________________
૨૭૪
ગ હુશ્લિણ' એ ભગવાનનાં વિશેષણા ઉપચારનીંગમનય છે. રિઝવ એકનાં કાગળિયાં કે ચેકથી થતે. નાણાવ્યવહાર એ પણ ઉપચાર નૈગમનય છે.
આમ વિવિધ લેકરૂઢિ અને લૌકિક સાંસ્કારના અનુ સરણમાંથી જન્મનારા વિચાર-વાજ્યાપારા નૈગમનયની કાટીમાં મુકાય છે.
નૈગમનય ધમ અને ધમી પૈકી કાઈ એકને ગૌણરૂપે અને બીજાને મુખ્યરૂપે ગ્રહણ કરે છે, જેમકે જીવના ભેદ પ્રભેદના નિરૂપણમાં એના જ્ઞાનાદિ ગુણે!ના વનમાં જીવ ગૌણરૂપ હાય છે.
ગુણ–ગુણી, ક્રિયા–ક્રિયાવાન, અવયવ અવયવી તથા જાતિ-જાતિમાન એમની વચ્ચેના તાદાત્મ્ય (અભેદ-તદ્દરૂપતા) ને આ નય સ્પતા નથી. એ બધાં વચ્ચે (જેમ કે ગુણ અને ગુણી વચ્ચે) એ ભેદને જુએ છે. એમનામાંના (ગુણ-ગુણી વગેરેમાંના) કાઈ એકને મુખ્યપણે તે બીજાને ગૌણપણે કલ્પવાની આ નયની સરણી છે.
આ નૈગમનય દ્વારા સાધકે સાધનામાં આત્માને પરમાત્મા માની તેનું લક્ષ્ય કરવાનુ છે અને નૈગમનયથી સંસારમાં સંસારભાવે દેહને આત્મા માની જીવીએ છીએ તેવા જીવનથી છૂટવાનુ છે. સંસારી જીવ ભલે સ્વરૂપ અભાનમાં વર્તતા હાય તા પણ જેમ એનામાં દેહભાવ પ્રવર્તે છે તેમ સાથે સાથે એનામાં સત્તામાં સિદ્ધ સ્વરૂપ પણ પ્રવર્તે છે એવુ નૈગમનય જણાવે છે.
પ્રતિક્ષણે કાંઈ જીવ સ્વ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવમાં નથી
