________________
૭ ૭
છે. એની પણ અસર અંત:કરણ ઉપર થાય છે. માટે ઉપયેગી છે. આ કરણ (શરીર) થી થતી સંયમ અને તપની સાધના છે.
ત્યાર પછીના અંતિમ તબકકામાં શુદ્ધ ને સ્થિર થયેલ શરીર ઈન્દ્રિય પ્રાણ-મન અને બુદ્ધિને પરમાત્માના સ્વરૂપની વિચારણાના ચિંતનથી ધારણા ધ્યાન અને સમાધિમાં પ્રવેશવાનું છે જે અંતઃકરણની સાધના છે.
પરક્ષેત્રી, પરસાધન એવાં ઉપકરણ અને સ્વક્ષેત્રી અભિન સાધન એવાં કરણ દ્વારા સાધકે અંતઃકરણ અર્થાત અસાધારણ ને ઉપાદાનકરણમાં પ્રવેશ કરીને ત્યાં અંતરકિયા કરી એક્ષ-પુરૂષાર્થ કરવાનું છે. કરણ અને ઉપકરણ દ્વારા જે સાધના થાય છે તે નિષેધાત્મક (Negative) સાધના છે જે અધિકરણ સામે બચાવ (Defence) સંરક્ષણરૂપ છે જ્યારે અંતઃકરણમાં ઉપાદાન, અસાધારણ કરણની શુદ્ધિ કરવારૂપ સાધના કરવી તે મોક્ષમાર્ગમાં વિધેયાત્મક(Positive, સાધના છે. જે કર્મ ઉપરનું સીધું આક્રમણ (Attack) અર્થાત્ હુમલે.
ઉપકરણ અને કરણથી અતીત થવું જોઈએ અને ભાવ આશ્રિત ભાવ કરવા જોઈએ. અર્થાત્ અંતઃકરણ અંતરામાને ખીલવ-કેળવ (Develop) કરવો જોઈએ.
તપ દરમિયાન મનને કરણ (શરીર) થી જુદું પાડવું જોઈએ. દેહાધ્યાસ છેડી દેવા જોઈએ. માત્ર કરણ ઉપકરણ સધીની જ સાધના કરવાને અંગે અભાવ છે નવગ્રેવેયકના સ્વર્ગસુખ સુધી જ પહોંચી શકે છે. અપવર્ગના મેક્ષ સુખને તેઓ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી કેમકે અંતઃકરણની તથા પ્રકારની અત્યંતર સાધના થતી હોતી નથી.
