________________
૩૮
જીવ દુજન કેટિને રહેશે તે ભવપરંપરામાં તિર્યંચ નિગદ-નરકની દુઃખનિના કારમાં દુઃખ ભોગવવા પડશે. હીરા-માણેક પાના–સત્તા સમૃદ્ધિ-વૈભવ વિલાસ ઓછાં હશે તે કે ઓછાં મળશે તે ચાલશે, પણ સજજનતા હશે તે જ સદગતિ પ્રાપ્ત થશે. આ લોકોત્તર વિચારણા છે. રાજા
કે સંત હો સહ કોઈનું કાર્ય વિશ્વમાંથી પાપ–દોષ–અને દુર્જનતાને દેશવટે દેવાનું જ બની રહેવું જોઈએ, કારણ. કે દુર્જનતા એ મનુષ્યયોનિને મહારોગ છે.
કુટુંબમાં જ્ઞાતિમાં–સમાજમાં–ગામમાં કે દેશમાં બીજા એનું ભલું કરીને જીવવું તે સંસ્કાર મહાન છે. બીજાને કાંઈ પડી નથી તે રીતે બેદરકાર--લાપરવા થઈ જવવું એ હલકાઈ છે.–અપાત્રતા છે.'
ચકવતી મહારાજાની આજ્ઞા જગતમાં તેમની હયાતી હોય ત્યાં સુધી પળાય છે અને તેમાંય તેઓ સત્તા ઉપર હોય ત્યાં સુધી જ તેમની આજ્ઞા સર્વત્ર વર્તે છે. પરંતુ મહાત્માની-ષિા–સાધુમહારાજાઓની આજ્ઞા તે તેમના જીવનકાળમાં તે પળાય જ છે પણ તેઓની હયાતી બાદ પણુ જગતમાં પળાય છે. સીકંદરે, સીઝરે અને અકબરો વહી ગયા અને તેમનાં રાજય ખાલસા થઈ ગયાં, જયારે કૃણ–બુધ-મહાવીર-વ્યાસની વાતો-વિધાન-આજ્ઞા આજે ય લેકે શીર્ષાબંઘ કરી રહ્યા છે. રાજા મહારાજાએ ક્ષેત્રે એટલે કે રાજય-ભૂમિના વિજેતાઓ હોય છે. જયારે મુનિમહારાજાઓ કાળ વિજેતા અર્થાત કાલાતીત થઈ કાળ ઉપર વિજય મેળવનારા હોય છે.
જે રાજશાસન-ધર્મ શાસન અરસ પરસના સહાયક અને પૂરક બને તે સુવર્ણકાળ અવતરે. રામરાજયની વાતે
