________________
૨૧૭
પુણ્યના ખડકવા ડુંગરે એમ નથી સમજવાનું, પરંતુ પંચપરમેષ્ઠિને નમસકાર એટલે પાપના ડુંગરને નાશ.
નમરકાર એટલે કે નમન અને નમન એટલે નમવું અર્થાત્ ઊલટવું. મનને ઊલટાવવું એટલે નમ તેમ મનને ઉલટાવવું એટલે કે મનને અમન કરવું. આમ નમવું એટલે પરિણમવું-તરૂપ થવું. અર્થાત્ અમન થવું. અમન થવું એટલે ઈચ્છા રહિત થવું–નિરિહિં થવું. વ્યાકરણશાસ્ત્રના નિયમ પ્રમાણે “મન” શબ્દનો અર્થ વિચારવું “To Think એટલે કે બુદ્ધિ તત્ત્વ છે. તે જ પ્રમાણે મનની ચંચળતાના અર્થમાં મન એ વિકલ્પ અને ઈછાનું પટલું છે, આમ નમરકાર એટલે કે નમન એ અમન–ઈચ્છારહિત-નિરિહિ– પૂર્ણકામ બની પરમાત્મ સ્વરૂપનું પ્રાગટય કરવાની ક્રિયા છે એથી જ તે શ્રીમદ્જીએ ગાયું છે કે.... શુભ ભાવ વડે મન શુદ્ધ કરે,
નવકાર મહાપદને સમરે, નહિ એ સમાન સુમંત્ર કહો,
ભજીને ભગવંત ભવંત લહે. શાસ્ત્રીય પરિપાટીથી પંચપરમેષ્ઠિમાં અરિહંત ભગવંત એ છે કે જેઓ અષ્ટ પ્રતિહાર્યો અને ચાર અતિશય મળી બાર ગુણેથી યુક્ત છે. જ્યારે આઠ કર્મોના ક્ષયથી પ્રગટેલા આઠ ગુણોથી યુક્ત છે તે સિદ્ધ ભગવંત છત્રીસ ગુણ ધરાવે છે તે આચાર્ય છે, પચીસ ગુણને જે ધારણ કરે છે તે ઉપાધ્યાય છે અને સત્તાવીસ ગુણેથી જે ગુણવાન છે તે સાધુ છે. બધાં મળીને ૧૨+૮+૩૬+૨૫+૨૭=૧૦૮ ગુણ થતાં હોવાથી નવકારમંત્ર ગણવાની માળા જેને નવકારવાળી
