________________
૪૧ આમ અધાતી કાયવેગ પ્રધાન છે, જ્યારે ધાતી કર્મો મનેયોગ પ્રધાન છે.
ઘાતી કર્મો ઉદ્યમ અર્થાત્ પુરુષાર્થ પ્રમાણે છે; જયારે અઘાતી કર્મો ભવિતવ્યતા અથત પ્રારબ્ધ કે નિયતિ પ્રમાણે છે.
આત્માના ઉપગ ઉપર અશુદ્ધિ ધાતકર્મોની છે. જ્યારે આત્માને પ્રદેશ પર શુદ્ધિ અધાતીકર્મોની છે. અધાતી કર્મોની શુભાશુભ અશુદ્ધિ એ ઉપગ ઉપરની ધાતકમની અશુદ્ધિનું પરિણામ છે.
આમ એ સ્પષ્ટ થાય છે કે ધાતીક આત્માના ઉપયોગ (જ્ઞાન દર્શન ઉપયોગ)ની નિત્યતાને અર્ધાતુ અવિનાશિત આવરે છે. જયારે અધાતી કર્મો માન. અરૂપીપણા અશરીરી અહીપણાને આવરે છે.
આત્મા, તન અને મનને વળગાડ છે, જે દુઃખરૂપ છે, તન અને મનથી મુક્ત થવું તે મોક્ષ છે, દુઃખને રહેવાનું સ્થાન તન અને મન છે, જેણે તન અને મનને પોતાનાં મનને તે દુઃખી થવાનું જ છે. તનનું મૂળ મન છે. અને માન્યા કાર્ય તન છે. માટે જ પ્રથમ ઘાતી કર્મને એટલે મનને નાશ થાય છે. અને પછી પ્રારબ્દાનુસાર આયુષ્યકર્મ પુરું થયે તનને એટલે કે અઘાતી કર્મોનો અંત આવે છે કે કહે નાશ થાય છેકષાય તથા કષાયના ભાવે અર્થાત્ મેહભાવે મનમાં હોય છે. એથી કષાય તથા નોકષાયના ભાવેને નાશ થતાં મન અને તેની સાથે ધાતિકર્મોને નાશ થાય છે.
અધાતી કર્મમાં જવને પરાધીનત છે, તેનું નામ જ ભવિતવ્યતા છે. અધાતકર્મ ઉપર તે સાચું દૃષ્ટિ-ઉમિલન થતાંજ વિજય પ્રાપ્ત થાય છે. અધાતકર્મ વિષે ભેદજ્ઞાન
