________________
ચાર આશ્રવ : મિથ્યાત્વ-અવિરતિ
કષાયોગ પં, પનાલાલ જગજીવનદાસ ગાંધી કામણ વર્ગણાનું આત્મપ્રદેશ સાથે બદ્ધ સંબંધમાં આવી ફીરનીર સમ એકમેક થઈ કમરૂપે પરિણમવાની પ્રક્રિયાને જૈન દર્શનમાં આશ્રવ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
આશ્રવને આવવાના દ્વાર ચાર છે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અને ગ. - મિથ્યાત્વ : મિથ્યાત્વ એટલે આત્માની અવળી મતિ. વિનાશી પ્રતિ સુખ અને ભગવૃત્તિથી અવીનાશી બુદ્ધિ કરવી તેનું નામ મિથ્યાત્વ !
ઉદાહરણ તરીકે પુદ્ગલનાં બનેલા દેહમાં અવિનાશી બુદ્ધિથી, અર્થાત્ દેહમાં આતમબુદ્ધિથી, જોગ અને સુખની ઈચ્છા રાખવી કે જે દેહ વિનાશી છે. ટૂંકમાં મિથ્યાત્વ એટલે દેહાત્મબુદ્ધિ.
આવું આ આ મિથ્યાત્વ આમાના સત્ , સમ્યગ, અવિનાશી સ્વરૂપે ક્ષતિ પહોંચાડે છે.
અવિરતિ : અવિરતિ એટલે કે રવિરક્ત ભાવ અર્થાત વિરકત કહેતાં વૈરાગ ભાવનો અભાવ. આત્માની અભાવ દશા કે જેમાં લાવ–લાવ” અને “જોઈએ છેજોઈએ છે? ની ગ્રહણવૃત્તિ છે જે અપૂર્ણ દશા છે અને તેને અવિરતિ કહે છે.
માં અવિરતિ એટલે આરંભ, પરિગ્રહ અને ભેગ. આવી અવિરતિ આત્માના પૂર્ણ સ્વરૂપને ક્ષતિ પહોંચાડે છે.
