________________
૨૬૯ સુનય છે. સુનયને સાધન બનાવીને આપથે અવિકારી, અવિ. નાશી, વીતરાગી બની પારમાર્થિક એવંભૂત નયમાં જવાનું છે.
પદાર્થના ગુણધર્મને અનુલક્ષીને સુનય-કુનયના ભેદ નથી. “શું જોઈએ છે ?' એના સંદર્ભમાં સંસાર નથી. પરંતુ દશ્ય પદાર્થ જઈને એના સ્વ પર કેવાં ભાવ કરીએ છીએ એ ઉપર સંસારભાવ કે મેક્ષભાવ સમજવાનું છે. માટે જ દેહભાવ એ કુનય છે અને આત્મભાવ એ સુનય છે.
કોઈપણ પદાર્થને રાપૂર્વક જે જાણ નહિ, અને જોયા જાણ્યા પછી રાગ કરવો નહિ એ “સુનય દ્રષ્ટિ છે, જ્ઞાતા દ્રષ્ટા ભાવ એ “સુનય દષ્ટિ’ રાગભાવ હઠાવવા તે સુનય” છે.
સંસારમાં જેટલા જેટલા આપણા દેહભાવ-મેહભાવ છે, તે સઘળા “કુનય” છે, જે “મિચ્છા દર્શન છે આત્મભાવ, આધ્યાત્મિક ભાવ એ “સુનય છે.
અગાઉ જણાવ્યા મુજબ આ નાની વહેંચણી બીજા બે ભેદ નિશ્ચયનયમાં અને વ્યવહારનયમાં પણ કરવામાં આવી છે. નિશ્ચય એટલે અત્યંતરદશા. અર્થાત્ : અત્યંતર એવું અંતઃકરણ કે મનોવેગ જ્યારે વ્યવહાર એટલે દેહ અને દેહ થકી થતી કિયા.
નિશ્ચયનય એટલે દ્રવ્યની સાથે ગુણ-પર્યાયને વિચાર, અર્થાત્ આત્માની સાથે જ્ઞાન-દશન–ચારિત્રને વિચાર કર. તે નિશ્ચયનય. એ ગુણ અને ગુણીની અભેદતા પ્રતિ નિર્દોષ કરે છે. જ્યારે વ્યવહારનય ગુણ અને ગુણ અર્થાત્ ગુણપર્યાય અને દ્રવ્ય વિષેના ભેદ પ્રતિ નિર્દેષ કરે છે.
