________________
૧૨૦
સપૂર્ણ અવિકારી બને છે. આ કક્ષાએ મેહમુક્તિ છે પરંતુ જ્ઞાન ઉપરનું આવરણ હજુ હઠેલ નથી. વીતરાગતા તે આવરણને, દશ નાવરણીયકમ, જ્ઞાનાવરણીયકમ અને અતરાયકમ એમ ત્રણ ધાતિકર્માના નાશ કરીને, હઠાવે છે પછી જે અવસ્થા પ્રાપ્ત થાય છે તેને સચેાગી કેવલિ અવસ્થા કહેવાય છે અને તે તેરમું ગુણસ્થાનક છે. અહી આ કક્ષાએ જે જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે તે સર્વ આવરણથી રહિત, રાગદ્વેષથી રહિત સવિકલ્પથી રહિત એવુ' સ ક્ષેત્રના સવકાળના સર્વ દ્રવ્યના સર્વ ગુણ અને પર્યંચનું જ્ઞાન હોય છે તેથી તે જ્ઞાન, વીતરાગ જ્ઞાન, નિવિકલ્પ જ્ઞાન અને સર્વજ્ઞ જ્ઞાન કહેવાય છે. જેને ટૂંકમાં કેવલજ્ઞાન હે છે. સાધનાની આ ચરમ સીમાએ જીવના ઉપયાગ અવિકારી અને અવિનાશી બને છે (ઉપયાગ એટલે જીવનુ જ્ઞાન અને દન અથવા જોવા ને જાણવાની શકિત), જ્ઞાન ક્રમિક હતુ. તે અક્રમિક થાય છે અને ઉપયાગવત દશાની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ અવસ્થા સયાગી-સદેહી પરમાત્મ અવસ્થા છે. સાધકની સાધનાની અહી' સમાપ્તિ થાય છે શુદ્ધભાવ–સ્વભાવદશાની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ દશામાં એ પરમાત્માવસ્થામાં જ્યાં સુધી આયુષ્યકાળ પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી ચેાગાનુયોગ ઉપકાર કરતાં ભૂમિત ઉપર વિચરે છે. અંતે આયુષ્યકાળ પૂર્ણાહુતિ પૂ અર્થાત્ નિર્વાણ સમયે સ યોગ વ્યપાર-યોગક્રિયાનુ' સ્થિરિકરણ કરે છે. જેને શૈલેશીકરણ કહે છે એ ચૌદમુ' ગુણસ્થાનક છે, જે અત્યંત અલ્પકાલીન છે. પરાકાષ્ઠાની આ અંતિમ અલ્પકાલીન પ્રક્રિયા દ્વારા દેહના બંધનમાંથી પણ આત્મપ્રદેશને એટલે કે આત્મા ને મુકત કરે છે અને નિર ંજન નિરાકાર સિદ્ધપરમાત્મા
