________________
જવાના સ્વભાવવાળું છે. પર એ અપ્રાપ્ત છે. જ્યારે સ્વ, તે પ્રાપ્ત જ છે. માત્ર તે આવૃત્ત છે. જેને અનાવૃત્ત કરવાનું છે. અર્થાત્ પ્રાતની પ્રાપિત કરવાની છે. આમ જૈનદર્શને વીતરાગતા તરફનું બે પાંખે ઉડ્ડયન બતાડેલ છે કે જેનાથી લક્ષને શીધ્ર આંબી શકાય છે. જેનદશને સ્વનિત્યનું લક્ષ્યા કરવા અને પગલદ્રવ્યની અનિત્યતા પ્રતિ વૈરાગ્ય કેળવવા ફરમાવેલ છે.
દૂધ જેને અપેક્ષિત છે તેને દૂધ સાથે સંબંધ છે. ગાયના રંગ સાથે સંબંધ નથી. ગાય ધળી, લાલ, કે કાબરચીતરી હેય તેય દૂધ સહુ ગાયનું વેત જ હોય છે. તે જ પ્રમાણે વીતરાગતાના ઈચ્છુક સાધકને વીતરાગતાની પ્રાપ્તિથી મતલબ છે પછી તે વિનાશી પ્રત્યેના વૈરાગથી આવે અથવા સ્વયં ની અવિનાશીતાના લયપૂર્વક વીતરાગી પરમાત્મા પ્રત્યેના અનુરાગ ભક્તિથી આવે. ટૂંકમાં સાધકને મમથી મતલબ છે, ટપ ટપથી નહિ.
જે દ્રષ્ટિએ (દ્રવ્યદ્રષ્ટિએ) આત્મા નિત્ય છે તે દષ્ટિ અને જે દષ્ટિએ (ર્યાય દષ્ટિએ) આત્મા અનિત્ય છે તે ઉભય દષ્ટિ “ના” કહેવાય છે. વૈદિક દશને પણ આત્માને નિત્ય. કુટસ્થ કહેલ છે એટલે કે જેમ હથેડા ટીપાવા છતાં એર ણ તે એની એ જ અને એવી ને એવી જ એક આકારની રહે છે તેમ આત્મા તો એને એ જ રહે છે. આ કાર એરણ ઉપર જે બદલાય છે તે તે લેઢાના બદલાય છે. તેમ ભવચકમાં પીસાતા અને ટીપાતે આત્મા એ જ રહે છે પણ જે બદલાય છે તે આત્માના કલેવરે છે જે પુદ્ગલના બનેલાં હોય છે. ટીપાવા પીસવા છતાં આત્મા અજરામર, અવિનાશી, નિત્ય જ રહે છે.
