________________
૩પર
બાહ્ય તપની શરૂઆત નવકારશીથી થઈ પૂર્ણાહુતિ. અનશને થાય છે તેમ અત્યંતર તપની શરૂઆત પ્રાયશ્ચિતથી થાય છે અને પૂર્ણાહુતિ કાર્યોત્સર્ગથી થાય છે.
અધ્યાત્મમાં મને ગની પ્રધાનતા છે. વ્યવહારમાં કાયાગની પ્રધાનતા છે. કાયાગની ચેષ્ટા સીમિત છે, તપાચારમાં સંખ્યાતા ભેદ છે. જ્યારે મનોગમાં ચોથા ગુણ
સ્થાનકથી કેવલજ્ઞાનની પ્રાપિતરૂપ એવાં તેરમા ગુણસ્થાનક સુધી અસંખ્યાતા અધ્યવસાય સ્થાનકો રહેલાં છે. મનને સંયમ વિશેષે કેળવવાને છે જેને માટે કાયાને સંયમમાં પહેલ પ્રથમ લાવવાની છે. કાયા સ યમમાં આવી એટલે કાર્ય પૂર્ણ થયું સમજવાનું નથી. પરંતુ સંયમમાં આવેલા કાયાના બળે મને બળ દ્રઢ કરી આંતરગુણોની ઠેઠ કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્તિ સુધી ખીલવણી કરવાની છે. મનથી શુભભાવ અને શુદ્ધભાવ કરવાના છે. તેમ કરીને અશુભકર્મોને નાશ કરવાને છે.
પાંચમે વર્યાચાર છે જે ઉપર્યુક્ત ચારેય આચારમાં સમન્વિત છે. વીર્યાચાર દ્વારા વર્તમાનકાળમાં જેટલી શકિત પ્રાપ્ત હોય તે સર્વ શકિત ગોપવ્યા વિના ટેક, ઉત્સાહ, ઉમંગ, ઉલ્લાસ અને દઢતાથી ચારેય આચારનું પાલન કરવાનું છે અને તે આચાર દ્વારા લક્ષ્ય સુધીને વિકાસ સાધવાને છે. ગળિયા બળદ જેવી વેઠ ઉતારવા જેવું નથી કરવાનું અથવા તે લાલસા, લોકેષણા કે મનરંજનને હેતુ નથી રાખવાને. આ સંદર્ભમાં જ એક સંતે કહ્યું છે કે, જનમનરંજન ધર્મનું મૂળ ન એક બદામ. ચારેય આચારની પાલનામાં રસ રેડવાપૂર્વક પ્રતિદિન વધુ ને વધુ
