM ja nahi paNa ApanAra adhiSThAyaka deva devInI avasthA sthiti paNa sAdi sAnta hoya che.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 jyAre paMca prameSThi maMtranA paDho avinAzI che ane cAtAne avinAzI banAvI dhyAnathI para karI abheda thAya che sAdhanAkALe traNe bhinna heAvA chatAM sAdhya prApti thaye traNe abheda thAya che. udAharaNa tarIke koi devadevInA maMtrInI ArAdhanA sAdhanA karanAra jo svaya. te deva ke devInA padyanI vAMchanA rAkhe teA kAMi evu' na ane ke te deva-devI padacyuta thaI emanI gAdI emanu pada sAdhakane ApI de UlaTA tevI mAgaNI karanAra upara te kopAyamAna thAya. jyAre arihaMta ane siddha padanA ArAdhaka arihaMta ane siddha padanI mAMgaNI karI zake ane te pada sAdhakane prApta paNa thAya. navapadajInI eLImAM pratyeka padanA duhAmAM Aja prakAranI mAMga Ave che. arihaMta padya dhyAtA thA, 41ha guNu pajAya re, bheda cheda karI AtamA, arihaMta rUpI thAya re. vIra jinezvara upadize, sAMbhaLajo citta lAI re; Atama dhyAne AtamA, Rddhi maLe vi Ai re. rUpAtIta stIbhAva je, kevala daMsaLunANI re; te dhyAtA nija AtamA, hAve siddha guNakhANI re vIra0 yAtA AcAraja bhalA, mahAmaMtra zubha dhyAnI 2; paMca prasthAne AtamA. AcAraja haiAya prANI re-vI20 tapa sAye rata sadA, upAdhyAya te AtamA, dvAdaza aMganA dhyAtA re, jagama dhava jagabhrAtA re.-vIra0
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 apramatta je nita rahe navi harakhe navi zoce re sAdhu sudhA te AtamAM, zuM muMDe zuM leze re. -vIra zama saMvegAdika guNa, kSaya upazama tasa thAya re, darzana tehI ja AtamA, zuM hAya nAma dharAve re -vIra jJAnAvaraNIya je karma che, kSaya upazama tasa thAya re. te huMe ehI ja AtamA, jJAne adhatA jAya re-vAra jANa cAritra te AtamA, nija svabhAvamAM ramatuM re, lezyA zuddha ala karyo, havane navI bhamato revara IcchAdhe saMvarI, pariNati samatA ge re, tapa te ehI ja AtamA, vaheM nija guNa bhege re,vIra Ama chatAMya samakiti deva devInuM mahAgya che jene mATe caudapUrvamAMnA eka pUrvamAM nIce pramANenI gAthA che. "mama maMgala marihaMtA, siddhA sAhU sumaM ca dhamma a, samma-diThI-devA di tuM samAhiM ca behi ca." A gAthA ema sUcave che ke jIvane samAdhi ane bodhinI prApti mATe arihaMta, siddha AcArya upAdhyAya sAdhu ane zratadharma jeTalAM sahAyaka che teTalAM ja samakti daSTi deva devIo sahAyaka che. e samakti daSTi devenuM vizvamAM zuM sthAna che te hakIkta eTalA mATe mahatvanI che ke A vizvamAM sarva javemAM sarvazreSTha evAM tIrthakara paramAtmA tIrthaMkara nAmakarmane bhagavaTe. pradhAnapaNe deva naimittika kare che. A rIte zAsanarakSA ane zAsana prabhAvinA mATe devenuM sthAna paNa eTaluM ja mahatvanuM che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 jema ApaNI ladhutA namratA mATe dAsAnudAsapaNuM svIkArIe chIe tema devA paNa dAsAnudAsapaNuM svIkAre che ane namaskAra ma MtranA ArAdhakanI yathAyeAgya avasare dRSTa ane adRSTarUpe sahAyatA kare che. deveAnA jIvavamAM temanI sAdhanAmAM A e vikAsa vibhAga che kAraNa ke temanA nikAcita puNyanA uMdayamAM ane bhAga sukhamAM ApaNI jema viratidhama nu tee pAlana karI zakatA nathI tethI ja te samaro maMtra bhale navakAra e che caudapUva nA sAra.... devA samare dAnava samaye samare rAjA 2.......... eTalu ja nahi, paNa 150 gAthAnA stavanamAM mahA maheApAdhyAya caze vijayajI mahArAjAe paNa samaktidraSTi devAnu` mahAtmya varNavyuM che ke....... samakti daSTi sura taNI AzAtanA karaze jeha lAla re, edhi dula bhate thaze thANIge bhakhkhu eDa lAla re....' namaskAra mahAmaMtramAM nAmasmaraNa che, arihaMta ane siddha e jIva mAtranA svarUpanAma che e svarUpanAmanu smaraNanamaskAra mahAmaMtranA jApa karavAthI thAya che te nAmasmaranI mahattA mahAmahApAdhyAya yaze| vijayajI mahArAjAe A rIte batADI che. 15 nako maMtra, viyaMtra nava tatra mATe jisceA nAma tAharA samAmRta leTe prabhu nAma muja tuja akSaya nidhAna, dharuM citta saMsAra tAraka pradhAna
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 A paMktinuM parama rahasya zuM che? manuSya enimAM janmele jIva cAhe te jAti, jJAti ke kSetrane hoya paraMtu te vizvanA keIpaNa padArthano artha ke bhAvanI janmatAnI sAthe jANa ke samaja nathI paraMtu bIjAnA zabdoccAra vaDe sAMbhaLIne pahelAM te te uccArAyela zabdane ja pakaDe che- grahaNa kare che. tyArabAda avasthAnI paripakavatAe dhAraNAmAM rAkhela te zabdanA artha ane bhAvane pAme che te pramANe ApaNe paNa ApaNA svarUpamaMtrI rUpa A pAMca padonAM nAmanI khUba raTaNapUrvaka japa kiyA karavI joIe jethI ApaNe tenA artha ane bhAvane pAmI zakIe. Ama paMcaparameSThinA zabdoccAra rUpa nAma svarUpa ane tenA japanuM keTaluM mahattva che te jIvananA anubhavathI saha keI sahaja ja samajI zake che. AthI ja cAra nikSepamAM nAma nipAne prathama kramAMka sthAna ApyuM che. vizvamAM game te dharmamAM game te bhASAmAM game teTalA maMtra hoya paraMtu badhAMya maMtranuM mULa A pAMca zabdo hovAthI A pAMca padonuM smaraNa karIne je bIja maMtranI sAdhanA kare te ja te maMtrane baLa maLe ane tenuM phaLa maLe kAraNa ke tenA paMcaparameSThi zabda rUpa maMtra svarUpa che jyAre bIjA badhAM maMtro tenAM aMzarUpa-dezarUpa che. jema jJAna savarUpa kahevAya ane kriyA dezarUpa kahevAya evuM A maMtranuM che. jJAna paramArthathI avinAzI che, jyAre kiyA vinAzI che. avinAzI svaMyabhU hAya jyAre vinAzI e avinAzIne AdhAra laIne ja utpanna thAya ane vyaya thAya tyAre temAM ja laya pAme.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 paMcaparameSThi maMtranI stuti nIcenA kalekathI karavAmAM Ave che. ane bhagavata Indra mahitA siddhakya siddhi sthitA AcAryA jinazAsanenti katAH pUjyA upAdhyAyakAH zrI siddhAMta supAThakA munivara: ratnatrayA ArAdhanA pate parameSThinaH pratidina kUvaMtu ve maMgalama A lokamAM arihaMta bhagavaMte Indrone pUjya che ema Indra mahitA" zabdothI kahevAyuM che. te pachI prazna thAya ke narendra-naradeva evAM cakavatI-vAsudeva-prativAsudeva mahitA ema kema na kahevAyuM? enuM kAraNa e che ke..... tIrthakarane bAda karatAM savAdhika puNyanA svAmi Indra jevA Indra je arihaMta bhagavaMtanI pUjA abhiSeka vRSabhanuM rUpa laIne ya karatAM hoya te pachI bIjA enAthI UtaratAM puNyazALIo tema kare emAM navAI zI? AkhuM vizva dravya bhAvAtmaka che. dravya eTale pAMca astikAya ane bhAva eTale dravya guNa ane paryAya, anAdikALathI jIva mAtra pitAnA svayaMbhUSaNathI sva astitvathI va sattAthI vyakti rUpe pite pitAne prApta che. paraMtu sva zuddha guNayaparyAyathI aprApta che. eTale jainadarzanamAM pahelAM jIvana zuddha guNaparyAyanuM lakSa karIne namaskAra mahAmaMtra sAmAnya pada rUpe sthApita karela che AvAM zuddha guNapayayane je prApta kare te vyakti pragaTa paramAtma svarUpa
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 vyakti che. eTale have evI vyaktinA saMzodhanane prazna upasthita thaye. e praznano javAba legassa-caturvizatistava -nAstava sUtra che jemAM vartamAna cepisinA eviseya tIrthakara bhagavaMtanAM nAma nirdeza che tethI logassa sUtramAM zuddha dravya guNa ane paryAya traNe ya ne samAveza thAya che. mATe ja kAusagnamAM legassano kAusagna e mukhya dhyAna sAdhanA che jyAre namaskAra mahAmaMtra e mukhyatve japa sAdhanA che. prAyaH pratyeka maMtrane yaMtra hoya che te pramANe namaskAra mahAmaMtranuM yaMtra che je siddhacakayaMtra yA navapadajI yaMtra tarIke prasiddha che, jenuM pUjana, namana, vaMdana ane ArAdhanA thAya che. e yaMtra kamalAkAre hoya che. kamalanA madhya bhAga kendramAM arihaMta bhagavaMta birAjamAna karavAmAM Ave che. ane tenI AsapAsa AThe dizAmAM kamaLanI ATha pAMkhaDImAM siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, caritra ane tapanI sthApanA anukrame uttara, pUrva, dakSiNa, pazcima, IzAna, naiRtya, agni ane vAyavya dizAmAM karavAmAM Ave che. A yaMtramAM ranavayI ane tavatrayI samAviSTha che. darzana, jJAna ane cAritra e ratnatrayI che. jyAre arihaMtane siddha e deva AcArya, upAdhyAya, sAdhu e guru ane darzana. jJAna, cAritrane tapa dharma che ema deva-guru ane dharma tatvatrayI che. vaLI AmAM pAMca guNI athavA dhamI che. je pAMca arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu che. ahIM arihaMta ane siddha paramAtmAne "vaSNu
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 sahAo dhamee arthamAM dhamI kahela che jyAre bAkInA cAra dazana, jJAna caritra ane tapa e guNa che athavA dharma che. eTaluM ja nahi paNa emAM arihaMta ane siddha paramAtmA sAdhya svarUpa che. jyAre AcAryo, upAdhyAya ne sAdhu sAdhaka svarUpa che. tathA darzana, jJAna, cAritra ne tapa e cAra svarUpa guNa che. e cAra jIvana zuddha svarUpaguNa che te aMza rUpe athavA lakSaNacihnarUpe jIvamAtramAM zraddhA (vizvAsa), buddhi (jJAna), zrama (vartana) ane talapa (IcchA(5) rUpe astitva dharAve che je svamAM sattAgata aMzarUpe paNa hoya te ja pUrNa svarUpe azuddhi, AvaraNa haDI jatAM pragaTe arthAt prakAzamAM Ave. para, kayAre ya sva thAya nahi. sattAmAM rahela A zraddhA buddhi, zrama (vartAna) ane IcchAne sudhAravAnA che, asadu thayela che. vinAzI (sAdi sAnta) banela che. tene sadu avinAzI banAvavAnA che. sad IrachA rAkhI buddhivAparI sad vartana AcarI sat evA avinAzI paramAtmAmAM zraddhA-vizvAsa rAkhI temanA Adara, bahumAna, sanmAna, vaMdana, pUjana karavA saha svayaM paramAtmA banavAnuM che ane AtmAne cAra zuddha svarUpa guNa darzana (kevaladarzana), jJAna (kevalajJAna), cAritra (yathAkhyAta cAritra sahajAnaMda svarUpa) tapa (pUrNakAma) che. tenuM prAgaTaya azuddhi kapaDaLa haThAvIne karavAnuM che te mATe zraddhA-buddhi zrama ane IcchAne paramAtmatattva sAthe joDavAnA che ane mekSa lakSya samyaga banAvavAnA che tyAra bAda darzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra tamAcAra e paMca AcAra-paMcAcAranuM pAlana karavAnuM che mATe ja paMcaparameSThi namaskAra mahAmaMtranA jApa karavAnA che ane siddhacakra maMtranI navapadajInI ArAdhanA karavAnI che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 navapadajI oLI je ratra sudI sAtamathI tra suda pUnama ane Aze sudI sAtamathI Aza sudI pUnama daramiyAna varSamAM be vAra Ave che tyAre AyaMbilane tapa karavA saha viziSTa rIte ekeka padanI ekeka divasa ArAdhanA karavA dvArA navapadajInI ArAdhanA thAya che A ArAdhanA parvane zAzvatI oLIzAzvatI adra ItarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. e navapadanI ArAdhanA pUjana daramiyAna nIce mujabanI bhAvanA lAvI zakAya arihaMta evA sahuM arihaMta banavA mATe arihaMta bhagavate ke jeoe pitAnA atyaMta vizuddha evA sAkAra paramAma tavanuM prAgaTIkaraNa karyuM che ane vartamAna tIrthakara svarUpe viharamAna che te sarva Arita bhagavaMto tathA pUrve thayelA ane have thanAra sarva ati bhava tenA darzana vaMdana namana, pUjana, samAna, sarakAra, bahumAna o siddhacaka yaMtra dvArA karate thake tenA phaLa svarUpa arihaMta paNAne nAza ane arihaMtapadanI prAptine huM IcchuM chuM. mane te prApta thAo ! prApta thAo ! _ che. jo huM tArA ! asiddha eve. huM siddha banavA mATe anaMta siddha bhagavaMte ke jeo potAnA atyaMta vizuddha evAM niraMjana nirAvaraNa paramAra : varUpanuM prAgaTIkaraNa karI siddhazilA upara leka zikhare sthita thayAM che, vAta mane dama guNasthAnake rahI siddha thaI rahyAM che ane jeo have siddha thanAra che te sarve siddha bhagavaMtanA darzana, vaMdana, namana,
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 pUjana, sanmAna, satkAra bahumAna A siddhacakra yaMtra dvArA karate thake tenA phaLa svarUpa asiddhapaNano nAza ane siddhapadanI prAptine huM IcchuM chuM ane te prApta thAo ! prApta thA e ! | | cha ja siddhANaM . asadAcArI e he sadAcArI banavA mATe AcArya bhAga levA jeo arihaMta ane siddha banavAnA lakSya, arihaMta ane siddhanI nizrAmAM paMcAcAra pALI rahyAM che, paMcAcAranI pAlana karAvI rahyAM che, arihaMta ane siddha banavAmAM nimittabhUta, sahAyabhUta thaI rahyAM che evA sarvocca sAdhaka sarva AcArya bhagavaMtanA darzana, vaMdana, namana, pUjana, sanmAna, satkAra, bahumAna A siddhacakra yaMtra dvArA karatathaka tenA phaLa svarUpa asadAcArane nAza ane sadAcArarUpa paMcAcAranI sarvathI prApti saha sarvocca sAdhakapadanI, prAptine huM IcchuM chuM ane te prApta thAo ! prApta thAo! | bhAvariyALuM ajJAnI e jJAnI banavA mATe, avinayI e vinayI thavA mATe upAdhyAya bhagavaMte ke jeo arihaMta ane siddha banavAnA lakSya, arihaMta ane siddhanI nizrAmAM AcAryanA mArgadarzana heThaLa jJAna meLavI rahyAM che ane jJAna ApI rahyAM che, tevAM vinaya guNathI epatAM, uttama sAdhaka sarva upAdhyAya bhagavaMtanA darzana, vaMdana, namana, pUjana. sanmAna, sarakAra,bahumAna siddhacakayaMtra dvArA karatA thake tenAM phaLa svarUpa ajJAnane nAza, jJAnanI prApti, vinaya guNanI
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 prApti, uttama sAdhakapadanI prAptine huM IcchuM chuM ane te prApta thAo ! prApta thAo ! % nA uvajJAcAi || durjana e sajjana banavA, zaTha e sAdhu banavA bAdhaka maTI sAdhaka thavA mATe Apa sAdhu bhagavaMte ke jeo arihanta ane siddha banavAnA lakSya, arihaMta ane siddhanI nizrAmAM, AcArya ane upAdhyAya mArgadarzana heThaLa sAdhanA karI rahyAM cho, sAdhanA karanArAne sahAyaka thaI rahyAM che, ane sAdhanAne Adarza ApI rahyAM che, evAM sarva sAdhu bhagavaMtanA darzana, vaMdana, namana, pUjana, sanmAna sarakAra, bahumAna A siddhacakayaMtra dvArA karato thake tenA phaLa svarUpa durjanatAne nAza, sajajanatA-sAdhutAnI prApti, bAdhatAne nAza, sAdhakatAnI prAptine huM icchuM chuM ! mane te prApta thAo ! prApta thAo ! | # jame che tathaTduLa che. kevaladarzana ke je mArA AtmAno parama vizuddha AtmaguNasatuja zuddha svarUpa guNa che te kevaladarzananI prApti mATe huM darzanapadanAM darzana, vaMdana, namana, pUjana, sanmAna, satkAra, bahumAna A siddhicaka yaMtra dvArA karate thake tenA phaLa svarUpa kevaladazananI prAptine IcchuM chuM ! mane te prApta thAo ! prApta thAo ! jyAM sudhI kevaladarzana prApta na thAo tyAM sudhI kevaladarzanane ApanAra samyaggadarzana ane tene ApanAra sudeva, suguru, sudharmanA saMga bhakti ane zraddhAmAM uttarottara vRddhi thAo.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 che che kevalajJAna ke je mArA AtmAne parama vizuddha AtmaguNa, sahaja zuddha svarUpaSNuNa che te kevalajJAnanI prApti mATe huM jJAnapadanA dazana, vaMdana, namana, pUjana, samAna, satkAra, bahumAna A siddhacakra yaMtra dvArA karatA thake tenA phaLa svarUpa kevalajJAnanI prAptine huM IcchuM chuM! mane te prApta thAo ! prApta thAo ! jyAM sudhI kevalajJAna prApta na thAo tyAM sudhI kevalajJAnane ApanAra samyagUjJAna namaskAra mahAmaMtrathI laI dvAdazAMgI sudhInuM uttarottara prApta thAo ! | OM namo nANasa che vItarAga svarUpa yathAzvAta cAritra e mArA AtmAne parama vizuddha Atma guNa, sahaja zuddha svarUpa guNa che, te yathAkhyAta cAritranI prApti mATe huM cAritrapadanA darzana, vaMdana, namana, pUjana, sanmAna, sakAra, bahumAna A siddhacaka yaMtra dvArA karatA thake tenA phaLa svarUpa yathAkhyAta cAritranI prAptine huM IcchuM chuM ! mane te prApta thAo ! prApta thAo ! jyAM sudhI yathAkhyAta cAritranI prApti na thAo. tyAM sudhI sarvavirati cAritra, dezavirati sadvartana, sadAcAranI mane prApti thAo ! cAritrane svarUpa vedananA arthamAM ghaTAvIe te te apekSAe nIce mujabanI bhAvanA paNa bhAvI zakAya. AtmasthitatA, AmalInatA, svarUparamamANatA. sahajAnaMdA vasthA e mAtra AtmAne paramavizuddha AtmaguNa sahaja zuddha svarUpa guNa che, te sahajAnaMdItAnI prApti
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 mATe huM cAritrapadanA darzana, vaMdana, namana, pUjana, sanmAna, sakAra, humAne A siddhacakayaMtra dvArA karate thake tenA phaLa svarUpa AtmasthitatA, AtmalInatA, svarUpa ramamANatA, sahajAnaMdAvasthAnI prAptine IcchuM chuM te mane prApta thAo ! prApta thAo ! jyAM sudhI svarUpAvasthA, sahajAnaMdAvasthAnI prApti na thAo tyAM sudhI sukha ane duHkhathI alipta rahI zAtA ane azAtAthI para thaI, svamAM sthira thaI, svarUpamAM lIna rahI nijAnaMdanI mastI mANatA mANate sahajAnaMdI thAu che che mo cAritra . nirihitA, AtmatRptatA, aNAhAritA, vItarAgatA, pUrNa kAma e mArA AtmAne parama vizuddha AtmaguNa che, sahaja zuddha svarUpa guNa che te niriDitA. tRptatA, vIta rAgatA, pUrNakAma avasthAnI prApti mATe tapadanAM darzana vaMdana, namana, pUjana, sanmAna, kAra, bahumAna A siddha cakayaMtra dvArA karate thake tenA phaLa svarUpa aNA hAripada vItarAgatA, pUNakAmane huM IcchuM chuM ! mane te prApta thAo! prApta thAo ! jyAM sudhI vItarAgatA, aNahArita, pUrNa kAmanI prApti na thAo. tyAM sudhI sarva saMyego prasaMge, ane paristhitimAM huM sadA sarvadA saMtuSTha rahuM samabhAvamAM vatuM. _! vAta che namaskAra mahAmaMtramAMnA paMca parameSTha che teonA tathA prakAranA guNone aMge, svarUpa pada, dayAnapada samAdhipada, samatApada, zAMta-prazAMtaprada, pada, pavitrapada, AnaMdapada
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 Adi che. mATe paMcaparameSThi padane tathA prakAranA bhAvathI bhAvavAthI te prakAranA bhAvane pAmI zakAya che. mATe.... | he jIva! je tuM tArA virUpathI, vibhAvaLathI pIDAya che te tuM paMcaparameSThipadane varUpapade bhAvaze te tuM svarUpane svabhAva dazAne pAmIza. he jIva! tuM azAMta che? te paMcaparameSThi padane zAMta prazAMta pade bhAvIza te zAMta upazAMta-prazAMta bhAvane pAmIza. he jIva! tuM mamatAthI mujhANe che? to A paMcaparameSThi padane samatApade bhAvIza te samatA meLavIza. he jIva! tuM bheganI bhUtAvaLathI chUTavA Icche che? te yoganI prApti thaze. he jIva! tuM upAdhigrasta che? te samAdhi pade A paMcaparameSThine japIza te upAdhi vacce paNa samAdhImAM rahI zakIza. Ama A paMcaparameSThipada,namaskAra mahAmaMtra-sva rUpamaMtra-navakAramaMtranuM daDha IcchAzaktithI pUrNa vizvAsapUrvaka samaraNa karavAmAM Ave che te tathA prakAranA phaLane ApanArA kalpataru e ciMtAmaNI maMtra che. svarUpanAma ane svarUpapadanA jApamaMtrane meLavavA puNyazALI evAM ApaNe te svarUpanAma-jApa smaraNathI svarUpapadane pAmavA bhAgyazALI thaIe evI abhyarthanA ! anAdikALathI saMsArI jIva mAtra moha ane ajJAnavaza mithyAtva avirati ane kaSAyanI vRtti, pravRtti kare che ane tene aMge cAra gatimAM rakhaDe che temAM nAmakarmanA udayane aMge je gatinA ane indriyanA bhede nAma ghaDe che
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 tathA putra vyavahAranA aMge je nAmakaraNa karavAmAM Ave che te to dazya jagatanA vyahArika che ane te pharatAM ja rahe che. paMcaparameSThinA yathA nAma tathA guNA anAdi anaMta che te viparIta bhAvane pAmatA nathI tema ApaNuM saMsAra bhAve-meha bhAva ane ceSTAe aMdaranI dazAe paMcaparame. SThinA nAmethI viruddha nAmesarva jIvane sarakhAM lAgu paDe che e ja jIva mAtranA pAMca nAma "arihata, asiddha, AcArabhraSTa, "abhaNa ajJAnI abujha gamAra', ane "zaTha che. A javanA saMsArabhAve kalaMkita nAme che tenI ja sAme paMcaparameSThinA nAmo ApaNane ApaNI sAcI dazAnuM bhAna karAvanArA che ane sAcI dizAmAM lAvanArA che. mATe vAcake vicAre ke A paMcaparameSThi svarUpa maMtranA nAme kayA saMpradAyanA ? ke nA dharmanA? kayA varNanA? kaI jAtinA? kayA dezanA? svarUpamaMtrane kahenArA pAMca zabdonA maraNa ane raTaNa vinA traNe kALamAM kayA dharmane ? kayA saMpradAyane? kayA varNane? kaI jAtine? kayA dezane ? kenA saMsArane uddhAra thaI zake ? saMkalana : sUryavadana ThAkaradAsa jhaverI
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ * syAvAda paM, panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI pUzananI prApti aMge samyaggadarzana hovuM jarUrI che. e samyagadarzananI prApti mATe asyA evA pUrNa paramAtmA sarvajJa tIrthakara bhagavaMtoe mumukSu sAdhakane syAdvAdarzananI aMtyata mUlyavAna bakSisa ApI che. syAdavAdadana eTale ekAMgI darzana nahi paNa sarvAgI darzana, athavA te syAdavAdadazana eTale sarvAga saMpUrNa evAM sarva tattvane anulakSIne aMzatatva arthAt dezatatvanuM darzana. eka hAthI ane sAta suradAsanI hAthIdarzana aMgenI vAta vizvavikhyAta che. e vAta syAdavAdadarzananA saMdarbhamAM ja kahevAyela che. samagra hAthInuM sarvAga saMpUrNa darzana karavAne sakSama nayane jene maLyAM che tevI samartha vyaktie nayanahIna evA sAta suradAsane samagra hAthI ke hoya tenuM zabdadazana karAvyuM. ke je sAta suradAsoe mAtra sparzendriyanA jJAnathI hAthInA je je aMgane sparza karyo te hAthI pitapotAnI daSTie kalpI lIdho hate. e ja pramANe samagra saMsAra arthAta brahmAMDanA sarvakSetranA, sarva dravyone temanA sarva bhAva eTale ke guNaparyAya sahita darzana karavA samartha evAM kevaladarzana-kevalajJAnanA svAmI sarvajJa tIrthaMkara paramAtmA bhagavaMte e ApaNe sahu chadmastha (apUrNa)nuM darzana samyam banI rahe te mATe tathA rAga-dveSa
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 leza lahuthI dara samabhAvamAM zAMta bhAvamAM pravatIe te mATe thaIne jagatamAM anupama ane advitIya kahI zakAya evAM maulika syAdvAda darzananI bheTa ApI ke jenA vaDe arpaNa evAM paNa ApaNe tattvanuM samagratayA darzana karI zakIe ane koI eka ja mAjunuM adhUruM -adhakacaru darzana karI rAga-dveSa-kaleza-kalahamAM na sarakI paDIe. traNe kALamAM syAdvAda dananI AvazyakatA che. para`tu sAMprata samayamAM jyAre aneka matamatAMtare ane vAda pravarte che ane jyAre svamatanA Agraha eTale ke kadAgraha vadhAre che, sRSTi saMkucita thaI gaI che ne mana ALAM thaI gayAM che, tyAre syAdavAda dazananI vizeSa AvazyakatA ane agatyatA rahe che. syAd zabdanuM prayAjana karavA dvArA ApaNA sahunI apUrNatAnuM bhAna karAvela che. ApaNane syAd kahevA dvArA cAMkAvela che ke ApaNe chadmastha, apUrNa ane ajJAnI chIe, ahI' ajJAnanA artha jJAnanA abhAva nathI. paraMtu kevalajJAnI paramAtmA bhagavaMta je jANe che tethI anaMtu, ana MtamAM bhAganuM paNa ApaNe jANatA nathI te amAM ajJAnI kahela che. syAdvAda darzana ApavA dvArA paramAtmAe pUchyuM lakSya karAvavA sahatattvane samyag prakAre samajavAnI cAvI ApI che. A syAdavAdane anekAntavAda ane sApekSavAda tarIke oLakhAvavAnI sAmAnya bhUla cAlI Ave che, para Mtu A traNe zabdo ekakhIjAnA paryAyI zabdo nathI. e traNemAM sUkSma tAttvika bheda che. e bheda samajavA mATe pacAritakAya
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 ane tenA sAmAnya tathA vizeSa guNadharmanA abhyAsanI savizeSa AvazyakatA che. A vizvamAM dravya che. e dravya ekathI adhika che. arthAt pAMca astikAya dravya je jIvAritakAya, pudgalAstikAya. dharmAstikAya, adhamastikAya ne AkAzAstikAya che te tathA chaThuM upacarita dravya kALa che. kALa e upacarita dravya che te AstakAya nathI. vaLI, A dravya sajAti ane vijAti ema ubhA prakAranAM che. uparAMta te dareka dravyanA pitAnA guNa ane te potAnA guNanA pAchA paryAya che. dravya nA guNa jema pAchA ekathI adhika che tema temanA paryAya paNa ekathI adhika che. upara jaNAvyA mujaba dravyanA sAmAnya ane vizeSa guNa che. te guNa pramANenuM pratyeka aritakAyanuM kArya che. Ama guNa dravya bhedaka che, ane paryAya guNa bhedaka che. . paraMtu eka dravya bIjA dravyanuM kArya karI zakatuM nathI. mATe tyAM syAdu lAgu paDe che. eka dravya sarva dravyanuM kArya nahi karI zake mATe tyAM syAd lAgu paDe che eka dravya, sarva dravyanuM kArya nahi karI zake mATe ja kevalajJAnane paNa A saMdarbhamAM syAd kahyuM che. kemake kevalajJAnanI sAme mota-zruta-avadhi ane mana:paryava jJAnanuM paNa astitva che. bAkI kevalajJAnanuM kArya akramathI che eTale kAryathI te kevalajJAna asyAd che. Ama vizvamAM ekathI adhika dravyanuM astitva hevAne kAraNe ane samagra vizvakArya sarva dravyanA sAmUhika guNakAryane lIdhe saMbhavita hovAthI svAvAda dazana che. mAtra
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 eka ja dravyathI samagra vizvakArya zakya nathI. tethI pratyeka dravya pitAmAM petAnA svabhAvathI paripUrNa hovA chatAMya te samagra vizvakAryanA saMdarbhamAM svAdu che. jIvAstikAya, e dharma, adharma, AkAza ke pudgalAstikAyanuM kArya karI zakatuM nathI ane AkAzastikAya, e jIvAstikAya, dharma, adharma ke pugalAstikAyanuM kArya karI zakatuM nathI te saMdabha mAM syAd che. Ama syAdvAra darzana eka samaye ekathI adhika dravyanA astitvane ane eka ja dravyamAM ekathI adhika guNadharmone svIkAra kare che. TUMkamAM vizvamAM ekathI adhika dravyonuM astitva che mATe syAd che ane svAduvAda che. ekathI adhika dravya che, mATe dravyanI jAti che ane pratyeka dravyamAM guNadoSa che. vaLI guNamAM taratamatA che ane guNa sAme doSa che. eTale ke sApekSatA che je sApekSavAda che. sApekSavAda e vedAMtane vivavAda che, je jovA-jANa vAmAM Ave che te pUrNa nathI ke pUrNa satya nathI, e bhAsa rU5 che. sApekSavAda e vaijJAnika AInsTAIne samajAvela Theory of Relativity che. paraMtu e thiyarI opha rIleTIvITI te apUrNanI, apUrNa sAthenI sarakhAmaNI ke tulanA che. tyAM pUrNanuM lakSya ke pUrNanuM jJAna yA bhAna nathI. jyAre jainadarzane samajAvela sApekSavAda e apUrNanI apUrNa sAthenI tulanA te che ja paNa apUrNanI apUrNatA sApekSatAne tulanAtmaka abhyAsa pUrNa evAM nirapekSa tatvane anulakSIne karavAmAM Avela che. eTaluM janahi paNa dravyamAM ekathI - adhika guNanuM
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 astitva hovAne kAraNe anekAntavAda che, jemAM dravyanA sarva guNene lakSyamAM rAkhI te dravyanuM sarvAgI avalokana karavAmAM Ave che. There is existance of more than one substance in the cosmos, and the cosmos does not function by one substance alone Hence there is a theory of 'syadvad.' "Sapexvad' is more comparision of imperfect substance with perfect or imperfect substance. Anekantvad' is complete inspection in to of a complete perfect substance or incompleteimperfect substance taking into consideration all the qualities (vivtues & vices) it possesses. jainadarzana enA svAduvAda darzanathI samasta vizvane ubhayarUpa kahevAnuM ane jovAnuM jaNAve che. ubhayarUpa eTale, astinAsti, eka-aneka, rUpI-arUpI, jIva-ajIva, kramika -akamika, sat-asata, nitya-anitya, sAvaraNa-nirAvaraNa, bheda-abheda, upacarita-anupacarita, sApekSa-nirapekSa, savi kalpa-nirvikalpaka, saguNa-nirguNa sAkAra-nirAkAra dvataadvaita ItyAdi svAda eTale "kaMIka'- kaMthAcita". "kaMIka eTale sarvarUpa nahi je "kaMIka heya te "kaMIka ja kAma karI zake. sarva kAma nahi karI zake.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 syAd eTale 'sathA nathI' ema paNa nahi ane hAvA chatAM te padArtha 'sava' arthAt 'badhuM ja che' ema paNa nahi. A Sentence in which there are words such as.... If, But, Perhaps, Yet, Only, Or, Also, Little, Less, Few,....is 'SYAD' pUNane sAthe rAkhIne apUrNa tattvane samajIzu te kharAkhara samajAze. nahitara apUrNa tattva paNa kharAkhara sama jAze nahi ane enI apUrNatAnA pUrA khyAla mAvaze nahi. pUNane sAthe ane mAthe rAkhI arthAta pUrNa ne najara samakSa rAkhI tattvane samajavuM tenu' ja nAma syAdvAda. pUNa tattva eTale ke paramAtma tattva. arthAt siddha paramAtmA-sajJa kevalI bhagavatA. emane sanmukha rAkhI sarva tattva pUrNa sApekSa samajAvAya te anuprekSA barAbara Ave. syAd eTale kama. arthAt mika daza na, arRNu krena, pUrNa jJAna. asyAd eTale akrama. arthAt pUrNadarzIna, pUrNa jJAna, akramika daza na, eTale ke kevaladAna-kevalajJAna je siddhava che. samagra vizvanA sa kSetranA, sava kALanA, sarva padArthAMnu tenA sava bhAva arthAt sarva guNa-paryAya sahitanu N samayamAtramAM thatu N daza na--jJAna te kevaladana-kevalajJAna che. citArA dvArA citrita thatA citra ane arIsA dvArA pratibiMbita thatA citramAM jeve: pharaka che tevA pharaka kramika da na arthAt chAvasthika darzana ane akramikana-kevaladAnamAM che.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 mika che te By and By eka pachI eka che. jayAre akama che te All at anetime samasamuccaya che. jyAM kaMIka, kathaMcita, keIka apekSA Ave tyAM svAda Ave. rayAda eTale kaMika, kaIka apekSAe ane sarva nahi, temaja sarva apekSAe sarva nahi eTaluM ja nahi paNa je pUrNa nathI, paraMtu apUrNa ane aMza che te syAd che. kevalI tIrthakara bhagavaMta svayaM te pUrNa che chatAM emaNe je dharma prakA-prarUpe ane sthApyo che te ApaNe chaghasthasyAdu-aMzarUpa hovAthI ApaNI apekSAe syAdavAda dharma sthApya che. syAdvAra eTale kevalI-pUrNajJAnI paramezvaranI nizrAe vidhAna karavA-vAte karavI ane svayane ahaM ogALave. kevalI bhagavaMtanI nizrA rAkhyA vinA vAte karavI te ekAntavAda che. kevalI bhagavaMtanI nizrA rAkhIne vAta karavI te syAdvAda che. syAthI aspAda evA paramAtma tatva sAthe saMbaMdha karavAnuM che paNa syAd nathI banI rahevAnuM. satya kevalI bhagavaMta upara cheDI devuM ane chacastha zatabhAvamAM pravartavuM tenuM ja nAma syAdvAda. cAdu eTale mauna dhAraNa karavuM. cUpa rahevuM, saMgharSa nahi kare. syAhU eTale kevalI bhagavaMta upara cheDI devuM. bhagagAnane zaraNe javuM, bhagavAnane jovA ane bhagavAna upara saghaLuM choDI devuM.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 viruddha tAvane samanvaya karIne samajavuM te sthAvAra avaLAne savaLA karI Ape te yAduvAda! sAmenI vyakti pAse aMze paNa je satya tatva hoya tene svIkAravuM enuM nAma zyAvAda zailI che, je prAmA NikatA che. A bAbata kRSNa vAsudevanuM dRSTAMta jovAmAM Ave che. teo dareka vastu-banAvanI sArI-UjaLI bAju ja jotA emanI parIkSA karavA marI gayela kUtarAnA zaba prati aMgu linirdeza karI emane pUchavAmAM AvyuM ke e dazyamAM temane zuM jovA jevuM lAgyuM ? tyAre te guNadaSTanA svAmI javAya Ape che ke te mRtadhAnanI daMtapaMkti kevI ta ane surekha che ! svayanI daSTine daSTA bananAra vyakti javAlA banIne daSTine bharama kare che ane tevA prakAranI sAdhanA dvArA te sAdhaka avayaMne sarva vikArane arthAt ghAtakarmone khatama kare che. daSTanA draSTA banAvanAru darzana syAdvAra darzana che. dhyAnamAM ke vipazyanA sAdhanAmAM ravayaMnuM dazana eTale ke ravayaMnI daSTinuM arthAt pitAmAM UThatA vicAronuM ja darzana hoya che. je prakriyA dvArA azubhamAMthI zubhamAM jaI zAMta, prazAMta ane pachI zuddha, buddha ne mukta thavAnuM hoya che. vAtane yavAda zailIthI maryAdA ane apekSA sAthe samajavAmAM Ave te viruddha jaNAtI vAte paNa aviruddha jaNAze. svAduvAda eTale guNagrAhakatA ane svAduvAdI eTale guNagrAhI.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 jIvane satya dRSTi samyagradRSTi Apava: mATe ane satyapUrNa jJAtA-deSTA banavA mATe racAAda dazana che. je jevuM che, te tevuM batAvavu enu nAma yAdvAda. syAdvAdamAM mRdubhAva che-mulAyama bhAva che. emAM kaThora bhAva nathI e mAdhyastha bhAva mATe che. dvAda e grAhakabhAva che. racAAda eTale prema. yAdvAda eTale sava temukhI daza na. vizvamAM rahela bhinna-bhinna padAthenA astitva, guNa ane zaktinA tiraskAra nahiM karatAM vIkAra karavA tenu ja nAma syAdvAda. sava dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSA na heAya tyAM yadvAda hAvAne jyAM advaita tattva hAya che eTale ke advaita bhAva hoya che tyAM yAd nathI hetu'. jayAM dvaita tattva dvaitabhAva hAya che tyAM syAdvAda heAya che. khaDulatAe jIva ane pudgalamizrita ke janita avasthAmAM syAdna rahevAnuM ane viruddha tattva AvavAnuM. syAdvAda eTale pUrNa tattvanI sAthe laIne vizvanI adhI vyavasthA ane avasthA tapAsavI. zabda aghaDA nahi karatAM enA bhAva-Azaya-lakSyAne vicArI AtmabhAva jALavavA mATe ja sajJa bhagavate syAdvAda darzana prarUpela che. mekSa ekAnta che, advaita svarUpa che. jayAre mokSamArganI sAdhanA syAdvAda dRSTie anekAnta mArga che. tethI
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 ja meAkSalakSI sadhane A dhama kahyA che. ane eTa pUrvAvasthAnI apekSAe jainadarzanamAM siddhanA je padara te gaNAvela che. emAMnA eka bheda anya lige (jainadarza sivAyanI darzana paddhatie) siddha kahela che. chadmastha jIve je jANe che te bheda pADIne kamathI ja che mATe yAdvAda ane satabha`gi che. pUchyuM tattva aMdhe badhA vyavahAramAM hAjara rahe te mA thaI ne sajJa bhagavaMte ravAda darzana prarUpela che, syAdvAda eTale tatva hinayama' racAda eTale saLaMga dRSTi rAkhIne jovu kha'ti na jovuM. syAthI khe.Ta. ahama kADhavAnA che. nyAyAdhIza nathI banavAnuM. arayAM. evAM paramAtma tattvane sAthe ane sAthe rAkhavAnA che paramAtma tattvanuM zaraNa svIkAravAnuM che. arUpI tattvamAM gUcA (graMthi) na hoya. rUpI padArthamAM ane ApaNA vikalpAmAM gUMce hoya che je gu McA syAdvAda zailIthI kADhI nAkhavAnI che ane vikalpamAM UMcA svarUpasa reDavAnA che. syAdRSTithI dazya padArtha prati zubha vikalpAnAM madhana paNa teDavAnAM che. azubha vika! tA baMdhanayukta rahevAnA ja che, ke jenAthI tA sAdhake pahelethI ja pura thavAnu heAya che. jJAnI bhagavate ApaNane rayAdvAdazailI ApI che te ApaNA vikalpAne samatAla rAkhavA ane vikalpemAM UMca vaparasa pADavA mATe Apela che.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 svAdu e AMdhaLAnI arthAt chavAsthanI lAkaDI che athavA te kahe ke dekhatA thavAnA camA che. | darzana, darzanane jue te darzana che je svAvAdadazana che. mAtra bahAranA dazyane jue te darzana nathI. gAyane badhA gAya tarIke jue ane ghoDAne ghoDA tarIke jue te sRSTi evI daSTi che e darzana che. paraMtu bharavADa kheDUta, brAhmaNa, camAra, kasAI, e gAyane potapotAnI daSTi anusAra jue che te daSTi evI sRSTi che, je darzananuM darzana che. sukha yA duHkha kAlpanika ke mAnasika che. e adhyastha che. jyAre sukha-dukhane bheTatA ene adhiSThAtA che. eTale ke sattAdhIza che. mATe ja duHkha paNa sukharUpa banAvI zakAya che e ja syAdvAra darzana che. sthAvAda kalA che. - rAga hoya tyAM apekSA heya rAga hoya, tyAM parAdhInatAM hoya. vItarAga keInA virodhI nathI. teone koinI, kazAnI, kazI apekSA nathI. matijJAnamAM mehanIyana bheda bhaLe eTale jJAna vikArI bane che, sAvaraNa bane che, jethI te sImita rahe che ane apUrNa hoya che. matijJAna upara je AvaraNa che te baMdhana che emAM pAcho Agraha rAkhave ane satyabuddhi karavI te bojo che. matijJAnanA vikalpamAM ApaNe syAd lagADIe to baMdhana ane be ochAM thatAM jaze. syAd eTale kaMIka je apUrNa che, sImati che, adhUru che te huM paNa hoI zake, ema samajavuM. mATe ja matijJAnamAM "tattva kevalIgamyama" kahIne matijJAnanA upagamAM kevalI bhagavaMtanI arthI pUrNajJAnanI apekSA rAkhavI joIe.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 paMcAstikAya eTale ke pAMce dravyone samUha je vizva che te eka ja samaye sarvatra lekAkAzamAM vidyamAna che. pAMce astikAya jema badhAM prati samaya che tema te badhAM ekakSetrI che. saptabhaMgithI eTale ke asti-nAsti dharmathI ane cA kahIne pAMce astikAyanI samakAlIna vidyamAnatAnA svIkAra sahita te pAMceya astikAyanA piotapotAnA guNa ane kAryanI bhinnatAnI paNa svIkRti che. svAvAda arthAt saptabhaMgithI ApaNe jema jagatane eTale ke pAMce astikAyane vizeSe samajIe chIe tema syAvAdathI asyAd evA kevalajJAnane paNa siddha karavAnuM che. padArthane tenA sakala svarUpamAM akhaMDita je te syAdavAda che. eka padArthane aneka dRSTithI jovA, tapAsavA ane nakakI karavA, je sarvAgadaSTi joIe te syAdvAda che. syAdvAdazailIthI padArthanuM sarvAgI darzana karavA tenuM sAta prakAre avalokana karavuM paDe. je sAta prakArane sAta bhAMgA arthAt saptabhaMgi kahevAya che. e sAta nIce mujaba che. (1) racAtta carita che) (2) yAt jarita (nathI). (3) svAna basti-nAsira (che, nathI) (4) vAta vAvetara ( kahI zakAtuM nathI.) (5) sthAna barita karatadaca (che paNa kahI zakAtuM nathI.) (6) svAti nAsita bA+2 (nathI paNa kahI zakAtuM nathI) (7) cAti ati jJAti attarA (che-nathI paNa kahI zakAtuM nathI.)
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 sAruya-vizva jIva-ajIva, rUpI-arUpImAM jema samAI jAya che tema reya-jJAnamAM sAruMya vizva AvI jAya. jIva-ajIva, rUpI-arUpI, ya-jJAnanA traNa bhAMgAmAM vizeSatA e che ke reya ane jJAnamAM jema reyanuM svarUpa jANavAnuM hoya che tema jJAnanuM vAstavika svarUpa zuM che te temAM phalita thAya che jIvanuM svarUpa jJAna che. paraMtu jJAnanuM sAcuM svarUpa zuM? jJAnanuM sAcuM svarUpa zuM che te svataMtra rIte samajIe te khyAla Ave. mATe saptabhaMgimAM prathama traNa bhAMgA yanA che, te batAvI bIjA cAra bhAMgA jJAnanA batAvyA. enuM rahasya A pramANe che ke .. yanA prathama traNa bhAMgAmAM sva dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe astirUpa che ane pAMce astikAya anAdi anaMta yugapada asti dharAve che. tethI yugapada astinAsti dharmo ghaTI zake che. heve cothe bhAge je avakatavya (anirvacanIya) ne che temAM vakatavya eTale vAnaga. vacanaga bhASA vargaNAne pagalone bane. paraMtu jIvanA upayoga vaDe karIne jabhASA vaNAnA pudagale vacagarUpe pariName che. Ama vacanaganA mULamAM jIvana upaga mukhya che. mana-vacanakAyAnA coga bane pugalanA paNa hoya jIvane eTalA mATe tatvArthanA pAMcamA adhyAyamAM "con amit vIre jaNAvela che. A rIte jJAnanA mukhya traNa bheTa che: sAvaraNanirAvaraNa kRmika-akAmaka ane pUrNa- bapU chuM. temAM pUrNa akamaka, nivAraNa jJAna kevalajJAna che. sagI kevI bhagavaMtane vayoga paNa kramika che ane kAryane vacana ga paga kAmaka che. kAraNa ke pu6 bava dravyanuM paryAya svarUpa kamika ja hAya sarvajJa ke asaI vyakti pudgala sAthe bhaLIne ki kare agara kiyA thAya che te kamika ja hoya.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 paraMtu jJAnamAM e bheda che ke sarvajJano upayoga akamika hoya ane vacanaga kamika hoya. jyAre asarvajJa chadmasthane. upayoga paNa kamika hoya ane vacanaga te kamika heya ja tethI cothA bhAMgI "syAd avakatavyano lakSya artha e karAvAne che ke vakatavyanuM mULa je upaga che te kRmika ane akramika ema be prakAre che. Ama pachInA cAra bhAMgA lakSya arthathI jJAnanI dazAnuM svarUpa samajAve che ane temAM paNa kevalajJAnanuM svarUpa kevuM akramika che te lakSamAM levuM e. uddeza che tethI chAghasthika jJAnane syAd avakatavyAdi cAra bhAMgA lAgu paDe. paraMtu kevalajJAnane lAgu nahi paDe. je ya padArtho che te kamika che ke akramika te vicAra vAnuM che. utpAda-vyaya, hAni-vRddhivALuM che te kamika che. pudgala dravya ane saMsArI jIvonI avasthA kamika che. jIvanI mAMga avinAzI AnaMdanI che, je kevalajJAna ApI zake che arthAt akaeNmika jJAna ApI zake che. jJAnanI pUrNatAmAM pUrNa sukha maLe akramika jJAna e jJAnanI pUrNatA. che. akamika evA pUrNa jJAnanuM lakSya karavA mATe bhagavaMte syAdvAda saptabhaMgi Apela che. je A jagatamAM eka ja dravya sarva kAya (badhAM dravyanuM badhuM kArya karI zakatu heta te yAdu tatva na hota. je A jagatamAM ekathI adhika dravya na hatA te apekSA na hatA ane tethI sApekSavAda na heta. je A jagatamAM eka ja dravyamAM ekathI adhika guNa dharma na hota to anekAntavAda na heta.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 chadya pAchuM svAdunuM mULa te asyAd che, sApekSanuM mULa nirapekSa che ane anekAntanuM mULa ekAnta che. pUrNanI hAjarImAM apUrNa kadI na rahe, ane apUrNanI hAjarImAM pUrNa kadI na rahe. pUrNa ane apUrNa baMne sAthe kadI na rahe. sApekSavAda Theory of Relativity mAM ApaNe apU. InI sAme apUrNa ghaTAvIe chIe te adhyAtma mArga nathI paraMtu pUrNanI dharI pakaDIne apUNane samajavuM te adhyAtmavAda che. adhyAtamamAge che. apUrNamAMthI pUrNa banavA mATe mekSasAdhanA mArga che ane syAdavAda che. saptabhaMgi kevalajJAnanuM lakSya karAve che ane kevala--- jJAnanuM svarUpa samajAve che. chadmasthajJAnamAM jevuM ane jeTaluM jANIe, tevuM ane teTaluM jagata ke jagatanA bhAve nathI. vaLI jeTaluM jANIe chIe te badhuM mikatAe jANIe chIe, je jANIe chIe tenAthI anaMtaguNa bhAve je jagatamAM rahela che te jANatA nathI. AvuM lakSya satabhaMgi ane syAdvAda karAve che. AnAthI lAbha e thAya che ke jANIe teTalA jJAnamAM baMdhAIe nahi. je baMdhAI jaIe te rAga agara cheSa thayA karaze. rAga ane dveSa dhaTatA jAya, ochA thatAM jAya, dUra thaI jAya matijJAna mokaLuM rahe ane mukta thaI kevalajJAnamAM pariName e saptabhaMgine svAduvAdano udeza che, rahasya. che. marma che-lakSyArtha che. . saptabhaMgithI jJAna ane kALane vicAra karavAnuM che. jJAnamAM kALa kema ghUsI gaye che? e vicAravAnuM che.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2para jema camA vaDe karIne AMkha jue che tema AMkha vaDe karIne potAnA jJAna karIne AmA jue che. jethI nAnI pudagalanI banelI AMkho vaDe vizALa jagatanAM nAnA-moTA sarva padArtho dekhAya che, jaNAya che. syAd zabda pUrNatAnuM lakSya karAvavAnI sAthe sAthe nirmohI paNa batAve che jema ajIva zabda jIvanuM niSedhAtmaka Negative svarUpa samajAve che e ja pramANe svAdu zabda ayAd arthAt purNanuM varUpa samajAve che-lakSya karAve che. kevalajJAnamAM sarva dravya-guNa-paryAyanuM arita eka ja samaye achata samakALa vidyavAna chetenA ati vathI "yAhu arita" samajavAnuM che. te ja pramANe chadmasthAnamAM sarva dravya-guNa-paryAya eka ja samaye samakAlIna vidyapAna nathI tenA nAtapaNAthI "syA nArita" rAma javAnuM che. sabhaMgimAM pUrNa ane sAcI daSTi karavAnI che. jyAre sAta nayamAM te pramANe sAdhanA karavAnI che saptabhaMgithI AmA upaga nahI bana javAno che. - bhaMgithI AtmAe daSTimAM sAkSIbhAva akartAva lAvavAne che ane jJAnamAM letAbhAvakatabhAva hoya te tene kADhavA che. jyAre sata naya e sAdhanA che enAthI A mAne pUrNa tAe pahoMcavAnI ruci keLavavAnI che. koI tatvanA nakkI karelA gugdha vyaktinI daSTi pramANe sApekSa che. te guNadharmo sarva kaya-zetra-kALa-bhAva Azrita nathI. tethI te parivartanane pAmanAra che. A ja sa. pakSavAda che ane te cAlvAda che.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 kevalajJAna eka bhede che. tethI te ekAMta che-advaita che, paNa zakita anaMta che. kevalajJAna sivAyanA bAkI sarvamati zrata, avadhi ane mana:paryava jJAna ghaNAM ghaNAM bhede che ane zakti Ape che. anaMta eTale vyAvahArika vAratavika aMte gayA ane nizcaya-pAramArthika aMta Avyo ke je aMtane pachI aMta ja nathI evo ana+aMta-anaMtane artha che. anaMtamAM nityatA ane samagratA nihALavAnI che tyAM akramikatA che. jenA aneka aMta che te anekaaMta anekAnta che. sAdi-sAnta bhAvAvasthAnA eka karatAM adhikA aMte che ane tethI te anityAvasthA che-alpAvasthA-chadmasthatA che. tyAM kemikatA che. chadmastha jJAnIonI anekAnta kamika ane bhedarUpa dRSTi che. kevalI bhagavaMtanI ekAta ane anaMta zaktirUpa, akramika dRSTi che. AmA, paramAtmA banyA bAda, siddha thayA bAda paNa jJAtAdraSTA hovAthI eka anaMta eTale ke eka e paNa.' anaMtarUpa che ane pAche anaMtamAM eka che. sarva reya padArtho sarvajJa siddha paramAtma bhagavaMtanA. jJAnamAM pratibiMbiMta thAya che. e apekSAe paramAtmA "ekeanaMta" che. jyAre e anatA reya pratibiMbe sAthe sarvajJa-siddha.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 paramAtma bhagavaMtanA saMbaMdhamAM AvavA chatAM ya paramAtma bhagavaMtanI vItarAgata mAM ke temanA svarUpamAM lezamAtra paNa phera paDate. nathI. te apekSAe paramAtma bhagavata anaMtamAM eka che. je asat padArtha che. emAM rasapUrvaka nityatA karIe chIe te ja raMga che ane dehabhAva che. vairAgyathI anekAnta daSTithI anekAntadharmavALA padArthane jevAthI abaddha arthAta rAgarahita thavAya che ane jagata mithyA, brahmasatyanI anubhUti thAya che. svAduvAda dvArA AtmAnI siddhi karavAnI che ke je atibhA asyA che anekAnta dvArA eka ane samarUpa ekAnta evA AtmAnI siddhi karavAnI che. tIrthakara paramAtma bhagavaMte Apela syAdvAdadana ja satya sAmyavAda darzana che ke je darzana karmanirapekSa jIvanI siddha avasthA sattAthI sarva jamAM jovAnI dRSTi Ape che ane eTaluM ja nahi paNa evI sarva samAna avasthA jyAM che te siddhAvasthAnA sthAna mekSane batADe che ane tyAM pahoM cavAnA mArgane paNa dekhADe che. je vastu sApekSa che tenI viruddha vastunI tatvanI ati arthAt hasti vizvamAM heya ja. udAharaNa tarIke jIva sAme ajIvajJAna sAme ajJAna rUpI sAme arUpI prakAza sAme aMdhakAra; ThaMDI sAme garamI tema kama sAme akama ItyAdi sApikSa mAruM mAneluM TaLI zake che ane nirapekSa ma2 kadI TaLatuM nathI.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 satabhaMgithI kevalajJAnanuM svarUpa kevuM che tenuM jANapaNuM prApta thAya che ane e jANapaNA upara sAta nAnI daSTi ane sAdhanA che. je vaDe kAryasiddhirUpa kevalajJAnanI prApita karavAnI che, mATe kevalajJAnane kAryasiddhine viSaya banAvavuM joIe. kemake sAta navayukata ApaNuM jIvana che saptamaMgiyukata ApaNI daSTi che ane cAre nikSepA e ApaNe vyavahAra che. saptabhaMgi ane sAta nA draSTAe svayaM potA upara ane potAnI dRSTi upara lAgu pADIne syAd apUrNa avasthAmAMthI jIve pitAnI pUrNa asyAd AtyaMtika evI parama zuddhAvasthA prApta karavAnI che. A ja te adhyAtmavAda che. saptabhaMgi ane sAta nA dazyane lAgu nathI pADavAnA e kAma dazanavAdInA che. draSTAnA ke sAdhakanA nahi khaMDanAtmaka paddhatine khatama karavA mATe jJAnI bhagavaMte svAduvAda Apela che. keIpaNa vika95mAM na baMdhAIe ane aharniza nivika- 5katA eTale ke akamitanuM lakSya rahyA kare ane thayA kare te mATe jJAnI bhagavaMtee svAduvAdadarzana prarUpela che. sApekSavAdanI samajaNa dareka paristhitimAM samAdhAna karI samabhAvapUrvaka jIvavA mATe prApta karavAnI che. sApekSavAda kAMI vAdavivAda mATe nathI bhaNavAne svAduvAdathI ApaNe jJAnaprakAza vivekamAM rahIne jIvavAnuM che. koIne dukhI nathI karavAnA. paramAtmA pAsethI svarUpa satya maLe che, jyAre dIna, duHkhI, daridrI, pIDita vyaktione joIne svarUpa tatva kema AvarAyeluM che te samajAya che.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 saptabhaMgi pUrNataravanuM laphaya karAve che. jyAre sAta nA pUrNa tattvanI prApti aMge vikAsa karAvIne pUrNatAe pahoMcADe che. sAta nathI sAdhake uttarottara sAdhanA karavAnI che. ekabIjA nayamAM ekabIjAne jovAnA che. saptabhaMgi ane sAta nAnI sAdhanA dvArA jIve ahama-rahita thavAnuM che, ane nahi ke ahama vadhAravA, vAdavivAda karavA yA paMDitAI batADavA sAdhanA karavAnI che. jyAM sudhI huM kevalajJAnI nathI thayo tyAM sudhI huM hArelo chuM meharAjAthI hArele e huM dothI bhareluM chuM mATe mArI hArane jItamAM palaTAvavA mATe sAta na ane saptabhaMginI sAdhanA karavAnI che. sAta naya vagaranuM kaI jIvanuM jIvana nathI, nagamasaMgraha ane vyavahAra naya jaNAve che ke.. he jIva! tuM tArA pratye ane jagata pratye daSTi kara! tyAre ApaNe anAdikALathI jagatane ApaNA pratye daSTi karAvavA IcchIe chIe ane pote svayaM prati paNa daSTi karatA nathI. ApaNA mohabhAve rasavALA che, kaThina che kAraNa ke ApaNA jJAnane syAd lagADatA nathI. jo ApaNA jJAna upagamAM syAd lagADIe te ApaNA mehabhAve mRdu thAya apa thAya. ApaNuM jJAna sAvaraNa jJAna che. apUrNa ane kamika evuM ApaNuM jJAna che, mATe AMdhaLAne doravAne mATe lAkaDInI jarUra hoya che ema chadmasthanI sAvaraNa-895apUrNa--kamika-AMzika jJAnane alapamehabhAva rahe te mATe
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 thaIne syAdvAda lagADavAnA che. syAdvAda, jJAnI bhagavate e ApaNane nirmAhI banavA mATe tathA nirmAhIpaNe jIvana jIvavA mATe Apela che, jethI karI jJAnamAM aham na rahe ane mevikAre alpa ane alpa thatA jAya. jyAM sudhI ApaNA jJAnamAM mAhivakArA che tyAM sudhI ApaNe AMdhaLA eTale ke ajJAnI arthAt apUrNa jJAnI chIe. dekhatA te te che ke jeo pratyakSa jJAnI arthAt pUrNa jJAnI-kevalajJAnI evA sajJa che, jemanA jJAnamAM matijJAnanAM koI dharmAM, kaI vicAro, koI saMkalpa! ke koI vikalpe nathI, jyAM jovA-jANavAnI keAI jarUra nathI, jyAM smRti ke vismRtinA koI prazno nathI. syAdvAda ApaNA. jJAna upayeAgamAM niratara cAlu rAkhavAthI ApaNuM kAya cAlyA kare che ane aMte ApaNe svaya dekhatA thaI e chIe. mATe ja sarvajJa bhagavaMtanA jJAnanI kiMmata che. syAdvAda dvArA tattvavahipamyam' kahI te sarvajJa bhagavaMtanA saMpUrNa jJAnanuM zaraNu laI ApaNe -namra-ahurahita banIe chIe, namIe chIe, DhaLIe chIe. jyAM mAha heAya tyAM viSayanA caDa-UtaranA DhALa hAya nirmAMDatA-vItarAgamAM DhALa na hAya. cAra dhama, cAra nikSepA, cAra kAraNa, pAMca kAraNa, SaDU, sthAnaka, sAta naya, saptabhaMgi, AThe kama, nava tattva, cauda gusthAnaka, aDhAra pApasthAnaka, vyavahAra-nizcaya, dravyAthika naya-paryAyArthi ka naya, utpAda-zrcaya-dhruvanI tripadI, 17
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 divyaguNapaca pAMca astikAya, SaDU dravya Adi vikAlika ta sarvajJa jJAnI bhagavaMtoe Apela che te sarvano samUha e ja ApaNuM jIvana che. vyavahAra paNa huM chuM ane sAta naya paNa huM chuM. svAdu chuM. tyAM sudhI A saghaLuM huM chuM. sarvajJa thAuM, eTale sarvathI atIta thAuM, je sarvAtIta avasthA zuddhAtmadazA-siddhAvasthA che ane te paramAtmatatva che. keIpaNa jIva jANe ke ajANe puNya bAMdhe che tenA kAraNamAM mULamAM sarvajJa bhagavaMte zubha bhAva kema karavA e batADela che te kAraNabhUta che. koIe pUchavA jaIe eTale ApaNe jJAnamAM AMdhaLAM chIe, -apUrNa chIe. kevalI bhagavaMta bIjA kevalI bhagavaM. taneya pUchatA nathI tema prazna kartAne prazna deharAvavAya jaNA vatA nathI. mATe teo pUrNajJAnI che; sarvajJa che. kevalajJAnI jANe badhuM paNa emane jarUra kAMI nahi. jyAre chagha jJAnIo jANe ochuM ane jarUra ghaNI badhI ane ghaNAbadhAnI paDe. ApaNe jarUra AvazyaktA badhI maTADI daIe evI sAdhanA karIe te ApaNuM jJAna pUrNa bane jene kazAnI kAMI jarUra nathI. ene koI padArthane jANavAnI jarUra nathI. IrachAtattva, kAmanAtava jJAnane AdhAra laIne nIkaLe che ane te jyAM sudhI hoya che tyAM sudhI jJAna ajJAna banI rahe che. Ama kevalajJAnI apekSAe na joIe te AMdhaLA chIe. paraMtu kevalajJAnanI apekSA rAkhIne joIe te AMdhaLAM kharAM paNa kArya thaI rahela che. AMdhaLApaNuM TaLaze ane dekhatA thavAze, paramAtmA banaze.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 dareka jIvanuM matijJAna amuka dravya-kSetra-kALa-bhAvathI AMdhaLuM hoya che. mATe syAdvAdathI kevalajJAnInI apekSAe eTale ke sarva dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe vicAravA pharamAvela che jethI pratyeka jIva ane pratyeka padArtha prati sAdhakanI dRSTi vizALa-udAra ane umadA bane. syAdavAddha ane saptabhaMgino lakSyArtha zuM che? e dazavavA pUratuM ja A lekhane sImita rAkhe che ane tethI saptabhaMgi upara pracalita zAstrIya nirUpaNanI rajUAta karI nathI, je anya upalabhya pustakamAMthI jijJAsue avagAhana karI levA vinaMtI che. temAMya nyAya vizArada, nyAyatIrtha, pUjya munizrI nyAyavijyajI racayita jainadarzanane pAMcame ane chaThThuM khaDa vAMcI javA vizeSe bhalAmaNa che kemake temAM syAdavAdazailIthI sarva Aryadarzanane sarasa samanvaya eozrIe karI batADI ApaNI upara bhAre upakAra karyo che. saptamaMgi upara vicAra karyo. have sAta no viSe avasare vicArazuM. sarkalanaH sUryavadana ThAkoradAsa jhaverI
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ nace 5. punAlAla jagavanadAsa gAMdhI syAdvAdazailIthI tattva nirI mATe jema saptaginuM pradAna karela che tema sAdhakane sAdhanAmAM vikAsamATe sAta naya matADela che. dRzya padA uparanAM mya:paNI matijJAnanA upayAganuM nAma ja naya che. Ama naya e dRSTi che. paNa sAthe sAthe kAM mATe kArya sudhI paheAMcavAnA vikAsakrama che jeTalA prakAranAM vacana che teTalA prakAranA naya che, jAvaiA vaNavA tAvaiA ceva hoMti jayavAyA / jAvaiA NayatrAyA tAvaiA caiva parasamayA // arthAt--jeTalA vacanamAgeryAM che teTalA nayavAda che ane jeTalA nayavAda che teTalA parasamaya ( matamatAntara ) che. -sanmatitaka si. i eka padArtha aneka dharmAya che. tenA eka dharmane jove ane te sivAyanA bIjA dharmo ne apalApa na karavA tene 'naya'kahevAya che. paraMtu jo padArtha nA anya dharmane! apalApa karavAmAM Ave te te nayAbhAsa che. ApaNe chadmastha ekI sAthe badhu jANI zakatA nathI ane ekIsAthe badhAthI badhu khelI zakAtu nathI. evA chadmastha kramika upayeganA vikalpanuM nAma nayaM che. naya e ApaNu buddhitattva che. naya e ApaNI dRSTi che. kramathI
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 lAyaka ne "nayama ane pIvA mATe jyAM jANavAnuM hoya tenuM nAma naya. jeTalA vicArevikalpanA prakAre che te badhAM na che, nayane vicAra dRSTi vikalpa paNa kahI zakAya. abhiprAya batAvanAra zabda, vAkaya ke zrata zAstra ke siddhAMta e sarva ne naya kahI zakAya. potapotAnI maryAdAmAM rahetAM e naya mAnanIya che ane bIjAne khoTAM TharAvavA jatAM amAnya Thare che. IdrinI madadathI ke madada sivAya utpana thayela jJAna jyAre koI vastune yathArthapaNe prakAzita kare che tyAre te "pramANa" kahevAya che ane pramANa dvArA prakAzita thayelI vastune zabda dvArA bIjAne jaNAvavA mATe te vastunA viSayamAM je aMza aMzane spazatI mAnasika vicArakriyA thAya che te "naya." arthAt zabdamAM utArAnI ke utAravAlAyaka je jJAnakiyA te "taya ane teno purogAmI cetanA vyApAra te "pramANa. naya" pramANabhUta jJAnanuM aMzabhUta jJAna che. pramANa vyApAramAMthI ja naya vyApAranI dhArAo pragaTe che. upara jaNAvyuM tema, pramANa daSTi vastune akhaMDa rUpe grahaNa kare che, ane vastunA judA judA dharma paratvenI mukhya draSTi e naya daSTi che. eka vastune koI, keIrUpe jue yA. samaje ethI eka vastu para judA judA mANase ne judA judA abhiprAya baMdhAya che ke eka vastune je rIte-je prakAre samajyo hoya tenI e ja vastune judI rIte-judA prakAre samajanAra "khane khabara paNa na hoya ane e ja pramANe "kha" nI samajanI "ka" ne khabara na hoya. paNa e bannene eka-bIjAnI bhinnabhinna prakAranI samaja mAluma
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 paDe te emanI adhUrI samaja pUrI thAya-jo e banne jijJAsu hai,ya te. jJa.na ane kriyA e emAMthI ekanI ja upatAnI jene samaja hoya athavA dvaita ane advaita jevA sAmasAmAM dekhatA siddhAMtAmAMthI ja eka siddhAMtanI jene samaja heya te jo bIjI mamata tarapha paNa peAtAnI vicArardaSTi lagAve enA STi-mitra paNa che,khya rIte samaje te bIjI khAkhatane paNa svIkAre ja C jema 'pramANa' eTale zuddha jJAna, tema 'naya' eTale paNa zuddha jJAna. phangyu eTale ja huM eka zuddha jJAna akhaMDa vastu-pazI che, jyAre khIjuM vastunA ane sparze che, paNa maryAdAnuM tAratamya chatA e ane jJAna che zuddha pramANa rUpa zuddha jJAnane ucega 'naya'nI vATe thAya che. kemake pramANa rUpa zuddha jJAna jyAre bIbanI AvaLa prakaTa karavAmAM Ave che tyAre te khAsa mAdAmAM AvI javAthI 'naya' anI jAya che, vastunI eka khAkhata (aMza) ne sparzanArI eka nayaSTine eja vastunI bIjI khAkhata (aMza) nI khakhara heya paNa kharI ane na paNa hAya, je hAya tA paNa peAtAnA ja vacane sparzavAnI enI mA dA che. kema ke vyavahAramAga eve! ja Aya che. jemake, jJAnanI mahattA ane upayogitA batAvavI heAya tyAre jJAnanuM mahattva ke upacAgittva je vavAya te jJAnaSTirUpa jJAnavayane AbhArI che. te vakhate, kriyAne paNa sthAna che. enI khabara hovA chatAMya jJAtanaya (prasaMganurUpa) jJAnanI ja mahattA vave, ane ema karavAmAM e kazu kheTu karatA nathI. hA, khATu' karatA te tyAre kahevAya ke jyAre petAnI vAtane gAvAnI dhUnamAM kriyAnI upayogitAnA sthAnane naSTa karI nAkhe.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 ekaja vastu para judI judI daSTie utpanna thatI judA judA yathArtha abhiprAya, vicAro. "naya' kahevAmAM Ave che. eka ja manuSyane judI judI apekSAe kAkebhatrIjo, mAmA-bhANeja, putra-pitA, sasaro-jamAI, vagere je mAnavAmAM Ave che te sAdA vyavahAru dAkhalAthI "naya" ne yAla AvI zake che. vastumAM eka dharma nathI; aneka dhame che. aeva vastugata bhinna bhinna dharmone lagatA jeTalA abhiprAyo teTalA "no che. jagatanA vicAronAM AdAna-pradAna badhe vyavahAra "naya che. * anekAntadaSTithI vastu enA vyApaka svarUpamAM e kevA dharmone bhaMDAra che te samajAya che, ane vyavahAranA vakhate emAMnI samAcita bAbata (dharma) ne upaye.ga karavAmAM Ave che, je nayane pradeza che. eka ja ghaTa vastu; maLa dravya-mATInI apekSAe vinAzI nathI athatu nitya che. paraMtu tenA AkArAdirUpa paryAya jema samudranuM biMdu samudra na kahevAya, tema asamudra eTale ke samudra bahAranuM paNa na kahevAya. kiMtu samudrano aMza kahevAya. jo samudranA eka bindune samudra mAnavAmAM Ave to e bindu sivAyano samudrano zeSabhAga asamudra banI jAya ! athavA jo samudranA dareka bindune eka eka samudra gaNavAmAM Ave to eka ja samudramAM karoDo samudrone vyavahAra thavA lAge ? hakIkatamAM evo vyavahAra nathI. e ja pramANe AMgaLInuM TeravuM AMgaLI na kahevAya tema AMgaLI nathI ema paNa kahevAya chatAMya TeravuM AMgaLIne aMza te che ja. Ama "naya" paNa pramANane aMza che.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 (pariNAmonI daSTie vinAzI che. Ama eka daSTie ghaTane nitya mAnave ane bIjI daSTie anitya mAne e bane no che. atre samajI levuM jarUrI che ke "Nothing extinguishes, and even those things which seein to us to perish, are, in truth, but Changed arthAt koI padAtha nAza pAmatuM nathI. je padArtha nAza pAmatA ApaNane dekhAya che te paNa vastutaH kevaLa badalAtA (parivartana pAmatA, hoya che. TUMkamAM Nothing is Produced, nothing is distroyed. Everything Change its form, AtmA nitya che e niHzaMka che. kemake AtmAne nAza thato. nathI. AtmA anAdi-anaMta, anutpanna, avinAzI, svaMyabhu che. paraMtu tenA saMsArI jIvanamAM haMmezA parivartana thatuM rahe che. AmA keI vakhate pazu jIvanane prApta kare che te kayAreka manuSyAvasthAmAM Ave che. vaLI kayAreka devabhUmine zekatA bane che te kyAreka narakAdi dugatimAM jaI paDe che. eka ja AtmAnI parivartanazIlatA sUcave che. are ! eka ja bhava eka ja zarIramAM paNa AtmAnI cAtrA kAMI ochI parivartanazIla nathI ! avasthA. vicAra, vedanA, bhAvanA, harSa, viSAda AdinA bAhya tathA AMtarika keTakeTalAM parivartana thAya che! deDavArI AtmA satata parivartana nI ghaTamALamAM pharate rahe che. A kAraNane lIdhe nitya dravya rUpa AtmAne kathaMcita anitya paNa mAnI zakAya. chatAM AtmAne ekAnta nitya ke ekAnta anitya naDi paraMtu nityanitya mAnI zakAya. bauddhadazananuM maMDANa-jagata kSaNika che "anitya che evA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 aniyatanA mata upara thayela che. jyAre vedika darzananuM maMDANa brahma satya jagata mithyA e nityatAnA mata upara nakakI thayela che vAstavika to jagata jainadarzane jaNAvyA mujaba nityAnitya ubhaya che. pravAhathI anAdi anaMta hoI te nitya che. ghaTanA banAvathI sAdi sAnta hoI te anitya che, paraMtu vItarAgatAnI prApti sAdhaka karavA dhAre to bauddhadarzananA anityavAdathI paNa karI zake che ane vaidika darzananA nityavAdathI paNa karI zake che. sAdhakane matalaba vItarAgatA prApta karavAthI che. vItarAgatA prApta thAya te sarvajJatA ane nirvikalatAnI prApti thAya ane paramAtmA banAya. vastunA vinAzI arthAt anitya-svarUpane lakSamAM laI vinAzane ja duHkharUpa samajIe ane te pratye vairAgya keLavI te vinAzI padArthathI chUTavAnI para thavAnI sAdhanA sAdhaka karI zake ane vItarAga banI zake. te ja pramANe sAdhaka vastunA nitya svarUpane lakSamAM laI nityatA-avinAzItAmAM ja sukha che ema samajIne nitya svarUpanI prAptinI sAdhanA karI sAdhaka nityathI ameda thaI zake, arthAt vItarAga banI zake. AmAM prathama vikalpa niSedhAtmaka che. jyAre bIje vikalpa vidheyAtmaka che. jainadarzanamAM ubhaya vikalapathI sAdhanA batADI che. nitya che tene nitya svarUpe batADela che. ane anitya che tene anityatAthI svarUpe batADela che. anityathI chUTavA ane nityathI joDAvA jaNAvela che. "svamAM vaza ane parathI khasa" ane "svane bhajane parane taja, e A saMdarbhamAM ja pharamAvela che svabhAva sva che te avinAzI che. AvavA javAnA svabhAvavALuM nathI. jyAre para che te vinAzI che ene saMyoga paNa che ane viga paga che. para AvavA
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ javAnA svabhAvavALuM che. para e aprApta che. jyAre sva, te prApta ja che. mAtra te AvRtta che. jene anAvRtta karavAnuM che. arthAt prAtanI prApita karavAnI che. Ama jainadarzane vItarAgatA taraphanuM be pAMkhe uDDayana batADela che ke jenAthI lakSane zIdhra AMbI zakAya che. jenadazane svanityanuM lakSyA karavA ane pagaladravyanI anityatA prati vairAgya keLavavA pharamAvela che. dUdha jene apekSita che tene dUdha sAthe saMbaMdha che. gAyanA raMga sAthe saMbaMdha nathI. gAya dhaLI, lAla, ke kAbaracItarI heya teya dUdha sahu gAyanuM veta ja hoya che. te ja pramANe vItarAgatAnA Icchuka sAdhakane vItarAgatAnI prAptithI matalaba che pachI te vinAzI pratyenA vairAgathI Ave athavA svayaM nI avinAzItAnA layapUrvaka vItarAgI paramAtmA pratyenA anurAga bhaktithI Ave. TUMkamAM sAdhakane mamathI matalaba che, Tapa TapathI nahi. je draSTie (dravyadraSTie) AtmA nitya che te daSTi ane je daSTie (ryAya daSTie) AtmA anitya che te ubhaya daSTi "nA" kahevAya che. vaidika dazane paNa AtmAne nitya. kuTastha kahela che eTale ke jema hatheDA TIpAvA chatAM era Na te enI e ja ane evI ne evI ja eka AkAranI rahe che tema AtmA to ene e ja rahe che. A kAra eraNa upara je badalAya che te te leDhAnA badalAya che. tema bhavacakamAM pIsAtA ane TIpAte AtmA e ja rahe che paNa je badalAya che te AtmAnA kalevare che je pudgalanA banelAM hoya che. TIpAvA pIsavA chatAM AtmA ajarAmara, avinAzI, nitya ja rahe che.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 naya jema dRSTi ane vikalpa che tema sAdhakane mATe te dRSTi-vikalpa-naya e asAdhAraNa abhyaMtara petIkuM sAdhana paNa che. dRSTi-vicAra-vikalpa AtmAnA peAtAnA AdhAre. utpanna thAya che. ane pAtAmAM ja samAya che. jyAre zarIra e sacAgI padArtha che je sacAga bAda viyeAgane pAme che. zarIra e para dravya evAM pudgala dravyanA ka dhAtu banela hoya che. zarIra kAMI AtmAmAMthI banatuM nathI ke AtmAmAMthI utpanna thatuM nathI. AvA A cenu nirUpaNa eTale vicArAnuM vargI karaNa nayavAda eTale vicAramImAMsA, Ama vikalpa draSTi ke jene naya kahevAya che te nayanA anaMtA bheda che. e anaMta nace nA. samAveza sAtase nace!mAM thAya che ane e sAtasA nace ne samAveza mukhya sAta nayeAmAM karavAmAM Ave che je zAstrIya paripATI che. bAkI e sAta nayeAnA sa`keAca mAtra e nayeAmAM paNa thAya che je e naye! ' dravyAthika naya ' ane ' paryAyArthi ka naya ' tarIke prasiddha che. vaLI eka bIjI vicArasaraNI anusAra e sAta nayenuM vargI karaNa 'vyavahAra naya' ane nizcaya naya' paNa thAya che. ( * What is it ? ' arthAt te zuM che ? ' praznathI dravyane jANI zakAya che ane 'How is it ? ' te kevu* che ? ? praznathI dravyanA paryAyane jANI zakAya che. ApaNA sahu saMsArInuM vAstavika jIvana zu? ' ane ' kevuM?' e ja dravyArthi ka ane paryAyArthi ka naya cukta che : sAta naya nIce. majama che : * (1) naigama naya (2) sa'graha naya (3) vyavahAra naya
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 (4) RRjutra naya jenA be vibhAga sthUla (5) zabda naya (6) samabhirUddha naya ane (7) ane krama che. eva bhUta naya. AmAMnA prathama cAra naye dravyArthi ka na' che. jyAre pachInA traNa nace 'paryAyAmaka naya' che. A dravyAki ane paryAyArthi ka nayanA bhe sthUla ane sUkSmanI apekSa.e che. dravyAniyA abhAgya che. tyAre parcAcakanA bhAgya che. kAnI zarUAta (mA)i e nAgama naya che. jyAre kA nI paNa ta; samApti) je evabhUta naya che ne kAnA vacala! tamakkA (Stages) je che te upara jaNAvyA mujabanA bIthI laI ! sudhInA pAMca nayeA che. vaLI je uttarAttara vikAsanA kAryakAraNanA tabakkA che. (a) naigamanaya eTale badhAM kAraNa-kAryanuM para MparA che, pAve che. (7) vAvyAM madhAM nayA e kAraNa-kAryanI pIja ayaMt (4) jyAre evabhUta naya e tama kAryo che, sasAmAM mAArtha ka va bhRta naya iMja nahi tyAM kAryo-kAraNanI para parA evI aMtama siddhi tyAM che ja nahi. cAlu rahe che ane zvAtya taka pAramArthika eva bhUta naya mAtra mokSamArgamAM siMdhdhatva haMta paramAtmatattvanI prApti thavI te che. A nayAmAM mAhIyanA 16 kaSAyA ane 9 nekA ane haNavA mATe je naya sAdhanAmAM kAmamAM Ave te
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 sunaya che. sunayane sAdhana banAvIne Apathe avikArI, avi. nAzI, vItarAgI banI pAramArthika evaMbhUta nayamAM javAnuM che. padArthanA guNadharmane anulakSIne sunaya-kunayanA bheda nathI. "zuM joIe che ?' enA saMdarbhamAM saMsAra nathI. paraMtu dazya padArtha jaIne enA sva para kevAM bhAva karIe chIe e upara saMsArabhAva ke mekSabhAva samajavAnuM che. mATe ja dehabhAva e kunaya che ane AtmabhAva e sunaya che. koIpaNa padArthane rApUrvaka je jANa nahi, ane joyA jANyA pachI rAga karavo nahi e "sunaya draSTi che, jJAtA draSTA bhAva e "sunaya daSTi' rAgabhAva haThAvavA te sunaya" che. saMsAramAM jeTalA jeTalA ApaNA dehabhAva-mehabhAva che, te saghaLA "kunaya" che, je "micchA darzana che AtmabhAva, AdhyAtmika bhAva e "sunaya che. agAu jaNAvyA mujaba A nAnI vaheMcaNI bIjA be bheda nizcayanayamAM ane vyavahAranayamAM paNa karavAmAM AvI che. nizcaya eTale atyaMtaradazA. arthAt : atyaMtara evuM aMtaHkaraNa ke manovega jyAre vyavahAra eTale deha ane deha thakI thatI kiyA. nizcayanaya eTale dravyanI sAthe guNa-paryAyane vicAra, arthAt AtmAnI sAthe jJAna-dazana-cAritrane vicAra kara. te nizcayanaya. e guNa ane guNInI abhedatA prati nirdoSa kare che. jyAre vyavahAranaya guNa ane guNa arthAt guNaparyAya ane dravya viSenA bheda prati nirdeSa kare che.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 nizcayanayanuM kArya karavA mATe vyavahAra nayane Azraya le paDe che. pUrNa nizcaya pAmyA pachI vyavahAra nayanA TekanI AvazyakatA rahetI nathI. kAMI karavAnuM jyAM hoya tya Teke joIe. sakiyatA che tyAM vyavahAra che. zuddha nizcaya svarUpa akriya svarUpa che. (1) gama naya - | ra ma rUti nIma gama eTale ke nigama arthAt kalpanA. gamanayane nathI bhUtakALanI maryAdA ke nathI bhaviSyakALanI maryAdA. gamanaya upacArita satya mAne che. nigamana, aMza, Aropa upacAra) saMkalpane jema mAne che tema jaDa dravyane rautanya mAne che ane cetana dravyane jaDa mAne che. negamanaya upacarita satyane mAne che, te anuparita satyanI apekSAe cheTuM Thare che. bAkI vyavahAranI apekSAe sApekSapaNe upacarita satya pramANe jJAnano viSaya ane vedanane. vidya bane che. AtmA ane pudgala rakaMdha (deDa-zarIra)nuM je mizraNa thayeluM che, emAM jaDa ane caitanyane bheda samajave saheluM che, paraMtu rUpI (pudgala skaMdha) ane arUpI (AtmA) ne bheda samaja ghaNe kaThina che. chatAM jaDane cetana kahevuM ane cetanane jaDa kahevuM te dhamatara nigamanaya athavA Aropa nagamanAya che. atre upacArita zabdane khulAso karI laIe ke je nIkaLI jAya, TaLI jAya che te upacarita kahevAya che. sAdhya prApta thatAM sAdhana nIkaLI jAya -TaLI ke chUTI jAya che. eTale sAdhanA upacarita kahevAya. sAta nAmAM je gamanaya nahi svIkArIe te jagata vyavahAra
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 cAlI nahi zake. huM zarIra chuM." e jaDamAM cetanane Apa-upacAra che ane huM siddha svarUpa chuM." - "vaTuM ahADami ' e saMka9pa che jaDa-cetana, cetana-jaDa e badhuM gamanaya Azrita ghaTe che. na eTale eka nahi. ekathI adhika daSTie eTale gamanaya. eka daSTi batAve tene naya kahevAya. paNa bIjI daSTie je apalApa kare to te nayAbhAsa kahevAya. gamanayanA mukhya traNa peTA bheda che. (ba) saMka95 nagama (a) aMza nigama (#) Aropa (upacAra) naigama. (ba) saMka9pa naigama - eka vyakti surata javAnI taiyArImAM che te samaye tene keI saMbaMdhI AvI pRcchA kare ke zuM kare che? tyAre te javAba deze ke huM surata jAuM chuM ! athavA eka vyaktie corI karavAno saMkalpa karyo, te tene dharmazAstra cerI na karI hovA chatAMya corI karyA je deSa lAge ema pharamAvaze. A naya anusAra 'cimA kRtam karAtuM hoya te karyuM kahevAya che. sahajAnaMdI zuddha svarUpa avinAzI huM AtmasvarUpI" "bahU praga i? siddha svarUpa chuM" e saMkalpa gamananya che. () aMza naigama:- eka puruSanA dhotiyAne ke eka strInI sADIne saheja agnine taNakhe lAgatAM ke jarA baLatAM te puruSa ke te strI ekadama cakI jaI bele che
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 mAruM dhetiyuM baLI gayuM" ke "mArI sADI baLI gaI." e ja pramANe khurazIne eka pAye bhAgI jatAM khuzI bhAgI gayAnuM kahevAya che. (2) Apa negama :- upacAranagama - Aje divALInA divase tIrthakara bhagavaMta mahAvIra svAmI nirvANa pAmyA, athavA Aje caitra sudI terase bhagavAna mahAvIra jagyA e kathatamAM vartamAna upara bhUtakane Aropa upacAra karavAmAM Ave che. pratimAnI aMjanazalAkA arthAt prANapratiSThAe pratimAmAM paramAtma bhagavaMtane Are -upacAra che. pratidina prabhu janmotsavanI ujavaNI te snAtra mahesava e paNa upacAra nigama naya che. jaDa evA zarIrane huM mAnavuM te jaDamAM cetanane Aropa che, Ane dehAtmaka buddhi arthAt zarIramAM Atmabuddhi saccidAnaMdabhAva karyo kahevAya. jema zarIramAM Atmabaddhi jIva kare che tema bhega-sAmagrI-dhanAdimAM paNa jIva Atmabuddhi kare che. A ja kAraNathI eTale ke A nayane anusarIne ja zarIramAM Atmabuddhi hovAthI zarIranI hAni ne jIvahiMsA gaNAvela che ane bhAgasAmagrImAnI Atmabuddhi ne kAraNe bhegasAmagrI-dhanAdinA apaharaNane cerI gaNAvela che. jIve jemAM Atmabuddhi karI che tenI hiMsA, cerI karavA nahi ane te mATe thaIne jUThuM bolavuM nahi. hiMsA cerI-asatyAcaraNa (jUDuM) karavA nahi ne te mATe karIne. pite kazAne parigraha rAkhe nahi yA te a85 2 khave temaja kazAnI kAmanA-IrachA (maithuna) rAkhavI nahi.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 (1) hiMsA-karavI nahi (2) cerI karavI nahi (3) jUThuM bolavuM nahi (4) parigraha (saMghara)rAkhavo nahi (5) bhega bhegavavAnI IcchA arthAt kAmanA rAkhavI nahi. e pAMca vrata (pratijJA paccakhAna)nI pAlanA te pAMca bAhyavrata che e naigamanayane anusarIne che. bAkI AtmA marate nathI, haNAto nathI te AtmAne ho-hiMsA karI kema kahevAya? badhuM para che, keInuM kAMI nathI te corI karI kema kahevAya? e sthiti te nizcaya svarUpanI che. AtmAnA parama Atma svarUpanI e sthiti che, jyAM sAdhanA nathI paNa siddha avasthA che. vartamAnamAM te jIva sAdhaka che ane sAdhakane sAdhanAmAM nayAzrita vyavahAra hoya jene anusarIne e pAMca vrata che. nayAtIta dehAtIta thaI adehI siddha thaye naya vyavahAra na rahe. kavi kAlIdAsa hindane sekasapiyara che." sukhaduHkhanA sAthIne kahevuM ke te mAro jamaNo hAtha che, vahAlI putrIne AMkhanI kIkI kahI saMbedhavI, suMdara strIne mUrtimAna sauMdarya tarIke lekhavI ke. 'tvaM jInitaM, tvamasi me hadayaM dvitiya tva kaumudI nayanayoramRtaM tvamajhe / ' tuM mAruM jIvita che, mAruM bIjuM hRdaya che, mArAM netronI candrikA che, mArA aMgane amRtarUpa che evA uddabodhana karavA te sarva upacAra nigamanayanAM udAharaNa che. puruSasiMhANa.", "puruSavara paMkariyANuM", "purUSavara 18
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 ga huzliNa' e bhagavAnanAM vizeSaNA upacAranIMgamanaya che. rijhava ekanAM kAgaLiyAM ke cekathI thate. nANAvyavahAra e paNa upacAra naigamanaya che. Ama vividha lekarUDhi ane laukika sAMskAranA anu saraNamAMthI janmanArA vicAra-vAjyApArA naigamanayanI kATImAM mukAya che. naigamanaya dhama ane dhamI paikI kAI ekane gauNarUpe ane bIjAne mukhyarUpe grahaNa kare che, jemake jIvanA bheda prabhedanA nirUpaNamAM enA jJAnAdi guNe!nA vanamAM jIva gauNarUpa hAya che. guNa-guNI, kriyA-kriyAvAna, avayava avayavI tathA jAti-jAtimAna emanI vaccenA tAdAtmya (abheda-taddarUpatA) ne A naya spatA nathI. e badhAM vacce (jema ke guNa ane guNI vacce) e bhedane jue che. emanAmAMnA (guNa-guNI vageremAMnA) kAI ekane mukhyapaNe te bIjAne gauNapaNe kalpavAnI A nayanI saraNI che. A naigamanaya dvArA sAdhake sAdhanAmAM AtmAne paramAtmA mAnI tenuM lakSya karavAnu che ane naigamanayathI saMsAramAM saMsArabhAve dehane AtmA mAnI jIvIe chIe tevA jIvanathI chUTavAnu che. saMsArI jIva bhale svarUpa abhAnamAM vartatA hAya tA paNa jema enAmAM dehabhAva pravarte che tema sAthe sAthe enAmAM sattAmAM siddha svarUpa paNa pravarte che evu naigamanaya jaNAve che. pratikSaNe kAMI jIva sva dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM nathI
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 vicarate. paraMtu jIva bIjA eTale ke para dravya-kSetra-kALabhAvamAM ja bahudhA viharatA hoya che. AthI naigamanaya ajIvane jIva paNa kahe che ane jIvane ajIva paNa kahe che. eTale ke naigamana, upacArathI badhuM badhAmAM ghaTAvI Ape che. upacarita tavathI anupacarita tavane khyAla AvI zake; je sAdhakane sAdhanAnuM sAdhana che. traNe kALanA eTale ke sarvakALanAM sarva dravya, sarvakSetra ane sabhAnuM samastIkaraNa arthAt ekIkaraNa (khIcaDe) maigamanaya kare che. zuM, zuM nathI ? badhuM, badhuM che!" ema nagamanaya kahe che. jJAtA-draSTAbhAvane samasta vizva sAthe eka ja samaye saMbaMdha che. tema kartA katAbhAve samasta vizva sAthe karma-kiyA-ane kamathI saMbaMdha che. naigamanaya mULathI uThAve che ane kArya sudhI pahoMcADe che. pUrNa jJAtA-draSTA bhAva ke jemAM samagra vizvanuM jJAna akamathI eka samaye che temaja potAnA sva. svarUpanuM svayaMne vedana eka ja samaye akamathI ekasarakhuM che. jayAre kartA-bhekatAbhAva ke jemAM badhuM che paraMtu kamathI che, eka pachI eka che ane karmasaMgathI che. (2) saMgrahanaya - "sAmAnya, tatvane AzrIne aneka vastuonuM sameTIne ekarUpe grahaNa karavuM e saMgrahanaya che. jaDa ane cetanarUpa aneka vyaktiomAM je satarUpa "sAmAnya" tattva raheluM che te tattva upara najara rAkhI bIjA vizene lakSamAM najara rAkhI bIjA vizene lakSamAM na letAM e badhI vividha vyaktione ekarUpa samajI ema vicAravuM ke sarUpa vizva
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 eka che kAraNa ke sattA vinAnI kaI vastu nathI, te saMgrahanayanI daSTi che. eka AtmA che e kathanathI vastutaH badhAne eka AtmA siddha thatuM nathI. pratyeka zarIramAM AtmA judo judo che. chatAM badhA AtmAomAM rahela sAmAnya caitanyatvane AzrIne eka AtmA che evuM kathana thAya che, je saMgrahanayanI daSTi che. sarva AtmAnuM parama Atma svarUpa ekasarakhuM che e daSTi e paNa "eka AtmA che e kathana saMgrahanIya che. athavA te samAnatAnuM- ekAtmAnuM je darzana che te saMgrahanaya che, e abhedadaSTi che ane te divyadRSTi che. jyAre viSamatAnuM darzana e vizeSatA-viziSTatAnuM darzana che. e vyavahAra naya che ane te bhedadaSTi che yA paryAya. daSTi che. jIva mAtrane jIva tarIke jovA e dravyadaSTi-abheda daSTi che. je saMgrahanaya che, paNa temAM prANa-pazupaMkhI, mAnava deva; eziyAvAsI, yuropavAsI, amerikAvAsa, gera-kALe UMca-nIca, jAta-kuLa, bhAratI, cInI, rUsI, yuropI, amerikI, hiMdu-muslIma-jena-bauddha,-IsAI, strI-puruSa, saMnyAsI-saMsArI. ramaNalAlapa5nAlAla. iMdirA-kamalA AdinA bheda pADI jevuM te paryAyadaSTi che je vyavahAra naya che. ' saMgrahanaya sAmAnya tattvane Azrita heI, sAmAnya jeTaluM vizALa eTale te saMgrahanacavizALa ane sAmAnya jeTaluM nAnuM eTale te saMgrahanaya TUMke paNa je je vicAro
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 sAmAnya tatvane laIne vividha varatuM jUthonuM ekIkaraNa karavA tarapha pravartatA hoya te badhAja saMgrahanayanI zreNImAM mUkI zakAya. saMgrahanaya dvArA jema saMsAramAM badhAne saMsArI jI. mAnIe chIe ema sAdhanAmAM sAdhake sarve ne siddhi svarUpe jovA joIe. te sarva raju huM 2hyuM che kAmava7 sarva bhUteSu pari saMpatti che badhe brahmadaSTi keLavavI joIe. A saMgrahanInI sAdhanA che. (3) vyavahAra naya sAmAnyarUpe nirdiSTa karAyelI vastu vigatavAra na samajI zakAya mATe tenI vizeSa samaja ApavA mATe vizeSa prakAre tenA bheda pADI tenuM pRththakaraNa-vibhAjIkaraNa karI batAvanAra vicAra vyavahAranaya che. TUMkamAM ekIkaraNarUpa buddhivyApAra e saMgrahanaya che ache pRthakkaraNarUpe buddhivyApAra e vyavahAranaya che. uparAMta leka rUDhi anusAranuM kathana paNa vyavahAranaya che, eTaluM ja nahi paNa je pramANenuM maMtavya abhiprAya che, jJAna che te pramANenuM vartana te vyavahAranaya che. ghauM vINa ! e kathana lekarUDhi anusAranA vyavahAra nayanuM udAharaNa che. kriyA kAMkarA vINI chUTA pADavAnI thAya che paNa vyavahAra "ghauM vINa!" ema kahevAne che. mA, bA, bhAbhI ke kAkI yA bena kahevAno rivAja che. mA e bApanI patnI che te sAcI vAta che paNa e rIte mAnI. oLakha ApavAne vyavahAra nathI.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 saMsAramAM sarakhe sarakhAnA sahavAsamAM rahIe chIe. je kAMI kalA Adi meLavavA, keLavavA hoya te kalAkAra kalApIpAsunA sAnidhyamAM-saMgamAM AvIe chIe tema sAdhake sAdhanAmA satsaMga kare joIe. jeoe brahma dRSTi keLavI che. jeo brahmotrI (paMDita), brahmavid (jJAnI), brahmaniSTha (sarvajJa) che teonA saMparkamAM AvavuM, teonA sAnidhyamAM rahevuM, emanA paDakhAM sevavAM joIe. e mATe thaIne ja darzanAcAranuM pAlana che. ema karavAthI lakSyAMtara thatuM nathI ane lakSa prati AgekUca jArI rahe che. adhaHpatana na thatAM meLavelA guNanuM rakSaNa-pAlana thAya che ane guNamAM vikAsa thAya che-utthAna thAya che. maMdira-mUti-AgasanuM sevana-pUjana karavuM, deva-gurUdharmanAM Adara, sa-kAra, bahumAna karavAM, AmAnA sAcA parama AtmasvarUpane jANavuM ne ene nirNaya kare tathA tenuM lakSya rAkhIne lakSa prApta karavA pravRtta thavuM-tatpara thavuM temaja lakSyAMtara na thaI jAya te mATe thaIne ja darzAnAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, vicAra e pAMca paMcAcAranuM sevana ane pAlana karavArUpa vyavahAra che. jene mokSanI IcchA che ane jene mephAnuM lakSya thayuM che te ja sAce, khare dhamI che- sAdhaka che. caturvidha (sAdhu-sIdavI zrAvaka ane zrAvikA saMghanI sevAmAM rahevAthI lakSyAMtara thatuM aTake che ane lakSa prati pragati thAya che. ane saMga chUTI jAya te. satsaMga thaye kahevAya. A che sAdhakane sAdhanAmArgane vyavahAra.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 (4) RjusUtra nama: vastunA mAtra vartamAna paryAya tarapha A naya lakSa kheMce che. je vicAra bhUta ane bhaviSyakALane bAjue mUkI mAtra vartamAnakALane sparze te "rAjasUtra" naya che. A naya kevaLa vartamAnakALane mAnya rAkhe che. bhUtakALa ane bhaviSyakALane te apalApa kare che. A nayanI daSTie vartamAna samRddhi sukhanuM sAdhana thatI hovAthI tene samRddhi kahI zakAya. paraMtu bhUta samRddhinI smRti ke bhAvI samRdhdhinAM sapanAM vartamAna samaye sukha sagavaDa pUrI pADanAra na hovAthI tene samRddhi na kahI zakAya. e to navAbI gaI ane navAba rahI gayA ke bheMsa bhAgoLe ne chAza chAgoLe jevI vAta kahevAya. keI gRhasthI sAdhudharmanI zubha manedazAvALa hoya tyAre tene A naya sAdhu kahe ane keI sAdhu ne veSamAM rahevA chatAM asaMyamI vRttivALo hoya tyAre tene A naya sAdhu na kahetAM avatI ja kahe. sAmAnya yikamAM rahelI vyakti je bUrA vicAramAM hoya te te A naya anusAra haiDhavADe gaye" kahevAya. * A RjusUtra jyanA pAchA be bheda thula jajasUtra naya ane sUphama rAjusUtra naya che. eka samaya mAtranA vartamAna paryAyane grahaNa karanAra sUkSma trAjusUtra naya che je sharp Present tense-tatsamaye ja svIkAre che. arthAta vartamAna paLanA paryAyane ja grahaNa kare che. jyAre sthUla jusUtra naya aneka samayanA vartamAna paryAyane grahaNa kare che; udAharaNa tarIke mane 49 varSa thayAM e sthUla jusUtra naya anusAranuM
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 kathana che jyAre mane 50 muM varSa cAle che ema kahevuM te sUkSma jusUtra naya anusAre kathana che. yudhiSThire jyAre yAcakane thoDA samaya bAda AvavA kahyuM ane te sAMbhaLI bhIme ghaMTanAda karyo jenuM kAraNa yudhiSThire vicAratAM bhIme khulAso karyo, ke Ape kALa upara vijaya meLavyuM tenI khuzAlIne ghaMTanAda che te A jusUtra nayanuM udAharaNa che. sAdhu bhagavaMte "vartamAna je" zabdano prayoga kare che te paNa A bAjusUtra nayanuM udAharaNa che. sthUla rAjasUtra naya rAjagAdIe rahela rAjAne ja rAjA kahe che ane sUkSma jusUtra naya rAjacihanayukata gAdInazIna rAjasattA sahitanA rAjAne ja rAjA kahe che. Ama nizcita vartamAna svarUpa vartamAnakALane ja trAjusutranaya pradhAnatA Ape che je vartamAnakALane ja Avazyaka sAdhana gaNavA tarapha nirdeza kare che. sUphama jusUtra naya ane evaMbhUtamAM nayanA vartamAnakALane bheda e che ke sUkSma RjusUtra naya mAnasika che jyAre evaMbhUta nayane vartamAna aMtima bAhA drazya sahita kAryarUpa che. (5) zabdanaya - zabdanayamAM zabda eTale AkhuM vyAkaraNazAsa Ave. zabdanayamAM liMgabheda eTale ke puruSa (pullIMga), zrI (zrI lIMga), napuMsaka, kALabheda arthAt bhUtakALa, bhaviSyakALa, vartamAnakALa, vacanabheda eTale ke ekavacana, bahuvacana tathA kArakabheda eTale ke sAta vibhakti Ave che. A naya paryAya (ekAW) vAcI zabdone ekAWvAcI mAne che. paNa kALa, liMga vigerene bheda je paDate hoya
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 te te bhedane lIdhe ekAIvAcI zabdone paNa arthabheda mAne che. potAnA samayamAM muMbaI nagarI mejUda hovA chatAM pUrva kALanI muMbaInagarI judA prakAranI hovAthI te samayanI muMbaI nagarInuM varNana karavuM lekhakane prastuta hovAthI tene hatI" lakhe che te kALabhede arthabhedane vyavahAra A nayane AbhArI che. je zabda je arthane (vastune) vAcaka ke sUcaka hoya te arthane-te vastune darzAvavA te ja zabda vAparavAnI zabdanaya kAnajI rAkhe che. e vastu game te vyakti (pANI athavA padArtha) hoya, guNa heya, kiyA hoya ke saMbaMdha hoya. prANIo vyaktiomAM nara athavA nArI ke nAnyatara ( liMkAna) bheda haze te te darzAvavA prastuta naya judA judA zabda prayoga karaze. jemake puruSa-strI, popaTa-mena, mera-Dhela, putra-putrI Adi. ekabIjAnI sarakhAmaNImAM moTA-nAnA parimANabheda darzAvavA A nI judA judA zabdono prayoga karaze. jemake Tekaro, TIMbe, DuMgara, pahADa, cAlo-pyAlI ItyAdi eka ja vyakti judI judI vyaktinA saMbadhe juduM juduM sagapaNa dharAvatuM haze te te vyaktinA saMbaMdhamAM bolAtA pratyeka sagapaNa saMbaMdha judA judA jaNAvavA judA judA zabdo jevA ke kAke-bhatrIje, mA-bhANeja, pati-patnI, pitA-putra, sasarA jamAI Adine upayoga karaze. keI kiyA bhUtakALamAM thaI hoya te bhUtakALa, vartamAnakALamAM thatI hoya te vartamAnakALa ane bhaviSyakALamAM thavAnI hoya te bhaviSyakALa vAparavAnI kALajI zabdanaya leze. vastu ke vyakti eka haze te ekavacana ane ekathI adhika haze te bahuvacana yA te
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 mAnArthe bahuvacanI zabdane prayoga karaze. kAraka saMbaMdha haze te te darzAvavA tene anurUpa vibhakita "zabdanaya vAparaze. ahIM prasaMgata H jaNAvavuM upayogI che ke je prasaMge je naya upayogI hoya te prasaMge te nayanuM prAdhAnya svIkAryA sivAya IlAja nathI. vyavahAranayanA prasaMge saMgrahanayane upayoga karIe te patnI, mAtA, bahena, putrI. zeTha, nekara Adine bheda raheze nahi ane aneka geTALA thaze. saMgraha nayanA sthaLe kevaLa vyavahArane upayoga karavAmAM Ave te ThAma ThAma judAI ja judAI jaNAze. ane premabhAvanAne hAsa thaI chInAjhapaTIne uttejana maLaze. jyAM zabdanayanI upayogitA che. tyAM nigamanane lAgu pADatAM jenAmAM sAdhuvanA kAMI nahi hoya evA kevaLa sAdhuvezadhArIne naigamanayavALe sAdhu kaheze, jyAre veza uparAMta bAhya sAvAcAra-bAhyakyiAnuM pAlana karanArane vyavahAranayavALe sAdhu kaheze, paraMtu zabdanayavALe to te ubhaya daMbhI gaNI asAdhu ja kaheze ane jemAM kharI sAdhutA haze tene ja sAdhu kaheze. AvA prasaMge mukhyatA zabdanayanI che. eTale kayA prasaMge kayA nayano upayoga yogya Tharaze tene viveka pUrvaka vicAra karavAnI pratyeka prasaMge AvazyakatA raheze. zabdanaya eka arthane kahenAra aneka judA judA paryAyavAcI zabdamAMthI kaI paNa eka zabdane te artha darzAvavA vAparavAnuM agya lekha nathI. paraMtu upara jaNAvyA mujaba te kALa, liMga saMkhyA AdinA bhede arthabheda mAne che.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 jema jJAna mATe zabdanI jarUra che tema bhAga mATe paNa zabdanI jarUra che. vyavahAra zabdanayathI karAya che. je padArtha, jenI pUti kare che te padArtha tenAthI vizeSa ane AgaLa kahevAya. RjusUtra naya vartamAnakALanA bhoga vedananI apekSAe che. emAM zabdenaya vadhAre pUrti-spaSTatA kare che. zabdanaya, RjusUtranayathI vadhAre cAsa-nizcita ane sUkSma Accurate che. udAharaNa tarIke cIpiyA lAvavA kahevuM te RjusUtranaya che paraMtu ' kAlasA pakaDavAnA cIpiyA lAva!' che; ke ' hIrA chAMTavAnA cIpiye lAva! ema kahevuM te zabdanaya che. ' (6) samabhirUDhanaya : - A nayanI dRSTimAM pratyeka zabdanA artha judA juda che. 'zabdanaye" kALa, liMga AdinA bhedathI arthabheda mAnyA paNa kALa Adine bheda na heAvA chatAM upara jaNAvyA mujaba paryAyavAcI zabdomAM atha bheda nathI mAnyeA. jyAre samaNi rUDhanaya tA zabdabhede abheda mAne che. zabda phare eTale atha phare. jema ke rAjA nRpa, bhUpati, samrATa, cakravatI Adi rAjA. evA ekA vAcI manAtA paryAya zabdone paNa emanI zabda dyUtapatti pramANe judA judA atha ka2e che. samabhinaya jaNAve che ke rAjacihnAthI rAje (ze|bhe ) te 'rAjA' athavA rAjI rAkhe te 'rAjA.' mANasAnuM rakSaNa kare te 'nRpa. 'pRthvInuM pAlana, poSaNa, rakSaNa kare te 8 bhUpati.' sAmrAjayanA dhaNI te samrATa, cha kha'DanA mAlika ane cakra dhAraNa karela che te cakravatI athavA teA cha ce khaDa upara jenuM zAsanacakra cAle che te cakravatI. e ja pramANe IndriyAne kRSa karanAra RSi, AtmAnI yatnA karanAra yati,
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 mauna dhAraNa karanAra muni ane saMsAra tyAgI te saMnyAsI evo judA judA zabdanA judA judA artha samabhirUDha kare che.-zAstranA vAdavivAda ane kerTa-kacerInA kajiyA A zabdanaya ane samabhirUDhanayanA che. pratyeka zabda mULa te pRthapha artha batADanAra hoya che. pachI kAlAntare ane samahamAM prayukata thatAM thatAM paryAyavAcI banI jAya che. samabhirUDhanaya emanA paryAya vAcitvane nahi gaNakAratAM e pratyeka zabdanA mULa arthane pakaDe che. samabhirUDhanaya eka ja paryAyavAcI zabdonA bhedane mAne che te ApaNA jIvanavyavahAramAM kevI rIte upayogI ane satya che te daSTAMtathI samajIe. prabhudAsabhAI nAmanI eka vyakti che. e vyakti pAse belipha veranTa laIne Ave che ane pUche che ke bhagavAnadAsabhAI Ape che ? tyAre te vyakita jaNAve che ke, bhaI nA! mAru nAma te prabhudAsa che. tyAre belipha ema nA kahI zake ke bhagavAnadAsa eTale prabhudAsa kemake bhagavAna ane prabhune artha eka ja che mATe bhagavAnadAsabhAInuM veranTa Apa upara bajAvuM chuM. A rIte paNa samabhirUDhanaya satya che ane zabdanaya karatAM vadhu sUkSma che. e anubhava gamya che. e ja pramANe maphatalAla, phegaTalAla ane amathAlAla evAM traNa khAtAM ApaNI khAtAvahImAM che. traNe nAmane artha eka tha. hovA chatAM kAMI maphatalAlanI 2kama amathAlAlanA khAte nahi khatavI zakAya.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 (7) evabhUtanaya - A naya kahe che ke je bhUtapattibhedathI arthabheda mAnavAmAM Ave to ema paNa mAnavuM joIe ke jyAre cUtaparisiddha artha ghaTate heya tyAre ja te zabdane artha svIkAre ane te zabda vaDe e arthanuM kathana karavuM anya nahi. A kalapanA pramANe rAjacihunethI zobhavAnI cegyatA dharAvavI, ane manuSyarakSaNanI javAbadArI rAkhavI eTaluM ja "rAjA" ke "nRpa" kahevaDAvavA mATe paryApta nathI. paraMtu tethI AgaLa vadhI jyAre kharekhara rAjacihanethI zeNitapaNuM vidyamAna hoya tyAre ja ane tyAM sudhI ja rAjA kahevaDAvI zakAya ane e ja pramANe prajAnuM-manuSyanuM rakSaNa karAtuM hoya tyAre je ane teTalI ja vAra nRpa kahevaDAvI zakAya. sevAkArya cAlu hoya tyAre ja ane teTalI ja vAra pUratuM sevA karanArane sevaka kahevAya, anyathA nahi. A pramANe jyAre vAstavika kAma thatuM hoya tyAre ja ane teTalI ja vAra tene lagatuM vizeSya nAma ke vizeSaNa vAparI zakAya evuM evabhUtanaya mAne che. kiyAnA abhAvamAM te zabdane evaMbhUta agrejya lekhe che. evaMbhUtanayanuM sacoTa udAharaNa rAjya vyavahAramAM sarakArI vyavahAramAM jovAmAM Ave che ke...rAja karmacArI sarakArI karmacArI jyAM sudhI potAnI pharaja upara (on duty) hoya che tyAM sudhI te samaya pUratuM ja tene sarakArI saMrakSaNa maLe che, anyathA nahi. Ama evaMbhUtanaya aMtima pariNAma, AtyaMtika
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 avasthAnA nirdeza kare che. vyavahAramAM je eva bhUtanaya che te pAramArthika nathI; kemake vyavahAramAM vyavahArika pUrNa thayela dekhAtA kAnI pAramArthika pUrNatA nathI. e kAya vaLI tenA pachInA kAryanuM kAraNa banI rahe che. kAryakAraNanI paraparA vyavahAramAM satata cAlu rahe che, jyAM kAnI paraparA che tyAM kACsiddhi nathI, e aMtimakA nathI. tyAM kRtakRtyatA nathI. atimakA tA te kAryane kahevAya ke je karyA khAda kAMI karavApaNuM na hAya, ke thavA paNuM yA hAvApaNuM na heAya. evI AtyaMtika aMtima phalazruti kRtakRtyatA arthAt pAramArthi ka kAya siddhi kevala me kSamAga mAM ja zakaya che ke jyAM mukta thaI, siddha thayA bAda pachI kAMI siddha karavAnuM rahetuM nathI ene AgaLa kAMI karavApaNu, thavApaNu ke hAvApaNuM khAkI khacatu nathI. mATe ja pAramAthika eva bhUtanaca mAtra meAkSamAmAM ja ghaTe che. jIvanavyavahAramAM te eka vyaktinA eva bhUtanaya bIjI vyaktinA naigamanaya paNa hAI zake che. jemake eka vyakti khIjI kheDUta vyaktine kapAsiyA vece che. kapAsiyA vecanAra vyaktine te enA kapAsiyAnA paisA atima kArUpa maLI gayA eTale enA saMbaMdhe ene e eva bhU tanaya thayA. jyAre kapAsiyA kharIdanAra kheDUtane mATe te kapAsiyAnI kharIdI e naigamanaya thayA kemake kharIdelA kapAsiyAnuM khIja rUpe vAvetara Adi AgaLanAM kA AkI rahyAM. e ja pramANe cAMdInA saTTAmAM saToDiyAne cAMdInI kharIdI ane vecANa karatAM naphAnA AMkaDA nizcita thai gayA; paNa eva'bhUtanaya anusAra valaNa pate ane naphAnI rakama
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 hAthamAM Ave nahi, tyAM sudhI nake karyo kahevAya nahi kemake kaMIka valaNa addhara thaI gayAnA dAkhalA ApaNuM jIvanavyavahAramAM joIe chIe. are! maMDape AvelI jAna kanyAne laIne vidAya thAya nahi tyAM sudhI evaMbhUtanaya anusAra lagnaprasaMga raMgecaMge pAra paDI gayo kahevAya nahi; kemake varakanyA ubhaya pakSe vyavahAravAMdhA UbhA thatAM tAraNe AvelI jAna pAchI gayAnAM keTalAMya daSTAMte mejUda che. A badhA udAharaNe ApaNA jIvana vyavahAramAM paNa evaMbhUtanayane jANatA na hovA chatAMya te evaMbhUtanaya ke mahattvane bhAga bhajave che tenuM sUcana kare che. sAta nomAMnA prathama traNa naigama-saMgraha-vyavahAra no bhUtakALa, vartamAnakALa, bhaviSyakALanI apekSAe tathA zakyatAo ane saMbhAvanAnI apekSAe Aropa kare che. te Aropa che ane pudgala skaMdhanA badhA paryAmAM jayAre RjusUtranaya, zabdanaya, samabhirUDhanaya ane evaMbhUtanaya vartamAnakALanI paryAne ja svIkAre che. kAryarUpa ane kriyArUpa paryAne je svIkAra kare che. A cAra na bhegapradhAna ane vedanapradhAna no che. gamanayathI ApaNe je ApaNA zarIramAM tathA bhegasAmagrImAM AtmAbuddhi karI saccidAnaMdabhAva sthApela che tene mumukSu sAdhake palaTAvIne sAdhanAmArga mokSaprApti mATe anya jIvoe paNa ApaNe jema zarIramAM ane
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 bhoga sAmagrImAM Atmabudhi karela che te che mATe thaIne pitAnA zarIrane arthAt pitAnI sukhazIlatAne ane pitAnI bhegasAmagrIne tyAga karavAnuM che. yAvat upadrava kALe sAdhake potAnA dehanuM mamatva utArIne svamAM lIna thavAnuM che. sAdhake sAdhanAmArge vidheyAtmaka naigamanaya e svIkAravAne che ke huM sidhdha svarUpa chuM" ane "huM zarIra chuM, tathA bhegasAmagrI mArI che e niSedhAtmaka saMsArakSetranA nagamanayane tyAga karavAno che. je varUpa, je vedanA vartamAnakALe heya nahi chatAM tenI zakayatA che, saMbhAvanA che tethI te zakaya svarUpa yA vedanano ke saMbhavita sthitine upara jaNAvyA mujaba nigama naya tathA vyavahAranaya svIkAra kare che. jyAre vAjasUtranaya. saMbhAvanA ane zakayatAne svIkAra karatA nathI. evaMbhUtanaya te Sharp present tensene eTale ke takSaNe pravartatA vartamAna paryAyane ja kAryarUpe svIkAra kare che. jyAre rAjasUtranaya vartamAnakALanA badhAya pragaTa paryAyane svIkAra kare che ane nigamanaya; zakayatA tathA saMbhAvanAnI apekSAe apragaTa paryAyane paNa svIkAra kare che. Dheta padArtha kumathI kriyAtmaka hoya che. evaMbhUtanaya vartamAnakALe je paryAya kriyAtmaka hoya tene ja mAne che ane svIkAre che. jusUtranaya vartamAnanA badhAya pragaTa praryAne bhale mAne paNa pragaTa paryAya ekI sAthe kriyAtmaka nathI letA.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 nagama, saMgraha ane vyavahAranaya e jJAnapradhAna na che. jyAre jusUtranayathI vartamAnanI zarUAta thAya che. je bhagapradhAna ane vedanapradhAna che. RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta e cAra vedanapradhAna no che. Ama A sAta eTale jJAna tathA bhega--vedananuM spaSTikaraNa-pRthakkaraNa-ke vibhAgIkaraNa che. gamana ane vyavahAranayamAM upacAra Ave che. jyAre anusUtranathI evabhUtanayamAM upacAra nahi cAle. nigama-saMgraha-vyavahAra e traNa sthUla naryo che. jyAre jasUtra-zabda-samabhirUDha-evaMbhUta e cAra no sUkSma nA che. razUlanaya dravyArthika ke vyavahAranA kahevAya che. jyAre sUkamano paryAyArthika ke nizcaya na kahevAya che. sthUlana sAmAnyagamI che. jyAre sUmana vartamAnanA grAhaka hovAthI vizeSagAmI che. mukhyatve be prakAranI ja daSTi kAma kare che, abheda draSTi ane medadraSTi, dravyArthika naya abheda draSTi para ane paryAyArthika naya bhedadraSTi para che. - sAte na e sIDInA-vikAsakramanAM pagathiyAM pragati patha sopAna che. sAte nayo kAraNa-kAryabhAva rUpa che. paramAtmatattvamAtra kAryarUpa che, kRtakRtya che. saMsAramAM sAta na sApekSa ghaTe che. jyAre mokSamArgamAM cha na sApekSa ghaTe che ane sAtame evaMbhUtanaya nirapekSa ghaTe che. kemake mukti-mela bAda kArya-kAraNanI paraMparAne aMta AvI jAya che.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra90 nigama-saMgraha-vyavahAra na skUla kriyAtmaka che ane bAhya sAdhanapradhAna che. jyAre vAjasUtra-zabda-samabhirUDha ane evaMbhUta e cAra na mAga pradhAna che. A sAta na e kata-bhaktAbhAvavALA jInA jIvanamAM sAta pagathiyAMrUpa sIDI che, sAdhanA che-jIvana che. jene daSTi maLela che te dRSTi kare che, evA saMsArI jIva mATenI A sAta nayanI vAta che. e vAta sarvaza evA kevali bhagavatanI che. paraMtu che te saMsArI jIva mATe kemake kevali bhagavaMta te pite pUrNa jJAtA-draSTA che-vItarAga che. ane tethI teo nayAtIta che. sarvaviratirUpa cAritradharma kSamArga-sAdhanAmArga sarva nayAzrita che. A badhA guNe AtmabhAva rU5 che. jyAre zuddha svarUpa Atmadharma e sarva yAtIta che, ane sarva pramANarUpa che. naya e daSTi che. daSTi te jIvanI eka ja che. paraMtu draSTA evA jIvanA bhAvane anulakSIne tenI sAta nayamAM vaheMcaNI karI che. e ja pramANe jIvanI daSTinuM eka bIjI apekSAe sAdhanAmArge ATha daSTimAM vibhAjana karI te daSTinA vikAsakramanAM ATha saMpAna batADela che je nIce mujaba che. (1) mitrA (2) tAra (3) balA (4) diptA (5) sthirA (6) kAntA (7) prabhA ane (8) parA. kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya mahArAjAzrIe emanA cigazAstra nAmanA graMthamAM vigate vicAraNA A ATha draSTi vize karela che. e ATha draSTi je batADela che te draSTi te eka ja che. paraMtu cittanA ATha de je che te ATha de
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 ekeka karIne jatAM draSTimAM je sudhAro thAya te anusAra te draSTinAM ATha nAma jaNAvela che. jyAM naigamanayanuM kArya pUruM thAya che tyAMthI saMgrahanayanI zarUAta thAya che. jyAM saMgrahanayanuM kArya pUruM thAya che tyAMthI vyavahAranayanI zarUAta thAya che. jyAM vyavahAra nayanuM kArya pUruM thAya che tyAMthI haju sUtranayanI zarUAta thAya che. jyAM trAjusUtranayanuM kArya pUruM thAya che tyAMthI zabdanayanI zarUAta thAya che. jyAM zabdanayanuM kArya pUruM thAya che tyAMthI samabhirUTanI zarUAta thAya che. jyAM samabhirUDha nayanuM kArya pUruM thAya che tyAMthI evaMbhUtanayanI zarUAta thAya che. sAte sAta nayane kartA-bhoktA bhAvamAM ghaTAvavAnA che. -je draSTi che te draSTinA cAra bhAva che.... (1) kartAbhAva (2) bhaktAbhAva (3) jJAtAbhAva (4) draSTAbhAva. je drazyane joIne draSTimAM drazyanI yA te ghaTanAnI asara draSTAne pahoMce te tyAM kartAkatAbhAva ghaTAvaparaMtu je draSTi para drazyanI kazI asara draSTAne thatI nathI te tyAM mAtra jJAtA-draSTA bhAva le. - jJAtA yane jANe che. reya tara pharatAM rahe che. paraMtu jJAtA te UbhuM rahe che. jJAtA e dravya che. mATe jJAtAne arthAt jenArAne jANa te svaprati svayaMnI satya dravyadraSTi che ane te divya daSTi che. daSTi ane daSTiA eka thaI avinAzIpaNAne prApta kare te sAdhanA che.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 "Nothing is produced nothing is distroyed but everything change it's froms. A dravyadaSTi che. dravya nathI te utpanna thatuM ke nathI te nAza pAmatuM. je utpanna thatuM ane nAza pAmatuM dekhAya che--je utpAda ane vyaya dekhAya che te to dravyane AdhAre ja dravyamAMthI-utpanna thatA ane pAchA dravyamAM ja laya pAmatA te te dravyanA paryAya che. AthI te vItarAga sarvajJa tIrthakara bhagavaMtee tripadI pharamAvatAM kahyuM ke "ravA caca dhruva yuddha sat" ! dravya te anAdi anaMta, anu unna, avinAzI svayaMbhU che. vyavahAramAM ApaNe ghAsane, dUdha-dahIM-mAkhaNa-dhI. Adine gerasa padArthothI oLakhIe chIe, paraMtu ghAsane agara to dUdha-dahIM-mAkhaNa-ghIne mULa pugala paramANu tarIke nathI nihALatA ghAratane ghAsa tarIke, dahIMne dahIM tarIke ane mAkhaNa-ghIne mAkhaNa -dhI tarIke ja jovAnI je Apa dariTa che te kayAMyaruTa che. e ApaNI bhedaraTi che. jyAre sarvajJa-vali bhagavaMte te sarvane pudgala dravya tarIke paNa jue che. kartA katAbhAvamukata je padArthane tenA mULa mastikAya rUpe jotA nathI. mATe ja ajJAna ane havA teo kartAbhAva, phatAbhAva rAkhe che. kemake dravyadraSTi (mULa draSTi abhedadraSTi) na rAkhatAM paryAya draSTi (bhedadaSTi) rAkhe che. ApaNe ApaNA AtmAne temaja anya ane siddha svarUpe (paramAtmAnA svarUpe) ke jIvAstikAya tarIke nihALatA nathI. tema acita (jaDa) pudgalane pugala paramANurUpe jotAM nathI. ApaNAmAM A mULadraSTi-dravyadraSTi vartatI
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 nathI te ja kartA katAbhAvanuM kAraNa che. ApaNAmAM dravyadraSTi nathI. ApaNe badhe vyavahAra ane samaja paryAyathI che. tethI ja to tIrthakara bhagavaMtanI dezanA paryAyArthika nayathI che. saMsAramAge temaja mekSamAge saMsArI jIvanuM je jIvana che emAM prayojana che ane tethI ja kArya-kAraNa bhAve che. te mATe ja sAta no che. mokSa mAge sAdhanAmArge sAta naye e AmabhAva mATenuM sAdhana che. jyAre saMsAramAge sAta na kartA katAbhAve vicAra mATenuM sAdhana che. ApaNI IcchAo, saMkalpa, vikapa, anubhava, kAryo ApaNe sAta namAMthI tAravavAnAM che, sAta na ApaNuM kArya che. sAta na ApI zakayatAo, saMbhAvanAo ane saMvedanAo che. jyAM naigamananya Adi upayogamAM daSTimAM vate che tyAM matijJAna che. naigamAdi naye ApaNA jIvananA vibhAgarUpa che. sAta naya, saptabhaMgI, cAra kAraNa, pAMca kAraNa, cAra nikSe Adi sarve bApaNA jIvananA vibhAga che. ApaNuM jIvana te maya che. mATe te sarvane zAstrathI jANI svakSetre javAnA tapAsavAnA che. sAta naya yukata ApaNuM jIvana che. saptabhaMgI yukta ApaNI doTa che ane cAra nikSepo ApaNe vyavahAra che. ApaNe nayane siddha nathI karavAna; paraMtu naryo dvArA ApaNuM svarUpakAyane siddha karavAnuM che. nAne sAdhana banAvavAnA che. naya e sAdhya nathI. paraMtu kriyA ane vikala5rUpa sAdhana che. sAdhya te nirvikalpakatA che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 sAta na-mAtra dravya rUpa vizvanA padArthomAM nathI ghaTAvavAnA paraMtu sAta naya jIvanuM jIvana che ane tethI sata banavA mATenA bhAgarUpe ene samajIne svadarzanadraSTi ane bhAva mATe pitAmAM sAte nayane ghaTAvavAnA che. sAta nA dvArA, saptabhaMgI dvArA ApaNe AtmAne samajavAne che. AdhyAtmika purUSa haMmezAM AtmAthe kare che. jyAre paMDite zAstrArtha ane vAdavivAda kare che. jyAM sudhI paramAtmA na banIe tyAM sudhI ApaNe badhAya khATA chIe ema AdhyAtmika sAdhaka puruSo jaNAve che. jyAre paMDita pitAne sAcA kahe che ane bIjAne kheTA kahe che. sAta nI samajaNa meLavI sAdhanAkSetre ja nigama nayathI evabhUtanaya sudhI pragati karavAnI che. jyAre saMgharSa TALavA, vikalpanA Agraha cheDavA mATe evaMbhUta nayathI UtaratAM UtaratAM nagamanayAmAM AvI javAnuM che. ema karavAthI Agraha rahe nahi, saMgharSa TaLI jAya ane vItarAgatA prati AgaLa vadhAya. saMsAra kSetre sAta nA zAnA mATe che? jene je katabhAva katAbhAva che te samajavA mATe che ane pudagaladravyanI sAmagrI bhegagya bane evA paryAne pAme te mATe che. sAte naye ApaNA jIvanamAM je kAraNa kAryanI paraMparAe. cAle che te darzAvatI avasthA che. sAte naye, sAta draSTi che. sAte naye e sAdhana paNa che tema sAte na sAdhana paNa che. sAte nA kAraNa-kAryanI skUla-sUkSma paraMparArUpa che. siddha avasthAmAM kAraNa-kAryanI paraMparAne abhAva che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane siddha
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 paramAtmAo jeo nitya paryAyane pAmyA che te saghaLAMne sAta na ke cAra nikSepa anuparita rIte lAgu nathI paDatA. upayoga svarUpamAM vItarAgatAnI prApti e samabhirUDha naya che. jyAre kevalajJAnanI prApti e evaMbhUta naya che. je kevalajJAnanI prAptinuM lakSya rAkhI tene sAdhya tarIke savakArI sAdhaka sAdhanA kare che te naigamanaya-vyavahAranaya che. sAte nAnA ApaNe kartA chIe ane tenA bhe katA chIe. sAte neno ApaNe upayoga karIe tyAre te ApaNane kAryarUpa bane che. vyakti potAnI vRtti pramANe, kartA-bhakatA bhAva pramANe ane potAnA svArtha pramANe judA judA nayane upayoga kare che. jIvana A sAta daSTa bhAvo temaja jIvanA kartA-katA bhAvane sAthe rAkhI jagatane samajIzuM te jagatanuM svarUpa samajAze. - jIva ane zarIra pudgala dravya e baMne bhinna bhinna dravya che. te baMnene saMyogika saMbaMdha pravAhathI cAlyA kare che. saMga saMbaMdho sarvathA judA karI zakAya che. bAkI tadarUpa saMbaMdha judA karI zakAtA nathI, jenuM jJAna cautanya che tenuM nAma AtmA che! AtmA ane jJAnane saMbaMdha taddarUpa saMbaMdha che. te kadI ekabIjAthI judA paDe nahi. [sAga draSTAMta hIrAnI vITI, hIre ane vIMTI judAM pADI zakAya. tadurUpa draSTAMta: senuM ane tenI pILAza judAM pADI zakAya nahi.) sAte naryo dvArA AdhyAtmika sAdhanA thaI zake che ane pitAnA svarUpane nirAvaraNa karI zakAya che. arthAt vikArI
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 ane vinAzI evA matijJAnane avikArI avinAzI evA kevalajJAnamAM pariNamana pharI zakAya che. huM zarIra chuM" ema kahIe chIe tene badale huM siddha svarUpa chuM- trahmAMDarima' ema vicArIe te Adhyamika sAdhanA karI zakAya. nigamanayamAM jaDane cetana gaNAvI zakAya ane cetanamAM jaDane Aropa-upacAra karI zakAya. huM zarIra chuM, jaDamAM cetanane Arepa huM siddha chuM, paramAtmatatvamAM AtmAno Aropa. nagamanathI bhUta ane bhaviSyane vartamAnarUpa mAnI zakAya che jayAre kevalajJAnamAM te bhUta-bhaviSya badhuMya vartamAnarUpa ja che mATe te kevala jJAna akAla eTale ke kAlAtIta che. gamanathI saMkalpa karIe ke huM siddhasvarUpa chuM." -huM brahmasvarUpa chuM-'ba traNas ene sAco artha e che ke ApaNAmAM rahela asiddhapaNu-saMsArIpaNuM eTale ke dehabhAva ane dehAdhyAsa uttarottara ghaTatA javA joIe. gamanayathI karelo te saMka9! sAco tyAre ke jyAre saMgrahanAthI sarva ne-prANI mAtrane siddhasvarUpa-brahmasvarUpa lekhIe ane te mujabane teo prati vartAva karIe. gamananA saMkalpa bAda saMgrahanayamAM brahmadaSTi-apamavat sava bhUteSunI daSTi sAdhakamAM AvavI joIe. vyavahAranayamAM AgaLa upara jevI draSTi negamanaya ane saMgrahanayamAM karI che tevuM vartAva AcaraNa jIvanamAM thavuM joIe. jJAnadaSTi pramANenI jJAna kayA jIvananA pratyeka kSetre thavI joIe. jIvamAtrane siddhasvarUpe mAnavA ane badhAmAM
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 siddha bhAvane joIne "| sarva chu trahmA" ne jIvana sutra banAvI jIvamAtrane duHkhI na karavA ane temanAM duHkhene dUra karI teo sukha ane AnaMdane vede te yathAzakti prayatna mumukSu sAdhaka kare tyAre nagamanayathI "huM" siddha svarUpa chuM" ne karela saMka9pa ane saMgrahanayathI mArI jema "prANI mAtra siddha svarUpa che nI sthApelI daSTinuM vyavahAranamAM avataraNa thayuM kahevAya. jJAnAcAra dvArA nirNaya karIe ke "huM siddha svarUpa chuM." tene vyavahAranaya svIkAra tyAre kare che ke jyAre sva paratve game teTalI pratikULatA Ave chatAMya duHkhI na thatAM sAdhaka svarUpAnaMdane vede ane sarvatra sarvakALe sarva prANIne pitAnA jevAM ja siddha svarUpa samajI te sarva prati saduvartAva rAkhe. - ethI AgaLa "huM siddha svarU5 chuM." ema jusUtra naya ane zabdanAya tyAre svIkAre ke jyAre mumukSu sAdhakane vItarAga-savajJa-nivika95 paryAyanI samIpatAnI prApti ghaI heya. ane rAkhanayathI AgaLa samabhirUDhanaya huM siddha svarUpI chuM" e paryAyamAM huM saMyegI siddha sAkAra paramAtmA (13muM 14muM guNasthAnaka) chuM ke huM ayogI-siddha-nirAkAra paramAtmA (arUpI-siddhAvasthA) chuM nA bhedane jaNAve che. aMte evaMbhUtanaya huM siddha svarUpa chuM."nA saMkaTane svIkAra tyAre ja kare che jyAre mumukSu sAdhakane pragaTa siddha svarUpanuM vetana hoya.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 padArthane eka draSTithI jovuM' tene nya kahevAya ane aneka nayathI te padA ne jovA tene pramANa kahevAya. nayane samuha tenu nAma pramANa ! 'mIyate'neneti pramALam'je vaDe pradArtha kharAkhara jaNAya tene pramANa kahevAya. sAcuM jJAna thatAM sandeha, bhrama ke mUDhatA dura thAya che ane vastu svarUpa ThIka ThIka samajAya che te jJAna 'pramANa' gaNAya che. naya a athavA dezarUpa adhure hAyara pramANa pUrNa hoya. pramANanA mukhya be bhedo pratyakSa ane parAkSa che. pratyakSanI e bhedya Indriya pratyakSa ane mAnasa pratyakSa che. Indriya pratyakSamAM paNa cakSu sivAyanI IndriA dvArA prApta jJAna prApyakArI che. jyAre cakSuthI prApta jJAna aprApTakArI che. kemake vastunA saMcAga sivAya cakSu dvArA jJAna thAya che. vyavahAra anubhavita pratyakSe ne sAvyavahArika pratyakSa kahevAya che. ena: vaLI cAra je bheda che te avagraha, iDA, apAya e ne dhAraNA . durathI vRkSa jevI UcI vastu dekhAvI te 'avagraha' pachI te mANasa che ke huDuM? eve saMzaya thatAM vizeSa lakSaNA dvArA nizcayagAmI parAmarza thavA ke 'A mAsa hAvA joIe.' te! te ''hA.' IDA pachI pUrNa nizcaya thave. ke 'A mAsa ja che' te 'apAya' ane 'apAya draDhIbhUta thavA arthAt kitikAla TakI rahevA te 'dhAraNA.' A avagraha-IhA-apAya-dhAraNA pAMca IndriyA ane mana ema chathI thAya che. A laukika ke vyavahArika-sAMvyAvahArika pratyakSeAthI judA prakAranuM pratyakSa je Indriya tathA mananI apekSa
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 rAkhatuM nathI paNa mAtra AtmazaktinI apekSA rAkhe che. e pAramArthika pratyakSa kahevAya che. tenA traNa bheda che. avadhi, mana:paryava ane kevalajJAna. avadhijJAna deve ane nArakene bhavaHpratyayathI janmasiddha hoya che. jayAre manuSya ane tiyAne. yama-niyamAdi guNanA viziSTa sAdhanathI tathA prakAranI Atmazuddhi thaye prApta thAya che ane manaH paryava jJAna je bAjumati ane vipulamati ema be prakAranuM che te viziSTa. sarvavirati saMyamI mahAtmAne thAya che. jyAre kevalajJAna e. apratipAti pUrNa ane sthira nirvikalapaka jJAna che. vAstavika paramArthikatAe mAtra kevalajJAna ja pramANa jJAna che. chadmastha jJAna anupacarita pramANa jJAna nathI-anAdi anaMtane jenAruM-. rUpI-arUpIne jenA kevalajJAna anucarita pramANa jJAna che. parokSa pramANanA pAMca bhedo pADavAmAM AvyA che. (1) maraNa (smRti) (2) pratyabhijJAna (3) taka (4) anumAna. ane (5) Agama (zAstra). smaraNa ane pratyabhijJAna - anubhava karelI vastu : yAda Ave te smaraNa che khavAI gayelI vastu jyAre hAtha. lAge che. tyAre te ja A!" evuM je "jJAna" ke che te. pratyabhijJAna che. smaraNa thavAmAM pUrve thayela anubhava ja kAraNa che. jyAre pratyabhijJAna thavAmAM anubhava ane smaraNa baMne bhAga le che. te ja A !" mAM te ja' bhAga smaraNa rUpa che ane "A" bhAga upasthita vastu dekhAvArUpa anubhava che. A. anubhava ane smaraNa e baMnenA sahayogathI pedA thatuM te..
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 ja A !" evuM saMkalitajJAna "pratyabhijJAna che. e vyabhi jJAnane vaLI be peTA bheda sAdakya (sAlakSaNya) pratyabhijJAna ane vaisadazya (vailakSaNya) che. tarka ane anumAna :-- anumAnamAM vyAptijJAnanI jarUra che. "vyApti" eTale avinAbhAva saMbaMdha athavA niyata sahacarya. jenA vagara jenuM na hovuM tenI sAthe tene te prakArane sa baMdha te avinAbhAva saMbaMdha. dAkhalA tarIke agni vinA dhU enuM na hovuM e prakArane agni sAthene dhUmano saMbaMdha che. A vyAlita saMbaMdhamAM dhUma agnine vyApya che jyAre agni vyApaka che. vyApya (dhUma) thI vyApaka (agni)nI siddhi thatI anumAna thatuM hovAthI vyAkhyane "sAdhana" ke "hetu" kahevAmAM Ave che. - ane vyApaka (vi.)ne sA kahevAmAM Ave che. nya sAdhya ane sAdhana bane paraspara sarakhI rIte vyApyatA che, tyAMnI vyakti samavyApta kahevAya. jemake rUpathI rasanuM athavA rasathI rUpanuM anumAna karI zakAya che. vyAti tarkathI nita thAya che. dAkhalA tarIke dhUma agni vinA hete nathI. dhUma che mATe ane have I. kAM to kAryathI kAraNanuM anumAna thAya ke pachI kAraNathI kAryanuM anumAna thAya. ahamathI, AgrahathI, bIjAnI parIkSA karavA ke potAnI paMDitAInuM pradarzana karavA yA te sAmAne utArI pADavA AdinA IrAdAthI prazna pUchavAmAM Ave ke tarka karavAmAM Ave to te kutarkamAM jAya.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 anumAna prayoganA keTalAka namUnA A pramANe che : (1) amuka pradeza agnivALe che, dhumADe hovAthI. (2) zabda anitya che, utpanna thato hovAthI. (3) vIjaLI thAya che mATe varasAda thavA joIe. (4) rahiNI Ugaze, kRtikA UgyuM che mATe. (5) amUka phaLa rUpavAna che mATe rasavAna hovuM joIe.... ityAdi. Agama pramANa :- je zrata hoya paNa daSTa na hoya te te AgamathI mAnavuM joIe. dAkhalA tarIke meru parvata. - buddhithI agamya hoya tene paNa Agama (zAstra)thI mAnavuM joIe. dA.lA tarIke samaya, nigodanA svarUpa ityAAMdanI vAte. - aMza ane naye pramANathI virudha na javuM joIe. pramANane anurUpa naya have joIe. durnaya, kunaya, nayAbhAsa e pramANathI virudha hoya che. prastuta naya sivAyanA anya nAne a5lApa karyA vinA ekeka nayathI padArthanA ekeka bhAgane jANavo athavA eka nayathI padArthanA eka bhAgane jANa. padArthanA anya dharmone a5lApa karAve te nayAbhAsa che. pramANa prameya ane pramAtA eTale ja jJAna Neya ane jJAtA. vAstavika pramANa je kaI hoya to te jJAna ja che. arthAt jJAna ja pramANa che ane emAMya mAtra kevalajJAna, ja pramANabhUta che. kemake kevalajJAna keI anya pramANa vaDe
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 pramANita nathI. kevalajJAna svayaMsidhdha ane svasa vedya che. jyAre kevalajJAna sivAyanA pramANa anya pramANa vaDe pramANita che. bIjA pramANa khAkhata te evu bane che ke joIe. kAMI ane smaraNa karIe kAMI. dAkhalA tarIke sapheda sADalA paherela mahilA vRMdane jotAM smaraNa kekanA maraNanuM thAya. ahIM dRzya ane smaraNa judA che. vastu kaivalajJAna savaM pramANu che kemake kevalajJAna te sAkAra nirAkAra, ekAkAra, sarvAkAra ane zUnyAkAra che. mATe ja svayaM sighdha che. kevalajJAna, vizeSa upayAga hAvAne kAraNe sAkAra che; amRta hovAne kAraNe nirAkAra che, sava" kAMI, sava guNaparyAya sahita kevalajJAnamAM pratibiM(khata thavA chatAM kevalajJAnI svarUpa ramamANa ja rahe che temaja kevalajJAna sAdri anata enu e ja ane evu' ne evuM ja rahetu hevAne kAraNe ekAkAra che; sa kAMI tenI sarva guNa paryAya sahita yugapada pratiSi Sita thatuM hAvAnA kAraNe sarvAkAra che ane sa kAMI tenA sava guNa paryAya sahita kaivalajJAnamAM pratibikhita thavA chatAM kevalajJAnInI vItarAgatAne ke kevalajJAnane tenI koI asara thatI nathI tethI zUnyAkAra che. kaivalajJAna ja pramANa che e sadabha mAM bhagavAna mahAvIra svAmIjInA stavanamAM avadhUta ceAgIzrI AnaMda. dhanajI mahArAje gAyuM che ke.... naca nikSepe re jeha na jANIe jihAM prasare na pramANa' je padAtha nuM astitva che tenuM kAya che, te jJAnane viSaya paNa che temaja saMsArI jIvanA anubhavanA paNa
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 viSaya bane che. je padArthanuM astitva nathI tenuM koI kAca nathI. jJAnane te viSaya paNa nathI ane jIvanA anubhavanA paNa viSaya nathI. jyAre naya e jIvAnu jIvana che. je indriyAthI atIta thayAM che te jema rAgadveSathI para vItarAga che ema indriya janita sukhaduHkhathI paNa para evAM tRpta-pUrNa kAma AnaMda svarUpa che. AdhyAtmika sAdhanA pAmavA mATe sAta nayeAne samajavAnA che. zarIramAM jema Atmabudhdhi karo sasArabhAva karIe chIe tema AtmAne paramAtmA mAnIne nirAvaraNa anI svaca' paramAtmA thavA mATe sAdhanA karavAnI che. naya tathA syAdvAdanA artha mAdhyasthatA-udAratA-- vizALatA che, ane mAdhyasthatA-udAratA-vizALatA vinA vItarAgatA sa`bhavita nathI. sahu kAi nayavAda-syAdvAdane samajI vItarAgatA prati vikAsa karA evI hArdika -zubhakAmanA ! -sa'kalana : vadana hAkoradAsa jhaverI
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ coga-upayoga-keTaluMka ciMtana paM. panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI jIva regI thAya to tene svabhAva bagaData jaya ane java ajJAnI banI rahe, AvI sthitithI bacavA mATe ApaNe Arogya mAgavAnuM che. IndrinA viSayane roga mAne tenuM nAma roga. IndriyonA viSayamAM AnaMda mAne tenuM nAma bhegA bhogIne je dehamAM rega Ave to tene bhegamAM vizrAMti maLe che tema samajavuM joIe. jyAre ene dehamA rega Ave te deharAhuta thatAM pahelAM bhUtakALamAM karela doSanI sajA samajIne kamarAjanuM devuM-jhaNa cUkave che tema te samaje che. AtmA deha sAthe saMbaMdhe je joDAyela che te Body-PressurethI bacavA mATe AtmA e dehathI bhinna thavAnuM bhedajJAnanA AvaraNathI AbhAnA jJAnadazana upagane huM deharUpa chuM" te bhAvathI nivAravAno che. 'huM deha nathI paraMtu "AtmA chuM ane anAtmabhAvamAM na rahetAM AtmAnA svarUpa-bhAvamAM sacidAnaMda bhAvamAM pravartavAnuM che. pachI dehabhAvarahita thavAthI dehanI asara nahi varte. zAtA-azAtA vedanIya karma e aghAtI karmane udaya che, je dehAzrita che. te AtmAnA kaivalajJAnanA kevaLI bhagavaMtenA upayogane kAMI asara karI zakatuM nathI. dehabhAva jIvamAM vartate hoya te zAtA-azAtA jIvane asara karI. zake che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 AtmAne jJAna-darzana upaga AmAnA pradezane AdhAra laIne nIkaLavA chatAM sva-kSetre jete nathI. karmabandha thavAnuM kAraNa zuM? AtmAne jJAna-darzana upayoga jyAMthI [svaAtmapradezothI nIkaLe che tyAM daSTi karatuM nathI ane upaga para padArthomAM sukhabuddhie phare che. azAtA vedanIya jIvane thAya che. te Atmapradezee thAya che te ja batAve che ke svakSetre draSTi kare te karmanija2 thaze. upayoga be rIte che : (i) parapadArthane jANavuM-javuM te jJAna-darzana upaganuM kArya che. jJAyakabhAva che. | (ii) svakSetre je upayoga tevuM vedanA thAya che te vedakabhAva che. azuddha upagathI Atmapradeze caitanya hevA chatAM jaDava-pudagalabhAvayukta thAya che, kAraNa upayoga para padArthomAM sukhabuddhie ramate hoya che. svakSetre je upayoga draSTi vate. upaga ramaitanyamaya-sukhamaya vedAya. AvaraNa haThavAthI karmonI nirja thavAthI. meha upara vijaya meLavaze te azAtA vedanIya upara vijaya meLavAze. mehanI ceSTA baMdha karavAthI meha jItAze. mehane nAza be rIte thAya che : (1) mehanI ceSTA baMdha karavAthI, (2) svarUpabhAna rAkhavAthI. ApaNA jJAna-darzana upagane ApaNuM AtmAnA pradeza upara ja sthira karavAnuM che, jethI svarUpa upara AvaraNa jema jema haThe tema tema svarUpa ramaNatA thatI jaze. . 20 , ,
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 zAtA-azAtA vedanIya karmajanita che tethI te parAdhIna che jyAre parISahe svecchAe svIkAravAnAM hoya che. AtmAne upayoga je pAMce Ini viSaya-kaSAya upara jIva kare che tene badale pitAnA AtmAnA pradeze. upara upayoga-draSTi karavAnI hoya che. duHkha samaye te jIva ekAMte AtmAnA pradeze sAthe upagavaMta rahe che. mATe svecchAe parISaha ubhuM karavAnuM che jethI Atmapradeza upara upaga sthira thAya tema jJAna dazAe rahIe te upasarga vakhate paNa Atma-pradeze upara upara sthira rahI zake, jyAre sukha vakhate vastu ane vyaktio upara draSTi rahe che. Amapradeza upara draSTi nathI rahetI. mATe dhyAnanA bheda zarIranI aMdara batAvela che. paccakra Adi jethI svaAtma-pradezee dRSTi karI sthira thavAya ane bahAranI vastuo ane vyaktio uparanI daSTi baMdha thAya, bahAra bhagavAnanI mUrti trATaka karIne draSTi-sthiratA prApta karIne, svarUpa pAmavA mATe nirAvaraNa karavA mATe, pitAnA Atma-pradezeAe trATaka karIne svamAM sthira thavAnuM hoya che jyAMthI jJAna-darzana-upaga nIkaLe che tyAM ja ApaNe sthira thavAnuM che. jethI ApaNA viSaya-kaSAyarAga-dveSa-meha Adi bhAve patalA paDatA jAya chemaMdatA Ave che. Ama-pradeze e upaganuM ghara che, sva che. vastuo ane vyaktie e upaga mATe para che. mATe paramAM na
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 vasatAM gharamAM vasavuM joIe, te mATe dhyAna Adi sAdhanA che. maMdira mUrtimAM bhagavAna samakSa dhyAna karIne pariNAmarUpe pitAnA Atama-pradezamAM dhyAna karavAnuM che. AtmAnA pradeza upara manane sthira karavAnuM che. ApaNuM arUpI svarUpa je jJAna-darzana zakti che tenA pratIkarUpe carmacakSu maLI che. jJAna-darzana upayogane sthira kare sthira kayAM karAya? asthira-anityamAM ke rithara-nitya evA Amatattva mATe? Atma-pradezamAM upagane sthira karavAnuM che jethI svamAM lIna thayA pachI viSaya-kaSAya-rUpa keI sAdhana upagane ramavA mATe nahi maLe. . je ja pitAnA Atmapradeza upara daSTi nathI rAkhatA, pitAnAmAM upaga sthira nathI karatA ane bahAranI vastumAM-vyaktiomAM sukhabuddhithI upagathI ramaNatA kare che te jIvo mATe kudarata zikSA UbhI kare che, azAtAvedanIyana udayane pAme che. jethI Ama-pradezoe darakha bhayaMkara vede che ane viSaya-kaSAya bhegavavA mATe dIna - azakatatvahIna banI jAya che. vastuo ane vyaktio bahAra che. viSaya ane kaSAyanA padArtho paNa bahAra che. Atma-pradezamAM A nathI chatAM tyAM A citrAmaNa kare che ane jIva duHkhI thAya che. svaAtma-pradezamAMthI te mAtra jJAna ane AnaMda nIkaLe che. Atma-pradezee upaga je sthira karazuM te jJAna ane AnaMdane vedAze.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30. upAsanA tattvamAM hajI bahAranuM alakhana che jyAre dhyAna-samAdhimAM mahAranuM Alabane pazu nathI. dharma anuSThAneAnI kriyA karatA karatA svarUpamAM upacega dRSTi aMtarathI sthira ka Atma-pradeze e dehanA sukha-bheganA pAye kadI paNa AtmAnuM mukha nirAvaraNa thatu nathI. jJAna e AtmapradezanA upayeganA AdhAre che ane azAvAvedanIya upayAga ane Atmapradeza ubhayanA AdhAre rahe che. azAtAvedanIya vakhate jIva Atma-pradeze e duHkha vede che. eTale asahAya-hIna azakata- niLa ane che. viSaya-kaSAya paNa ni` bane che jethI bhega-sukha Adi sukhethI vedI nathI zakata.. dhyAna karatI vakhate svadoSada na karatAM zIkhavu joIe. peAtAnA jJAnadarzana upayAgamAM vastu vyaktie vi kaSAyanAM cItarAmaNa thatAM nathIne te jovu joIe. upayAga-tattva e Adatattva che. vidhanA padArtha bhale temAM pratiSi Sita thAya paraMtu upayogathI ApaNe ApaNA pradezamAM vasavu joIe, ramavu joIe, pratiSikhya padArthAMmAM na ramavuM joIe [46-47 dhyAnanuM mahattva jJAna mATe che. jJAna upayoga Atma pradezeAe sthira thAya che. adhikaraNanI apekSAe upakaraNa UMcA che. upakaraNa tamArI sAme che. upakaraNa upakaraNanI sAme nathI. tame upa karaNanI sAme che. tema tame tamArI sAthe athavA sAme che,
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 AtmAne pitAnI upayoga-draSTithI jovAnuM che. svadarzana karavAnuM che. (AlaMbanathI svAvalaMbanamAM javAnuM che.) kartA joktAbhAva e bhAvata che AtmA kartA baeNkatA che. AtmA sivAya bIjA keI padArtha kartA-katA nathI. para-padArthanA kata-bhakatA arthamAM jeTalA zekAyelA rahIe chIe, te vakhate "huM" je kata-bhe katArUpa che tenuM darzana karatAM zIkhavuM joIe te satyadarzana thatuM jaze. pratikSaNe jIvana (sAdhune paNa) kartA-katAbhAva-rAgabhAva cAlu che. kartA-katAbhAva e ja saMsAra che. kartA-katA -bhAvanA padArtha saMbaMdhI kAMI paNa karavAnuM na hoya, je tyAM karavA rahyA to kartA-katAbhAva cAlu raheze. kartA, katAbhAva e rAgabhAva-ajJAnabhAva-mehabhAva che. keI paNa jJAnInI kharI parIkSA kayAre ? azAtA vedanIcanA udaya vakhate mana sudhI duHkhanI jarA paNa asara na thAya te te sAce jJAnI. - kAyA ane Indriye te tenA svarUpamAM rahe che. ApaNe manoyoga kAyA ane IndriyonA upayogamAM rahI rahIne nirbaLa banI gayela che. te | mana eTale caitanya-skuraNa-pratikSaNe matijJAnanA upa gamAM phare che. AyuSyane baMdha paNa mananA bhAva upara ' thAya che. bIjA kamanA baMdha paNa mananA bhAva upara thAya che, ApaNI sAdhanAnuM kendra banAvavAnuM che ApaNuM mAgane. je jIva potAnAmAM rahelA kartA-bhakatAbhAvanAM darzana
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 kare che-svadeSa darzana karI zake che-te jIva paramAtmAnA darzanane pAmI zake che. viharamAna kevalI bhagavaMtane kaI vastunI sAdhanA karavAnI rahetI nathI temaja mana-vacana-kAyAnA cAga pramANe aghAtI karmanA udaya pramANe thayA kare che, banyA kare che, tema, ApaNe, paNa sAdhanAkALamAM kAMI karatA nathI, tema ugathI vartavuM, ane ApaNA aghAtI karmanA udaya pramANe thayA karaze banyA karaze tema sAkSIbhAve joyA karavuM. jagata sakriya che te banyA kare che, cAlyA kare che. AtmA akriya che, svarUpathI, te lakSya rAkhIne je banyA kare che, cAlyA kare che temAM kartA -bheMkatAbhAva na kara. ApaNe. meha-ajJAnatAe samajIe chIe ke huM karuM chuM, huM banAvuM chuM, huM bhegavuM chuM, ema kartA-bhe katAbhAve samajIe chIe. je ApaNA kartA-katAbhAvathI ja jagata cAlatuM hoya te ApaNe kartA-katAbhAva baMdha karavA chatAM paNa je jagatanI sakriyatA cAlu rahe che te ApaNA kata-bhe katAbhAvathI jagata cAle che tema mAnavuM e beTuM che. kevaLajJAnI bhagavaMtanuM aghAtI karmanA udayarUpa jevuM upayogathI ajyi ane rogathI sakriya jIvana che tevuM jIvana ApaNe sAghanAkALamAM chAyArUpe utAravAnuM che. karmanA udaya tenuM kAma kare che, udaya vakhate mehabhAva kare agara na kare te jIvanA hAthamAM che. vipAkedaya e upayogamAM hoya ane pradezathI udaya heya, upagamAM na hoya. samyadraSTi jIvane vipAkedayamAM anaMtAnubaMdhI kaSAya upagamAM nathI Avate ane te pradezadayathI nirjarI
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ (311 jAya che. tevI rIte AgaLa-AgaLanA guNasthAnake pradezedayathI apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, nirjarI jAya che; upayoga mAM AvyA vagara. saMjavalana kaSAya jAya eTale vItarAgatA. Ave, kevaLajJAna nirAvaraNa bane che. | mehabhAva kare e vikRti che paNa ApaNI prakRti nathI. mehabhAva na kare te ApaNI prakRti che. vartamAnakALamAM AtmAnA svabhAvanI tAkAtathI jJAnadazAmAM vartavAthI, nirmohatA karavAthI anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI Adi kaSAya pradezadayathI ja nirjarI jAya ane vipAkedaya sudhI AvavA na de A che dharma-mekSapuruSArtha. vibhAga upara svabhAva vaDe tALuM mAravAnuM che. mehanIya prakRtimAM anaMtAnubaMdhI kaSAyane rasa varte che. paraMtu jAgRta thayela jJAnadazAmAM vartAtA AtmAnI tAkAta che. anaMtAnubaMdhI kaSAya pradezadayathI nirjarI jAya che, vipAkedayamAM AvatA nathI. nirvikalpa upayogarUpa cAritra e AtmAnA jJAnadarzana upagamAM che, maneyogamAM bhAvamanamAM mana amana thayela hoya tyAre bhale deha hoya agara na hoya. nivikalpa upaga eTale mananuM amana karavuM cAritrya ane tapa e saMsAramAM saMskAra arthathI zarU thAya che ane tenI pUrNAhuti manane amana karavAthI nirvikalpa upaga (je nizcayathI cAritrya che) pAmyAthI thAya che. paMca mahAvrata-gAsthiratA e vaccenuM TeIja (vacalI avasthA) che.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 jJAna upaceAgamAM che tyAM rAgadazA che. chadmasthatAmAM AtmAnA upayoga AtmAnA pradezeAthI tadrupa che, ekameka che, ekakSetrI che. AtmAnA pradeze ane deha baddhasa badhe ekameka che. upayAgamAM je vedAya te dehamAM veDhAya. paraMtu dehamAM je vedAya (zAtA-azAtA) te upayAgamAM vedAya tevu ekAMta nathI. jo tema hoya te upayAga vItarAga-sarva jJajJAnarUpa banI na zake. dhAra pariSaddha upasarga -kALamAM azAtA vedanIyanI asara deha upara hAvA chatAM tenI lezamAtra paNa asara maneyAgamAM jJAna upayogamAM na thAya te kSapakazreNI mAMDIne ghAtIkAne khatama karIne kevaLajJAna prApta karI zake che. cAre aghAtI kamanA puNya pApanA vipAkayanI je leza mAtra asara na le, te ghAtIkamane kSaya karavAne zaktimAna anI zake che. aghAtIkama nA vipAke,dayanI asara jene vatI hAya te mAhabhAvathI mukta nathI. jJAna upayeAgamAM A upayegane asara kare che. eTale jIva abaddha thaDe nathI. mukta thatA nathI. upayAgamAM je mAhabhAva che, ajJAnabhAva che te naDeche, mATe mAhabhAva-ajJAnabhAvane khatama karavAnA che. upayAgamAM; jIva peAtAnA ajJAnabhAvane mAhabhAvane veDhe che. eTale AnaMdane vikArI banIne jIva duHkha bhegave che duHkhanuM mULa kAraNa, saMsAra jenA upara cAle che te mehanIya kama che, mehabhAva che; ajJAnabhAva che. jevA AkAranuM pAtra hoya, AkAramAM pANI pariNamaze. upayega paNa je padAtha nA vicAra kare te che ane te pramANe kabaMdha thAya che. pramANe pariName Ama vijAtIya che
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 313 W evA para - padArtha sAthe upayoga baddhasaMbaMdhe kSIranIranI jema pariName che. te sajAtIya ane svarUpa aya evA arihu tasiddha paramAtmAmAM upayAgathI piramazu' te ApaNe upayeAga paNa vItarAga-nivikalpa-avinAzI evA kevaLajJAnamAM pariNamaze chevaTe jo kevaLajJAna na thAya te deva manuSya gati apAve ane ahi'ta-siddhapadanA svarUpapadanI prApti mATe puruSArtha karAvI ApavA taka Ape che, upayoganA niyama : kAI paNa parapadA mAM upayega tanmaya thAya eTale te rUpe upayeAga pariName che, tA sajAtIya ane svarUpa-akaya evA arihaMta-siddhapadamAM upayeAgathI pariNamavu' te meAkSamArganI ananyasAdhanA che. upayAga anAdikALathI lakSaNa rUpe che ane upayAgamAMthI azuddhi nIkaLI jAya eTale upayega zuddha rahe che. ariha'tapadanI sevanA karavI eTale svadoSadazana karI karIne doSarahita thavA udyamI banavu. arihaM'tapadanI dhama sAdhanA sAthe sAthe jarUra karavAnI che. AvaraNa haThe che (i) huM sadRcidAnaMda svarUpe chuM. te vidheyAtmaka jJAna-dhyAna che. (ii) jAtIya-akaya ane svarUpa-akaya evA arihuM ta siddhanA jJAna-dhyAnathI AvaraNA haThe che. gurujana paratve vinaya-naiyAvacca-namratA-dInatAthI temanA guc sAthe abheda thavAya che-eTale ApaNA te guNeAnA AvirbhAva thAya che. pazcAtApathI deSAnA bheda (khaMDana) thAya * che ane guNA nirAvaraNa bane che.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 AtmajJAna tyAM munipaNuM zrImade mUkela che. kAraNa jJAna e maunatatva che. vacanaga e jJAnatatvane AdhAra laIne bahAra nIkaLe che. paraMtu vacanaga e jJAnatattva nathI. jJAna e belatatva nathI. jo tema hota te siddhabhagavaMta paNa belatA hatA. munipaNuM eTale mauna avasthA. jJAnasvarUpamAM sthita thavuM, nirvikapatA sevavI. vacanagane saMbaMdha zarIra sAthe che, ubhaya jaDa paulika tattva che. je vastu jenI sAthe paramArthika bhAve abheda hoya temAM kALakSepa na hoya, sadA hoya ja. jJAna ane vacanaga e bheda-tattva che chatAM vacanaga jJAna vaDe nIkaLe che jJAnane AdhIna vacanaga che. vacanayogane AdhIna jJAna nathI. tethI mauna sevavuM te ucita che. matijJAna ane zratajJAna paNa jJAnanA AdhAre che. paNa bheda tattva che. sAdi-sAMta che. kevaLajJAna nitya che. mauna rahIe te balavAnuM baMdha thAya paNa jJAna vagaranA na thaIe. jJAnane sAco artha abela che. mauna= abela rahIe te jJAna thAya. mati-avadhi-mana:paryava-kevaLajJAna e mUkajJAna che. zrata jJAna e belatuM jJAna che. AdhAra bhale mati Adi cAra mUkajJAnane le. jema zarIra ane AtmAno viveka bhUlI jaIe chIe ane zarIrane AtmA mAnIe chIe tema jJAna ane bolane viveka bhUlI jaIne belane jJAna samajI laIe chIe. dravyamauna e jIbhathI na bolavuM te che paraMtu aMdarathI vicAraNA-vAte karIe chIe. bhAvamauna eTale nirvikalpa
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 315 avasthAmAM rahevuM-pravartavuM te che. bhAvamauna jALavIe te... jJAnasvarUpamAM sthira thavAze. AtmA arUpI che-deharUpI che. AtmA azabda che. vacanaga zabdarUpa che. (jJAna e abela, tattva che). viharamAna kevaLI bhagavaMta abAla banIne vacanagane upayoga kare che eTale temanAmAM lezamAtra rAgadveSa ratiarati a.di mahajanita bhAva nathI hoto. tethI temaNe temanA jJAnane abela banAvela che ane bole che. jyAre chaghastha jIva bole che tyAre bela bahAra nIkaLe che kAraNa jJAnane abola nathI banAvyuM. vItarAga-nirmoha-niSkaSAya nirvikalpa jJAna hajI nathI banAvyuM. jJAnanuM svarUpa mAna-- - abola che eTale jJAna vItarAga-nirvikalpa che. nirvicAra-nirvikalpa- zUnyamaya sthitinI zakti anaMtI che. je traNe kALanuM jagata eka samayamAM pratibiMbita banAve che. abela-maka jJAna (mauna) e AnaMdarUpa che. saccidAnaMda che. jyAM sudhI aMtarajJAnane abola bhAvamauna . nirvikalpa vItarAga jJAna nahi banAvIe tyAM sudhI (mananuM mauna) AtmAne AnaMda saccidAnaMdanuM sukha nahi verAya. . mananuM mauna enuM nAma jJAna. nirvikalpa-jJAna jema zarIra huM nathI tema vacanaga-bela e huM nathI. tema vicAra e paNa ha nathI. vicAra che e vikalpa che-e rAga che ane vicAra che eTale bela Avaze. jJAna sukha vagaranuM nathI. paNa jJAna jyAM sudhI vItarAga nirvikalpa-abela nathI banyuM tyAM sudhI jJAnanuM sukha parivartana pAmIne pudgaladravyAzrita bhegavIe chIe.. parivartana-sukha eTale rAjA raMka bane tema anaMta sukha.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 alpa sukha banIne Ave che agara duHkhamaya banIne Ave che, ajJAna ane mohavazathI Ama bane che. kevaLI bhagavaMta aMdarathI abola banIne dezanA Ape che ane chadmastha evA ApaNe belane-sAMbhaLIne abela azabda rUpa bhAvamauna banavAnuM che ethI AtmajJAna tyAM munipaNuM ema zrImad kahe che. - sAdhupaNAnI sAdhanA te bAhyapaMcAcAra sevAya to paNa cAlatI hoya jyAre munipaNuM e atyaMtara tatva che, parama zAMta tattva che vizvanI anaMta azAMti bhAvamunine lezamAtra azAMta na kare tevuM parama zAMta tatva e munitatva che. vacana ane vicArarahita uga e jJAna tatva che. nizrayathI jJAna e paramazAMta tattva che. vItarAgatA [azabda kevaLajJAna-abela nA bela vacanAmRta che. jinavANI che. kevaLajJAna e paramazAMta rasa che. kevaLa bhagavaMta dezana. Ape che te paramazAMtarasa ane sukharUpa vedAya che. chaghastha jIvane a-viveka e kAyaratArUpa che. viveka jJAna pragaTatA anaMtavIrya nirAvaraNa bane che. arihaMta kevaLI bhagavaMta eka ja bheTe che eTale tyAM mAtra kevaLa) jJAna che. jyAre gurumAM be bheda che: saddaguru ane kuguru eTale jJAna ane ajJAnarUpa bheda paDe che. apUrNa tattva che te kadI pUruM thAya nahi. saMsAranA kAma kadI pUrNa thatAM nathI, apUrNa vastu pUrAya ja nahi bolamAMthI abola banIe-zabdamAMthI azabda banIe tyAre jJAnanA pradezamAM praveza karazuM ane sukha , zAMta tane anubhava karazuM.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcAra 5. punAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI samagra vizva cha dravyeA-(1) dharmAstikAya (2) adhamAM stikAya (3) AkAzAstikAya (4) pudgalAstikAya (5) jIvAstikAya ane (-) kALanu maneluM che. : A dravyeAnA sAmAnya ane vizeSa guNadharma che. sAmAnya guNadharmo deza che (1) astittva (ra) vastuttva (3) dravyattva (4) pradezattva (5) agurulaghuttva (6) prameyattva (7) cetanava (8) acetanattva (9) muttva ane (10) amUrtattva e daza sAmAnya guNadharmo che. jIvadravya saMkhyAmAM ekathI adhika hAvAne kAraNe cetattvane sAmAnya guNadharma kahela che te ja pramANe pudgalAstikAya paNa ekathI adhika hovAne kAraNe mUttvane paNa sAmAnya guNadharma jaNAvela che. Ama cetanava-acetanatva ane mUrtattva (rUpI)-amUrtattva (arUpI) e sajAtiyanI apekSAe sAmAnya guNadhama che ane vijAtiyanI apekSAe vizeSa guNadharmo che. atre arUpI-amRta eTale ke bhUtapUrvAMtara abhAva-have dravyAnA pAtApaNAne eLakhAvanArA je vizeSa guNadharma che te nIce pramANe che. 'jIvadravya H (1) jJAna (ra) darzana (3) sukha (cAritratapa) ane (4) vIya-puddagaladravya H (1) vaNu` (2) gadha (3) rasa ane (4) 5.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 AkAzadravya-avagAhanA hetuttva. adharmAstikAya dravyaH-sthiti hetuva dharmAstikAyaH gati hetuva kALadravya-vatanA hetuva vizvamAM ekamAtra saMsArI jIva sivAyanA badhAMcadravya tathA siddhanA jIveA peAtAnA guNadharma pramANe varte che. arthAta te te dravye niyama pramANe varte che. sa*sArI chadmastha jIveA ja evA che je niyama pramANe vatA nathI. te niyamamAM nathI. mATe temaNe niyamamAM AvavAnuM che, je mATe sacamanI jarUra che ke je sayamanI sahAye jIva peAtAnA niyamamAM eTale ke svarUpamAM AvI zake. jIvane svarUpamAM lAvI ApanAra arthAt jIvanA svarguNa svarUpanI prApti karAvI ApanAra je dhama sajJa vItarAga tIrthakara bhagavate e ApaNane ApyA che te paMcAcAra pAlAna dharma che. A 5'cAcArane samajavA mATe pahelAM te jIvanA jIvava viSayaka lakSaNNA jANavA joIze, jIvanA sAcA zuddha svarUpanA guNe! jANavA joIze ane sAthe lakSaNane guNamAM piraNamA vanAra AcAraneya jANavA joize. tA prathama lakSaNa ane tenA guNanA abhyAsa karIzuM. ja lakSaNa : jIvanA lakSaNA e mAtra jaDa ane cetana ajIva ane jIvane bheda pADavA mATe ja che. tethI e lo! evAM hAvAM joI e ke te ekendriya jIvathI laI sajJi pa'candri jIveA cAvatA siddha paramAtmA sudhInA jIvAmAM te ghaTI zake arthAt lAgu paDI zake. tethI ja te lakSaNAnA
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319 artha paNa evA karavA joIe ke te sarva ne lAgu paDI zake ane te ja te lakSaNe pramANa kare che jenA vaDe - ajIvathI jIva judo tAravI zakAya. TUMkamAM lakSaNa e jIvana jIvattvanuM caitanya cihana che athavA te kahe ke jIvanA jIva hovApaNAnI nizAnI yA oLakha che. zAstramAM javanA lakSaNe cha jaNAvela che. (1) darzana (2) jJAna (3) cAritra (4) tapa (5) vIrya ane (6) upaga. A cha lakSaNanA nizcayathI artha karavA joIe. je jIvamAtrane ekendriyathI laI saMgni paMcendriya yAvata siddha paramAtmA sudhI lAgu paDavA joIe. vaLI emAM jIvana vikAsa anusAra je pramANene zabdano artha thAya te pramANe ghaTAvavuM joIe. pAMce aritakAmAM jIva ja e che ke jenA svarUpa - lakSaNo anAdikALathI jema senAnI khANamAM senAnA kaNe mATIthI maLI malina thayA che tema pudagalanI sAthe bhaLI pudgala sAthenA baddha saMbaMdhathI jIvanA svarUpa lakSaNo malina thayela che. jethI karIne ja svarUpathI AnaMda svarUpa e jIva duHkhI che. jema vyavahAramAM eka game tevuM kiMmatI kapaDuM phATeluM athavA to mAtA jevuM gaMdu hoya te te ApaNane apriya thaI paDe che tema svarUpa lakSaNonI malinatA jIvane duHkharUpa che kAraNa ke A malinatAne aMge jIvanA lakSaNa svarUpanuM mULa avinAzI svayaMbhU, svAdhIna, avikArI, pUrNa, avyAbAdha, anaMta rasarUpa, ane anaMta zakitarUpa che te
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 malinatAne kAraNe vinazI, nimattibhU, parAdhIna, vikArI, apUrNa, khAdhyamAdhita (bAdhA pAmanAra ne khAdhA paheAMcADanAru rasahIna ane zaktihIna thaI gayela che, AvI svarUpalakSaNanI dazA te ja duHkha ! AvA svarUpalakSanI dazA sudhAravA mATe paramakRpALu parama upakArI tIthaMkara paramAtma bhagava tAe ApaNI uparanI karuNAe karIne cha svarUpalakSaNeAne tenA mULa zuddha svarUpamAM lAvavA mATe je dhama prarUpyA je dhama sthApya te AcAra dhama che ane te AcAradharmone paNa jIvanA lakSaNa sAthe ja joDIne jIva mAtrane sa vyApaka eka sAmAnya dharma ApyA tenuM nAma 5'cAcAra pAlanAdhama che. e pAMca AcAra dharmanA nAma che. (1) daza nAcAra (2) jJAnAcAra (3) cAritrAcAra (4) tapAcAra ane (5) vIryAcAra. A pAMca AcAramAMnA darzana-jJAna-cAritra-tapa-vIya e jIvanI pAMca zakita che. A pAMce jIvazaktinuM ayAgya vana cheDI ceAgya vartananuM pAlana karavuM tenuM ja nAma AcAra'. khIjI tarapha lakSamAM vaparAyelA AvA ja zabdo. traNeya kALamAM mahAna maMtra ane catra rUpa che. ene navapada athavA tA siddhacakra yaMtra tarIke oLakhAvAmAM Ave che. e siddhacakra yaMtranA navapadamAM pAMca guNI athavA pAMca dhamI che jyAre cAra guNa eTale ke cAra dhama arthAt cAra guNa te dana-jJAna-cAritra ane tapa che. paMcAcAranA pAlana vaDe pAMce lakSaNarUpa guN! zuddha thAya che ane pUrNa zuddhinI pUrvAvasthA Ave che tyAre tene nizca cathI guNa ane dhama kahevAya che.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 321 AvI rIte lakSaNa cha che ane guNa athavA dharmAcAra che. prazna ahIM e uddabhave che ke lakSaNa che te pachI AcAra pAMca kema ? upaga nAmanuM je chaThuM lakSaNa che te darzanajJAna rUpa ja che. tethI AcAramAM upayoga AcAra evA zabda vyavahAranuM prAjana rahetuM nathI. vaLI bIjo eka prazna e paNa ahIM upasthita thAya che ke, AcAra pAMca gaNAvyA, siddhacaka yaMtramAM cAra guNa mUkyA ane guNadharmamAM paNa cAra guNadharma-svarUpaguNa jaNAvyA te tyAM vIrya zabdane kema paDate mU ? ene vyavahAra kema na karyo? enuM samAdhAna e che ke AcAranuM AcaraNa e ja vIrya mATe ja tyAM vIrya zabdanuM svataMtra prayajana rahetuM nathI. bIjI rIte paNa zAstramAM vIryAcAra zabda svataMtra mUkIne darzanajJAna, caritra, tapanI sAthe vIryane saMbaMdha karyo che. jemake darzanavIrya, jJAnavIrya, cAritravIrya tapavIya paraMtu vIrya vIrya ema nahi. navapadajI-siddhacakra yaMtramAM cAra zabdo prajayA che te A apekSAe pramANa che. Ama joI zakAya che ke AcAra e lakSaNa ane guNadharma vacce setu-mAdhyama che. jenA vaDe lakSaNamAM rahela mithyAtva-avirati-kaSAyarUpa malinatA kADhI nAkhI e ja lakSaNane guNa ane dharmarUpa banAve che ane deSa tathA adharma dUra kare che. arthAt tene nAza kare che. mATe ja dvAdazAMgInA prathama aMganuM nAma "AcArAMga sUtra" che. A pramANe lakSaNa AcAra-ane guNadharmamAM zabdo enA e ja che. paNa sAdhanAnI vyavasthA mATe arasaparasa
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 suMdara buddhigamya saMbaMdha karI batADela che. anupama advitIya gUMthaNI che. dvAdazAMgImAMthI je kAMI dharmaAcaraNa karIe te A ja vistAra che. eTaluM ja nahi paraMtu paramepakArI tIrthaMkara paramAtmA bhagavatee prarUpela A dharmanuM nAma je paMcAcAra dharma Apela che te temanI sarvajJatAnuM benamUna sUcaka che. kAraNa ke te jIva mAtranA lakSaNanAM je nAma che temaja jIva mAtrane mULa zuddha svarUpanA je guNa che. tenA anusaM. dhAnamAM ja khUba yathAyogya baMdhabesatuM evuM "cAcAra pAlanA dharma nAma prajayuM che. , A paMcAcAranA pAlanamAM laukika dharmathI laI lokottara dharma sudhInA badhAya dharmone emAM samAveza thaI jAya che. mAnavatAthI mAMDI vItarAgatA prApta thAya tyAM sudhInA badhAya bheda-prabheda ane vargo temAM samanvita thayela che. tene kama mAnavatA-sajajanatA-sAdhutA ane vItarAgatA che. mAnavatA eTale evI vRtti ane kRti ke samavita keIne bhale sukhI karI zakAya ke na karI zakAya paNa koIne potA vaDe du:khI te na ja karAya. A bAbata aDhAra purANanA sArabhUta tavarUpe maharSi vyAsamunie paNa purANamAM jaNAvyuM che ke.... aSTAdasa purANesu vyAsasya vacanadvaya / paropakArAya puNyAca pApAya parapIDanam / / sajanatA e mAnavatAno vikAsa che. duHkhIone potAnuM sukha vaheMcI ApI jIvavuM tenuM ja nAma sajajanatA!
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 AgaLuM sajajatAno vikAsa eTale vinAzI-parAdhIna ane aMte duHkhanA kAraNarUpa khoTA AbhAsI sukhane sva-chAe tyAga karI pote svayaM kaSTa veThIne paNa duHkhIonA duHkha dUra karavA ane abhayadAna tathA jJAnadAna daIne jagatanA jAne duHkhamukitanA rAhe caDhAvavA. AvI sAdhutAnuM sadaMtara pramAda rahitatAe pAlana karanAra aMte vItarAgatAne prApta kare che. A vItarAgatA eTale anaMtakALanA anaMta dukhe je lakSaNamAM rahela malinatAne aMge jIvane sahana karavAM paDayAM che tene sarvathA sarvadA aMta! upara ApaNe joyuM ke pAMca astikAyamAM dharma, adharma ane AkAza e pratyekamAM paramabhAvarUpa eka ja guNa anukrame gati hetutva, sthiti hetuttva ane avagAhanA hetutva che. te ja pramANe jIvanA svarUpaguNa bhale darzana, jJAna sukha ane vIrya hoya paraMtu pradhAna svarUpaguNa te jJAna ja che. eTale ja te zAstrasUtra che ke * I am stra nIva ? " cetanA rakSA vIva | eka mAtra pudgalAstikAya ja evuM drazya che ke enA lakSaNarUpa cAra guNadharmo varNa, gaMdha, rasa ane sparza svataMtra che ane arasaparasa aMtagarta thaI eka bheTe nathI paraMtu emAM saMkhyAbeTa che. jyAre jIvanA lakSaNa ke svarUpaguNamAM rahela jJAna pradhAna guNa che jemAM darzana cAritra, tapa, vIya aMtargata che, kAraNa ke darzana e jJAnane aMza che athavA te jJAna e dazanane vistAra che arthAt darzana e sAmAnya
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 che ane jJAna vizeSa che ane e te. samAnya siddhAMta che ke sAmAnya vizeSamAM samAya. nizcaya 'cAritra' e jJAnanu satata vaheNa che jena aMgrejImAM 'Continuity' arthAt sAtatya kahe che. udAharaNa tarIke sAkaranA gaLapaNa guNamAM evuM nathI hAtu` ke vaccenA amuka samayakALamAM gaLapaNa Ave jAya sAkaranA gaLapaNa. (mIThAza) guNa sAkaramAM satata rahe che. ema jIvamAM jJAna guNanuM satata vaheNa che. te ja pramANe 'tapa' zabdanA lakSyArtha talapApaDatA athavA talapa che A talapa jIvane zenI che? jIva mAtrane satata anukULatAvedananI (sukha-AnaMdavedananI) talapa che. kAraNake jIvanu' lakSaNa jema eka bAjuthI sAyakabhAva che tema khIjI bAjuthI vedakabhAva paNa jIvanuM lakSaNa che. jIvane dudhapAka yA zrIkhaMDanI IcchA ke anicchA. thaI zake che. jayAre dudhapAka, zrIkhaMDa, bAsudI ItyAdi mISTa padArthonA upayega dvArA anukULatAvedananI IcchA avazya. che. je kAMI joIe che te saghaLAmAM sukhanI anukuLatA vedananI IcchAneA taMtu satata cAlu che. mALAmAM makA 108 judA judA che. paraMtu te saghaLA maNakAne madhanA sUtra mALAnA dArA eka ja che. have je sukhanI icchA che te zabdArthanI pUrti mATe mATe nIce jaNAvyA mujabanI paddhati vidhi che. (d) IcchA--pravRti-prApti-tRpti (gha) IcchA-rAga-lAbha (T) IcchA-mamatva-Asakti
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 325 (6) icchA-pravRtti-prApti-tRpti : A zabdonI khUbI ane bhaMgajALa evI che ke je vastunI ApaNane IcchA hAya tenA prathama teA abhAva siddha thAya ane e abhAvanI pUrti karavAnA paNa samAveza thAya. tethI pUrti karavA mATe pravRtti Avazyaka che. ne pravRttinuM phaLa prApti Avazyaka che. vaLI prApti karyAM bAda ja bhAga karI zakAya ane satASa mANI zakAya. enuM ja nAma tRpti ! A rIte icchA-pravRtti-prAptine tRptine krama e jIva mAtranuM anubhUta jIvana che. e svAnubhavanI vAta che. sAMsArika-bhautika padArthAnI IcchA-pravRtti-prAptinA a Mte thatI tRpti kSaNika hAya che. emAMthI navI navI IcchAnI utpatti thAya che. eka mAtra sva svarUpa-paramAtma svarUpameAkSa muktinI prAptimAMthI nIpajatI tRpti ja zAzrvata hAya che je pUrNa kAma avasthA che. (va) icchA-ga-lAbha : icchA-rAma ane lAbha kadI judA paDatAM nathI. (1) IcchA eTale joIe che. (2) rAga eTale game che ane (3) leAbha eTale meLavavu che. have jarA vicAra karI jue ke kei ema kahI zake ke (1) je joIe che te gamatI nathI ane meLavavI nathI. (2) je game che te joItI nathI ane meLavavI nathI. (3) ane meLavavI che te gamatI nathI ane joItI nathI. (7) IcchA-mamatva-Asakita : icchA-mamatva ane AsaktinI khUbIe che ke jema IcchAe abhAvane siddha kare che tema abhAvanI pUrti
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 thayA pachI ja mamatvanI siddhi thAya. aprAptanI IcchA, heya jyAre pratanuM mamatva hoya. aprAptanuM mamatva na kahevAya. je bhAvathI IchA ne mamatva che te bhegabhAva che. enA anubhavana ane vedanamAM je rasa vedIe che yA te je rasa reDIe chIe tenuM ja nAma Asakti! AvI rIte IcchA-mamatva-Asakitane paNa caka cAlyA kare che. te jIva mAtrane aMtaramAM nirIkSaNa karI zAdhana karavA jevuM che. Ama vedakatAnI apekSAe tapa jJAnaguNa aMtargata che. e ja pramANe vIrya e paNa jJAna aMtargata ja che. kemake upara jaNAvela darzana jJAna cAritra-tapamAM rahela tIvratA ane maMdatA tenuM ja nAma virya! dareka jIvane e svAnubhava che ke IcchA AdimAM tIvratA maMdatA hoya che ane tenI prAptinI pravRttimAM tathA upagamAM paNa tIvratA-maMdatA hoya che. ahIM koIne prazna e paNa udbhave ke cAritra ane vIryamAM zuM taphAvata? cAritra e kriyArUpa che. te pravRtti che. daSTAMtamAM cAlavAnI kriyAmAM cAlavuM te kriyA che jyAre cAlamAM je gati che tene vega-jhaDapa te vIrya che. mana-vacana-kAyAnI kriyA e AcAra che. AcAra sada ane asat ubhaya bhede hoya. asat AcAra anAcAra ke durAcAra hoI zake che. sa6 AcAra sadAcAra tarIke oLakhAya che. emAMya jIvanI pitAnI pAMca zaktinI sAthe saMkaLAyela AcAra paMcAcAra tarIke jaina darzanamAM oLakhAya. che jIvanI je pAMca zakti che te tenA jJAna-darzana-cAritra
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 -tapa ane vIrya che. jIvanI buddhizakti, ke vicArazakti che te jIvanI jJAnazakti che. jIvanI bhAvanA, lAgaNI ane zraddhA-vizvAsanA mULamAM jIvanI dazanazakti che. jIvanI vartana-kAryazIlatAnA mULamAM jIvanI cAritryazakti che. jyAre jIvanI IcchAzakti-talapanA mULamAM jIvanI tapazakti che. ane jIvananI ekAgratA, draDhatA, tamanA, ullAsa utsAha umaMgavRtti e jIvanI vIryazaktinA phaLasvarUpe che. jIvane prApta manoga-vacana-kAyAga vaDe jJAna, darzana, cAritra, tapa vIya tathA upagane deva ane guru sAthe joDIne je AcAra sevAya tene jJAnAcAra, darzanAcAra cAritrAcAra, tapAcAra. ane vIryAcAra kahevAya. e pAMce AcAranA sevanane paMcAcAra pAlanA kahevAya che. jIvanI vartamAnazaktine zrota jIvanI pAMca atyaMtara zaktiomAMthI udabhave che. e atyaMtara pAMca zaktione mana-vacana kAyAnA bAhya traNa grege vaLagelAM che. dharma ArAdhanA karavAnI arthAt bAhya paMcAcAranI pAlanAmAM yogone joDavAthI pAMceya atyaMta zaktione kSapazama thAya che eTale ke AvaraNarahita thatI jAya che arthAt vikase che ane aMte sarvathA AvaraNarahita thaI, narAvaraNa thaI svarUpa zakti rUpe eTale ke kevaladarzana svarUpe anaMta vIryazaktinuM prAgaTIkaraNa thAya che. pAMce AcAra pALavAthI ghaNuM baLa maLe che. pAMce AcAra e jIvanI potAnI zakti-svazakti hovAthI te sajAtiya che. tethI te pAMce zakti ekabIjAthI tarapha ane
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 sAdhaka che. jJAnadarzana, cAritra tapa, vIrya e pAMce sahedara che. AmAthI abheda ekakSetrI che. svayaMbhU anutpanna avinAzI che e pAMceya zakti AvarAyelI che tene AvaraNa 2hita karavAnI kriyA te ja paMcAcAra sevanA. A pAMceya zakti svazakti che eTale ke para evA pugalanI jema AvavA javAnA utpAdavyayana, saga-viyoganA ke saMkecavistAranA dharmavALI nathI. A pAMca AcAramAM jJAnAcAra ane darzanAcAra e be vidheyAtmaka (Positive) sAdhanA che jyAre cAritracAra ane tapAcAra e be niSedhAtmaka (Negative) sAdhanA che. jyAre vIcAra e pratyeka AcAranuM baLa che. vaLI AmAM jJAnAcAra ane dazanAcAra e zikSaNapradhAna ane pharajiyAta che jyAre cAritrAcAra ane tapAcAra e marajiyAta che je abhyAsaTeva-AdatapradhAna che. cAritrAcAra ane tapAcAra lAdI zakAtA nathI. pharajiyAta ApI zakatA nathI, te saMdarbhamAM marajiyAta che. jyAre jJAnAcAra darzanAcAranI pharaja pADI zakAya che. dharma ane mokSa puruSArthanuM jJAna bALakane pahelethI ja gaLathuthImAM ApI zakAya che. tema karavAthI bALakamAM sArAsAra, heya-upAdeyane viveka jAgRta karI zakAya che. e jJAnasiMcanathI bALako vaDIle-pUjya prati vinayI bane che. dharmakriyA zarUAtamAM ApavAnI rahetI nathI. zarUAtamAM te deva-guru-vaDIla Adi pUjaya pratine Adara, bahumAna sakAra, vinaya, namratA, rAkhavAnuM ane A karAya A na karAya. A thAya, A na thAya, A sAruM kahevAya, A naThAruM kahevAya e viveka bALakomAM jAgRta karAya che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 329 A manuSyani ja evI ni che jemAM vinaya, viveka, : Adara, dayA dAna, sevA, ahiMsA, paropakAra kSamA, prema Adi guNenI keLavaNI ane khilavaNInI saMbhAvanA ne . zakayatA. che guNonuM ghaDatara thAya che ane e ghaDatara para ja pachI sAdhanAnI ImAratanuM caNatara thAya che. jIva je sthAna para-hoddA para che te hodAthI te pada | (Post) parathI tenuM kartavya-pharaja nyAya, nIti prAmANikatApUrvaka bajAve vinaya ane vivekathI prApta adhikAra (sattA)ne sadupayoga kare to te jIva mahAna banI jAya che. Ama karavAthI anaMtAnubaMdhIne kaSAya TaLe che ane samyagUbhAva pragaTe che. je dravya-kSetra-kALa-bhAva ApaNane maLyAM hoya tene samyagrabhAvathI sAdhana banAvI sAdhanA karI zakAya che. jyAM sudhI A deha che ane karmane vipAka che tyAM sudhI game tevI riddhi-siddhi-vaibhava-saMpatti-sAdhanasAmagrI hoya teya jIva jagatane deNadAra che. paNa leNadAra nathI. leNadAra te kevali bhagavaMte, arihaMta bhagavaMte, siddha bhagavaMte ja che. sarvenI sthiti evI che ke leNAnI jarUra nathI ane deNuM UbhuM nathI. eka kIDAnI jema jagatanI lAte--pATu sahana karI AdhyAtmamAge upasargo ane pariSaha sahana karIne, samabhAve sahana karIne paramezvara thavAya che. kaI paNa dehadhArI jIva deNadAra che. ghAti karmo cUkavIe arthAt khatama karIe te ja deNadAra maTI zakAya ema che. " kevaLa vartamAnakALa samajIne dharma samajavAne nathI. dharmane saMbaMdha traNe kALa sAthe che. ApaNI vartamAna dazA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 te bakarI jevI kamasattAe vAgha jevI AtmasattAne arthAta ApaNane khAya tevI thaI che. bAkI vAstavika to karmasattAnA bhUkakA bolAvI de evI Atmazakti-AtmasattA baLavAna che. jJAnAcAra e viveka che. sArAsAranuM bhAna che-svarUpa vicAraNA che, jyAre darzanAcAra e vinaya che emAM hRdayamAM namratA che, vaMdana che. tIrthaMkara paramAtmA bhagavaMtanI vANInI kiMmata dvAdazAMgI pramANa jJAnanuM tana-mana-dhanathI ane maLela AyuSyanI kSaNonuM vivekI banI sevana karavuM te che, je jJAnAcAra che. e tIrthaMkara paramAtma bhagavaMtanI pUjA arcanA karavI. emanI vANI, emanA jJAnane Adara satkAra-bahumAna karavuM ane te jinavANI pramANenuM jIvana jIvanArAne jinavANInuM rasapAna karAvanArA gurubhagavaMtane paNa vinayapUrvaka AdarasatkAra-bahumAna karavuM ne sevA-vaiyAvacca karavI te darzanAcAra che. de paNa daivI saMpatti ane zakti hovA chatAM zratakevali thaI zakatA nathI tevI avasthA ApaNane mAnavIne thayela che. te tevAM kevali banAvanAra zratajJAnane Adara karavA pUrvaka jJAnAcAra dvArA te zratajJAnadhana prApta karavAmAM ApaNuM jIvana kema na vItAvavuM? dvAdazAMgI pramANa jJAnanuM zravaNa-adhyayana manana-maMthana ciMtana-parizIna karavuM te jJAnAcAranI sevanA-pAlanA che. e jJAnamAM jANelAM pramANe jIvI jANavAnI kyiA. cAritrAcAra ne tapAcAra che.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 e jANelamAM zraddhA thavI-vizvAsa hovA, te jJAnanuM,jJAnanI sAdhanasAmagrInu-upakaraNAdittuM, e jJAna ApanArA deva-gurunuM, ane te jJAna jhIlanArA, te jJAnanA Adara karanArA, te jJAna pramANe jIvana jIvanArA sAmika baMdhu enu bahumAna-Adara-satkAra ane vinaya, sahAya karavA te dazanAcAra che. deva guru dhama tatvAne samajIne hRdayamAM sthAna Apa vAnu che. A saghaLA mAhya daza nAcAra che. tenAthI abhya tara asara thAya che ane daza na meAhanIyaneA kSaye pazama thAya che. mithyAtvanA nAza thAya che. ana tAnu dhInA rasapUrvakanA je kaSAya che te khatama thAya che ne samyakatvane AviSkAra thAya che deva-gurU-dhanA - sa'budhathI--satsaMga saMtasamAgamathI temanA-sapakathI ane temane hRdayamAM sthAna ApavAnI samitanI spanA thAya che. dehabhAva TaLe che ane AtmabhAva Ave che. sAdhu bhagavaMtanuM jIvana divya che. gRhasthInuM jIvana digya nathI. bIjA jIvAne duHkha na pahoMce ane sukha upaje te pramANenI pravRtti karavI joie. dunatA e mahAna kupathya che. e kupathyanu sevana cAlu hAya tyAM sudhI arthAt du natA pravartatI haiAya tyAM suSI AgaLanA guNA AvatA nathI. manane manAvavuM ja jyAM muzkela che, tyAM mananA matanya--abhiprAyane badalavA manane pheravavAnu tA keTaluM muzkela hAya!
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 jJAnAcAra-dezanAcAramAM deva-guru-dhama- sAthe ApaNe eka leAhiyA thaIzuM te cAritrAcAra ne tapAcAranA bhedathI kevalajJAna kevaladaCna prApta karI zakIzu. vIya eTale zakti. vIryA tarAyanA kSayApazamathI jJAna * dana cAritra ane tapamAM zakitathI khaLavAna thavA vaDe karIne pAMce zakitathI abhedya thaI. sazakitamAna paramAtmA rUpe AtmAne paramAtmA rUpe pariNamAvavAne- siddha banAvavA nA che. svAnubhAvamAM ane sarvAnubhavamAM javAnu che. svAnubhava eTale svAnubhUtimAM AtmAsvakSetre svaguNAnA-svabhAvanA vedaka che. jyAre sarvAnubhava eTale ke sarvAnubhUtimAM AbhA prakSetrI paradravyeAnA mAtra jJAtA-draSTA che. paramAtmAe Apela DhAMdazAMgI prama! zrutajJAnane adhyAtma-viSayane Azraya laI ApaNe jJAnAvaraNIya ko kSayeApazama karI AyikabhAvanA svarUpane meLavavu -samajavuM te jJAnAcAra che. pachI jJAnAvaraNIya kama nA kSaye pazama baLathI jJAnAcAranI pAlanAthI meAhanIyakamanA kSaye|pazama karavAnA che. jJAnAcAra A pramANe meAhanIyakama nA kSaye pazama arthAt samakita prAptinuM sAdhana bane che. eTale ke bAhya-abhya tara ubhaya danAcAranI prApti thAya che. bAkI anya dunyavIbhautika jJAna-vijJAnanA viSayA laIne jJAnAvaraNIyaka nA kAryApazama karavA chatAMya tenAthI mehanIyaka ne kSayeApazama thaI zakatA nathI. meAhanIyakamanA kSayApazama ke phAyanuM sAdhana bhautika jJAna-vijJAna banI zakatuM nathI. ahIM zrutakevala eTale zuM te samajI laIe. zruta kevali bhagavata bhaNI bhaNIne kelibhagavaMta jANe eTalu badhuya jANe. paraMtu tenA Atmapradeza nirAvaraNa na
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 333 thavAnA kAraNe teo jANe kharAM paraMtu kevalibhagavaMtanI jema! sAkSAta jue nahi. badhuM jue ane jANe te kevaladarzanakevalijJAna ane tevI zakitanA svAmI te kevalibhagavaMtagaNidhara bhagavaMta paNa zrutakevali heya paraMtu tripadInI prApti sahita kevalitIrthakara bhagavaMtanA prabhAvathI emaNe badhuMya dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna sahajamAM sahajamAM prApta thaI jAya. emaNe sAmAnya zrata kevali bhagavaMtanI jema bhaNavAne zrama na. kare paDe. sAdhu bhagavaMte e emanI cAritrAcAra-tapAcAranI dainika kiyAe pUrI karyA bAda tathA gRhasthI zrAvake enI. artha ane kAmanI pravRttithI paravAryA bAda bAkIne badhe samaya savAdhyAya-jJAna-adhyayana-dhyAnanA sevanamAM arthAt jJAnAcAranI pAlanAmAM vItAvavAnuM hoya che ane tema karatAM ceya zrutakevali thavAnuM ane lakSya kevalajJAnI thavAnuM rAkhavAnuM hoya che. upagamAM matijJAnanA sarva paryAye bhedothI eTale ke buddhi-vicAra-zraddhA-bhAvanA lAgaNI-maraNa-dhyAna-lakSya, AdithI paramAtmA sAthe joDAvuM joIe. upaga(aMtaHkaraNa) ja coga (manavacana-kAyA)ne saMcAlaka hovAthI vivekathI veganuM saMcAlana karavuM. je paMcAcAra pAnAthI ja zakaya che. ' gamAM (mana-vacana-kAyAmAM) kevalajJAna nathI. paraMtu: hA ! e vega vaDe ja upayAga (aMta:karaNa) kevalajJAna, banI zake che. arthAt paramAtmA thaI zake che. mATe ja :
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 upagane pega vaDe kevalajJAna svarUpa banAvavAno che je mATe paMcAcAra pAlana che. A cAre AcArane pratijJA che, saMka9pa che temaja tenI zarUAta ane pUrNAhuti che. prathama jJAnAranI pratijJA che ke huM brahma svarUpasiddha svarUpa chuM !" grAma ! A jJAnAcAranI zarUAta namaskAra mahAmaMtra (navakAra)nA adhyayanathI thAya che ane pUrNAhuti dvAdazAMgI pramANa zratajJAna-zrutakevalapaNanI pratidhI che ane tenuM zIkhara-parAkASThA kevalajJAnanI prApti che. mATe jJAnAcAramAM jIve saMka9pa grutakevala thavAne rAkhave. ane laya kevalajJAnanI prAptinuM rAkhavuM joIe. pitAnA AtmAne paramAtmAsvarUpa mAna-Navo ane potAnA AtmAne paramAtmA banAvavAne. nirNaya kare te jJAnAcAra che. enI parAkASThAmAM phaLasvarUpe zIkhare kevalajJAna prApti thavI te che. manuSyanimAM bArAkhaDI bhaNavAthI jJAnAcAranI zarU Ata thAya che. e prApta kareluM akSarajJAna artha ane kAma pravRtti mATenuM ja hoya te te ajJAnAcAra che. paraMtu je te dharma ane mekSa prApti mATe hoya to te jJAnAcAra che. adhyAtmamArga mATe zarU kareluM jJAna temaja sarvajJa tIrthakara bhagavaMta prarUpita sarva jJAna dvAdazAMgI pramANa vistare-vikase ane zrutakevali banIe tyAre te parAkASThAne pAme che sarva jJAnAcArane sAra AtmAnA vikAlika zuddha svarUpane nirNaya tha te che."
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 335 samyagajJAnanA viSayamAM zrutakevala thavAnuM dhyeya hevuM joI e bAkI bhavitavyatA anusAra ochuM bhaNyAM hAI e - ane kevalajJAna thaI jAya te vAta judI che. dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna bhaNavAne nirNaya karavAthI - cAritra aMgIkAra karavuM paDe. nizcayathI samakti Ave te dvAdazAMgI pramANa thatajJAnI thavAnI zakyatA rahe che. mULamAM (bIjamAM jJAna che ane phaLamAM jJAna che. eka kSaNa paNa jIva jJAnaviheNe hete nathI cAritrane samajAvanAra paNa jJAna che. mULamAM raheluM jJAna AMzika, apUrNa, vikArI sAvaraNa hoya che. e vikArI jJAnane nivikArI banAvI nirAvaraNa ane pUrNa banAvavAnI jJAnaprAptinI prakiyA te jJAnAcAra che. jenA phaLa svarUpa nirvikArI nirAvaraNa, pUrNa evI sarvajJatAnI kevalajJAnanI prApti thAya che. je jJAnanI caramasImAM che. e paramajJAna che. cAritra aMgIkAra karavAnuM ane tapa tapavAnuM prajana paNa kevalajJAnanI prApti mATe che. jJAna vinA saMyama-cAritra-tapanI bhUla sudharaze nahi. zratajJAna e sAdhana che. mohanIyakarmano kSaya kare te sAdhya che ane mehanIya karmanA kSaya (vItarAgatA)nA lakSya mehanIya karmanA kSayopazamanI kriyAnI sAdhanA che. a95 evAM paNa jJAnanA vikAranI alpa evA paNa mohanIya bhAvamAM evI tAkAta che ke ApaNane kevalajJAnanI prApti - thavA na de. eTale ja dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna bhaNI bhaNIne jJAnamAM rahelAM mehanIyanA vikArane nAza karavA pravRtta thavAnuM che ane temAM satata sAvadha-jAgarUka-apramatta rahevAnuM che. ahIM A kSetre te pUrepU2 cUka te pUre apUruM pAme e nyAya che.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 dvAdazAMgI pramANa zratajJAnane mehanIyakamane kSaya karavA mATenuM sAdhana na mAnanArA ane na banAvanArA zrutajJAnane ahaMkAra karanArA bane che ane pachI jJAnanA madadathI adhaHpatanane pAmanArA thAya che. - jJAna ajJAna kema? jJAna ane te vaLI pAchuM ajJAna? jyAM sudhI jJAnamAMthI mehanA vikAra jAya nahi tyAM sudhI jJAna ajJAna che. kAraNa ke tyAM mohanAM paDaLa che- AvaraNa che. mehanAM paDaLe-AvaraNa haTe nahi tyAM sudhI kevalajJAna pragaTe nahi pachI te svayaM zrutakevala paNa kema na hoya ! zrutakevali thavAnA lakSyathI jJAnAbhyAsa-adhyayana karavAmAM Ave te jJAnAvaraNIya karmane kSayopazama sArI ane jhaDapI thAya che. ane zrutakevali banavAnI draDha bhAvanAne kAraNe tevA saMskAra AtmAmAM draDha thatAM AtmAne zrata kevali banI zake tevAM dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI prApti thAya che. gautama gaNadhara bhagavaMtane huM sarvajJa chuM ane huM ajIta vAdI chuM e jJAnanA rasa, bhAva ane jJAnapipAsAe emane sarvajJa paramAtma tIrthakara bhagavaMta mahAvIrasvAmInA saMparkamAM lAvI dIdhAM mahAvIra bhagavaMta pAse sarvajJatA batADavA Avela gautama gaNadhare enI asarvajJatA mahAvIra bhagavaMte batADI daI ane ene ahaM ogALI daIzrutakevali gaNadhara gautamasvAmi banAvI aMte pitA jevAM kevalajJAnI sarvajJa banAvyA. tethI ja jIta hAra sApekSa hovA chatAM bhagavAnane jItanArA ane jItADanArA "jiNANuM jAvayANuM" vizeSaNathI navAjelA che. e bhagavaMta evAM che ke keIne harAvIne jIvanArA nathI. e te sAmAne jItADIne jItanArA che
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 337 bhaNavAnI jijJAsAthI bhaNatAM bhaNatAM thatI zaMkAonA samAdhAna-khulAsA karavA aMge thaIne anya jJAnI guru bhagavatene samAgama thaze tathA uttamottama prakAranA graMthonuM vAcana vadhaze jethI karIne uttarottara zrutajJAnamAM vRddhi thatI jaze. vAve tevuM laNe' e nyAye hadayamAM jevI AkAMkSA haze, hRdayamAM jenuM sthAna haze te tattva-te vastute vyakita sAdhanA mAge avazya AvI maLaze-paramAtmAnA virahanI vedanA haze, tahevali thavAnI abhilASA-AkAMkSA-jhaMkhane haze te acUka tIrthaMkara paramAtmA maLaze mRtakevala thavAze. ane aMte kevalajJAnI banI paramapadanI prApti karI paramAtmAnI haroLamAM besavA maLaze meLavavAnuM pachI kAMI raheze nahi, kRtakRtyatA-AtyaMtika avasthAnI prApti thaze. kevalajJAna e te AtmAnA gharanI cIja che. ane e A AtmasvarUpa hovAnA kAraNe ja saghaLAM jIne pUrepUrI maLI zake che. jarUra che mAtra meDanAM paDaLe haThAvI nirAvaraNa thavAnI. vitarAga nirAvaraNa nirmohI thayethI jJAna-darzanacAritra tapa-vIrya pUrNatAe pragaTe che. . AthI viparIta dunyavI bhautika pagalika vastuo sahu koIne sarakhI nathI maLatI. tema eka ja samaye eka ja vyakitane saghaLI vastuo maLatI nathI ane maLelI badhIya vastuo eka sAthe eka samaye bhegavI zakAtI nathI kAraNa ke pudgala apUrNa che, paricchinna che ane kramika che temaja vijAtiya-para che ane vinAzI che. 22 ,
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 jJAnAcAranA bheda zravaNa-manana nididhyAsana ane anuprekSA che. jJAnacAranA sevanathI sabhyajJAna vikalpA sAdhana lAge che. tenAthI mehanIya Adi kamanA kSayApazama phAya karavAne che. jJAnAcAranA sevanathI mokSanI IcchA lakSya ane ruci thAya che. mAkI pahelethI ja meAkSanA lakSya bhavAmAM Ave te enAthI uttama khIjuM kAMI nathI. ethI te ekAMte lAbha che, meAkSa ekAMta che, advaita che. paNa meAkSamArganI sAdhanA syAdvAda draSTie anekAnta mAga che. svarUpajJAna eTale ke kevalajJAna eka bhede che paNa anaMta zaktivALu che. jayAre kaivalajJAna sivAyanA bIjA matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane manaH5vajJAna e cAra jJAnanA pAchA bhe che ane zakti alpa che. jJAna e tattvavicAra che arthAt padAtha zeAdhana che. jeTalu puddagala paTTAnu saMze dhana karIe chIe teTale AtmatattvanA vicAra karIe chIe? paudgalika padArthane bhautika tattvAnA sa'zeAdhana kendro (Reaserch Centres) che. paraMtu adhyAtmanA-AtmattvanA sazeAdhana kendro kayAM che? jIva mAtra zrama-zraddhA ane buddhipUrvaka jIve che. jIva mAtra kSaNa pachInA AyuSyanA jIvananA vizvAsa rAkhI AzA-zraddhA rAkhI jIve che ane jIvaMta rahevAnI ceSTA kare che. zrama kare che. eTalu ja nahi te mATe thaine vicAra pUrvaka vartana kare che. A traNa zakti kevaLa jIvavAmAM kharcAya che. te saMsAramAga che. A jazrama-zraddhA ane buddhi jyAre meAkSanA lakSya kAyarata thAya che tyAre zraddhA samyag darzIna bane che, buddhi sabhyajJAna bane che ane zrama vana
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 e samyaga caritra bane che. tethI ja "samyagU jJAna-darzana cAritrANi mokSamArga" kahevAya che jyAre pUrNa jJAna-darzanacAritrANi ekSa che. bIjA dazanAcAranI pratijJA e che ke paramAtma bhagavaMta-tIrthakara bhagavaMta-avinAzI tattva sivAya mAru kAMI nathI ane savajI brahmasvarUpI siddhasvarUpI che. " cam mA hIM che ?" A dazanAcAranI zarUAta devagurunA darzana-vaMdanapUjanathI thAya che ane pUrNAhuti jIvamAtrane sacarAcara sRSTi samagrane paramAtma svarUpa lekhavAmAM thAya che ane parAkASTAmAM phalasvarUpa kevaladarzananI prApti te tenuM zIkhara che- lakSya che. dazane eTale jevuM badhuM paraMtu hRdayamAM sthAna te mAtra avinAzI evAM paramAtma tattvanuM ja hoya. dazanAcAramAM saMka9pa e che ke jinezvara bhagavaMte sthApela caturvidha saMghamAM bhaLIne enI sevA karavI tathA jinamaMdira-jinamUti-ne jinAgamano sAdhanarUpe pracAra-prasAra ne vistAra kare. sAthe AThamI anukaMpAnA pAlanamAM dInahIna dukhI che para dayA rAkhI dAna-sevA dvArA parepakAra kare. manuSya ane tIca paMcendriya jIvonuM pAlana-poSaNa ane rakSaNa karavuM. ekendriyathI laI caurendriya jIvonI rakSA karavI-jayaNA karavI. anya saha koI jIvane svarUpathI paramAtmA mAnavA te dazanAcAra che. jIva mAtrane brahmasvarUpe jevAM ane sarvakALanA, samUhurUpa jagatanA sarvaparyAye e sarvajJa daSTi
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 che mATe pudgalanA paramANuo paNa te sarvajJanI upacarita. mUrtirUpa che ema jevuM. kemake jagata yamUrti che ane siddhAtmA-paramAtmA jJAnamUrti che AvuM mAnavune samajavuM te dazanAcAra che. jagatamAM jIva mAtrane brahmadraSTithI brahmasvarUpa arthAt paramAtma svarUpe siddha svarUpe jovA te UMcAmAM UMce Adara che. darzanAcAra che. tIrthaMkara paramAtmAnA temanI chadmAvasthA-sAdhanAkALamAM A brahmabhAva rAkhe che ane jIva mAtra prati brahmadraSTithI jue che "savi jIva karuM (svarUpa) zAsana rasInI bhAvanA bhAve che. A ja daSTi sva prati AvaraNa haThAvI paramAtma svarUpanuM prAgaTaya karavAmAM sahAyaka bane che. A daSTi karma upAdhi nirapekSa zuddha adhyAtma dRSTi che. e sAcI maitrIbhAvanA che. maitribhAvanAne. nizcayathI pAramArthika artha ja e che brahmadaSTithI Atmavata dRSTithI sarakhApaNuM-sAmya te maitra. paramAtmA pratyene daDhabhAva sarva sAnukuLa ke pratikULa saMyogomAM TakAvI rAkhave te ravakSetre ucca dazanAcAra che ane paraprati brahmadaSTi-AtmavaSTi -maitrI daSTi keLavavI te parakSetre ucca darzanAcAra che. matijJAnanA upayogamAM vAraMvAra paramAtmA nAma paDe. eTale AtmA paramAtmA bane che. e niyama che. te mATe tevAM vika karavA paDe che. kevalibhagavaMta vizvamUrti che ane AkhuM vizva temanuM aMgopAMga che. kemake emanA kevalajJAnamAM anAdi anaMta AkhuMya vizva pratibiMbita thAya che.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 341 (1) bhagavAnanI smRtimAM bhagavAnane jovA te prathama sAdhana. (2) jIva mAtramAM paramAtmAne jovAM te bIjuM sAdhana. (3) pudgala paramANu mAtramAM te pudgala paramAtmAmAM pratibiMSita thAya che te sarbhe paramAtmA jovA te trIjuM sAdhana. AvuM darzana te ja dezanAcAra. evAM danAcAranu sevana, pAlana paramAtmA banavA mATe kevalardezananI prApti mATe karavAnuM che. evI draSTithI AvA danathI je kAMI cAmera joIe temAM paramAtmAnAM darzana thAya ane paramAtmAnuM dhyAna thAya. paramAtmAnA laDhathI ane raTaNathI AtmagunI vRddhi thAya. paramAtmAnA laDhathI-raTaNa AtmaguNakhIle che. e niyama che. matijJAnamAM saMsAranuM je laDhaNa che ane raTaNa che tethI saMsAra cAle che teja pramANe matijJAnamAM jo para mAtmAnuM laDhaNa ane raTaNa thAya te AtmA svayaM paramA mA ane. jIva jAti mAtrane paramAtma svarUpa jovAne badale jaDa-pudgala bhAvathI joIe chIe tethI karIne te sa`sAra cAle che. te pudgalamAM ja paramAtmabhAva AvI jAya teA paramAtmA kema na banAya? ane paramAtmA na manAya tyAM sudhI pachI evAM bhAvukathI ucita vartana-vyavahAra kema na thAya ? jagatanA jIve prati saMsAra bhAve jozuM te ApaNAmAM brahmabhAva na rahetAM saMsArabhAva daDha thaze. jagatanA
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 cha prati brahmadaSTi karavAthI ApaNAmAM rahele saMsArabhAva cAle jaze ane brahmabhAva puSTi banaze. caDatA. pariNAmanI jeTalI kiMmata che teTalI caDhelAMnA paDatAM pariNAmanI kiMmata nathI. saMgane viyAgarUpe jove ane che tene "nathI gaNavA arthAt bhAvamAM abhAva jove te anityabhAvanA che. svarUpa abhAna che. te ajJAna che. avidyA che. mithyA-. tva che. deha che tyAM sudhI jIva mAtra para dravyAnuMkampa ane bhAvAnukamyA karavAnI che. Atmavat sarva bhUteSu yaH pazyatisaH pazyati" e bahu UMco vikalpa che. A bhAva barAbara Ave te mehanIyana bhAva rahe nahi ane Take nahi pudgala svarUpe jIvavuM ane svasvarUpane bhulavuM te aparAdha che paraMtu savarUpanI prApti mATe pugalane sAdhana banAvI jIvavuM te kaLA che. pugaladravya e mamatAnuM kAraNa che tema pudgala dravya e sAdhakane sAdhanAnuM sAdhana paNa che. je khADAkhabADAmAM paDayA hoIe te ja khADAkhavaDAne Teke laI emAMthI bahAra nIkaLavuM paDe che, pudgalanI mamatAne paNa pugalanA ja banelAM sAdhanonuM AlaMbana laI khatama karI zakAya che. paramAtmA sarvanA che eTale paramAtmA mArA paNa che!' paramAtmA sarvarU5 che eTale mAre bIjuM kAMI nahi sivAya ke paramAtmA paramAtmA sarvatra che eTale badhe ja bAmAM ja paramAtmA jevA ane paramAtmA sarvakAlIna che eTale harasamaye paramAtmA jevA e ApaNe darzanAcAra che,
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 trIjA cAritrAcAranI pratijJA e che ke....huM deha nathI' ane tenA sakalpamAM AraMbha-parigrahanA tyAga che. enI zarUAta sAmAyikatrattathI thAya che. pUrNAhuti jinakalpavratamAM thAya che, phaLasvarUpa ceAgAtIta siddhAvasthA ke je parama sthira avasthA che tenI prApti thavI te zikhara che. A AcAranA pAlanathI asad AraMbha ane parigrahanA pApamAMthI mukti maLe che. zarIrane TakAvavA mATe, mAtra deha-- dharma pUratAM ja khAvApIvA-paheravA tathA rahevA jagA meLavavI te sayama vizeSa hAya te asayama manane jarUra pUratAM saddavicArA hoya te saMyama beTAM (keAInA ahitane karanArA tathA zarIra viSethI vicAraza Ata-raudra dhyAna) ane nira- kanakAmA (jenuM pariNAma nathI) vicAra karavA te asaMyama. mana-vacana-kAyAnA ceAganA khapa pUratA ja upayoga karavA te saMcama, vizeSathI asaMyama Ane jatraNa gupti kahI ke je manAgupti, vacanagupti ne kAyagupti che. mana-vacana-kAyAnA yeAgane gopavavA-gupta rAkhavA arthAt zakaya teTalA ochA anivAya hAya tyAre ja upayega karaveA. sa yamadhama eTale ke cAritrAcAranA prANa ja gupti che. pradeza sthiratva e AtmAnuM svarUpa che. kAyAne AsanathI sthira karavI ane tyArabAda AtmAe peAtAnA upa- cAgane peAtAnA AtmAmAM sthira karavA. kAraNake jJAna upaceAgane AtmapradezeAe sthAna AdhAra Apela che. Atmapradeza e ugamathAna AdhArasthAna arthAt adhiSThAtA che, jevA maneAyeAga AtmAmAM sthira thaze ke tene anusarInemana-vacana
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 -kAyayeAgamAM sthiratA Avaze upayAga sthiratAthI yAgasthi ratA-pradezasthiratAthI athavA teA pradezasthiratA-cAga stharatAthI upayoga sthiratA lAvI zakAya che. ubhaya acainya che. Ama siddha paramAtmAnuM eTale ke ApaNA vizuddha svarUpanuM jevuM sAcu, zuddha nitya, svAbhAvika sahaja sthira svarUpa che tevu sthira svarUpa arthAt sthiratA ApaNe ApaNI sAdhanAmAM aSTa pravacana mAtA eTale ke pAMca samiti ane traNa guptinA pAlanathI utAravAnu che. ema karavAthI nivikalpa-nivicAradazA prApta thaze ane svaAtmA sivAya anya kazAno vikalpa raheze nahi. A prakAre cAritrAcAra ane tenA pUraka tapAcAramAM huM detu nathI" tenI prakriyA che. AtmAne AtmAnA carama ane parama svarUpamAM lAvavAnI sAthe dehamAMthI sukhabuddhi uThAvI levAnI sAdhanA che. atre aSTapravacana mAtAmAM pAMca samitine je ullekha karyAM che te pAMca samiti nIce pramANe che : (1) IrSyA simita : cAlatI vakhate cAra hAtha pramANe AgaLanI bhUmine joine koi jIvane kaleza na thAya hi~"sA na thAya tenI jayaNA rAkhIne cAlavuM. kAya!nuM saMcAlana karavu' ja paDe tema hoya teA pUjI pramAjIne atyaMta sAvadha rahI evI rIte karavuM' ke je vaDe karIne koI jIvanI killAmA na thAya. tema thavAnI zakayatA hAya te kAyakruptinu pAlana karavu. (2) bhASA samiti: zakaya hAya tyAM sudhI vacanagupti
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 ja pALavI. mauna ja rahevuM ane chatAMya jo bhASAprayoga karavA ja paDe tevA prasaMga hoya teA satya, priya, hita ane pathya vacana khelavAM, (3) eSaNA samiti : zakaya te nirAhArI rahevu', tema ane ema na heAya tA mitAhArI thavuM ane temAMya je AhAra-pANI Adi levAnI AvazyakatA hoya ne niravadya khetAlIza (42) doSarahita levA. gAya khetarane ujADayA vinA care, bhramara jema puSparasa le te pramANe geAcarI karavI mAdhukarI karavI. (4) AdAna bhaMDa mata nikSepaNA samiti : koIpaNa vastu letAM mUkatAM ke pheravatAM pUjI praIne vyavahAra karavA arthAta pramAjana karavA pUrva-catanA (jayaNA) pUrvaka levI-mUkavI ke pheravavI. (5) pAriThApanikA samiti : vastunA nikAla karatAM nAkhI detAM, bhaviSyamAM jIvAtpatti nahi thAya tevI tenI sthiti karI jIvarahita bhUmie kALajIpUrvaka tenA nikSepa karavA tene pAriSThApanikA samiti kahe che jenA jaina pAri- bhASika su Mdara zabdaprayAga paraThavavu" che. gupti eTale mana-vacana-kAyA uparane majabUta aMkuza gupti eTale pravRtti karavI ja nahi arthAt gepavavI ane ceAga che eTale anivAya sayeAgeAmAM karavI paDe te te samitipUrvaka, sayamitatA sahita karavI. niyaMtrayukta (Controlledrestrailed) pravRtti. lakSya guptinuM rAkhavAnu che ane pAlana mitinuM karavAnuM che, je jIva samitinu
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 pAlana karI zake che te guddhi prApta karI zake che. pAMca samitimAM mAtra bhASA samitimAM vacanaga che. bAkInI cAra samiti kAyama Azrita che emAM maga nathI. jyAre guptimAM vacanayoga ne kAyAga sahita manoyoganI paNa gupti che. manonigraha che. manathI zubha pravRtti sahaja thAya ane azubha pravRtti vagara baLAtkAre jAya to te UMcI AmadazA che. mana sUma hovA chatAM kArya Azrita sthUlatA prApta kare che. kAyA jyAre nirbaLa bane che tyAre mana nirbaLa bane che. manane mana-vacana-kAyAga Azrita zubha vRtti-pravRttimAM pravartAvavuM joIe. kAyA svayaMsaMcAlita nathI paNa mana tenuM saMcAlaka che. kAyAnA lakSya mana pUla ane nirbaLa bane che. manane Atma Azrita karIzuM te AtmAnI anaMtazaktiono strota manane zakita Apaze ane nirbaLa kAyAgamAM paNa mana sAbUta raheze-baLavAna raheze ane kAyA pAse dhAryuM kAma laI zakaze ane vacana paNa pachI enI zakti banI jaze. evA Atma AzritaAtmasthita AtmAnA-mananA zabdadgAra-vacaccAra sAmA zrotAe svIkAravA ja paDatAM hoya che. emane vacanasiddhi paNa vare che. mana mAtra zarIra mATe ane zarIranA laye kAma karI rahyuM che te saMsAra che. mana zarIra sApekSa sukhaduHkha bhogave che. paraMtu eNe zarIra narapekSa ane Atma sApekSa sukha anubhavavuM joIe. adhyAtma mArgamAM mananI vicAraNuM AtmalakSe hoya to te dharmamArga-mekSa mArga che. mana-meha ane dehathI dharma-adharma samajavAnA che. manane choDIne mAtra kAyika kriyAo mAtrathI adhyAtma
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 347 prApta thavAnuM nathI. e mAtra bAhya drazya rUpa dharmakriyA.. banI raheze. enAthI dhamanI prApti nahi thaze, samiti-grAptimAM samitinA pAlanamAM mana-vacanakAyAnA je sakriya bhege che tenI kiyAmAM zubhAzubhana. viveka rAkhavAnuM che. sAvadya kriyA choDI niravadya kiyA. karavAnI che. jyAM sudhI bheTa svarUpamAM chIe tyAM sudhI sAdhake heca upAdeyano viveka karI AcaraNa karavAnI che. heya-upAdeya kadI samAna nathI. siddha thayAM pachI heyaupAdeya avasthAnuM visarjana che. manane azubha pravRttithI nivRtta karavuM ane manathI zubha pravRtti sahaja banI javI joIe. ema thAya te sAdhake teTalI sAdhanA karI gaNAya abhaya-akheda-adveSa guNa je che te mane prApta karavAnA che. bhaya-kheda-dveSa jyAM sudhI hoya tyAM sudhI ajJAnatAnuM sAmrAjya samajavuM. bhaya-kheda-Sa e bhrama ane bhUlavALI dazA che. huM deha chuM" e bhrama ane bhUla che. te ajJAnabhayarUpa che. bhaya-kheda-Sa saMsAramAM sahaja che. adhyAtmamAM te asahaja che, mahAna bhUlarUpa che pAMca samiti ane traNa gupti e cAritrAcAra che jene baLa ApanAra pAMca mahAvrata che : (1) keI paNa jIvanI hiMsA nahi karavI (2) asatya bolavuM nahi (3) cerI. karavI nahi. ApyA vagara-AjJA vagara-maMjUrI vagara koInuM kazuM levuM nahi (4) brahmacaryanuM pAlana ane (5) parigrahane tyAga. saMyamI sAdhu bhagavaMtane parigraha hatuM ja nathI. e. aparigrahI hovAthI cerI, jaTha ke hiMsAne prazna udbhavate
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 e nathI ane kAmanA kAMI che nahi tethI brahmacarya sahaja ja bane che. Ama cAritrAcAranI pAlanAthI asat AraMbha ane parigrahanA pApamAMthI mukita maLe che tenuM jinakalpanA lakSe sAmAyika vratanA pAlanathI sevana karavuM joIe. atre eka spaSTatA e karavAnI ke jaina dharma eTale ahiMsAdharma" evI je mAnyatA che te barAbara nathI. vAstavika te jaina dharma e paMcAcAra dharma che ane ahiMsA e te paMcAcAra dharmanA bheda cAritrAcArane eka peTA- bheda che. cethI tapAcAranI pratijJA e che ke je zarIra huM nathI te IndriyonuM sukha sAcuM na hoya ane te te mAru kyAMthI hoya ? AhAra tyAga e tapAcArane saMkalpa che. tapAcAranI zarUAta navakArazIthI che ane pUrNAhuti anaza nathI che ane tenA phaLasvarUpe parAkASThAmAM aNAhArI pada arthAt pUrNa kAma avasthA, pUrNa tRptAvasthAnI prApti thavI te zIkhara che. tapAcAra eTale IcchA nirodha. nahi ke tapa eTale nidhi tapa e jIvanuM lakSaNa che. eTale ke jIvanI zakti che ane tethI tapano artha IrachA nirodha nahi ghaTI zake. ha! tapAcAra eTale IcchAnidhi kahI zakAya. - vartamAnakALanI pravRtti evI na hovI joIe jenuM pariNAma duHkha hoya paraMtu bhUtakALamAM karela duSkRtanA pariNAma rUpe AvanArAM duHkhane svecchAe AvakAravA te pariSaha che ane upasarga che. pariSaha svayaM UbhA karelAM
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 349 kaSTa hoya che. jyAre upasarga e para naimittika AvanArAM. kaSTa hoya che. duHkha zarIrathI zarIrane vedavAnuM che. azarIrI duHkha vedatAM nathI. sukha dehajanya ane Atmajanya ema. ubhaya che. dukhane AmaMtraNa ApavuM paNa deha-AtmAnI bhinnatAnA bhedajJAnathI AvelA duHkhano svIkAra nahi karo. arthAta deha bhale duHkha vede paNa mana te te samaye sukha ja vedatuM hoya AvuM tyAre ja bane jyAre dehabhAva ane dehabhAna jatAM rahyAM hoya. dehAbhimAna haze, dehAdhyAsa haze te duHkhanuM vedana mana paNa karaze ane tyAre te duHkhane svIkAra thayelo gaNAze. deha bhale du:khI hoya, AmA te sukhamAM ja rahevo joIe. Ama duHkhane sukhamAM pariNamAvatAM thaIzuM, duHkha prapha thaIzuM tyAre ja kevalajJAna thaze. AvI dazA, bAhya paMcAcAranA pAlananA abhyAsathI atyaMtara dazA AvethI thAya che. - zarIrane joIe- jarUra hoya tethI ochuM ApavuM tenuM nAma tapAcAra indridyAnuM damana karavuM tenuM nAma paNa tapAcAra Ama karavAthI avyavasthA thAya tyAre mana asvastha na thatAM. svarUpa ramaNatA kare ane saMyama jaLavAya te te tapa. kAyA dvArA tapa, upavAsa Adi AdaryA bAda manathI khAsa-vizeSa saMyama karI svarUpa vicAraNA karavI te manane tapa karyo kahevAya, AmAM zarIranuM bheda jJAna paramAtmAnA svarUpanuM jJAna, joIe. mAtra zarIrathI sAdhanA nathI thatI, vizeSe te manane. saMyama keLavavAne che. ema karIzuM te ja kevalajJAna prApta thaze. je zarIranI sAthe bhegya padArtha joDAya ane Indriya
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 vikAra thAya te te saMyama nahi, pramAda e paNa vikAra - ane bhegecchA te paNa vikAra ane pAMce IndriyonA sukhanI prAptinI IcchA te paNa vikAra-asaMyama. zarIrane khapa pUratuM ApyA pachI te zarIra, dharma karavAnA upayogamAM Ave te saMyamane dayeya che. tapanuM phaLa - AhAra saMjJA TALavI te che. lezamAtra AhAranI IcchA-rasa gArava-rasavRtti na thAya ane kevalajJAna prApta thAya te tapanuM phaLa che. anazana e sarvotkRSTa-parAkASThAnuM tapa che paNa phaLa nathI. e te bAhya tapane utkRSTa parAkASThAne prakAra che. AhAra-bhaya-maithuna-parigraha e cAreya saMjJA ja saMsArabhAva-che-dehabhAva che. e cAreyane TALavAnA . pa cA .. cAnA pAlanamAM manane jeDIe tyAre ja e cAre TaLe. kAyAganI kiyA karatAM managanI kiyA mahAna che. ucca vicAra, ucca Azaya, ucca lakSya ane zuddhi hoya te ja kAyAganI kriyAnI kiMmata che. enuM pariNAma che. eka ja anazana evuM thavuM joIe ke emAM aMtarakiyA karatAM karatAM " aMtarAtmA paramAtmA banI jAya-kevalajJAnanuM prAgaTaya thaI jAya. anaMtA anazananI jarUra nathI. traNeya yoganA saMyama-cAritra-tapane pAmavAM joIe. mAtra kAyayoganA cAritra-tapathI kevalajJAna prApti zakaya nathI. adhyAtmamAM mane ganI pradhAnatA che. vyavahAramAM kAyAganI pradhAnatA che. vyavahArathI nizcayamAM javAnuM che ane nizcayathI vyavahAramAM AvavAnuM che eTale ke nizcayane vyavahAramAM - AcaraNamAM utAravAnuM che. mAtra vyavahAravAdIo tavane pAmatA nathI ane mAtra nizcayavAdIe vyavahArane ja lepa
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 kare che te ya nizcayanI vAtAthI nizcitatAnI prApti karI zakatAM nathI eTale ja te tapAcAranA bAhya ane abhya tara ema be bheda pADayA che. bAkInA traNa AcAramAM evA bheda "pAmyA nathI. rasaccAo / tavo hoI // aNasaNaguNoariA, vittI saMgvevaNa kAya - kileso selI -NayA ya bajjho prAyacchita viNao vecAvacca taheva sajjhAo / jhA usaggo vi a, amitarao tao hoi // aticAranI A dahIne 7mI gAthAmAM tapanA cha bAhya bheda (1) anazana (2) UttarI 3) vRtti saMkSepa (4) rasa tyAga () kAyakaleza (titikSA)(6) ane salInatA batADela che jyAre cha abhyatara bhedamAM (1) prAyazcita (2) vinaya (3) vaiyAvacca (4) svAdhyAya (5) dhyAna ane (6) utsaga (tyAga) kAyAtsaga jaNAvela che. vIryAcArane bAdakarI bAkInA cAramAMnA sADAtraNa AcAra bAhya che jyAre tapAcAranA aDadhe! AcAra eTale ke abhya ttara tapa Ave tyAre ja dharmanI sAcI zarUAta thAya che jyAM sudhI ravadoSa dazana nathI ane svadoSa pIDA nathI tyAM sudhI pAramArthika dha'nI zarUAta nathI. doSa dekhAze ane doSanI pIDA thaze te. deSa nivAraNa rUpa AgaLanA dha sevAze. guNa keLavAze. eka mahAtmAe A saMda mAM jaNA vela che ke Apa guNIne vaLI guNarAgI tehanI kIti jagamAMgAjI. Apa doSI ne vaLI parazudveSI tehanI gati naraka gAmI
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3para bAhya tapanI zarUAta navakArazIthI thaI pUrNAhuti. anazane thAya che tema atyaMtara tapanI zarUAta prAyazcitathI thAya che ane pUrNAhuti kAryotsargathI thAya che. adhyAtmamAM mane ganI pradhAnatA che. vyavahAramAM kAyAganI pradhAnatA che. kAyAganI ceSTA sImita che, tapAcAramAM saMkhyAtA bheda che. jyAre manogamAM cothA guNa sthAnakathI kevalajJAnanI prApitarUpa evAM teramA guNasthAnaka sudhI asaMkhyAtA adhyavasAya sthAnako rahelAM che. manane saMyama vizeSe keLavavAne che jene mATe kAyAne saMyamamAM pahela prathama lAvavAnI che. kAyA sa yamamAM AvI eTale kArya pUrNa thayuM samajavAnuM nathI. paraMtu saMyamamAM AvelA kAyAnA baLe mane baLa draDha karI AMtaraguNonI TheTha kevalajJAna prApti sudhI khIlavaNI karavAnI che. manathI zubhabhAva ane zuddhabhAva karavAnA che. tema karIne azubhakarmone nAza karavAne che. pAMcame varyAcAra che je uparyukta cAreya AcAramAM samanvita che. vIryAcAra dvArA vartamAnakALamAM jeTalI zakita prApta hoya te sarva zakita gopavyA vinA Teka, utsAha, umaMga, ullAsa ane daDhatAthI cAreya AcAranuM pAlana karavAnuM che ane te AcAra dvArA lakSya sudhIne vikAsa sAdhavAne che. gaLiyA baLada jevI veTha utAravA jevuM nathI karavAnuM athavA te lAlasA, lokeSaNA ke manaraMjanane hetu nathI rAkhavAne. A saMdarbhamAM ja eka saMte kahyuM che ke, janamanaraMjana dharmanuM mULa na eka badAma. cAreya AcAranI pAlanAmAM rasa reDavApUrvaka pratidina vadhu ne vadhu
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 313 AgaLa vadhavuM; vRddhi karavI--vikAsa sAdhavA arthAt vIya pheravavuM te vIrcAcAra pAlanA che. jJAnAcAra, daza nAcAra, cAritrAcAra ne tapAcAramAM je bhinna bhinna zakitanI taratamatA che te ja vIcAra che. sAdhakAvasthAmAM vIyazakitanI taratamatA-bheda hAya che. paraMtu siddhAvasthAmAM je anaMta zakita che te anaMtavIya che je sava siddhabhagava'tAne sa kALamAM Adi anaMtu eka sarakhuM bhede che. vIryA tarAyakama nA kSayApazama e jIvanA vikAsa che. vIryAM takama nA kSayathI anaMtavIya pragaTe che. vIya phAravavAnu che ane vIya nI tAkAtathI mehanIyakamanA kSaya karavAnA che. jijJAsA-pipAsA e jJAnatattva che. e grAhakatA che jyAre tIvratA ekAgratA ddaDhatA-taravarATa-thanaganATa tamannA-karege yA mareMge'nI dRDha bhAvanA (Burning Desire) marI phITavAno bhAvanA e vIryAM tarAyanA kSayApazamanAM lakSaNA che. A vIryaMcAranI zarUAta jJAnAcAra-daza nAcAra- cAritrAcAra ne tapA/ramAM joDavAthI che. ane tenI pUrNAM huti zrutakevalipaNAnI prAptithI abhedyadraSTi-samadraSTi, jinakalpAvasthA ane anazana tapathI che. phaLaravarUpa parAkASThAmAM anaMtajJAna, mana taddeza'na, anaMta cAritra--anaMta sukha ane anaMtavIyanI prApti thavI te zIkhara che. vIryaMtarAyanA kSaye pazama kayAM pheravavAnA che ? eka tA pariSaha-upasarga samaye azAtA vedanIyanI asara samabhAvapUrvaka sahana karavAmAM vIryA tarAyakramanA kSayeApathama kara. vAnA che. te ja pramANe svayaMnA ajJAna ane meAhadazAne paNa 23
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 joI joIne khatama karavAmAM vIyatarAyakane kSaye pazama karavAne che. ajJAna ane mehane TakAvavAmAM kAMI mahenata karavI paDatI nathI paraMtu ajJAna ane mehane kADhavA mahenata karavI paDe che ane tevI mahenata karavI prayatna kare. tenuM ja nAma zaktine pheravavI eTale ke vIryaMtarAyane pazama kare. azAtA vedanIyamAM AtmA pIDAtA hoya tyAre samabhAva TakAvI rAkhavA, ArtadhyAnathI bacavA ane dharmayAna TakAvI rAkhavA tema ja AgaLa vadhI zukaladhyAnamAM caDhavAne mATe paNa Atmazakita-AtmabaLa vikasAvavuM paDe che. je paNa vIyatarAyane kSaye pazama che. A vIyatarAyane zapazama kare tenuM ja nAma vIryAcAra. pAMca astikAyamAM sva svarUpa svabhAva te te astikA canI svazakti che. jIvAstikAya (AtmA)nI zaktine vIrya kahevAya che kAraNa ke temAM rautanya zakita che. AtmAnA pAMce guNe vIrya vinAnA nathI. jJAnavIrya, darzanavIya, cAritravIrya, tapavIrya AdivIrya eTale teja. Light, Might, Vitalify, Power, Force, Zeal, Strength-jema-jeza-utsAha-umaMga-ullAsa, baLa, dhagaza khaMta, Teka, dratA, thanaganATa, taravarATa Adi gujarAtIaMgrejI zabdo vIyane sUcavanArA che. AvuM vIrya jJAnamAM bhaLe te jJAna nirAvaraNa ane tejasvI ane darzanamAM bhaLe te darzana paNa nirmaLa ane pUrNa yathAsvarUpa bane. cAritramAM bhaLe te cAritra aNuzuddha
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 bane. jema mIThAImAM gaLapaNa (mIThAza) ane rasavatI (rAI) mAM sabarasa (namakamIThuM) tema sava cAreya AcAramAM pAMcame vIryAcAra bhaNo joIe. mIThAza vinAnI mIThAI nahi. sabarasa vinAnI raI nahi tema vIryAcAra vinAne AcAra nahi. jJAna-darzana-cAritra-tapa e vIryazakti pheravavAne mATenAM cAra AMtara sAdhana che. vIrya-rasa e svasaMveva cIja che. svasaMvedya tatvathI AtmAne anAmI-arUpI kahela che. vasaMvedya tatvane keI nAmanikSepe ke sthApanA nikSepa nathI. dhyAna paNa vIryazakti che. AtmA teja (agni) ravarUpa che ane vIrya svarUpa che tejasa zarIrathI jaTharamAM pacAvela zaktithI vIrya bane che ane vIryathI jJAna-darzana-cAritra-tapa tejasvI bane che. sUryanA tApathI anAja Uge che ane cUlAnA agnithI anAja paripakava bane che je khorAka rUpe pariName che, tene dAMtathI cAvIne, temAM mukharasa-amIrasa bheLavIne pacAvela te kherAka jaTharamAM tejasa zarIrathI vIyarUpe pariName che. paMcAcAramAM jeTaluM vIrya bhaLe teTaluM UcuM puNya badhAya che. karmane zopazama thAya che-kamane kSaya thAya che ane aMte AtmA karma mukta bane che. AtmA je kaI sauMdaryavAna, tejasvI, vIryavAna padArtha nathI. sUrya, candra Adi anya tejasvI pudgalapadArtho AtmAnA tejamAM prakAze che. vIrya je jIvamAM heta nahi te te zuSka ane nisteja heta.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 kevalajJAnIne aMdhAru na dekhAya ane aMdhArAmAM rahela padArtho paNa dekhAya. chagharatha ane aMdhArAmAM rahela padArtho nahi dekhAya. kevalajJAna e paramAtmAnuM teja che je sarva kAMI joI zake che ane paramAtmA na thAya tyAM sudhI AtmAnA tejamAM aMdhAru ke ajavALuM dekhI zake che. aMdhAruM ke ajavALuM na dekhAya te AMdhaLe che. vairAgyanI parAkASThA vItarAgatA-nirmohatA che mATe ja anazananA lakSya navakArathI thAya te tapAcAra sAra thAyanavakArazI sArI thAya jinakalapanA lakSya sAmAyika thAya te sAmAyika sAru paLAya zrutakevalinA lakSya navakAramaMtrAdi sUtranuM adhyayana zarU thAya te jJAnAcAramAM dvAdazAMgI sudhI pahoMcI zakAya-caudapUvI banI zakAya. bIja puruM kayAre thAya? te ke phaLa Ave-phaLa bese tyAre e ja pramANe uparanuM sarva samajavAnI jarUra che. sAdhanAmAM sAdhake sAvadha apramatta rahevAnuM che, bacatAM rahevAnuM che ane AgaLa dhapatAM rahevAnuM che. phaLa-pariNAma Ave nahi tyAM sudhI jhajhumatAM rahevAnuM che. yuddhamAM jema saunikanuM lakSya marI javAnuM nahi paNa mArI nAkhavAnuM hoya che tema ahIM meharaNamAM mehanI sAmenI laDAImAM mehathI mUti thavAmAMthI bacatAM rahetAM rahetAM mohane haNatAM nirmohI banIe nahi, vItarAga thaIe nahi tyAM sudhI paMcamagati(mukita)nI prAptinA lakSya pAMce IndriyothI, paMca parameSTinA sAnni dhyamAM-paMcamahAvratanI pAlana karavA pUrvaka paMcAcAranuM sevana jIve-sAdhake pAMce svarUpa zaktithI karavAnuM hoya che. jJAna darzana-cAritra-tapa ane vIrya e pAMce sAdhana paNa che ane
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 357 sAdhakanAM te pAMca sa paNa che. A pAMce guNe parAkASThAnA keLavavAM siddha thAya che. jayAre pAMca varUpa zaktinuM pAMca svarUpa guNemAM pariNamana thAya che prAgaTaya thAya che. A pAMce AcAra manuSya sarvathI prApta karI zakavA zaktimAna che. saMgni paMcendriya tIrthaMcanA ane dezathI prApta thaI zake che. jyAre deva ane nArakInA jIvane mAtra be ja AcAra. jJAnAcArane darzanAcAra prApta thaI zake che. asaMgni ane temaja ekendriyathI rendriyathI jIvene ekeya AcAra prApta thaI zakatuM nathI. punarjanma nathI joIte-deha nathI joIte te dehabhAva che. joIe. dehabhAva choDa te samyaktva che. je jJAnAcAra, darzanAcAra che. kAraNa ke "deha e huM nathI evuM jAyuM-AtamA ane deha judA che evI jANa thaI te jJAnAcAra che. jyAre "deha e huM nathI"nI bhAvanA aMtargata "huM AtmA chuM" ane vaLI "AtmA nitya che ne "paramAtma svarUpa chuM evI daSTi thaI. svarUpanuM lakSya thayuM. arthAt mokSanI daSTi thaI te darzanAcAra thaye. - Atma "deha e huM nathI paNa huM AtmA paramAtma svarUpa chuM. evI daSTi thaI. dehabhAva gaye ane AtmabhAva A arthAt daSTi avaLI maTI savaLI thaI-mithyAvinAzI) maTI samyagU thaI tenA baLe pachI AtmabhAvathI AtmAne enA sAcA sabhya AmasvarUpamAM arthAt paramAtma svarUpamAM lAvavA mATe dehadharma upara pariSaha ane upasargonA kaSTa veThI vijaya meLavavuM eTale ke saMyama ane tapamAM pravRtta
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 thavuM te cAritrAcAra ane tapAcAra che. svarUpa ramatA ane nIjaguNa sthiratA te sAdhupaNu-cAritra che. daza`nAcArathI jJAnAcAra Ave che. deva-gurunA darzane jatAM jatAM deva thakI zuru thakI jJAna pamAya che je jJAnAcAra che. cAritrAcAra tathA tapAcAra (sAmAyika, pauSadha, yama niyama vrata paccakhkhANa pratijJA a)i paNa guru pAsethI maLe che. mahApuruSa thavAnI kriyA karmAMcAMganI che je kriyArUpa che. jyAre puruSAttama thavAnI kriyA jJAna dhyAna cAgathI ane 5'cAcAranI pAlanAthI che je kriyA ane bhAva ubhaya svarUpa che. jJAnamAM svayaMne paramAtma svarUpe chu tevA niya karyAM bAda upayAgane yAgathI bhinna karavA rUpa-dehathI AtmAne bhinna karavA rUpa paramAtmA banavAnI je pravRtti che te cAritrAcAra ane tapAcAra che. cAritrAcAra ane tapAcAranI sevanAthI 'huM siddha svarUpI chu" evA je niya karyAM te siddha svarUpanuM sva AtmakSetre vedana anubhavana karavAnuM hoya che. 'prajJAnambAnam vrahma / ne anubhava karavAnA hAya che. jJAnAcAra ne daza nAcArathI niz2ita thayela paramAtma svarUpa upayAganI dhArAthI cAritrAcAra-tapAcAramAM dehathI AtmAne bhinna karavAnI yAgakriyA karavAnI hAya che. Ama jo jJAnAcAra-dranAcAra e upayogapradhAna che teA cAri. trAcAra tapAcAra yogapradhAna che. jIvanuM savasva je kAMI che te jJAna-daza na che. e jJAnadaza nanA bhAga upayAga-vedana anubhavana-rasAsvAda cAritra ane
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 359 tapathI che. jJAna-daza na jIvanA svarguNa che. svaguNanu lakSaNa e chekete guNa lakSaNarUpe aMze paNa jIvanI sa` nikRSTa ke utkRSTa avasthAmAM kAryAnvita hAya. arthAt lakSaNa, cihana rUpe vyavahAramAM te guNu sakriya hAya. lakSaNa jAti mUlaka che. AcAra saMjJA mUlaka che ane guNa vikAsamUlaka che. jANavAnu cAlu rahevuM te AtmAnA jJAnaguNa che. jAvAnuM sadaMtara madha thaI jAya te! AtmA, AtmA maTI anAtmA manI jAya. jIva maTI jaDa thaI jAya. pratyeka guNa svakriyAvaMta hAya, svakriyA abheda hAya. 5'cAcAnI pAlanA jeTalI ochI thAya teTale vAstavika lAbhAMtarAya samajave. ApaNe bhautika sukhasAmagrI nahi maLe tene lAbhAMtarAya samajIe chIe je sAMsArika kSetre che. AdhyAtmika kSetre te AtmAnI je anaMtazakti che, AtmAnuM je abhyAmAya sukha che te bhAgavI zakAtuM nathI te ja vAstavika lAbhAMtarAya che. paMcAcAranI pAlanA karanArA sAdhu bhagavatA svayaM paMcAcAramAM AgaLa vadhe nahi te temanA lAlAMtarAya ane teo anya peAtAnA saparkamAM AvanArA jIvAne jJAna-upadeza Ape nahi te te temane dAnAMtarAya che. ratnatrayInI ArAdhanAmAM paMcAcAranI pAlanAmAM zakti na phAravavI te temane vIryAM tarAya che ane AtmaguNAnI anubhUti na thavI, paMcAcAra pAlanAnA rasAsvAda na thavA te bhAgeApabhAgAMtarAya che: jJAnathI dhyAnamAM javAnu che ane dhyAnathI samAdhimAM javAnu` che. aMte samAdhimAMthI samatvamAM-svabhAvamAM-svarUpamAM javAnuM che, jJAnathI haiya-jJeya ane upAdeyanI samaja Ave
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tapa ane cAritrathI heya chUTe che. zeyanA jJAtA banAyo che ane upAdeya sAthe saMdhANa-jeDANa thAya che. dhyAnamAM upAdeya ane upAdAna eka bane che. vikapanA sAkSI banAya che ane dehAdhyAsa chUTe che. dhyAnamAMthI samAdhi lAgatAM kevala upAdAna rahe che. - vikalpa chUTI jAya che ane nivikalpa dazA Ave che. AtmAnaMdanI anubhUti thAya che. sahu kaI paMcAcAradharmanI pAlanA vaDe AtmAnubhUtinA AnaMda meLavatAM meLavatAM paramAtma svarUpane prApta kare evI abhilASA! saMkalana : sUryavadana ThAkaradAsa jhaverI
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna ga : che 'mA ciTThaha mA ja paha mA citaha iri neLa hai ki pUmi rU . ' rUAva para dRve zA che" -"zrI dravyasaMgraha artha: he vivekI jane! kAyAnI kaMI paNa ceSTA na kare, vacanane kAMI paNa uccAra na kare, manathI kAMI. paNa ciMtavana na karo; jethI traNe yoga sthira thAya, AtmA Atma svarUpane viSe sthira thAya, ramaNatA kare, te ja nizcayathI parama utkRSTa dhyAna che. ' AtmakalA : che " vinA nikA : chA guna pAdhi ! Atma dhAmaphalAmekA tAM vayaM samupAsmahe // ". -"mahopAdhyAya yazovijyajI na "parama jyoti"mAM ja
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'M 'r mArI ja |ii zako . * . 1 Aii . * , ,1 thI 4 * - ' ja anekamAM ekane jovo e jJAna che. ane ekane aneka svarUpe oLakhavo e bharekaMta che"