________________
૨૫
સાથે જુએ છે જાણે છે બલકે જોવાય છે દેખાય છે અને -જણાય છે. જેવા જવું પડતું નથી. (Not going to see or know but come to see-come to know) BHD જ નામ દ્રવ્યાતીત-ક્ષેત્રાતીત—કાળાતીત ! કઈ વસ્તુમાં કાંઈક જેવું અને કાંઈક હોવું તેનું નામ દ્રવ્ય-ક્ષેત્રકાળ—પરિછિન ભાવ કારણકે તે દેશવિભાગ છે—દેશ તત્વ છે.
પરમાત્માનું ભાવ સ્વરૂપ પૂર્ણ છે. એવાં એ પૂર્ણ સર્વજ્ઞ ભગવંતનું પૂજન તે તેમનું ભાવનિક્ષેપોથી પૂજન છે.
ખાદ્ય પદાર્થને આગવા અને એ ક્રિયા છે. આગેલા ખાદ્ય પદાર્થો જે અંદરમાં ભૂખ હશે એટલે કે જઠરાગ્નિ પ્રદિપ્ત હશે અને જીભમાં અમી હશે તે સાત ધાતુમાં પરિણમશે. એટલે અને શરીર સાથે એકરૂપ થશે–તદરૂપ થશે. તે જ પ્રમાણે ધર્મક્રિયા કરતાં કરતાં પરમાત્મા પૂજા કરતાં કરતાં આત્મા પરમાત્માથી અભેદ થઈ શકશે, અને સ્વયં પરમાત્મા બની શકશે. એ ભૂલવા જેવું નથી કે સંસાર અને મોક્ષ આપણું ભાવ અને રસ ઉપર આધારિત છે.
નામ સ્થાપના-દ્રવ્યથી પરમાત્માને પૂજવા તે પ્રેમલક્ષણા ભક્તિ છે જ્યારે ભાવ સ્વરૂપે પરમાત્માને ભાવવાભજવા તે જ્ઞાનલક્ષણા ભક્તિ છે.
' ઈન્દ્રિા (ચક્ષુ-કાન-જીવા) દ્વારા પરમાત્માના ત્રણ નિક્ષેપા ગ્રહણ કરવાના છે. જ્યારે મન દ્વારા પરમાત્માને ભાવનિક્ષેપે ગ્રહણ કરવાને છે.
- નયનચક્ષુથી પરમાત્માને જોનારા કરતાં હૃદયચક્ષુથી જેનારા એટલે કે સ્વરૂપના જ્ઞાન ધ્યાનાદિ દ્વારા વિકાસ
