________________
૧૦૬
એમનુ’ કેવલજ્ઞાન અવિનાશી છે. પ્રથમ મન અને મતિજ્ઞાન (બુદ્ધિ)નુ અવિનાશી ભાવમાં સ’ક્રમણ કરાય છે, જે પૂર્ણ જ્ઞાન કેવલજ્ઞાન-સજ્ઞરૂપે પિરમે છે અને પછી મન અને મતિ -અર્થાત્ ઉપયાગ જેના આધારે રહેલ છે એ આત્મપ્રદેશ જે અવિનાશી તેા છે જ પણ તે દેહમાં પૂરાયેલ-બધાયેલ છે ને રૂપી થયેલ છે એ મુક્ત થાય છે અને અરૂપી બને છે
મન (ઈચ્છા) અને મતિ (બુદ્ધિ)ની ઉત્પત્તિનું મૂળ કેવલજ્ઞાન અને આત્મપ્રદેશ છે. આપણી પાસે સત્તામાં રહેલ કેવલજ્ઞાનના આધારે જ મતિ-શ્રત-વધિ અને મનઃપવ જ્ઞાન ઉદ્ભવે છે. આમ આપણી પાસે આપણા નિત્ય વિભાગ મે છે. એક તા આત્મપ્રદેશ (આત્મદ્રવ્ય) અને ખીજું કૈવલ જ્ઞાન. જે વસ્તુ સ્વયંભૂ ન હોય તેના સવ થા અભાવ કરી શકાય પણ જે સ્વયંભૂ છે તેને દબાવી શકાય કે આવરી શકાય પરંતુ તેના સવ થા અભાવ તા કેાઈ કાળે શકય નથી. આને આપણે સૂર્ય અને વાદળના ઉદાહરણથી સમજી શકીએ. કે તે પણ સ્થૂળ ઉદાહરણ છે. જે વાદળની ઉત્પત્તિમાં સૂર્ય-સૂર્યની ગરમી છે તે જ વાદળ સૂર્યને આવરે છે છુપાવે છે પણ એ વાદળ સૂર્યના અભાવ નથી કરી શકતા ખલકે સૂર્ય વાદળ વિખેરી નાખે છે.
જીવના આત્મપ્રદેશ, શુભાશુભ ભાવ અને કામ વણા મળી કમ થાય છે. એ કમ જે સ્વયંભૂ નથી તેના વિયાગ નાશ અભાવ કરી શકાય છે અને કર્મોંમુક્ત ખની શકાય છે. પરંતુ આત્મપ્રદેશ કે કામ`ણવણા (જે પુદ્ગલ પરમાણુ છે) ના કયારેય નાશ ન કરી શકાય. પુદ્ગલદ્રશ્યમાંન વણ-ગંધ-રસ-સ્પશ અને શબ્દ એ પુદ્દગલ દ્રવ્યના સ્વાભા વિક ગુણ છે જેના પુદ્ગલદ્રવ્યમાંથી સર્વથા અભાવ ન કર
