________________
(૩) પિતાના ગુણમાં પડતાં ગુણભેદને કારણે રૂપાંતર પરિણમન ભવ્યત્વ છે.
ચારેય અરૂપી અસ્તિકાલયમાં ગુગભેદ, રૂપાંતરતા અને અનિત્યતા નથી પરંતુ કેવલ ‘તરૂપ પરિણમન છે.
અચિત પુદ્ગલ દ્રવ્યનું જે ભવ્યત્વ છે તે કમિક અને વિનાશી ધર્મવાળું છે. કાળાંતરે રૂપરૂપાંતર પામન છે.
પથ્થરનો ધર્મ અદ્રાવ્યત્વ છે. એ કઠોર અને કઠિન છે. સાકરનો ધર્મ દ્રાવ્યત્વ છે. એ મૃદુ છે, કઈ જાય છે, જોગણી જાય છે.
પુદ્ગલદ્રવ્ય અનંત રૂપ પરિણમે છે અને પ્રસાર ચાલે છે. કેટ કે પુદ્ગલદ્રવ્ય બનત રૂપે પણ પાછું ભિન્નતાન ગુણધ અને ભિન્ન-ભિન રૂપે પરિણમે છે.
દરેક દ્રવ્ય. પિતાપિતાના ગુણધર્મો સાથે ભવ્ય પરિણ મનવાળા છે અને અન્યના ગુણધર્મોને ન પામવારૂપ અભવ્ય સ્વભાવવાળા છે. આ અસ્તિ-નાસ્તિ જેવું છે.
સંસારી જીવોને ભલિ અને અમવિ આમ બે પ્રકારના જણાવેલ છે. જ્યારે સિદ્ધ પરમાત્મામાં એ રીતે ભવિ અભવિ ઘટતું નથી.
સંસારી જીવના બે પ્રકારના ભવ્યત્વ લેવાના
એક તે (૧) સંસારી જીવનું પુદ્ગલદ્રવ્ય સાથે બદ્ધ સંબંધરૂપ ભવ્યત્વ” અને
બીજું (૨) સંસારી જીવમાં અત્યંતર “અધ્યવસાય રૂપ ભવ્યત્વ.”
