________________
૨૯૭
સિદ્ધ ભાવને જોઈને “| સર્વ છુ ત્રહ્મા” ને જીવન સુત્ર બનાવી જીવમાત્રને દુઃખી ન કરવા અને તેમનાં દુઃખેને દૂર કરી તેઓ સુખ અને આનંદને વેદે તે યથાશક્તિ પ્રયત્ન મુમુક્ષુ સાધક કરે ત્યારે નગમનયથી “હું” સિદ્ધ સ્વરૂપ છું” ને કરેલ સંક૯પ અને સંગ્રહનયથી મારી જેમ “પ્રાણી માત્ર સિદ્ધ સ્વરૂપ છે ની સ્થાપેલી દષ્ટિનું વ્યવહારનમાં અવતરણ થયું કહેવાય.
જ્ઞાનાચાર દ્વારા નિર્ણય કરીએ કે “હું સિદ્ધ સ્વરૂપ છું.” તેને વ્યવહારનય સ્વીકાર ત્યારે કરે છે કે જ્યારે સ્વ પરત્વે ગમે તેટલી પ્રતિકૂળતા આવે છતાંય દુઃખી ન થતાં સાધક સ્વરૂપાનંદને વેદે અને સર્વત્ર સર્વકાળે સર્વ પ્રાણીને પિતાના જેવાં જ સિદ્ધ સ્વરૂપ સમજી તે સર્વ પ્રતિ સદુવર્તાવ રાખે. - એથી આગળ “હું સિદ્ધ સ્વરૂ૫ છું.” એમ જુસૂત્ર નય અને શબ્દનાય ત્યારે સ્વીકારે કે જ્યારે મુમુક્ષુ સાધકને વીતરાગ-સવજ્ઞ–નિવિક૯૫ પર્યાયની સમીપતાની પ્રાપ્તિ ઘઈ હેય.
અને રાખનયથી આગળ સમભિરૂઢનય હું સિદ્ધ સ્વરૂપી છું” એ પર્યાયમાં હું સંયેગી સિદ્ધ સાકાર પરમાત્મા (૧૩મું ૧૪મું ગુણસ્થાનક) છું કે હું અયોગી-સિદ્ધ-નિરાકાર પરમાત્મા (અરૂપી-સિદ્ધાવસ્થા) છું ના ભેદને જણાવે છે.
અંતે એવંભૂતનય હું સિદ્ધ સ્વરૂપ છું.”ના સંકટને સ્વીકાર ત્યારે જ કરે છે જ્યારે મુમુક્ષુ સાધકને પ્રગટ સિદ્ધ સ્વરૂપનું વેતન હોય.
