________________
૬૮
આધારે મન અને બુદ્ધિ રહેલ છે. તે આત્મા એના શુદ્ધ સ્વરૂપમાં શૂન્ય છે. શૂન્ય એટલે વસ્તુ અભાવ નહિ પરંતુ અસર અભાવ કોઈપણ્ પર વસ્તુ કે વ્યક્તિની ન તે, એને અસર પહોંચે છે કે ન તે તે પેાતે કેઇને અસર પહેાંચાડે છે.
સાધનાનું કેન્દ્ર અંતઃકરણ છે. પ્રથમ જરૂર અંતઃકરણની શુદ્ધિ કરવાની છે. પછી શુદ્ધ અંતઃકરણથી શૂન્ય બનાય છે. જ્યારે જ મનનું અમન કરી મનાતીત, વિકલ્પરહિત એટલે વિકલ્પાતીત–નિરિહિ થઈ નિવિકલ્પક અને બુદ્ધિથી અતીત થઈ યુદ્ધ મનાય છે.
પૂર્ણ માંથી, પૂર્ણ ના આલેખનથી આપણે શુદ્ધ ચૈત ન્યતારૂપ વીય શક્તિ પ્રાપ્ત કરી શકીએ. પરંતુ માત્ર બહારના નિમિત્ત કારણરૂપ પદાર્થ'થી પરમાત્મા નથી નાતું, સ્વમાં પરમાત્મા સ્વરૂપ દ્રષ્ટિ કરી જ્ઞાન-ધ્યાન કરીએ તે પરમાત્મા મનાય છે. બહારના દેવ ગુરુ-ધમના નિમિત્તકારને, અિ હું ત-સિદ્ધ પરમાત્માના જ્ઞાન-ધ્યાન-સેવા-ભક્તિ આદિથી, ગુરુ ભગવંતની સેવ પૂજા, વૈયાવચ્ચ ભકિત આદિથી, અને ધર્માચરણથી તૈયાર કરવા જોઈએ. ધર્મના સાધન અને ક્ષેત્રે મળ્યા છતાં જો પરમાત્મ તત્ત્વ સખ’ધી ધર્મભાવ ન આવે તે પરમાત્મા નહિ બની શકાય ઉપકરણ અને કરણ વડે જો અંતઃકરણ તૈયાર નહિ કરીએ તા આપણી ક્રિયા મેાક્ષમાર્ગની હેવા છતાં આપણે મેક્ષમાગી" નહિ, ક્રિયામાંથી ભાવમાં જવાનું છે. ભાવમાંથી ધ્યાનમાં જવાનુ છે અને અ ંતે ધ્યાનમાંથી જ્ઞાન અર્થાત્ કૈવલજ્ઞાનમાં જવનું છે.
આત્મામાં જેમ જેમ શુદ્ધ ચૈતન્ય રસ ભળે તેમ તેમ જ્ઞાન નિર્વિકારી-શુદ્ધ અનતું જાય છે, ઉપકરણ પુર્દૂગલનુ‘
