________________
સ્પદ પરિણમન અને ભવ્યાભવ્ય
સ્વભાવ
૫'. પનાલાલ જ. ગાંધી
દ્રવ્યમાં ગુણ જાતિભેદ કરે છે અને ગુણ પ્રમાણે કાય થાય છે. પ્રદેશત્વ ગુણને જાળવી રાખે છે અને ગુણ, દ્રવ્ય (પ્રદેશ પિંડ)ની જાતિ જાળવી રાખે છે પ્રદેશના આધાર લઈને ગુણ કાય કરી આપે છે. પ્રદેશ એ ગુણની ભૂમિ છે. ભૂમિ એ આધાર છે. આત્મ પ્રદેશ અને ગુણનુ જે તરૂપપણું છે, તેનું નામ ભવ્યત્વ છે. પાંચે અસ્તિકાયને આ અપેક્ષાએ ભવ્ય સ્વભાવ છે. ગુણકાર્ય કરવારૂપ .પિરમન તે ભવ્યત્વ. એ પરિણમન અવસ્થાંતરપણાનુ હાઈ શકે છે, અથવા ત સમસ્થિતિમાં રહેવા પૂવક પણ પરિણમન હેાઈ શકે છે.
ધમ-અધમ આકાશ અને સિદ્ધપરમાત્મા, એ ચારે અસ્તિકાયમાં, પાતપેાતાના ગુણમાં કેઈ ભેદ પડતા નથી. માટે તે પ્રદેશાનુ' ગુણ સાથે જે પિરમન છે, તે તરૂપ પરિણમન છે, જેમાં કૈાઈ પરિવતનતા નથી, આ ભવ્ય સ્વભાવ અનુપચરિત છે.
સ'સારી જીવ અને પુદ્ગલના સબંધ તથા પુદ્ગલ અને પુદ્ગલના સંબંધ જ્યારે એકક્ષેત્રી થાય ત્યારે તેને પણ ભવ્યત્વ રહેવુ' પડે. સંસારીજીવ અને પુદ્ગલના જે એકક્ષેત્ર સંબંધ થાય તેને ઉપચરિત ભવ્યત્વ કહેવાય છે. જ્યારે જીવ અને જ્ઞાનનુ' પરિણમન એ ‘અનુપરિત ભવ્યત્વ છે,
