Book Title: Mewadno Guhilo athva Guhilotpatti Mimansa
Author(s): Manshankar Pitambardas Mehta
Publisher: Manshankar Pitambardas Mehta
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034963/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.umaragyanbhandar.com mevADanA gAhilo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 52220 0 eeche22-20eo : p[ke 'Taleleblo 'bTTalle 33 ' 1 Pjaina graMthamALA Collb][idke 18 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azkarAccha kaccha mevADanA guhilo athavA kakakakakakakakakaka guhilotpattimImAMsA Fkajhaka ke dareka kAraka lekhaka-prakAzaka mAnazaMkara pItAMbaradAsa mahetA bhAvanagara kakakakakakakakakaka0 vi. saM. 1989 I. sa. 1933. cng Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prAptisthAna : bhAvanagara-lekhaka pAsethI, nIlakaMTha mahAdevanI zerI, muMbaI mesarsa ena. ema. tripAThI ane kaMpanI, prinsesa sTrITa >> gujarAtI presanA taMtrI sAheba, gujarAtI presa, phorTa, amadAvAda-gujarAta varnAkyulara sosAITI, bhadra pAse. ,, rA. jIvaNalAla amarazI mahetA, pIramazA roDa. vaDAdarA-ema. sI. koThArI, bukaselara ane pablizara, rAvapurA. |H mUlya : pAkA puMThAnA rU. 7-8-0, kAcA puThAnA rU. 0-6-0 mudraka kasturacaMda chaganalAla zAha zrI lakSmI prinTiMga presa, rA va pu rA vaDo da rA. tA. 15 : 10 : 1933 www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA i. sa. 1911nA jAnyuArI mAsanA "iDiyana enTIkarI' nAmanA patramAM prophesara (hAlamAM DokaTara) devadatta bhAMDArakare "hiMduomAM videzIya jAtionAM ta' - e nAmane nibaMdha prakaTa karyA pachI, te viSe aneka dezIya ane videzIya vidvAnoe carcA karI che. haju paNa te carcAne aMta kyAre Avaze, te kahI zakAtuM nathI. cokakasa etihAsika pramANenA abhAve ahIMtahIMthI meLavelAM sAdhanothI upajAvelAM anumAne sarvamAnya thaI zake nahi. te ja vidvAne i. sa. 1909 nA "baMgALAnA jarnala ova dha eziyATika sesAiTI (pu. 5, pR. 167-187) ne aMkamAM "guhita ane nAgare" - e nAmane lekha paNa prakaTa karyo che. te lekhamAM teoe valabharAjAonA maitrakavaMza, nAgare, kAyastha, gurjare tathA mevADanA guhilone videzIya jAtinA TharAvavAno prayatna karyo che, uparAMta, mevADanA guhilene pUrvaja vaDanagarane nAgarabrAhmaNa hato, ema paNa nirNaya karyo che. te nirNavirUddha prativAdo thayA chatAM, te nirNayanI ayathArthatAnI teonI khAtrI thaI nathI. hajupaNa te dizAmAM teone prayatna cAlu ja che. hAlamAM "IDiyana enTIkarInA" I. sa. 1933nA mArca-eprila mAsenA akemAM teoe "nAgara brAhmaNa ane kAya"--nAmane eka lekha prakaTa karyo che temAM teoe potAnA pUrva pratipAdita siddhAMtanuM sarvathA samarthana karyuM che. | 'hiMduomAM videzIya jAtionAM to '--e lekha vAMcyA pachI te viSe vizeSa abhyAsa karavAnI mane sahaja IcchA thaI. yadyapi rajaputAnAnA rajaputa, mahArASTranA marAThAo, gujarAtanA nAgare, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAlAnA kAyasthA, paMjAbanA gurA, jATA, vagere jAti mULe hiMdu nahi paNu rAna ane aphghAnIstAnamAMthI AvelI videzIya jAti che, ema mAnavAne ka yathArtha pramANeA maLI zakatAM nathI, paraMtu keTalIka rajaputa jAtie brAhmaNa vargamAMthI udbhavI, kSatriya jAtimAM bhaLI gai che, tene mATe joie tevA purAvA maLI Avye che, ema mArI khAtrI thai che. te ja samaye tihAsanA sama vidvAna gaurIza'kara hIrAcaMda ejhAnAM 'rAjaputAnAnA itihAsa 'nAM pustako prasiddha thavA lAgyAM. je pramANeAthI keTalIka rajaputajAtienu` brAhmaNamUlatva siddha thai zake che, te ja pramANeAthI teoe te jAtine kSatriya siddha karavAnA prayatna karyo che, te joine mane bahu Azraya lAgyuM. tenA jevA suprasiddha vidvAnanI sAme prativAda karavA, te ja dhRSTatA gaNAya. paraMtu teoe ApelAM pramANAthI ja jyAMre teoe upajAvelAM anumAnAthI viparIta anumAnA upajI zake che, ema jyAre mArI pratIti thai, tyAre A sAthenA lekha lakhavAnI meM hiMmata karI che. eTaluM ja nahi paNa i. sa. 1928mAM niDayAdamAM bharAyelI gujarAtIsAhitya pariSade tene svIkAra karyAM ane potAnI kAravAimAM chApavAnuM nakkI karyuM, tyAre ja A lekha svataMtra rIte chapAvI vidyAneAnI samakSa raju karavA yogya che, ema mAnI prakAzita karela che. zrIyuta gArIzaMkara hIrAcaM ejhA jevA prakhara vidvAnanI pAse mArA jevA alpAbhyAsInI zI khIsAda, te paNa huka samajuM chuM. chatAM pratyeka praznanA saMbaMdhamAM avalokanakArAnA traNa vargo hoya cheH 1 sapakSa 2 vipakSa, ane trIjo taTastha. pahelA ane khIjA vargo mATe mAre kazuM ya kahevAtuM nathI. jee jAtyabhimAna athavA jAtividveSa bhUlI jai, mAtra pramANA, pramANeAnI vyavasthA ane tenA UhApAha upara ja lakSa ApI, te uparathI upannavelAM anumAne yathA` athavA saMbhavita che ke nahi, eTalu jovA tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAravAne taiyAra haze, teone mATe ja meM yatkiMcit zrama lIdhe che, ane te varga nIkaLI Avaze, to mAre zrama saphala thayo che, ema huM mAnIza. ojhAzrIe ApelAM pramANamAM mArA taraphathI eka paNa navIna pramANa UmeravAmAM AvyuM nathI. mAtra kuMbhArANAnA ekaliMgamahamyamAM bappanA pUrvaja guhadananA saMbaMdhamAM je leke ApyA che, tenuM teoe mAtra sUcana karyuM che, avataraNa karyuM nathI. (juo pR. 32). avataraNa ApyuM hota to vAcake pite pitAnI meLe ja nirNaya karI zakata. te ja pramANe hiMdusthAnane madhyakAlIna ItihAsa racanAra vidvadarya ciMtAmaNa vinAyaka vaidhe paNa te viSayanI carcAmAM kai navIna prakAza pADyo nathI. chatAM ojhAzrIe upajAvelAM anumAne ane mArAM anumAne vacce taphAvata Ave che, tenuM kAraNa mAtra pramANenI vyavasthApaddhati judI judI che, te upara vAcakonuM khAsa lakSa kheMcavAmAM Ave che. ojhAzrIe mULa purUSanA brAhmaNatvadarzaka vacanonI sAme tenA vaMzajenA kSatriyavadarzaka vacane mUkI, brAhmaNatvadarzaka vacanane apramANika gaNyAM che. vastutaH, tema nathI. brAhmaNatvadarzaka vacane mULa purUSane mATe vaparAyAM che. tema hovAthI te vacano anya bAdhaka thaI zakatAM nathI. te ja kAraNathI meM te pramANane be vargomAM vaheMcI nAMkhI teonA prAmANyaprAmANyanuM vivecana karyuM che. kharIrIte mULa purUSanuM brAhmaNatva darzAvanAra spaSTa liMgavALAM cAra pramANe che. 1 i. sa. 977 nA rANu zaktikumArane zilAlekha (pR. 8-9). 2 i. sa. 1234ne rANuM samarasiMhano rasiyArAjanI chatrIne zilAlekha (pR. 26-27. ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 teone ja I. sa. 129pane acaLezvara mahAdevanA maMdirane zilAlekha (pR. 28.) 4 i. sa. 1443 thI I. sa. 1468 sudhImAM thaI gayela rANuM kuMbhanuM ekaliMgamahAdevamAtAmya (pR. 32) te sivAya be aspaSTa liMgavALA lekho che. 1 kuMbhArANuviracita gItagoviMdanI rasikapriyA nAmanI TIkA (pR. 34.). 2 tenA putra rAyamalasiMhane I. sa. 1497 ne ekaliMga mahAdevanA maMdirane zilAlekha (pR. 37 tathA 70). - rasikapriyA nAmanI TIkAmAM bappane dvijapuMgava ane tenA getrane baijavApa kahela che. ekaliMga mahAdevanA maMdiranA zilAlekhamAM tene dvija, Dijendra ane kijavara kahela che. te te sthaLoe te viSenI savistara carcA karI che. ahIM te mAtra kiMjamAM brAhmaNa, kSatriya ane vaizya - e traNe vaNeno samAveza thavA chatA, tene brAhmaNa artha zA mATe karavAmAM Ave che, tene khulAse karavAnuM rahe che. kuMbharANanA bIjA lekhomAM mULa purUSane vipra ane nAgara paNa kahela che, tyAre A lekhamAM dvija vAparyAthI kSatriya kahevAnI teonI vivekSA hoya, te yukta nathI. temaja tenuM netra bajavApa kahyuM che, te kAraNathI tyAM hijano artha brAhmaNa ja ghaTI zake. rAyamalajInA zilAlekhamAM te spaSTa kahyuM che ke - "hArItanI kRpAthI bape rAjya meLavyuM ane aneka rAjakanyAo para.' te vacananI sAthe samarasiMhanA lekhanAM vacano - "bapi pite brAhmaNa hatuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArItarAzie tene kSatriya banAvyuM ane tyArathI tenA vaMzaje kSatriya kahevAya che. '-(pR. 28)-te sAthe vAMcatAM spaSTa pratIta thAya che ke - bampa brAhmaNa hatA ane tenA vaMzajo kSatriya kahevAyA. arthAta te kAraNathI te sthaLe dvijane artha brAhmaNa karavAmAM AvyA che, te ayukta nathI. A sivAya eka vizeSa bAbatanuM spaSTIkaraNa karavAnI jarUra jaNAya che. pR. 57 me zivAjI mahArAjanA kSatriyano viSaya aghAvadhi vivAdagrasta che, ema lakhyuM che. hAlamAM te viSe vizeSa purA prApta thayA chatAM te viSene matabheda nimLa thayo nathI. chatAM zivAjInA kSatriyatva viSe zaMkA uThAvavAno athavA carcA karavAne bilakula hetu nathI. vivakSA eTalI ja che ke - zivAjIne guhilavaMza sAthe ane tema karIne sUryavaMza sAthe meLavI devAmAM jevAM joIe tevAM nirNa yakAraka pramANo na hovA chatAM gAgAbhaTTa jevA vidvAna tema karavAmAM saphaLa thayA hatA. hArItarAzinI gAgAbhaTTa sAthe, bramahendrasvAmI sAthe ane rAmadAsa svAmI sAthe sarakhAmaNI karavAne ja mAtra hetu che. tethI adhika kaMI paNa prayajana nathI. - have mAtra eka ja bAbata viSe vizeSa nivedana karavAnuM rahe che. paramAra vaMzanA ane cauhANa vaMzanA rAjAonA lekhe uparathI teonI agnikuLanI mAnyatA mAtra I. sa. nA dazamA athavA agiyAramA sekAmAM uddabhavI, ema keTalAka purAtattvavettAonuM mAnavuM che. paraMtu te viSe kRSNasvAmI AyaMgare dakSiNa hiMdusthAnane prAcIna itihAsae nAmanuM pustaka lakhI prasiddha karyuM che, temAM vizeSa prakAza pADyo che. tAmila bhASAmAM kapila ane tenA sahakAryabaMdhu paramAra - e be kavionAM lakhelAM kAvyo prApta thayAM che. kapilanA kAvyamAM kahevAmAM AvyuM che ke - parabaDunaDu nAmanA pradezanA pArIrA jAne cera, cela ane pAMDaya rAjAonI ekatra senAe harAvI mArI nAMkhyo ane tenuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjya jItI lIdhuM. kapila pArIne Azrita temaja mitra hato. te rAjAnI kanyAonAM lagna karavAne bhAra tene mAthe AvyuM hatuM. te prasaMge te kapila kanyAone laIne AryapradezanA rAjA pulikAdi pAse gayo. tene teNe nIce pramANe kahyuM. "he rAjana ! tArUM kula RSinA yajJakuMDamAMthI utpanna thayuM che. trAMbAnA kaTavALI dhArAmatinA pradeza upara jenA vaMzajo rAjya karatA hatA, jeo dAna karavAmAM ane Azraya ApavAmAM kadI paNa pAchA haThatA nahatA, te vaMzamAM 49mI peDhIe utarI Avela tuM moTAmAM moTe AzrayadAtA che." AyaMgara mahAzaya A vacanothI mAne che ke - Arya pradeza rAjA pulikAdine mULa purUSa yajJakuMDamAMthI utpanna thayA hatA, tethI tenuM kuLa agnikuLa kahevAtuM hatuM. kapila ane paramAra dakSiNamAM thaI gayela karikAla rAjAnA pautra zRMgagvana rAjAnA samakAlIna hatA. zaMguttavana rAjA sIlonanA ItihAsaprasiddha rAjA gajabAhune samakAlIna hato. gajabAhu I. sa. ne bIjA saikAmAM thaI gayA. tethI agnikuLanI mAnyatA che. sa. nA bIjA saikAmAM paNa pracalita hatI. kapila kavinA kahevA pramANe mULa purUSa pulikAdithI 49mI peDhIe thaI gayo hoya te, agnikuLanI utpati te pahelAM lagabhaga 1000 varSa pahelAM thavI joIe. A kuLanA rAjAe kavione Azraya ApanArA hatA, tema ja dvArAmatinA pradezamAM rAjya karatA hatA, ema paNa kahevAmAM AvyuM che, tethI teone mALavAnA paramAra vaMza sAthe sarakhAvI zakAya. e rIte agnikuLanI mAnyatA navIna nathI paNa lAMbA kALathI cAlI Ave che, ema spaSTa siddha thAya che. (juo, Ancient India, by S. Krishnaswami Aiyangar M. A., published in A. D. 1911, pp. 890-396). sUrya ane caMdra vaMzane AraMbha ivAku ane purUravAthI gaNatAM Aje hajAro varSo vItI gayAM che; tema ja vartamAna pracalita brAhmaNaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta gAtrapravattaka RSienA kALa tA tethI paNa pUrvanA manAya che. te samayAntaramAM brAhmaNeA ane kSatriyAne aneka anAya, videzIya, jAtienA saMsaga mAM rahevuM paDayu che. tevI paristhitimAM teeAmAM anyAnya keTaluM badhuM sAMkaya thai gayuM haze, te samajI zakAya tema che. hajArA varSathI sUrya, caMdra ane RSionAM khIjatattvA (Germplasms) ne pravAha avicchinnapaNe zuddha svarUpamAM vahetA Ave che, ema kadI paNa mAnI zakAya nahi. vaLI hAlamAM te nAti tathA varSoMnA mRtyughaMTanA nAdo kapaTane bhedI rahyA che, tevI paristhitimAM koipaNa jAti athavA kuLanI utpatti zeAdhavAmAM vAvivAda karavA, te asthAne ja che. chatAM jyAre te vizenI carcA baMdha paDI nathI, tema ja je dRSTie te praznanuM nirIkSaNa thavuM joie, te rItie thayuM nathI, te ja kAraNathI sAthenA lekha lakhAyA che. te sivAya bIjo kaMi paNa hetu nathI. chevaTa, A lekhanu prakAzana karavAmAM bhAvanagarasAhityapariSad kDanI kA vAhaka samatie je Arthika sAhAcya ApI che, tema ja mArA je je mitrAe A viSayanA saMbaMdhamAM agatyanI sUcanAe karIne tema ja prUpha vAMcI sudhArIne mane je madada karI che, te sA A sthaLe aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnu chuM. } mAnaza'kara pItAMbaradAsa mahetA bhAvanagara, tA. 21-9-1933, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 9 8 viSayAMka viSaya 1 A dezanA vidvAnomAM sakhta matabheda ... 2 prApta pramANenuM vargIkaraNa ... ... ... 3 prathama vibhAga * * * * (4) guhilonA mUla purUSanuM vipratva darzAvanArA pramANe (1) rAjA zaktikumAranA samayane I. sa. 977nI sAlano zilAlekha .. (ka) vidvadarya vaidya mahAzaye upasthita karelI carcAnI mImAMsA... .. (kha) AnaMdapura eTale nAgahida ke vaDanagara? (ga) mahIdeva eTale zuM ? .. *** (gha) AnaMdapurane vipra eTale zuM ? . (2) rANA samarasiMhanA zilAlekhe . * (1) rasiyArAjanI chatrIno (2) acaLezvara maMdirane ! (3) mahArANA kuMbhanA samayanA lekha.... .... 1 kuMbhalagaDhano zilAlekha, 2 ekaliMga) mahAbhya 3 gItagevaDa upara rasikapriyA nAmanI TIkA (4) rANA rAyamalajIne ekaliMgamahAdevanA maMdi 12 26 ** 31 (4) rAjI bAga - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha 38 43 viSayAMka (8) mevADanA guhilanA mUla purUSonAM kSatriya darzAvanArAM pramANe... .. ** .. *** 38 (1) rANA naravAhananA samayane lakulIza athavA nAtha maMdirano zilAlekha . .. (2) rANA samarasiMhanAM mAtuzrI jayataladevIne zyAmapArzvanAthamaMdirane zilAlekha... (3) rANA rAyamalajInA samayane nAralAI gAmanA AdinAthajInA maMdirano zilAlekha... *** (4) rANA rAjasiMhanA samayanA rAyasAgaranA zilAlekho ... ... ... ... (5) bampa nAmAMkita survaNamudrAnuM pramANa .. (6) daMtakathAo ane teone marma ... ... (ka) valabhIpuranA aMtima rAjA zIlAdityanI . .. *** 58 (kha) jodhapuranA divAna muhaeta naNasInI khyAtamAM ApelI daMtakathA... 4 dvitIya vibhAga . .. * * guhilavaMzanuM kSatriyatva darzAvanArA pramANe ... (1) rANA zaktikumArane ATapurane zilAlekha (2) rANuM samarasiMhanA Abu uparanA acaLezvara mahAdevanA maMdirano zilAlekha (3) rANuM mekalasiMhane gaSyazRMgAzramamAM Avela vAvane zilAlekha . . . . 67 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. pRSTha 7ra 75 viSayAMka viSaya 5 tRtIya vibhAga ... mevADanA guhilavaMzamAM kSatriyanta prApta thavAnAM kAraNe caturtha vibhAga cATasunA zilAlekhamAM prayukta brahmakSatrapadane vivakSitArtha (ka) agnikUla eTale zuM ? (kha) cAlukya vaMzanuM viprava ... (ga) caihANanuM viprava... .. (gha) paramAranuM vipratva... (Da) senavaMzI rAjAonuM vikatva(ca) pArANika dRSTAMta.... (cha) pratihAranuM vipratva 7 upasaMhAra .... (ka) guhilo kayAMthI AvyA ? .... ***96-113 76 80 82 84 87 0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 3 8 22 33 35 "" "2 49 63 67 73 81 87 34 95 101 paMkti azuddha 3 aMtakaraNa 20 anUpazatera 13 10 15 rara 18 18 11 9 zuddhipatraka 9 21 rara 15 19 cAhANa 11 20 11 nAgarAula nAmA ja I. sa. pUrva janmamAM uparyukta bhadevAn elaTa atrAnuvaMza zloko'yaM yo nirveze nirdiSTa pAchaLa pR. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zuddha aMtaHkaraNa anupazahera caiAhANa // 30 || nAgArAula nAgA jue i. sa. pUrve punarjanmamAM uparyukata bhUdevAn allaTe atrAnuvaMzazloko'yaM yonirdeze nirdiSTa pAchaLa pR. 32 www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo 1. A dezanA vidvAnomAM sakhta matabheda mevADanA guhile athavA udayapuranA rANAonI jAti viSe prephesara devadatta bhAMDArakare ati sAmartha carcA upasthita karyA pachI, aneka vidvAnoe tenA saMvAdo ane prativAde prakaTa karyA che. khuda mevADamAMthI maLI Avela zilAlekho ane Itara pramANonA baLathI prephasarazrIe guhilone mUla puruSa AnaMdapurane vipra eTale vaDanagarano nAgara hato, ema pratipAdana karavAno parama prayAsa karyo che. yuropIya paMDitoe prAyazaH te siddhAMtane svIkAra karyo che. paraMtu A dezanA vidvAnomAM te viSe sapta q. Journal of the Asiatic Society of Bengal, New Series, Vol. V. pp. 167-187. tathA gujarAtI vasaMtapatra, kArtikeya, vi. saM. 1966. 2. Vincent Smith's Akbar, The Great Mogal, pp. 84-85. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2mevADanA guhile matabheda cAlyo Ave che. tene saMtoSakAraka nirNaya kyAre thaze, te kahI zakAtuM nathI. jAtIya abhimAna e mAtra hiMduonI ja svataMtra saMpatti nathI. cIna ane jApAnanA ItihAsa joIzuM te temAMthI paNa te dezanI prajAe pitAnA rAjAone svargamAMthI utarI Avela devo ja mAne che, ema pratIta thaze. yurepanI prajAo paNa cheka pheMcaviplavanA kALa sudhI rAjAone izvarAvatAre ja mAnatI hatI. kaMcaviplave je ghara saMhAra karyo, temAM te mAnyatAne te bhasmasAt karI nAMkhI. tema chatAM paNa teomAM jAtyabhimAnanI eTalI badhI spardhA che ke pratyeka prajAnA paMDite pitAnI jAtine zreSTha siddha karavA tanatoDa parizrama karI rahyA che. ahaNAM ja amerikAnA saMyukta rAjyanI je prajA, pitAne kevala vicArasvataMtra ane AcArasvataMtra mAne che, te prajAe paNa pitAnI nenDika jAtinI zreSThatA tema ja vizuddhatA jAhera karI, Itara prajAonuM temAM jema bane tema ochuM mizraNa thAya, tevA kAyadAo karyA che. hiMduo te cheka vaidika kALathI athavA brAhmaNakALathI rAjAomAM devAMza athavA IzvarAMza hovAnuM mAnatA AvyA che. mUla puruSa vaivasvata manuthI 3. baMgALAnA itihAsakAre nagendranAtha vasu, rAkhAladAsa vaMdyapAdhyAya, ramAprasAdA caMda vagere, zrIyuta bhAMDArakaranA siddhAntane svIkAre che; rajapUtAnanA vidvAno na ja svIkAre, te svAbhArika che; paMDita mohanalAla paMDayAe te ja patramAM teno javAba Apyo che. vidvadvarya nairIzaMkara hIrAcaMda jhA ane teone puSTi ApanAra vidvadarya ciMtAmaNu vinAyaka vighanA prativAde avazya mananIya che. X. Modern Review, August, 1224, p. 150-White America by Sudhindra Natha Bose, Ph. D. 5. tasmAtkSatrAtparaM nAsti / tasmAt brAhmaNa : kSatriyamadhastAdupAste raajsAthe . bahadAraNyaka, a-1, brA-ja, ka-11. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile : 3 utarI Avela kSatriye ja rAjA thavAne gya che athavA pUjyatAne pAtra che, evA saMskAre hiMduonA aMtakaraNa upara smRtikAroe, itihAsakAroe ane purANakAree eTalA badhA ThasAvI dIdhA che ke te saMskArothI kaI virala puruSa ja chuTo thaI zake. tevI paristhitimAM kevala nilepa mAnasathI tevA gaMbhIra viSayanI carcAnuM zravaNa ane manana karavAmAM ja jyAre AghAta thata hoya, tyAre tevI carcAne punaH upasthita karavAnI hiMmata paNa keNa karI zake? A viSayamAM rajapUtAnAnA suprasiddha vidvarya gaurIzaMkara hIrAMcaMda ojhAe je maMthana karyuM che, te kharekhara stutya ane mananIya che. prAcIna lipimAlA je dezavidezanA paMDitothI satkAra pAmela hiMdusthAnanI dezIya bhASAmAM advitIya graMtha racyA pachI, hAlamAM tethI paNa vadhAre upayogI tema ja vadhAre mahattvane rajapUtAnAne ItihAsa teo race che. te itihAsa mATe joitI asaMkhya sAmagrIonuM saMzodhana ane saMgraha karavAmAM jema jema sAmagrIo prApta thatI gaI, tema tema tenuM pRthakkaraNa karI, temAMthI satyAMzI zeAdhI kADhavAmAM ane te satyAMzo yathA sthAna goThavavAmAM teoe pitAnA akhila jIvanane bhega Apyo che. teonA je satata ughogI, hAthamAM lIdhela viSaya 6. mahAbhAratanA zAMtiparvanA rAjadharmanA adhyAya 59 mAM rAjAnI utpattine itihAsa Apyo che, temAM pRthurAjAne viSNune avatAra kahe che, ane kSatriya ja rAjya karavAne pAtra che, ema te prasaMge TharAvyuM che. adhyAya 67mAM kahyuM che ke jyAre prajA brahmadeva pAse rAjA mAgavA gaI tyAre teNe manune rAjA thavAnI AjJA karI. tyArathI manu ane tenA vaMzajo (sUryacaMdravaMza) rAjya karavAne yogya gaNAyA. pUrvamImAMsAmAM paNa rAnA rasanA netae zratividhAyaka vAkyamAM rAjA eTale kSatriya ja e nirNaya karyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : mevADanA guhile upara nikhila tanamanadhanane bhega ApanAra, viSayamAM avagAhana karI talasparza karanAra ane sUkSma vivecaka, gujarAtane saMpUrNa itihAsa lakhanAra kyAre utpanna thaze, te aTakaLI zakAtuM nathI. gujarAte DAktara bhagavAnalAla iMdrajI jevA yuropIya paMDitenI paNa spardhA karI zake tevA samartha vidvAnane utpanna karyA che, te satya che. paraMtu teonI pravRtti mAtra gujarAtanI sImAmAM samAI rahI na hatI; chatAM gujarAtanA prAcIna itihAsa upara teoe je prakAza pADyo che, te na pADayo hota te gujarAtane ItihAsa Aje jene ane bhATenI kahANuothI bharelo rahe hata. tema chatAM tenI jagyA Aja divasa sudhI pUrAyA vinAnI ja rahI che, ema to svIkAravuM paDaze ja. baMgALA te tevA aneka vidvAnone utpanna karI pAzcAtya paMDito upara paNa pitAne prabhAva pADavAne samartha thayela che. temAM paNa akSayakumAra maitreya, nagendranAtha vasu ane rAkhAladAsa vaMghapAdhyAye (Ara. DI. benarajIe) baMgALAnA ItihAsanI sAmagrIo saMgrahIne ane te uparathI baMgALAne vizada itihAsa taiyAra karIne je pustaka prakaTa karyA che, tethI mAtra baMgALAnA ja nahi, paNa AkhA hiMdusthAnanA ItihAsa upara apUrva prakAza pADyuM che. mahArASTra te vidvAnonI khANa ja gaNAya che. temAM judA judA prakAranAM rane pAke, temAM kaMI Azcarya jevuM nathI. mahArASTranA prAcIna itihAsanuM yathArtha svarUpa prakaTa karanAra samartha vidvAna rAmakRSNa bhAMDArakara pachI evA aneka itihAsakAre utpanna thayA che--ke jeo mahArASTranI prajAne vidharmI ane videzI itihAsakAroe lagADela kAlimA dhoI nAMkhI, jagatanI uttama prajAonI kakSAmAM sthApavAne samartha thayA che. temAM paNa vizvanAtha kAzInAtha rAjavADee eka saMnyAsInI peThe sudhAtRSAnI darakAra karyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhila : 5 vinA gAme gAme dIna daridranI jema rakhaDIne ghera ghera "bhikSA dehi " vratanuM sevana karI gADAMnAM gADAM bharAya teTalI aitihAsika sAmagrIono saMgraha karavAmAM ane te sAmagrIo mahArASTrane arpaNa karavAmAM pitAnuM akhila jIvana gALI nAMkhyuM che. te daSTAMta hiMdusthAnanA bIjA prAMtamAMthI maLavAne saMbhava nathI. zrIyuta sAne, pArasanIsa ane saradesAI jevA itihAsakAre te dezane amUlya itihAsa ghaDI zakyA che, te saghaLuM rAjavaDenI ugra tapazcaryAnuM pariNAma che. te sivAya dakSiNa, saMyukta prAMta ane paMjAba prAMte paNa jAgrata thayA che, ane potapitAnA dezane khare ItihAsa upasthita karavAne mATe joItI sAmagrIo meLavavA pUrato prayAsa karavA lAgyA che. eka ApaNe gujarAta prAMta ja e che ke jenA vidvAne itihAsanA viSayane mAnanI dRSTithI joI zakatA nathI. baMgALAnA ItihAsakAroe te dezanA brAhmaNa tathA kAyasthAe lakhelAM kulazAstrone kharA rUpamAM mUkI dIdhAM che, te ja pramANe vidvadvarya gaurIzaMkara hIrAcaMda ojhAe te dezanA bhATacAraNoe racela rAsAo ane khyAta tema ja rAjakavioe racala stutikAvyanI niHsAratA akAdhya dalIlothI siddha karI che. prAyazaH jena graMtha uparathI racAyela ApaNu prAMtanA ItihAsanI paNa e ja 7. The Main Currents of Maratha History by G. S. Sirdesai, B. A., pp. 40-48. 8. rAkhaladAsa vadhopAdhyAyakRta bAMgalAra ItihAsa, prathama bhAga (baMgALI) pR. 30 9. rAjapUtAne kA itihAsa, bhUmikA pR. 11-25, itihAsa bhAga pR. 374385-297, 516-519, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 : mevADanA guhileA dazA che. chatAM AsapAsanA prAMteAnI eTalI badhI sAmagrIe prakAzamAM AvI che ke gujarAtanA *tihAsa mATe have bIjA rAjavaDenI jarUra rahI nathI. chatAM gujarAta, kAThiyAvADa ane kacchamAMthI maLI Ave teTalI sAmagrIonuM sa Mzodhana karavAne mATe gujarAtane paNa jIvanApaNu karanAra sahRdaya vidvAnanI hajI paNa pUrI apekSA che. baMgALIsAhityapariSadanI peThe gujarAtI sAhityapariSada te kAya kayAre uThAvI leze ? magALI sAhityapariSatpatrikAmAM jyAre vijJAna, itihAsa ane purAtattvanA mananIya lekhA prakaTa thAya che, tyAre ApaNI sAhityapari SatpatrikA AThamI beThakamAM raju thayelA nikha dhAthI peAtAnu bharaNu bhare che. AzA che ke khIjA prAMtAnA dRSTAMtA lai gujarAta satvara saceta thaze. ' have prastuta viSaya upara AvatAM, eTaluM teA kahevuM ja joie ke mevADanA guhileA viSe vidvandvaya ejhAzrIe peAtAnA rAjapUtAne kA itihAsa ' ( pR. 370-384 )mAM savistara UhApeAha karIne, te guhileA sUryavaMzI kSatriyA che, ema siddha karavAne kai paNa kacAza rAkhI nathI. chatAM teoe te viSe je vivAda upasthita karyAM che, ane tene aMge je lIleA raju karI che, te vivAda ane te dalIlAnu pRthakkaraNa karatAM temAMthI aneka truTio tarI AvyA vinA rahetI nathI. uddayapuranA rANAva zanu vipratva athavA nAgaratva siddha karavAnA A lekhakane leza mAtra paNa mamata nathI. chatAM satyanI khAtara satyanA AviSkAra tA karavA ja joIe. ane te ja uddezathI ahIM mAtra te viSayane lagatI keTalIka noMdheA noMdhI rAkhavAnI te pUrI AvazyakatA jaNAya che. te noMdheA khaMDanAthe nahi paNa vizeSavicArAthe ja che, ema AraMbhamAM ja jaNAvI devAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo : 7 2. prApta pramANenuM vargIkaraNa prophesara devadatta bhAMDArakare pitAnA lekhamAM je pramANa ApyAM che, te sarvane vidvadvarya ejhAzrIe pUrvapakSarUpe ullekha karyo che. taduparAMta te pUrvapakSane bAda karatAM je je pramANe maLI AvyAM, te pramANe paNa umeravAmAM AvyAM che. te saghaLAM pramANene teoe (pR. 384 me) upasaMhAra karI, guhilene sUryavaMza sthApita karyo che. paraMtu saghaLAM pramANamAM je vilakSaNatA tarI Ave che, te teoe lakSamAM lIdhI nathI. te vilakSaNatAnusAra te pramANenA nIce pramANe be mukhya vibhAge paDI jAya che. 1. te sarva pramANamAM guhilonA mUla puruSa athavA puruSone vikhe. kahela che. 2. tenA vaMzajone viSe nahi, paNa kSatriya kahela che, temaja te bheda pADavAnAM kAraNe paNa ApyAM che. e be vibhAganuM mizraNa karI nAMkhavAthI, ghaNo saMbhrama utpanna thaye che. e pramANe AkhA vivAdabhAganA kharI rIte mAtra be ja vibhAgo paDI zake. paraMtu AjhAzrIe je paddhatithI dalIla raja karI che, tenuM samyak spaSTIkaraNa karavA mATe te dalIlone cAra vibhAgamAM vahecI nAMkhavAnI jarUra paDe cheH 1. pahelo vibhAga eTale guhilonA mUla puruSonuM vipratva darzAva nAra pramANane vibhAga; temAMnAM paNa keTalAMka pramANe evAM jaNAya che ke jemAMthI teonuM kSatriyatva paNa samajI zakAya. tethI pahelA vibhAganA be peTAvibhAgo pADavAnI jarUra paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8: mevADanA guhile pahelAmAM vipratva darzAvanArAM pramANone ane bIjAmAM kSatriya darzAvanArA pramANeno samAveza karatAM, tenA sArAsAranuM vivecana karavAmAM Avaze. 2. bIjA vibhAgamAM teonA vaMzajonuM kSatriyatva darzAvanAra pramANeno vivecanapUrvaka samAveza karavAmAM Avaze. 3. trIjA vibhAgamAM te bheda pADavAne mATe kAraNe darzAvanAra pramANene samAveza karatAM, tenI virakSA samajAvavAmAM Avaze. 4. ane cothA vibhAgamAM guhilenI eka zAkhAne pRthaka rAjakartA bAlAdityanA zilAlekha maLI Avyo che, temAM teonA mUla pujya bhaTTa pahelAne brahmakSatra kahyuM che, tene te sthale ze uddeza che, tene UhApoha karavAmAM Avaze. 3. prathama vibhAga (4) guhilanA mUla puruSanuM vipratva darzAvanAra pramANe 1. rAjA zaktikumAranA samayane ATapurane I. sa. 977 nI sAlane zilAlekha udayapurathI deDha mAIla dUra AhADa athavA ATapura nAmanuM gAma che. 10 te gAmanA eka maMdiramAMthI mevADanA guhilonA mUla puruSa guhadattathI 20 mI peDhIe thaI gayela rAjA zakita 10. gaMgA nadI upara bulaMda zaherathI 21 mAIla dUra athavA anya zaherathI 7 mAIla dUra AhAra nAmanuM gAma che. te gAmamAMthI I. sa. nA navamA ane dazamA sikAnA cAra pAMca zilAlekhe maLI AvyA che, te uparathI jaNAya che ke te samaye te gAmanuM nAma tattAnazvapura eTale AnaMdapura hatuM. te gAma ane uparyukta AhADa gAma - baMne jUdA jUdAM che. mAdhurI ( hiMdImAsikapatra) phAlgana, vi. saM. 1984 pR. 183-192 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo : 9 kumAranA samayane vi. sa. 1034 eTale I. sa. 177nI sAlane eka zilAlekha karnala ToDane prApta thaye hato. 11 te lekhanA aMtima bhAgamAM, ATapura nagarI zaktikumAranI rAjadhAnI hatI, ane te bahu samRddhizAlI thaI hatI, ema lakhyuM che. pRthvIrAja vijayanA pAMcamAM sargamAM paNa kahevAmAM AvyuM che ke, zakitakumArane putra aMbAprasAdarAjA paNa te nagarImAM rAjya karatA hatA. te uparathI jaNAya che ke I. sa. nA 9 mA ane 10 mA saikAmAM mevADanA guhila rAjAoe citoDathI rAjadhAnI pheravI ATapuramAM karI hatI. te lekhanA AraMbhamAM saMta 1034 vaizAkhazuklapratipadAtithau zrI nAnigasvApnidevAyatanaMkArApitaM / mero "zrI nAniga svAmIne devAlaya baMdhAvI ApyuM," ema lakhyuM che, nAniga svAmI zaktikumAranA guru haze, ane tethI teNe teone devAlaya baMdhAvI ApyuM haze. te lekhamAM guhilavaMzanA la puruSathI zaktikumAra sudhI vaMzAvali ApI che. te vaMzAvali rAjA zakitakumAre pote taiyAra karAvIne prastuta lekhamAM kotarAvI haze. vidvadvarya ejhAzrIe temaja karnala ToDe guhila rAjAonI vaMzAvalinA saMbaMdhamAM A lekha upara ja mukhya AdhAra rAkhe che, tyAre hiMdustAnanA madhyakAlIna ItihAsanA racanAra vidvarya vaidya mahAzaya, te bAbatamAM paNa 11. Indian Antignary of 1910, Vol. 89. p. 101 tathA History of Mediaeval India, by C. V. Vaidya, Vol, 11. p, 801. tathA ToDa rAjasthAnano ItihAsa ( sastuM sAhityavardhaka maMDaLanuM guja. rAtI bhASAMtara) bhAga 1, pR. 605. 12. ambAprasADhamAghATapati yaH senAnvitam / vyasajadyazasaH pazcAt pAzva dakSiNAdikSateH // pRthvIrAjavijayaH sarga pa. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : mevADanA guhile teo banethI jUdA paDe che. huM te lekhanA prAcInapaNuM sivAya tenuM prAmANya svIkAravAnuM eka bIjuM mahatvayukta kAraNa che. teja vaMzamAM thaI gayelA prakAMDa pratApI ane vividhavidyAvizArada kuMbhArANune jayAre pitAnA vaMzanI vaMzAvalinuM temaja utpattinA ItihAsanuM saMzodhana karavAnI jarUra paDI hatI, tyAre teoe paNa A ATapuranA zilAlekha upara AdhAra rAkhI, pitAnA lekhamAM tenuM pramANa ApyuM che. te uparathI A lekhanI upayogitA ane yathArthatA svataH siddha thAya che. te lekhane prathama leka nIce pramANe che. AnandapurAvanirgataH viprakulAnandano mahIdevaH / jayati zrIguhradattaH prabhavaH zrI guhilavaMzasya // AnaMdapurathI nIkaLI AvelA vipranA kulamAM utpanna thayela brAhmaNa guhadatta jaya pAme che. te guhadatta guhila vaMzane mUla puruSa hato." uparanA kalekane vAstavika rIte teja artha thAya che. karnala ToDe temaja gujarAtI bhASAMtarakAre tevo ja artha karyo che. chatAM svamata sthApana karavAnI utkaTa IcchAne lIdhe, vidvadvarya ojhAzrIne vipuSThAnandana -e padane artha pheravavAnI jarUra paDI che. vidvadvarya vaidyamahAzayane te taduparAMta mAnapura temaja-madIva-e bane padonA artho pheravavAnuM ucita lAgyuM che. (ka) vidhaya vaighamahAzaye upasthita karelI carcAnI mImAMsA vidvadvarya ojhAzrIe vipravRAnandanane rUDhArtha choDI daI, yaugikArya grahaNa karyo che, ("rAjapUtAne kA itihAsa" pR.378). vastutaH mAnavna zabda nandananA arthamAM ahIM vaparAye che; tene rUDhArtha putra athavA "utpanna thayele" evo ahIM thAya che. chatAM 13. History of Mediaeval Hindu India, Vol. II. pp. 342-8. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 11 ejhAzrIe tema mahAzaye jAnanane giTArtha AnaMda ApanAra e svIkArI guhadattanA vipratvane uDAvI devAno prayatna karyo che. paraMtu rAjA samarasiMha, mahArANA kuMbha ane rANuM rAyamalajInA lekhomAM guhadattanA vaMzaja aparAvalane spaSTa rIte vipra, dvija ane dvijarya kahela che; temaja mahArANA kuMbhanA lekhamAM guhadattanA pUrvaja vijayAdityane nAgarakulamaMDana kahyuM che, tenuM teo saMtoSakAraka rIte samAdhAna karI zakayA nathI. vastutaH guhadattano pUrvaja vijayAditya vaDanagarA nAgara hato ane AnaMdapura eTale vaDanagaramAMthI nIkaLI bIje sthaLe vacce hato, te spaSTa ullekha mahArANA kuMbhanA ekaliMgamAhAsya nAmanA graMthamAM karela che. tethI ja prastuta lekamAM guhadattane AnaMdapurathI nIkaLI Avela vipranA kulamAM utpanna thayela tema ja pate rAjyakartA chatAM brAhmaNa rahelo, ema spaSTa rIte kahevAmAM AvyuM che. te te lekhonuM savistara vivecana have pachI karavAmAM Avaze. ahIM te vidvadvarya vaidyamahAzaye je dalIla raju karI che, tenA saMbaMdhamAM te te lekhenAM vacanano ja vicAra kare, te ja vadhAre gya jaNAya che. vaidyamahAzaye te viSe karelI carcAmAMthI nIce pramANe dalIlo jovAmAM Ave cheH 1. A sthaLe AnaMdapura eTale vaDanagara nahi, paNa udayapurathI 13 mAIla dUra Avela nAgahada athavA nAgaDA gAma che, te samajavAnuM che. kAraNa ke samarasiMha rAjAnA citaDanI rasiyArAjanI chatrInA zilAlekhamAM nAgahaMdane AnaMdapura kahela che. (vaidyakRta 'hiMdustAnane madhyakAlIna itihAsa.' pR. 85 tathA 338). 2. vijJAnane artha vipra thatA nathI, paraMtu viprakulane AnaMda ApanAra thAya che; tema ja marIne artha brAhmaNa thato nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 H mevADanA guhilo. paraMtu rAjA thAya che, kAraNa ke i. sa. 1028nA naravAhana rAjAnA samayanA zilAlekhamAM bampa rAjAne gufhotranarendra tathA kSitipatiH kahyo che, tema ja tenA vaMzane raghuvaMrA kahyo che, (pR. 85, 333). te sivAya bapa rAjAnI suvarNamudrA upara sUryanuM cihna che, te temanuM sUryakulasUcaka che. naravAhana rAjana lekha rAjA zaktikumArathI paNa pahelAMno che, mATe te vadhAre vizvasanIya che, (pR. 88 tathA pR. 333). 3. bamparAjA AnaMdapurane vipra hato, ema takarAra khAtara kabula karIe, te paNa te uparathI te vaDanagarane nAgara hatA, ema to kadi paNa siddha thatuM nathI. te samaye vaDanagaramAM nAgarabrAhmaNa sivAya bIjA brAhmaNonI vasati na hatI ? (pR. 89) samarasiMha rAjAne citoDanA rasiyArAjanI chatrIne lekha tathA Abu upara acalezvara mahAdevanA maMdirane lekha,-e baMne lekhonI prazasti nAgarabrAhmaNa vedazarmAe racI che. je guhadatta vaDanagarane nAgara hovAnuM tenA jANavAmAM heta te tene tema kahyA vinA rahyA hatA nahi. teNe to tene vipra ja kahyo che. (pR.85) arthAta teonI AkhI carcAne sAra uparyukata cAra dalIlemAM samAI jAya che. teoe samarasiMha rAjAnA tathA naravAhana rAjAnA zilAlekhenA temaja ba5 rAjAnA sikkAnA je AdhAre ApyA che, te viSe te have pachI savistara vivecana karavAmAM Avaze. ahIM te teonI dalIlone saMbaMdha dharAvatAM te te lekhonAM vacanone ja UhApoha karavAmAM Avaze. (kha) AnaMdapura eTale nAgahRda ke vaDanagara 1. AnaMdapura eTale vaDanagara nahi, paNa nAgahda athavA nAgaDA che, ema teonI pahelI dalIla che. tenA TekAmAM teo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile : 13 samarasiMha rAjAnI citoDanI rasiyArAjanI chatrInA lekhamAMnA je lokone AdhAra Ape che, te zloko nIce pramANe che. asminnAgahRdAvhayaM purazilAkhaMDAvanIbhaSaNaM / prAsAdAvalivibhramarupahasacchubhrAMzukoTizriyaM // muktAprauDamivakSiteH zriya iva prAsAdapaMkeruhaM / krIDAbhanirikha smarasya zazinaH zayyaiva pIyUSajA // 8 // jIyAdAnandapUrva tadiha puranilAkhaMDasaundaryazobhi / kSoNisRSTasthameva tridazapuramadhaH kurbaduccaiH samRddhayA // yasmAdAgatya viprazcaturudadhipahIvedinikSiptayUpo / bappAkhyo vItarAgazcacaraNayugamupAsIta hArItarAzeH 14 // 9 // [ A medapATa dezamAM ilAkhaMDanI bhUminA bhUSaNarUpa nAgahada eTale nAgaDA gAma AveluM che. je nagara mahAlayanI bhulavaNI jevI hAranI hArathI zazizcaMganI zobhAne upahAsa kare che, je nagara pRthvInuM jANe moTuM motI heya nahi, kamaLanI jema lakSmInuM dhAma heya nahi, kAmadevanI krIDAbhUmi hoya nahi, caMdramAnI amRtotpanna thayA hoya nahi, tevuM te zobhatuM hatuM; tema ja tyAM Avela lAkhaMDanA saindaryane paNa sandarya ApanAra AnaMdapUrvapura eTale AnaMdapura jaya pAme ! te nagara pRthvI upara rahyA chatAM pitAnI vipula samRddhithI devalokane paNa zaramAvatuM hatuM. te nagasmAMthI cAra mahAsAgaramAM AvelI pRthvI upara jeNe yajJastaMbha ropyo hato, tema ja je rAgadveSathI mukta thayo hato, tevo bampa nAmano brAhmaNa AvIne hArItarAzinA caraNayuganI sevA karavA lAgyo. ] hArItarAzi kyAM tapazcaryA karatA hatA? samarasiMha rAjAnA acalezvara mahAdevanA maMdiranA zilAlekhamAM kahyuM che ke - 98. Bhavnagar Inscriptions, p. 74-75. 15. Bhavnagar inscriptions, p. 85. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14H mevADanA guhilo asti nAgahRdaM nAma sAyAmAmiha pattanaM / cake tapAMsi hArItarAziryatra tamodhanaH // 8 // [ te mevADa dezamAM nAgahada nAmanuM ati vizAla nagara che. tapa jenuM dhana che, tevA hArItarAzi tyAM tapazcaryA karatA hatA. ] vidvadvarya vaighamahAzaye "AnaMdapura eTale nAgahRda" e artha karyo che. paraMtu khuda rajapUtAnAnA paMDitAe paNa te artha karavAnI hiMmata karI nathI; eTaluM ja nahi paNa koI paNa zilAlekhamAM, dAnapatramAM ke pustakamAM nAgahudane AnaMdapura kahela hAya, ema jANavAmAM AvyuM nathI. chatAM teoe citoDanA zilAlekhanA AThamA kalekamAMthI paheluM caraNa ane navamA lekamAMthI paheluM caraNa kheMcI kADhI, te baMne caraNene sAthe sAthe mUkyAM che, (pR. 89 pAdaTippaNa); ane temAMthI AnaMdapura nAgahRda evuM samIkaraNa siddha karavA prayatna karyo che; paraMtu te ja mujaba navamA lokanAM chellAM be caraNo upacuMkata caraNonI sAthe mUkyAM hota to te cAra caraNamAMthI vAcaka pite potAnuM anumAna upajAvI zakata, ane pachI kAMI paNa bhrama thavAnuM kAraNa raheta nahi. AThamA zlokanA pahelA caraNamAM nAgahudane IlAkhaMDanuM bhUSaNa kahyuM che. kavinA hRdayamAM te nAgAhuda ane AnaMdapura eka ja hota te pharIthI tevuM ja vizeSaNa AnaMdapurane lagADIne punaruktine doSa herI levAnI tene zI jarUra paDI hatI ? baMne loko kavinI vivakSA suspaSTa kare che. nAgahRda ane AnaMdapura ubhaya nagare te samaye samAna samRddhisaMpanna hatAM, ema kavine hArdika Azaya che. te sivAya navamA 2lokanA trIjA ane cothA caraNamAM te kavie cokhI rIte kahyuM che ke bamparAvala AnaMdapuramAMthI nIkaLI ne hAratarAzi pAse gaye. hArItarAzi kyAM hatA? acaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 15 zvaranA zilAlekhanA AThamA lekamAM lakhyuM che ke te samaye hArItarAzi nAgahRdamAM tapazcaryA karatA hatA. - have je AnaMdapura ane nAgahada baMne eka ja nagara hoya, te te saghaLAno eka ja artha thaI zake ke - bamparAvala nAgahadamAMthI AvIne nAgahRdamAM gayo. te artha kadI ravIkArI zakAya te nathI. arthAt nAgahudane koI paNa lekhamAM, dAnapatramAM ke pustakamAM AnaMdapura kahevAmAM Avela nathI. temaja citoDanA lekhamAM baMnenuM jUduM jUdu varNana karyuM che, te sAthe AnaMdapuramAMthI AvIne bamparAvala nAgahRdamAM hArItarAzi pAse gaye; ema paNa kahevAmAM AvyuM che, te kAraNathI AnaMdapura ane nAgaphuda judAM judAM nagaro hatAM, ema siddha thAya che. (5) mahIdeva eTale zuM? 2. vidvadvarya ojhAzrInI peThe teoe paNa vipravurAnane artha pheravyo che. tenuM vivecana upara karavAmAM AvyuM che tethI punarukita karavAnI AvazyakatA nathI. paraMtu teo mahIne artha brAhmaNa na karatAM rAjA kare che. mahAdevane yaugikArtha rAjA thaI zake khare, paraMtu saMskRta sAhityamAM tene te sAmAnya prayoga thate jovAmAM AvatuM nathI. AtenA keSamAM mahIsura, bhU sura ane bhU deva - e traNe zabdone artha brAhmaNa karyo che. mahAdeva e traNa zabdane paryAya che, tethI tene rUDhArtha te brAhmaNa ja thavo joIe. amarakoSamAM nRpatinA paryAyAmAM bhUpa ane mahIpati, zabdaratnAvalimAM bhUpAla, bhUbhuta ane mahIpati tathA jaTAdharakeSamAM avanIpati ane bhUbhuka zabda AvyA che. arthAt rAjAnA arthamAM bhU, bhUmi, mahI 16. juo, zabdakalpadruma, rajJA zabda. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : mevADanA guhile ane avanI e paryAye sAthe devapada jeDayuM nathI, paNa pati, bhata vagere pado joDavyAM che. jyAM deva athavA tene paryAya sura pada jeDela che, tyAM tene artha brAhmaNa ja karavAmAM Avyo che. tyAre A sthaLe te sarva pramANethI viparIta artha karavAnuM kAraNa zuM che? tenAM keTalAMka kAraNe vaighamahAzaye ApyAM che. temAMnuM prathama kAraNa naravAhana rAjAnA samayano nAtha maMdirane zilAlekha che. 17 (1) te lekha sauthI prAcIna hovAthI, tyAra pachInA saghaLA lekha karatAM vadhAre vizvasanIya che. (pu. 2, pR. 334). (2) te lekhamAM nAthasAdhuoe guhilakulane raghukula kahyuM che, tethI tyAra pachInA zilAlekhamAM guhadatta tema ja ba5ne brAhmaNa kahyA hoya, to tema kahevAmAM te te lekhonA lekhake e bhUla karI che. (pu. 2, pR. 85 tathA 333). 3. ba5nI suvarNamudrA upara sUryanuM cihna kotarAyeluM che, te tenA sUryakulatvanuM sUcaka che. (pu. 2, pR. 333) naravAhana rAjAnA samayanA nAtha maMdiranA zilAlekhamAM apane haLotranarendra tathA kSitAtiH kahyo che, tethI ba5 guhila vaMzane sthApaka eTale mUla puruSa hatA, ema siddha thAya che. (pu. 2. pR. 88 tathA 333). sutarAM, nahIvaH = rAtra-evuM bIjuM samIkaraNa teozrI siddha kare che. (pu. 2, 89-333). vallabhI vaMzanA chellA rAjA zilAdityanI daMtakathA uparathI, rAyasAgaranA zilAlekhanI rAjaprazasti uparathI, AgrAnI sImamAMthI guhila nAmAMti sikkAo maLI AvyA che, tethI, tema ja jayapura pAse Avela cATasu gAmamAMthI guhila rAjA bAlAdityane zilAlekha prApta thayela che, te uparathI citaDAdi lekhone ba5=ATapuranA lekhane guhadatta, te guhadatta=rAyasAgaranI rAjaprazastine a17. Bhavnagar Inscriptions, p. 69-72. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile ? 17 dhyAne rAjavaMzaja guhAditya, tathA te guhAditya-vallabhIvaMzano chaThTho rAjA guhasena, evAM bIjAM traNa samIkaraNo vaighamahAzaya siddha kare che, (pu. 2. pR. 85-88 tathA 333-341). (6) ATapura tathA tyAra pachInA je zilAlekhomAM guhilAnA mUla puruSane brAhmaNa kahyA che, teonuM asatya siddha karavAnA samarthanamAM, teozrI, cAlukya, paramAra ane pratihAranA tevA ja prakAranA zilAlekhonAM daSTAMta Ape che. (pu. 86-87 tathA 333-33pa). have ApaNe te te kAraNonuM kamazaH parIkSaNa karIe. (1) naravAhana rAjAnA samayane nAtha maMdiranA zilAlekha vi. saM. 1028ne ane zaktikumArane ATapurane zilAlekha tyAra pachI cha varSa pAchaLano eTale vi. saM. 1034no che. zaktikumAra te samaye ATapuramAM rAjya karato hato, ane teNe potAnA guru nAgisvAmIne eka devAlaya baMdhAvI ApyuM hatuM. tethI vi. saM. 1034mAM tenuM vaya pacIsa varSanuM gaNIe te nAthamaMdirano zilAlekha lakhAye, te samaye tenuM vaya ogaNIza varSanuM hovuM joIe; arthAt te samaye te ane tene lekha lekhaka kavi hAjara hovA joIe. nAthasAdhue te lekhamAM lakhelI hakIkata satya heta athavA satya manAtI hatI te tenA je samartha rAjA potAnA kulane gaurava ApanArI hakIkata potAnA lekhamAM lakhALyA vinA rahyA hatA nahi. cha varSanA aMtaramAM vismaraNa thavAne paNa saMbhava nathI. tethI spaSTa anumAna thAya che ke nAthasAdhuoe te lekhamAM lakhelI hakIkata kevala pitAne abhaya ApanArA rAjAnI pratiSThA vadhAravAnA hetuthI lakhI hatI. te kAraNathI te lekha upara bilakula AdhAra rAkhI zakAya nahi. (2) naravAhana rAjAnA nAtha maMdiramAM te maMdiranA sAdhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : mevADanA guhile oe guhilakulane raghukula kahyuM che, te satya che, paraMtu te hakIkata rAjA zaktikumAra ke teno kavi satya mAnatA na hatA, tethI ja ATapuranA zilAlekhamAM teoe te hakIkata dAkhala karI nathI; ulaTuM, mUla puruSane brAhmaNe kahyA che. tyAra pachInA lekhathI paNa te vacanane puSTi maLe che. te hakIkata satya manAtI hota to te pahelAM eTale naravAhananA pitA alaTanA vi. saM. 1010nA lekhamAM, allaTanA pitA bhartRbhaTTanA vi. saM. 1000 tathA vi. saM. 99nA lekhamAM, bhartRbhaTTathI chaThThI peDhIe thaI gayela tenA pUrvaja aparAjitanA vi. sa. 718nA lekhamAM, tema ja tenA pitA zilAdityanA vi. saM. ha03nA lekhamAM te hakIkata kema lakhavAmAM AvI nathI ? ("rAjapUtAne kA itihAsa" pR. 402 - 403 tathA 424-430 ) alabatta, lekhamAM hakIkatano abhAva, te nirNAyaka pramANa nathI. paraMtu A prasaMgamAM to raghukulanI hakIkata te te rAjAonI pratiSThAmAM vRddhi kare tevI che. tevI mahattvanI hakIkata eTalA badhA rAjAe pitAnA lekhamAM na lakhAve, tyAre te hakIkatanI viruddha anumAna ja thaI zake. vastutaH ema kahevuM paDe che ke - naravAhananA nAthasAdhuonI ukita te kevala cAkti ja che. (3) naravAhananA nAtha maMdiranA zilAlekhamAM bampane "trimanarendra kahe che. vidvadvarya vaidyamahAzaya teno artha guhilavaMzane caMdraguhilavaMzano sthApaka guhilavaMzane mU lapuruSa kahe che. vAstavika rIte tene sarala artha to "guhilavaMzanA rAjAomAM caMdrarUpa" e ja thaI zake che. te lekhamAM zarUAta bapathI karI che, tethI paNa bampa ja guhilavaMzane mUlA puruSa hato, ema teozrInuM kahevuM che. nAthasAdhuonA pUrvA 18. Bhavnagar Inscriptions, p. 70. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma tathA hila mevADanA guhile : 19 cAryanI uttejanA ane preraNAthI mahArAjya prApta karanAra bApe nAthasAdhuone rAjagurue banAvyA, tevA saMyogomAM nAthasAdhue to mUla puruSa tarIke bApane ja oLakhe, temAM Azcarya zuM che? bampa guhilavaMzano mUla puruSa na hato, paNa guhila mahArAjyasthApaka hato, tethI pAchaLanA lekhalekhakoe paNa tene ja prathama puruSa svIkArI, tenA nAnA tAlukadAre jevA pUrvajonI upekSA karI che. udayapurathI ATha mAIla dUra Avela cIravA gAmanA vi. saM. 1330nI sAlanA jaina maMdiranA lekhamAM tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. te lekhamAM mustriAvaH purA litipATotra va vava . eTale "pUrve guhilathI utpanna thayela vaMzamAM janmele ba5 rAjA ahIM thaye. ("rAjapUtAnekA itihAsa" pR. 407 tathA 477-9), ema lakheluM che. te uparathI siddha thAya che ke ba5 guhilavaMzane mUlapuruSa na hato. vaidya mahAzaya guhilavaMzanI vaMzAvaline saghaLo AdhAra ATapuranA lekha upara rAkhe che. (pu. 2, pR. 78). alabatta, te lekhamAM kyo rAjA bampa kahevAto hato, te kahevAmAM AvyuM nathI. paraMtu temAM guhadattane guhila athavA guhilane pitA kahyo ja nathI; temAM to tene prama: zrI raca eTale guhilavaMzane mUla puruSa kahyA che. bIjA lekhamAM ApelI vaMzAvali azuddha che, ema to teozrI kabula kare che. (pu. 2. pR. 34ra). chatAM te te lekhamAM guhilane bampano putra kahe che, tene teo zA mATe svIkAra kare che, te samajAtuM nathI. te sivAya vaLI teoe valabhIvaMzanA guhasenane rAyasAgaranA lekhanA guhAditya sAthe ane te guhAdityane ATapuranA lekhanA guhAditya sAthe meLavI devAnI je caturAI karI che, tevI caturAInI AzA tenA jevA variSTha nyAyAlayanA variSThanyAyAdhikArIne adhikAra lAMbA kALa sudhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sadhaLA . paraMtu www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : mevADanA guhile calAvanAra pAsethI rAkhI zakAya nahi. valabhInI daMtakathA tathA rAyasAgaranA lekhanI vaMzAvali-e ubhaya upara teo vizvAsa rAkhI zakatA nathI. kadAca rAkhatA hoya to paNa te kathAmAM kahevAmAM Ave che, tema valabhIvaMzanA chellA rAjA zilAditya marAyA pachI, tenI vidhavAne janmela putrane AnaMdapuranA brAhmaNe ucheryo, ane teNe IDaranuM rAjya meLavyuM, tene to kevaLa tyAga kare che; tene badale te vaMzanA chaThThA rAjA guhasene athavA tenA phaTAyA putre AgrA sudhI pradeza jItI laI, tyAM rAjya jamAvyuM ane guhasena uparathI tenA vaMzanuM guhila nAma paDyuM, evI niradhiSThAna kalpanA kare che. vaLI te ja guhasenane dhyAnA chellA sUryavaMzI rAjAnA caudamA vaMzaja guhAditya sAthe meLavI de che! vastutaH valabhIvaMzanA keI paNa rAjAne guhilavaMza sAthe kaMI paNa saMbaMdha hato, tevuM batAvanAra eka paNa pramANa prApta thayuM nathI. valabhIpuramAM guhasena pachI tenA paMdara vaMzajoe rAjaya karyuM che, teone to kadI paNa guhila kahevAmAM AvyA nathI. guhasene ke tenA phaTAyAe AgrA sudhI rAjaya jamAvyAnI kaMI paNa hakIkata valabhInA keI paNa tAmrapatramAMthI prApta thatI nathI. AgrAnI sImamAM be hajAra guhilanAmAMkita sikkAo prApta thayA haya, te uparathI guhilonuM tyAM rAjaya hovAno saMbhava nathI. jayapuranI pAse Avela cATasunA zilAlekhathI jaNAya che ke - guhadattathI agiyAramI peDhIe thaI gayela bhatRbhaTTanA vaMzajoe tyAM rAjaya jamAvyuM hatuM, ane te rAjAomAM be rAjAonAM nAme guhila hatAM. teonA samayamAM AgrAne koI nivAsI cATasumAM AvI puSkaLa dhana kamAyA hoya, tyAra pachI teNe pitAnA gAmamAM jaI te dhana dATayuM hoya, ane te dhana hAlamAM hAtha AvyuM hoya to te paNa saMbhava che. guhasena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo H 21 I. sa.nA chaDuM saikAmAM thaI gaye. te arasAmAM teNe ke tenA phaTAyAe AgrAmAM rAjaya jamAvyuM hoya ane tenA chellA rAjA 5 sudhI te rAjaya TakayuM hoya, to harSavardhananA digvijayanA vRttAMtamAM ke cInAI pravAsI hyuyenasaMganA pravAsavRttAMtamAM te hakIkata noMdhAI hota. I. sa.nA chaThThA saikAmAM kanojamAM maukharIvaMzanA rAjAo rAjaya karatA hatA, sAtamA saikAmAM harSavardhane te rAjaya khAlase karyuM hatuM. harSavardhana pachI paNa AThamA saikA sudhI maukharI rAjAonuM ja tyAM rAjaya hatuM, tyAra pachI pratihAra rAjAo e te rAjaya jItI lIdhuM hatuM. kanejathI AgrA eTaluM dUra nathI ke tyAM keI bIje rAjA AvIne rAjaya jamAvI zake athavA lAMbA kALa sudhI TakAvI zake. cATasunA guhile to citoDathI judA paDayA hatA. teone mUla puruSa bhartupaTTa citoDamAM ja rAjaya karato hato, eTaluM ja nahi paNa bhoMpaTTa ba5 athavA guhadatta pahelAM nahi paNa pachI thaI gaye hato. eTale te guhiloe AgrA sudhI rAjaya meLavyuM hoya to te bApanI pachInI ja hakIkata che. AvI aitihAsika sapramANa Apattiene lIdhe vaighamahAzayane be guhilavazenI kalpanA karavI paDI che. (pu. 2. pR. 444). adhyAnA sUryavaMzI chellA rAjA sumitranuM rAjaya magadhanA naMdarAjAe laI lIdhuM, tyArathI te vaMzanA rAjayano aMta Avyo hato, ema saghaLAM purANa kahe che. chatAM rAyasAgaranA lekhamAM kahevAmAM AvyuM che ke-sumitra pachI tenA 11 vaMzajoe adhyAmAM rAjaya karyuM, chelle rAjA vijayAditya dakSiNamAM gaye, ane tenA cauda vaMzajoe tyAM rAjaya karyuM, tene chello rAjA guhAditya hato ane tenA putra bape citoDanuM rAjaya jItI lIdhuM. tevI ja kalpanA cAlukya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 : mevADanA guhile rAjAonI teonA kavioe karI che. paraMtu te kavioe to cAlukyavaMzane caMdravaMza sAthe meLavyuM che, tethI te vaMzane chelle rAjA kSemaka thaye, ema to kahyuM che, paraMtu te kSemakanA vaMzajoe arthe rAjaya karyuM, tene chela rAjA vijayAditya thaye ane teNe dakSiNamAM rAjaya karyuM, vagere. 19 A baMne kalpanAo. zazAMga athavA vaMdhyAsuta jeTalI ja asatya che. kSemakanI paNa naMdarAjAe tevI ja dazA karI hatI, caMdravaMzanA koI paNa rAjA e arthe rAjaya karyuM nathI. te baMne kathAomAM kahela vijayAditya ane guhAditya nAmanA rAjAo thayA ja nathI. arthAt tevI kalpanAone keI paNa sthaLethI Teke maLI zake tema nathI. cAhANa, cAlukya, paramAra ane pratihAranA keTalAka lekhamAM teonA mUla puruSane brAhmaNe kahyA che, tyAre bIjA lekhamAM teonA vaMzajene sUryavaMzI athavA caMdravaMzI kSatriya kahyA che. te te sthaLoe brAhmaNe kahenArA lekho asatya siddha thaI cUkyA che, ema vaighamahAzayanI mAnyatA che. te viSe paNa A lekhanA caturtha vibhAgamAM joitI carcA karavAmAM Avaze. amuka lekhamAM mULa puruSane brAhmaNe kahevAmAM AvyA hoya, te sAthe bIjA lekhamAM teonA vaMzajone kSatriya kahyA hoya tethI mUla puruSanA brAhmaNatvane kAMI bAdha Avato nathI. bampanA nAnA eka sikkA upara sUryanuM cihna chetarAyeluM che, teTalA ja uparathI tenuM sUryakulatva siddha thaI zake nahi. tenA vaMzajonA hajAre sikkAo prApta thayA che, temAMnA keI 19, juo prAcIna lekhamAlA, (nirNayasAgara chApakhAnAnI AvRti) pu. 1 pR. 131-138, viSNuvardhananuM dAnaparA; temaja teja pu. 1, pR. 205-212. vIroDapatinuM dAnapatra i. sa 1079nuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo : 23 paNa sikkA upara tevuM cihna jovAmAM AvatuM nathI. sUryanuM cihna sUryopAsanAnuM paNa sUcana kare che. bApanA pUrvajo brAhmaNe hatA, chatAM teo sUryapUjaka paNa hatA, ema mAnavAmAM kaMI Apatti AvatI nathI. athavA bApe mahArAjya jItI lIdhuM, ane tyAra pachI tene kSatriya rAjAo sAthe lagnavyavahAra joDavAnI IcchA thaI, te kAraNane lIdhe paNa teNe pitAne sUryavaMzI manAvavA mATe paNa potAnA sikkA upara sUrya ketarAvyA hoya to te paNa saMbhavita che, arthAt tenA sikkA uparanuM sUryacihna tenA sUryakulatvanuM akATya pramANa che, ema kahI zakAya nahi. naravAhananA lekhamAM bampane kSitipati kahe che. kSitipatine artha rAjA thAya che, paNa kSitipatine paryAya mahAdeva nathI, paNa mahIpati ja che. kSitipati pada uparathI mahAdevanA arthamAM pheraphAra karavAnI jarUra paDatI nathI. sakala carcAne sAra eTale ja che ke - ArapuranA lekhamAM "AnaMdapura, viprakulAnaMda, mahIdeva ane guhilavaMzanA prabhava" e pade lakhAyAM che, te padene je svAbhAvika artha thAya che, temAM pheraphAra karavAne eka paNa majabUta kAraNa nathI. () AnaMdapurane vipra eTale zuM? 3. vidvadvarya vaidyamahAzaya a5 athavA guhadattane AnaMdapura eTale nAgahudane brAhmaNa kadAca svIkArI zake; paraMtu koI teone vaDanagaranA nAgare kahe, to te tenAthI sahana thaI zakatuM nathI. teone nAgaro kahevAno keIne Agraha zA mATe hoya? paraMtu brAhmaNatva svIkAravAmAM Ave to nAgaratvathI zI kSati thAya che, te samajAtuM nathI. chevaTe teo AnaMdapura vaDanagara ane AnaMdapuranA brAhmaNe vaDanagaranA nAgare, e be Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 H mevADanA guhile samIkaraNo to mAnya rAkhe che. (pu. 2. pR. 337). chatAM teo praznana kare che ke ba5 athavA guhadatta vaDanagarano nAgara hota to vi. saM. 1331 I. sa. 1ra74nA zilAlekhamAM nAgarajJAtine rAjakavi vedazarmA tene nAgara lakhyA vinA rahe heta nahi. teNe tene nAgara nahi paNa vipra ja kahyA che, tethI ba5 nAgara na hato ema siddha thAya che. zA mATe vedazama nAgare bapane nAgara kahyo nathI ? nAgara padane je lekhomAM sAkSAta praga karelo jovAmAM Ave che, temAM sauthI paheluM mALavAnA paramAra rAjA zrI harSadeva athavA sIyakanA samayanuM gujarAtAntargata harasela gAmamAMthI vi. saM. 1005 I. sa. 948nuM maLI AveluM tAmrapatra che. " te pahelAM valabhIpuranA rAjAonAM I. sa. para7thI I. sa. 767 sudhInAM lagabhaga nava dAnapatro prApta thayAM che; temAM dAnapratigrahitAo AnaMdapuranA brAhmaNa hatA, chatAM tyAM teone nAgare kahyA nathI. te saghaLA brAhmaNe vaDanagaranA nAgara hatA, ema prophesara devadatta bhAMDArakare tema ja rAjakoTa myujhIemanA kayureTara AcArya vallabhajI hadidatta siddha karyuM che. AnaMdapuranuM nAma tyAMnA brAhmaNoe pitAnI sagavaDa mATe I. sa.nA cethA sekAmAM nagara pADayuM hatuM, ane teoe brAhmaNonI bIjI jJAtithI jadA paDI potAnI jJAtinuM nAma nAgara rAkhyuM hatuM.rara tema chatAM paNa I. sa.nA 11mA athavA 12mA sikA sudhI te nAgara nAma paNa pracalita thayuM na hatuM. . sa. 115ranA gujarAtanA rAjA kumArapALanA vaDanagaranA zilAlekhamAM AnaMdapuranuM 20. purAtattva, pu. 2. aM. 1. vi. saM. 1979-80. pR. 44-47. 21. nAgara trimAsika, pu. 4. aM. 1. pR. 19 tathA nAgaraspati. 5.96-97. 22. nAgarelpatti, pR. 75-76. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 25 nagaDa nAma sauthI pahelu' vAMcavAmAM Ave che.23 te ja kAraNathI navamA saikA sudhI zilAlekhA athavA dAnapatramAM nagara ke vaDanagara tema ja nAgara na lakhAtAM AnaMdapura ane brAhmaNa paTTAnA prayAga thayelA jovAmAM Ave che. khapparAvala i. sa. nA AThamA saikAmAM thai gayA. te samaye te AnaMdapuranA brAhmaNa tarIke janatAmAM oLakhAte hAvAthI devazarmAe citADanA lekhamAM tene AnaMdaeNpuranA vipra kahyA che, temAM kaMi Azcarya jevuM jaNAtuM nathI. Anadapura athavA vaDanagaramAM mukhya vasati nAgareAnI ja hatI; kadAca kAI khIjA brAhmaNI vakhateAvakhata tyAM AvIne rahyA hAya, teA te paNa banavA yeAgya che. chatAM tyAMnA mUlanivAsI A nAgarA ja hAvAthI AnaMdapuranA brAhmaNeAthI vaDanagaranA nAgarI eveA ja atha hajupaNu samajavAmAM Ave che. i. sa. 1518mAM acala dvivedIe niNaeNyadvIpakanA graMtha lakhyA che, temAM vaDanagaranI vyutpatti samajAvatAM te samaye tyAM mukhya vasati nAgaronI ja hatI ema teoe kahyu che. cheka i. sa. 1725mAM marAThAAe vaDanagara chellI vAra bhAMgyuM tyAM sudhI tyAMnA brAhmaNe ne khAIkhAna jevA samartha musalamAna itihAsakAre tema ja edalajI DAsAbhAI jevA gujarAtanA itihAsakAre tyAMnA brAhmaNAne nAgarA ja kahyA che.pa vidvandva vaidyamahAzaye upasthita karela carcAnI mImAMsAne kaMika ativistara thaI gayA che, chatAM tenuM pUrepUrU nirUpaNu te eka pRthaka svataMtra lekhathI thai zake. atra te e ja vivakSA 23. prAcInalekhamAlA bhA. 1 pR. 184, 24. nirNayadIpaka pu. !. pR. 2-4. 25. History of India by Sir H. Elliot p. 529. and History of Gujarat, by Edalji Dosabhai, p. 169. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 : mevADanA guhaleA che ke-ATapuranA lekhanAM vivAdagrasta padmAnA arthAtaro karI, te lekhanA mULa Azaya uDAvI devAne kai sabala kAraNA nathI; tene bIjA ghaNA lekhAnI puSTi maLe che. te saghaLA lekhAnI samAleAcanA have zarU karIe. 2. rANA samarasa'hanA zilAlekhA : 1. rasiyArAjanI chatrIne 2. acaLezrvara madirane zaktikumArathI ekavIzamI peDhIe rANA samarasiMha paNa mahApratApI rAjA thai gayela che. teNe I. sa. 1273thI i. sa. 1303 sudhI rAjya karyuM hatu. dilhImAM te samaye musalamAnAnuM rAjya pUrepUrUM sthApita thayuM hatuM. gulAma vaMzanA sulatAna gyAsuddInathI mAMDI khIlajIvaMzanA sulatAna alAuddIna sudhI pAMca bAdazAheA tenA samakAlIna hatA. ( rAjapUtAnekA ItihAsa, pR. 475-483 ). teee citADanuM rAjya jItI lai khAlase karavA tanateDa mahenata karI hatI. teenI sAme samarasiMhe eka hAthe pUrepUrI Takkara jhIlI hatI. teonA samayanA e zilAlekhA prApta thayA che, jemAM mevADanA guhileAnI appathI samarasiMha sudhInI vaMzAvila ApI che. te paikI eka lekha citADanA daravAjA pAse Avela rasiyArAjanI chatrImAMthI maLI Avye che. tenI racyAsAla vi. saM. 1331 eTale I. sa. 1274nI che. te lekhanA chaThThA zlAkamAM medapATa(mevADa)tuM ane AThamA zrlAkamAM nAgadanu 26 vaOna karyAM pachI guhila 26. udayapurathI tera mAila dUra kailAsapurI nAmanA gAmamAM rANAnA iSTadeva ekaliMgajI mahAdetranu madira che. te ma MdirathI gheADe dUra nAgahRda ayA nAmaDA gAma Avyu che. pUrve te guhilarAjAenI rAjadhAnInuM nagara hatuM. ( rAjapUtAnekA itihAsa, pR. 331-338) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 27 vaMzane mUla puruSa bampa te nAgahRdamAM kayAMthI AvyuM, tenuM varNana karyuM che te bleka nIce pramANe cheH __ jIyAdAnandapUrva tadiha pura malAkhaMDasauMdaryazobhi / kSoNISTameva tridazapuramadhaH kurdaduccaiH samRddhayA // yasmAdAgatya viprazcaturudadhimahIvedinikSiptabhUmau / 27 bavAlyo vItarAgazcaraNayugamupAsIta hArItarAzeH // 9 // A zlekamAM zAnapUrva pure e pade dhyAna kheMce tevAM che. ojhAzrIe te pade lakSamAM lIdhAM nathI. teno artha "jenI pUrve AnaMda che, tevuM pura," eTale "AnaMdapura" ja thAya che. AkhA zlokano bhAvArtha eTale ja che ke 1. bampa vipra hatA. 2. te AnaMdapuramAMthI nAgahadamAM hArItarAzi pAse AvyA, ane temanI teNe sevA karI. te ja rANuM samarasiMhanA samayane te sivAya, Abuparvata upara acaLezvara mahAdevanA maMdiramAMthI eka zilAlekha maLI AvyuM che. 28 te lekhanI racyAsAla vi. saM. 134ra eTale I. sa. 1285nI che. te lekhanI tema ja uparyukta rasiyArAjanI chatrInA lekhanI prazastio racanAra samarasiMhane rAjakavi priyapaTane putra vedazarmA hatuM. teo jJAtie nAgara hatA. vedazarmAe te sivAya paNa bIjI betraNa prazastio rANu samarasiMha nI AjJAthI racyAnuM noMdhAyuM che. (leka 60-61) te uparathI te rAjakavi hovAnuM siddha thAya che. rANa samarasiMhe potAnA guru, pAzupatAcArya bhAvAgninA ziSya, naiSThika brahmacArI bhAva 20. Bhavanagar Inscriptiong, pp. 74-84. 28. te ja, pR. 84-86. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28: mevADanA guhile zaMkaranA kahevAthI acaLezvara mahAdevano jIrNoddhAra karAvyuM hatuM, ane tyAM suvarNavajataMbha Ubho karAvyo hato (le. 53-59) te uparathI A prazasti tema ja rasiyAjInI chatrInI prazasti - e banne prazastio rANA samarasiMhe pate zilAlekhamAM kotarAvyAnuM anumAna thaI zake che, te (acaLezvaramaMdiranA) lekhanA pAMcamA ane chaThThA kSetramAM guhilavaMzanuM yazagAna karI, sAtamA kalekamAM a5nI prazaMsA karI che. AThamA lekamAM nAgaphudanuM tenI pAse Avela tapovananuM ane temAM tapazcaryA karanAra hArItarAzinuM varNana karyuM che, tema ja bApane teNe rAjyazrI ApI, ema paNa kahyuM che. agiyAramA zlokamAM te spaSTa kahyuM che keH hArItAtkila bappakoM'ghrivalayavyAjena lebhe mahaH / kSAtraM ghAtRnibhAd vitIrya munaye brAhma svasevAchalAt / / ete'dyApi mahIbhujaH kSititale taIzasaMbhUtayaH / / zobhaMte sutarAmupAttavapuSaH kSAtrA hi dharmA iva // 24 bape sevArUpe (pitAnuM) brahmateja brahmA sarakhA hArItarAzine arpaNa karI tenA badalAmAM te hAritarAzi pAsethI suvarNanI beDInA rUpamAM kSAtrateja meLavyuM. tenA vaMzanA rAjAo adyApiparyata zarIradhArI kSAtradharmo jANe heya nahi, tevA pRthvI upara bahu zobhe che. A zlokathI saghaLA saMzanuM niHzeSa chedana thaI jAya che. bape pitAnuM brAhmaNatva hArItarAzine ApyuM, ane hAritarAzie pitAnuM kSatriyatva apane ApyuM ema spaSTa kahevAmAM AvyuM che. tyAre have prazna e upasthita thAya che ke hArItarAzi kaI jAtinA hatA? vidvarya ejhAzrIe pote ja kahyuM che ke teo * mana, nakha ra9. te ja, pRSTha 85. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA H 29 lakulIza eTale pAzupata eTale nAthasaMpradAyanA sAdhu hatA, ane ekaliMga mahAdevanA maMdiranA mahaMta hatA. ( rAjapUtAnekA itihAsa, ' pR. 337) ekaliMga mahAdevanA maMdira pAse lakulIzamaMdira eTale nAthamaoNMdira AvyuM che. te maMdiramAMthI rANA naravAhananA samayanA vi. sa. 1028, i. sa. 971nA eka zilAlekha prApta thayA che. te lekhamAM lakulIza athavA nAthasa MpradAyanA sAdhue te ma MdiranA nirmAtA hatA, ema kahevAmAM AvyuM che. ( pR. 4ra- 430) nAthasa MpradAyanA sAdhuonAM citrAgArakSakimiyAgara ane navanAthabhaktisAra nAmanA graMtho uparathI navanAtharitranA nAmanA eka bRhad tha suratanA suprasiddha haradAsapuvA dattabhuvAe e bhAgAmAM racIne prasiddha karyAM che. te uparathI jaNAya che, ke te saMpradAyanA sthApaka matsyendranAtha ane gArakSanAtha hatA. mALavAnA rAjA bhartRhari tenA ziSya thayA hatA. te graMthamAM matsyendranAtha ane gArakSanAthanI utpattinI kathA paiArANika Dhaane anusarIne bahu camatkArabharelI ApI che. matsyendranAthanI utpatti te ( cedI-bu MdelakhaMDanA rAjA uparicaravasunA vIya thI mAthvInA udaramAMthI thai hatI, ema kahevAmAM Avyu che. gArakSanAtha matsyendranAthanA kRpAprasAdarUpe vibhUtimAMthI utpanna thayA hatA, ema paNa kahyu che. arthAt vastutaH mUla puruSanuM khIja kSatriyanuM hatuM, ema te spaSTa kahyuM che. tethI ja saMpradAyanA anuyAyIone sAdhuo kahevAmAM ave che, te saMpradAyamAM cAre varNanA manuSyAne dAkhala karavAmAM AvatAM hatAM. Aje paNu gujarAtakAThiyAvADamAM keTaleka sthaLe nAthasAdhuo jovAmAM Ave che. tee gRhasthAzrama kare che, ane tenI gaNunA zake! karatAM ucca keTimAM karavAmAM AvatI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 : mevADanA guhilo hArItarAzie pitAnuM kSAtrateja bampane ApyuM, ema spaSTa vacana che. te uparathI teo jAtie kSatriya ja haze ema sabaLa anumAna thaI zake che. te ja mujaba ba5 brAhmaNa hatA, ema na mAnavAno Agraha karavAnuM uparanA banne zilAlekhethI kaMI kAraNa jaNAtuM nathI. uparyukta rANA samarasiMhanA lekhe karatAM vadhAre agatyanA ane mahatvanA lekho rANA kuMbhakarNanA samayanA che. paNa kuMbhakarNa athavA mahArANA kuMbhAe mevADanA rAjasiMhAsanane I. sa. 1433thI I. sa. 1468 sudhI 35 varSa alaMkRta karyuM hatuM. rANA samarasiMhathI teo sAtamI peDhIe thaI gayA che. dilhInI gAdIe te samayAntaramAM sayadavaMzanA mahamadazAhathI mAMDI lAdIvaMzanA sikaMdarazAha sudhI cAra sulatAna thaI gayA hatA. paraMtu teone satata vigraha te mAlavA ane gujarAtanA sulatAne sAthe karavo paDyo hate. chevaTe teoe aneka yuddho karI, teone kevala parAsta karI nAkhyA hatA. te uparathI teone hiMdusuratrANa eTale hiMdupatipAdazAhanI padavI maLI hatI. mevADanA guhila rAjAomAM rANA ba5, rANA hamIra, rANA kuMbha, rANA saMga, rANA pratApa ane rANA rAjasiMha jevA vIra puruSonAM dRSTAMta bIjA dezanA ItihAsamAM maLavA muzkela che. rANA kuMbhe aneka yuddha karI mevADanA rAjyanI sImAnI tema ja samRddhinI baha vRddhi karI hatI. jevA teo raNavizArada hatA, tevA ja teo vidyAvizArada hatA. sAhitya, saMgIta, zilpa, nRt, vAdya ane nAyAdi zA upara teoe pite aneka graMtha racyA che, ane bIjA vidvAna pAse racAvyA che. te sarvamAM teonI racelI gItagovida uparanI rasikapriyA nAmanI TIkA haja paNa bahu vidvanmAnya gaNAya che. teonA eTalA badhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhila H 31 vidyAnurAgane lIdhe teone mevADanA vIravikama athavA bhejanI upamA ApI zakAya. teoe, taduparAMta taLAva, sarovara, saDako, maMdiro ane killAo karAvI aneka sArvajanika kAmamAM puSkaLa dravyavyaya karyo che. ("rAjapUtAnekA itihAsa," pR. 51, 636). teonA jevA raNavIra, vidyAvIra ane dAnavIra puruSa potAnA prakhyAta ane parAkramI vaMzanuM pUrepUruM saMzodhana karAve, temAM kAMI Azcarya jevuM nathI. banI zake teTalI zodha karIne teoe pitAnA vaMzane itihAsa judI judI prazastio ane graMthamAM lakhI rAkhe che, athavA lakhAvI rAkhe che. te ja ItihAsa sauthI vadhAre vizvAsapAtra gaNu joIe, ane gaNAya paNa che. teonA samayanA judA judA sAta zilAlekho prApta thayA che, te paikI citeDanA daravAjA pAse kIrtistaMbhanI prazasti ane kuMbhalagaDhanI be prazastionA zilAlekho guhila vaMzanA vizuddha itihAsa mATe bahu upayogI che. te traNe prazastio teoe potAnA rAjakavi, dazapura (dazerA) jAtinA mahezakavi pAse racAvI che. te parathI te traNe lekhe teoe pote ja kevarAvyAnuM siddha thAya che. (pR. 630-632). 3. mahArANA kuMbhAnA samayanA lekho 1. kuMbhalagaDhane zirAlekhaH 2. ekaliMgamAhAtamya nAmane ca thaH 3. gativida upara rasikapriyA nAmanI TIkA citoDanA kIrtistaMbhanI prazasti tema ja kuMbhalagaDhanI baMne prazastio vi. saM. 1517nA mArgazIrSa vada 5 semavAre eTale I. sa. 1460mAM racAI che. te paikI kIrtistaMbhanI tema ja kuMbhagaDhanI bIjI prazasti prasiddha thaI nathI. kIrtistaMbhanI prazastimAM guhila ane bapanuM tema ja tenA vaMzanuM saviShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 : mevADanA guhileA stara varNana karyuM che. kuMbhalagaDhanI pahelI prazasti paNa aprakAzita che. temAM paNa kIrtistaMbhanI prazasti peThe guhila ane apanA ane teonA vaMzajonA vistArapUrvaka vRttAMta ApavAmAM AvyA che. A kuMbhalagaDhanI prazastimAM guhadattanA ricaya karAvatAM ATapuranA zilAlekhanA prathama zlokanuM nIce pramANe pramANa ApyuM cheH AnandapurasamAgataviprakulAnandano mahodeva : jayati zrI guhilaH prabhavaH zrIguhilavaMzasya // -~'rAjapUtAnekA itihAsa,' pR. 381. te sivAya kuMbhalagaDhanI khIjI prazasti prastuta viSayane kai upayegI nathI. te sivAya mahArANA kuMbhAe ekaliMgamAhAtmya nAmanA eka bRhad graMtha racAvyA che. te graMthanA rAjavaNuM na nAmanA adhyAyamAMthI nIce pramANe Ake prApta cAya che: jayati jagati vikhyAtasakalalokamahIpAvanaM sumahat / zrI ekaliMgadaivataM gotra zrIbaijavApAvham // 1 // jayati tathAnandapure nAgarakulamaMDano mahodevaH // yajanAdikarmakuzalo vijayAdityAbhidho vipraH // 2 // tattanayo dvijavaryaH kezavanAmA babhUva loke'smin // zrutayo yatra catasraH SaDaMgasaMhitA bhAti // 3 // tasya suto jagatItalamakhilaM tapasA sukhAspadaM kurvan // nAgArAulanAmA babhUva pAtraM smRtInAM yaH // 4 // tatputroM jagati bhogArAulasaMjJo dharAdhipairvandyaH // AzAparaH sUnu: zrIvevArlRstasya tanunanmA // pu // tattanujaH sarvajJo dakSAdharakRdvibhUnirbhAdvimalaH // sa mahAdevo bhagavAnabhidhAnenAbhidhe yena // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 33 tasyakulAlaMkAroM guhradatto'nvarthanAmadheyo'bhUt // adyApi yasya nAmnA vaMzo'yaM khyAtimAJjagati // 7 // (taduktaM purAtanakavibhiH) AnandapurasamAgataviprakulAnandano mahIdevaH / jayati zrIguhradattaH prabhavaH zrIguhilavaMzasya // 30 // A ullekhathI spaSTa thAya che keH 1. guhilane mUla puruSa guhadatta hate. 2. tenI vaMzAvaliH-1 [ mUlapuruSa ] vijayAditya, - 2. kezava - 3. nAmArAula- 4. bhegarAula -5. AzAdhara - 6. deva - 7. mahAdeva 8. guhadatta. 3. mULapuruSa vijayAdityane AnaMdapura (vaDanagara)ne (nAgara kulane alaMkAra ) nAgara kahyA che. tema ja tene mahAdeva eTale bhUdeva (brAhmaNa) ane vipra paNa kahyA che. 4. teonuM gotra bejavApa kahyuM che, ane vijayAdityanA pitra nAmA ane bhoga sAthe rAvalanI avaTaMka joDI che. virya ojhAzrIe uparanA zleke uddhata karyA nathI. tepaNa teoe ekaliMgamAhAsyanuM pramANa ApatAM upara kahela nAgarane ullekha svIkAryo che. (pR. 381). paraMtu tenA vaMzajene bIjA lekhamAM kSatriyo kahyA che, te pramANane aMgIkAra karyo che. ane uparanA pramANane te ja kAraNathI tyAga karyo che. vastutaH mUlapuruSa brAhmaNa (nAgara) hato ane tenA 30. o, prophesara devadatta bhAMDArakarane lekha, vasaMta patra i. sa. 1966nA kArtika mAsamAM, tathA nAgara trimAsikane saMvata 1967nA caitra mAsane aMka pR. 17-18. 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 : mevADanA guhile vaMzajo kSatriya hatA, ema baMne hakIkate zA mATe svIkAravAmAM nathI AvI, te samajI zakAtuM nathI. te viSe vizeSa carcA have pachI karavAmAM Avaze. te ja rANA kuMbhAe jayadevakavinA gItageviMdakAvya upara rasikapriyA nAmanI TIkA racI che. te TIkAnI bhUmikAmAM teoe pate ja pitAnA vaMzano paricaya karAvatAM kahyuM che ke zrI baijavApenasagotravaryaH zrI bappanAnA dvijapugavo'bhUt // 8 // 31 majavApagotrane bampa nAmane brAhmaNavarya thayuM.arthAta kuMbhArANAe pote paNa bapane vipra ane baijavA5nA getrane kahyA che. vidvadvarya ejhAzrIe A vacananuM paNa uddharaNa karyuM nathI. paraMtu guhilAnuM gotra bhajavAya che, ema teoe svIkAryuM che, (pR. 528) eTale te viSaya vivAdagrasta raheto nathI. chatAM atra e prazna upasthita thAya che ke bajavAya gAtrathI zuM phalita thAya che? vi. saM. 1971mAM aura gAbAdanivAsI paMDita harikRSNa zAstrIe brAhmaNotpattimArtaDa nAmano graMtha racI, temAM hiMdustAnanI saghaLI brAhmaNa jJAtinI utpattinI kathAo tathA getrapravaranAM kaSTa ApyAM che. te graMtha muMbaInA veMkaTezvara chApakhAnAnA mAlika zrIyuta kSemarAja zrIkRNadAse prasiddha karyo che. te graMtha jotAM temAM keI paNa jJAtimAM binavApa gotra 31. juo, sadagata tanasukharAma manaHsukharAma tripAThIne te viSe lekha, nAgara trimAsika saMvata 1966nA poSa mAsane aMka 5 113-114 chApelI pratamAM vaigavAna badale vanavAna che. paraMtu saddagata tanasukharAma pAsenI hastalikhita pratamAM jainavIpena che, ema tyAM teoe kahyuM che. ww Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA sAru vizaLa mevADanA guhilo : 35 hovAnuM jaNAtuM nathI. paraMtu kAThiyAvADamAM Avela prabhAsapATaNanA maMdiramAMthI vi. saM. 1328 I. sa. 127rane eka zilAlekha prApta thaye che. te lekha gujarAtanA vAghelA rAjA vizaLadevanA rAjakavi nAnAkanA saMbaMdhane che. te nAnakane AnaMdapurane nAgara ane bejavApa netrane kahyuM che. 3ra te sivAya nAgara trimAsika kAryAlaya taraphathI nAganA prAcIna pravarA dhyAyane AdhAre che nAnAnamnatinA RT che e nAmanI laghu pustikA bahAra paDela che. te uparathI, tema ja buMdInivAsI paMDita gaMgAzaMkara paMcelIkRta nAgarelpatti uparathI, tathA ghoghAbhAvanagaravaDanagarAnAgarajJAtinA tema ja naDiyAdanA nAgara brAhmaNenAM vasatipatrako uparathI5 tathA uttara hiMdusthAnanA visanagarA nAgara jJAtinA vRttAMte uparathI siddha thAya che ke vaDanagarA tema ja visanagarA nAgara jJAtiomAM pUrvakAlathI adyAvadhi banavApa gotra cAlyuM Avela che. te sarva pramANothI niSpanna thAya che ke banavApa gotrane Anandapurano vipra eTale vaDanagarane nAgara, e ja artha thaI zake che. e pramANe guhilenA mULa puruSonI janmabhUmi, jJAti, gotra ane avaTaMkamAM kaMI paNa zaMkA rahetI nathI. te paNa 32. nAgara trimAsika saM. 1965nA paiSa mAsane aMka pU. 85-87. 33. nAgara trimAsika saM. 1962nA citra mAsanA aMkane vadhAre pR. 15. 34. paMDita gaMgAzaMkara paMcAlIta nAgara:tti. pR. 19-25. 35. naDiyAdanA nAgarabrAhmaNanA vasatipatrakano vi. saM. 198rane vipeTe, pariziSTa vaMzavRkSa 9, tathA ghoghAbhAvanagaravaDanagarAnAgarajJAtinA vasatipatrakano I. sa. 1980no riporTa pR. 21. 36. nAgarapuSpAMjali, lakhanau, aMka 3 je vi. saM. 1976 pR. 65-79 tathA aMka 4 ze vi. saM. 1977 pR. 6-19. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 : mevADanA guhile nAgara jJAtimAM guhadatta nAma ane rAvala avaTaMka asvAbhAvika nathI ? evo prazna paNa upasthita karI zakAya. te praznanuM paNa sapramANa samAdhAna thaI zake che. valabhI rAjA dhruvasena 1 lAnA vi. saM. 221 i. sa. 540nA tAmrapatramAM te kAnantapuravAstavatratatratagrAhyAbhyAM che e ullekhathI AnaMdapuranAM skaMdatrAta ane guhavyAta nAme jovAmAM Ave che. tema ja uparyukta navajJAnantItina : e pustikAmAM (pR. 11 ) tema ja paMDita gaMgAzaMkara paMcelIkRta nAgaretpattimAM (pR. 136) nAgarajJAtimAM rAvala avaTaMka paNa paraMparAthI cAlatI AvyAnuM jaNAya che. te pramANethI nAma ane avaTaMkanI zaMkAnuM nirasana thAya che. 4. rANA rAyamalajIne ekaliMga mahAdevanA maMdirane zilAlekha have A vibhAgamAM mAtra eka ja pramANa ApavAnuM bAkI rahe che. mahArANA kuMbhAnI pachI teonA jyeSTha putra udayasiMhe pAMca varSa rAjya karyA pachI, te udayasiMhanA kaniSTha baMdhu rAyamale I. sa. 1473thI I. sa. 1509 sudhI rAjya karyuM hatuM. te rAyamala paNa pitAnA pitAnA jevo ja pratApI ane dAnavIra thaI gayo che. kuMbharANAnA rAjakavi mahezvare rANuM rAyamalanI AjJAthI eka bRhat prazasti racI che. rANAzrIe ekaliMga mahAdevane jIrNoddhAra karAvI, tenA kharca mATe vyavasthA karI, te prasaMge eTale vi. saM. 1545 I. sa. 1497mAM te prazasti te maMdiranI eka zilA upara kotarAvela che. 37 temAM bampathI rAyamala sudhIne itihAsa Ape che. tenI mahattA ojhAzrIe paNa svIkArI che. ("rAjapUtAnekA ItihAsa, pR. 657). 34. Bhavnagar Inscriptions, pp. 117-133. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 37 chatAM teoe tenI prastuta viSayamAM upekSA karI che. te lekhamAM dathI 11 kaleke sudhImAM mevADa ane citrakUTa (citeDa)nuM varNana karyuM che. tyAra pachI leka 12thI 16 sudhImAM apane itihAsa Ave che. temAMthI prastuta viSayane lagatAM pade nIce pramANe che : zrImedapATabhuvi nAgahade pure'bhUt / bASpo dvijaH rivarAtivittiH che zrImat trikUTagirimaMdiramArarAdha / hAritarAziriha zaMkaramekaliMgaM / saMvardhamAnaparamarddhiradaHprabhAvAdanvagRhIt sa ca munistamiha dvijendram // hArItagazivacanAdvaramindumaulerAsAdya sa dvijavaro nRpatirbabhUva // 38 sArAMza eTale ja che keH 1. mevADamAM nAgahara (nAgaDA)mAM bASpa (5) thaye; te dija (brAhmaNa) ane zivabhakta hato. 2. tyAM trikUTa parvata upara ekaliMga mahAdevanI hArItarAzi A rAdhanA karatA hatA. 3. hAratarAzie te ba5 kijendra (brAhmaNavarya) upara anugraha karyo. ane tethI te kijavara bapa rAjA thaze. A prazasti racanAra maheze pitAne paricaya (leka 91thI 96 sudhImAM) ApatAM kahyuM che ke tene pitA atri kuMbhArANAnA darabArane paMDita hatA. te rAjanIti, vedAMta, mImAMsA ane sAhityamAM kuzaLa hatuM. te pite rAyamalane rAjakavi hate. ane bIjA kavio tene mAna ApatA hatA. AvA kuzala 38. te ja pR. 118. 39, te ja, pR. 122. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 : mevADanA guhile kavie kuzala rAjAonI madadathI zodhelA ItihAsamAM azraddhA rAkhavAnuM kAMI kAraNa jaNAtuM nathI. (kha) mevADanA guhilanA mUla puruSanuM kSatriyatna darzAvanArA pramANe A upavibhAga zarU karatAM ja kahI devuM joIe ke pahelA upavibhAgamAM mevADanA guhilAnuM vipratva darzAvanArA je lekha ane graMthanA AdhAre ApavAmAM AvyA che, te te lekho tathA graMtha mevADanA te te samayanA rAjayakartAoe taiyAra karAvyA hatA. A upavibhAgamAM cAra zilAlekha, sikkAo tathA daMtakathAone samAveza karavAmAM Avaze. te paikI mAtra eka zilAlekha sivAya bIjA traNa lekhe rAjayakartAe sivAya Itara vyaktioe taiyAra karAvyA hatA. sikkAonI carcA karatAM tenI upayogitAnuM mUlya AMkavAmAM Avaze. daMtakathAo te daMtakathAo ja hAya! chatAM je rUpamAM te kathAo pracalita thaI che, tenA UMDANamAM satya zuM che? ane zA mATe bIjI asatkalpanAnAM stare tenI AsapAsa viMTAI vanyAM che, tene paNa vicAra karavAmAM Avaze. prathama upavibhAganI paddhatine anusarIne ahIM paNa zilAlekhAnAM pramANe kAlAnukama mujaba ApavAmAM Ave che. 1. rANA naravAhananA samayane lakulIza athavA nAtha maMdirane zilAlekha te lekhe pikI vahelAmAM vahelo eka lekha rANA naravAhananA samayane che. prathama upavibhAganA zaktikumAranA sAthI pahelA lekha karatAM cha varSa pahelAM eTale vi. saM. 1028 I. sa. 971mAM tenI racanA thaI che. vidvarya ejhAzrIe te ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 39 kAraNathI zaktikumAranA ATapuranA lekhanA pramANanI sAme A lekhane mUkyA che. ( ' rAjapU tAnekA itihAsa ' pR. 378-379). te lekha ekaliMga mahAdevanA madira pAse Avela lakulIza athavA nAthamaMdiramAMthI prApta thayA che. temAM prathamanA AThe leAkeAmAM nAgahRdanu, khappanuM ane tenA vaMzaja guhila rAjAenuM varNana karyuM che. thI 13mA zrlAkamAM lakulIza saMpradAyanI utpattinuM tathA tenA ceAgIe ane nAthasAdhuonu varNana karyu che. 14thI 16mA zlokamAMthI nIce pramANe vacane maLI Ave che xx ErA samutAtmamaddasa: xxx yoniH zApAnugrahabhUmayo himazilAbandhojvalAdAgireH // rAme to raMjItrA naitipizunA xxxx ( arthAt ) te nAthasAdhue zApa ApavAmAM tema ja anugraha karavAmAM bahu sama hatA, tathA himAlayathI setubaMdha sudhI raghu zatI kIti phelAvanArA hatA. ( pR. 379 ).. ahIMAM je raghuvaMza zabdanA prayoga karavAmAM Avyo che, te guhileAnA mUla puruSone paNa lAgu paDe che, ema ejhAzrInI vivakSA jaNAya che. paraMtu tyAra pachI turata lakhAyelA ATapuranA zilAlekhathI e teA nizcita thAya che ke te samaya sudhI, mUla puruSa gruhadatta vipra hatA te mAnyatAmAM, kaMi paNa pheraphAra thayA na hatA. tenA vazo kSatriyeA kahevAyA, te te te lekhamAM paNa lakhyuM che. te A sthaLe mUla puruSanu vipratva zI rIte uDAvI devAya, te samajI zakAtuM nathI. nAthasAdhu hArItazi 40. Journal of The Bombay Asiatic Society, Vol. 29, pp. 166-67. tathA Bhavnagar Inscriptions, pp. 69-72. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 : mevADanA guhileA e appune kSatriya manAvyo, te khapa kSatriya rAjAonI kanyAene paraNyA, tenA vaMzajo kSatriyA gaNAya, temAM Azcarya zu che ? te vaMzanA Azrita sAdhue te vaMzane radhuvaMza sAthe meLavI de ane AkhA dezamAM jayAM jayAM jAya, tyAM tyAM teo tenI tevI ja ceASaNA karyAM kare, te paNa teTaluM ja svAbhAvika che. A lekha lakhAvavAnA zA uddeza hatA ? zlAka 17 ane 18 thI jaNAya che ke jaina sAdhue ane nAthasAdhue vacce dharmavAda thaye hatA. te vAdamAM nAthasAdhunA AcAya vedAMgamuninA vijaya thaye hatA, te vijayanA smAraka mATe te vedAMgamuninA ziSya, AdityanAganA putra, Amra-kavie prazasti racI; te prazasti maMdiranA nirmAtA nAthasAdhu supUjitarAzi ane tenA ziSyA zrI mArtaMDa, zrI bhrAtRpura, zrI sadyArAzi, lailuka, ane zrI vinizcitarAzie te madiranI zilAmAM keAtarAvI, ema lekhanA chevaTanA bhAga uparathI sabala anumAna thAya che. te lekha kAtarAvavAmAM ke prazasti racAvavAmAM rANA naravAhananA bilakula hAtha na hatA. nAthasAdhuAe peAtAnA AcAya nuM guNagAna karyuM che. sAthe sAthe peAtAnA AzrayadAtA rAjakartAonI paNa stuti gAi che. tevA lekha upara AdhAra rAkhavA, te ucita nathI. chatAM AdhAra rAkhavAmAM Ave, tepaNu te uparathI mUlapuruSanuM kSatriyatva khilakula siddha thaI zakatuM nathI. 2. rANA samarasiMhanAM mAtuzrI jacataladevIne zyAma pArzvanAthamadiranA zilAlekha khIjuM pramANa rANA samarasiMhanAM mAtuzrI jayataladevInA vi. sa. 1335 i. sa. 1278nA zilAlekhanu che. rANA samarasiMhe I. sa. 1274nA citADanA zilAlekha tathA i. sa. 1285nA acaLezvara mahAdevanA zilAlekhamAM khapane spaSTa rIte vipra www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 41 kahyA che tenI sAme vidraya ejhAzrIe A lekhane mUkA che. ( ' rAjapUtAnekA itihAsa ' pR. 381 ). , A lekha uparyukta be lekhAnA madhyagALAmAM lakhAye che. te lekha citADanA zyAma pArzvanAthamadiranA jainAcArya pradyumna sUrinA upadezathI rANA samarasi MhanAM mAtuzrI jacatalladevIe te maMdira kha MdhAvyu, ane peAtAnA putra pAse tenA kharcanA kha Mdobasta karAvceA, tenI prazasti A lekhamAM keAtaravAmAM AvI che. (pR. 480) te lekhamAMthI nIce pramANe vacanA prApta thAya che. zrI ekaliMga harArAdhana pAzupatAcAryahArItarAziH kSatriya guhilaputra siMhalabdha mahodayAH || ... ahIMAM ejhAzrIe guhilanA artha zudatta karyAM che. (pR. 381). ane kSatriya vizeSaNa tene lAgu paDe che, ema teonu kahevu che. paratu guhila zabdanA prathama prayoga gruhadattathI chaThThI peDhIe thai gayela rAjA aparAjitanA vi. sa. 718 i. sa. 661 nA zilAlekhamAMthI prApta thAya che ( pR. 403 ). temAM aparAjitane guhilavaMzI kahela che. te lekhanA guhilanA atha gurudatta nahi paNa gurudattanA vaza evA ja thAya che. tyAra pachI lagabhaga traNase varSa pachI eTale i. sa. 977nA ATapuranA zilAlekhamAM paNa gurudattane guhila kahyA nathI. tyAra pachI lagabhaga traNaseM varSo pachI rANA samarisaMhanA samayamAM guhilavaMzanI utpattinuM jJAna lupta thayuM hatuM. te ja kAraNathI samarasiMhanA lekhAmAM khapane mUlapuruSa kahyA che, ane guhilane tenA putra kahyA che. te sivAya paNa tyAM je vaMzAvali ApI che, temAM aneka azuddhie jovAmAM Ave che. te atyAra pachI lagabhaga khase varSe rANA kuMbhAe sudhArI zuddhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 H mevADanA guhilo che. arthAta A sthaLe guhila zabdano prayoga vyaktivAcaka nAma tarIke nahi, paNa vaMzavAcaka nAma tarIke karavAmAM Avyo che. chatAM dhAro ke vyaktivAcaka nAma tarIke tene upayoga karavAmAM Avyo hoya te paNuM, te guhila mUlapuruSa na hato. samarasiMhanA samayamAM to mULapuruSa bampa ja manAto hate. te rIte jotAM paNa kSatriya vizeSaNa mUlapuruSane lAgu paDatuM nathI, tenA vaMzajone ja lAgu paDe che, ema sabala anumAna thAya che. eTaluM ja nahi paNa A sthaLe guhilane vyaktivAcaka gaNIe te bIjI Apatti e Ave che ke, tenA putranuM nAma siMha na hatuM. samarasiMhanA samayamAM paNa guhilathI sAtamI peDhIe siMha nAmano rAjA thayAnuM mAnavAmAM AvatuM hatuM (pR. 398-99 ). te kAraNathI paNa guhila putra siMha eTale guhilavaMzamAM utpanna thayela siMha e ja artha thaI zake che, ane kSatriya vizeSaNa tene ja lAgu paDe che. kadAca A sthaLe prayukta siMha zabda eka vyaktivAcaka nahi hoya. guhadattathI 18mI peDhIe eTale I. sa. 12mA saikAthI mevADanI gAdIe je rAjAo thayA, teoe siMhAne nAme dhAraNa karyA che. (pR. 521 ), jemAM jayataladevIne pati ane putrane paNa samAveza thAya che. te kAraNathI jema gumAnta nAmadhArI samudragupta ane caMdraguptanA vaMzane guptavaMzI tathA vardhanAnta nAmadhArI harSavardhana rAjAnA vaMzajo vardhanavaMzI kahevAya che, tema A mevADanA siMhAnta nAmadhArI guhila rAjAe kadAca te samaye siMhavaMzI paNa kahevAtA haze. te kAraNathI uparanA ullekhamAMnuM siMhapada siMha nAmanA rAjAne nahi; paNa AkhA guhilavaMzane anulakSIne vAparavAmAM AvyuM haze, tevuM paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 43 anumAna thaI zake che. baMne hakIkato dhyAnamAM letAM, AkhA padane artha nIce mujaba thAya che? kSatriya jAti guhilavaMzamAM utpanna thayela siMha rAja" athavA siMhapadadhArI rAjAo" e artha thatAM, ejhAzrI iche che tema mUlapuruSane A padathI kSatriyatvane sparza paNa thaI zakato nathI, te suspaSTa che. vaLI A lekha samarasiMhe pate athavA tenI AjJAthI tenA rAjakavie lakhyo nathI. teonI mAtuzrIe jaina maMdira baMdhAvI jainAcAryane madada ApI, tenI te AcAryo prazasti racAvI zilAmAM kotarAvI che. jenAcAryane uddeza te mAtra AzrayadAtAnI stuti karavAno hato. tenI pAsethI itihAsanI sakhta vizuddhinI AzA zI rIte rAkhI zakAya? 3. rANu rAyamalajInA samayane nAralAI gAmanA AdinAthajInA maMdiranA zilAlekha I. sa. 147mAM mahArANA kuMbhAnA putra rAyamallajIe ekaliMga mahAdevanA maMdiramAM zilAlekha ketarAvyo che (juo A nibaMdhamAM pAchaLa teno ullekha) te lekhanI te ojhAzrIe upekSA karI che. paraMtu tenI sAme eka lekha te ja rAyamallajInA samayane I. sa. 1500no che, tenuM pramANa ApyuM che. ("rAjaputAnekA ItihAsa" pR. 382). te lekha jodhapuranA rAjayamAM Avela nAralAI gAmanA AdinAtha maMdiramAMthI prApta thaye che. te lekhathI jaNAya che ke, ozavAla jJAtinA jaina zeThee rANA rAyamalajInA kuMvara pRthvIrAjanI paravAnagI laIne AdinAtha bhagavAnanI pratiSThA karI, tenI prazastine te lekha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 : mevADanA guhile che. 41 temAMthI nIce pramANe pada prApta thayAM che ? atheha zrImedapATadeze / zrIsUryavaMze mahArAjAdhirAja zrIzIlAdityavaMze / zrIguhadatta rAula zrIbappaka zrIkhumANAdimahArAjAnvaye // tene sAra e jaNAya che ke ( 1 ) zIlAdiya sUryavaMzI hate. (2) tenA vaMzamAM guhadatta ane rAula zrI bappa thayA. A uparathI mevADanA guhilavaMzanA mUlapuruSe sUryavaMzI hatA, ema virya ojhAzrI TharAve che. (pR. 382) ahIM spaSTa rIte guhilenA mULapuruSe guhAditya ane bampane zIlAdityanA vaMzanA kahyA che. te zIlAditya keNa? A zIlAditya te guhAdityathI pAMcamI peDhIe thaI gayela zIlAditya na ja hovo joIe. jenenI mAnyatA hatI ke, te guhAditya valabhIpuranA chellA rAjA zIlAdityanI rANuM puSpAvatIne putra hatuM. tene vaDanagaranI nAgara brAhmaNa kamalAvatIe ucheryo hato, ane teNe IDaranuM rAjaya meLavyuM hatuM. valabhIpurane nAza i. sa. paramAM kaI videzI rAjAe karyo hato, ema jenA graMthenA AdhAre karnala TeDe nakkI karyuM che. 42 teoe AkhI daMtakathAnuM bahu manahara varNana karyuM che. paraMtu vidvadvarya ojhAzrIe te daMtakathAnA cUrecUrA karI nAkhyA che. ("rAjaputAnekA itihAsa"385-389) te yathArtha che. vastutaH valabhItAmrapatramAMnA keI paNa tAmrapatramAM valabhI rAjAone sUryavaMzI kahyA - ~* ~ - ~ ~ -~ 87. Bhavnagar Inscriptions, pp. 140-143. 42TeDakRta rAjasthAnane itihAsa (gujarAtI) sastuM sAhityavardhaka kAryAlaya nuM bhASAMtara 5. 19, 43. te ja, pha, 9-11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 45 nathI; teoe pote ja peAtAne maitrakava'zI kahyA che. maitrakavaMzanA artha sUryava Mza thai zake, paraMtu purANAmAM ke mahAbhArata ane rAmAyaNamAM paNa sUryavaMzanA paryAya maitrakava za jovAmAM AvatA nathI tethI maitrakavaMzane keAi svataMtra vaMza ja mAnave paDaze. eTaluM ja nahi paNa valabhIpurano nAza i. sa. 524mAM nahi, paNa i. sa. 775mAM si MdhanA Araee karyAM hatA, te paNa cAkkasa che. 48 ethI UlaTuM mevADanA salapuruSa guhAdityathI pAMcamI peDhIe thai gayela zIlAdityanA eka lekha vi sa. 703 i. sa. 646nA prApta thayA che; te uparathI guhAdityano samaya i. sa. 566nA ejhAzrI aTakaLe che, te kharAkhara che. ( pR. 402) A baMne hakIkatA jotAM mUlapuruSa gruhadatta sAthe uparyukta lekhamAM kahela zIlAditya sAthe kaMi paNa saMbaMdha hatA nahi, ema spaSTa thAya che. rANA rAyamallajInA kuMvara pRthvIrAjanI paravAnagI meLavanAra jaina zeThe peAtAnA dharmagrathAmAM lakhelI kathAone anusarIne potAnA rAjyakartAone bhalu manAvavAne je kaMI lakhe, te te kadAca cAlI zake. paraMtu vidvandvaya ejhAzrIe A lekhane mahArANA kuMbhA ane rANA rAyamalajInA lekhA sAme mUkavAne zA mATe himmata karI che, te samajI zakAtuM nathI. sArAMza e ja che ke te lekhamAM lakhela hakIkata kevaLa ayathArtha hAvAthI, tenu N aprAmANya svataH siddha thAya che. have rahyA rAyasAgaranA lekha. vidva AjhAzrIe te lekhanI upekSA karI che, te ceAgya ja che. je samaye dilhInA taqha upara hiMdu dharmanuM nika Mdana kADhI nAkhavAne bhagIratha udyoga karanAra auragama jevA mada 44. History of Mediaeral Hindu India, by C. Y. Vaidya Vol. I p. 243 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 H mevADanA guhile nmatta hastinA gaMDasthalanuM bhedana karI mANijya harI janAra rANa rAjasiMhane Izvare prakaTa karyA hatA I. sa. (1660-1680); vAlAmukhI parvata phATI nIkaLe tenI jema musalamAne eka khUNethI phATI nIkaLyA ane AkhA deza upara dAvAnalanI peThe pharI vanyA temaja teo ahIM tahIM, jyAM tyAM IcchAnusAra vidhvaMsa karyA karatA hatA, te samaye hiMdusthAnanI, hiMdu samAjanI ane hiMdudharmanI pratiSThAnuM tema ja gauravanuM koIe paNa rakSaNa karyuM hoya, te te udayapuranA rAjakartAo ja hatA. rANA pratApasiMhathI te akabara je bAdazAha paNa tharatharato hato. udayapuranA rAjavaMzamAM kharUM kSatriyatna che, ema teoe siddha karI ApyuM hatuM. vidvadvarya ojhAzrI kahe che tema samayAntaramAM bhATacAraNoe kavioe ane paMDitAe graMtha gUMthI guhilavaMzanA kIrtistaMbhe UbhA karyA hatA, ("rAjapUtAnekA ItihAsa pR. 397). jenee te valabhIpuranA zIlAditya sAthe tene saMbaMdha meLavI dIdhe hite. valabhI rAjAe sUryavaMzI hatA, ema teoe TharAvyuM hatuM. tyAre I. sa.nA sattaramA sikAnA kavione vizeSa ze prayAsa karavAne rahyA! paMDite taiyAra hatA, kavionI khoTa na hatI. teoe vivasvAna (sUrya)nA putra manu sAthe guhila rAjAonI vaMzAvali meLavI dIdhI. 4. rANA rAjasiMhanA samayanA rAyasAgaranA zilAlekha rANA rAjasiMhanA darabAranA eka tailiMga brAhmaNa, raNacheDa paMDite rAjaprazasti nAmane eka saMskRta bhASAmAM vistRta graMtha racyo. karnala TeDa kahe che ke rANA rAjasiMha gAdIe beThA pachI mevADamAM eka bhayaMkara duSkALa paDyA. te prasaMge pitAnI prajAnuM kAyamane mATe jalAbhAvanuM duHkha TALavAne udayapurathI 25 mAIla dUra rAjanagara kAMkaDelI nagara pAse arvalInI parvata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 47 mAlamAM eka ativizAla sAvara teoe dhAbu. ane tenuM nAma rAyasAgara athavA rAyasamaMda pADayuM.4pa vi. saM. 1718 i. sa. 1661mAM tenu khAtamuhUrta karavAmAM AvyuM ane tyAra pachI cAda varSe AkhuM sarovara taiyAra thatAM vi. sa. 1732 i. sa. 1677mAM tenI pratiSThA karavAmAM AvI. 46 te sarevaranI keTalIka zilA upara te rAjaprazastinA bIjo ane trIjo sa kAtaravAmAM AvyeA. te sivAya jaina kavi mAne rAjavalAsa nAmanA eka bRhad graMtha hiMdI kAvyamAM racI taiyAra karyAM. te banne graMthAmAM mevADanA guhilavazane raghuvaMza sAthe meLavI devAnA prayatna karavAmAM AvyA che. Aja divasa sudhI rajapUtAnAnA itihAsa lakhanAre te graMthA upara hu AdhAra rAkhyo che, tethI ja tenu atra kaika savistara vivecana karavAnI jarUra paDI che. te zilA upara prathama rAjaprazastine! bIjo saga kAtaravAmAM Avye che.'cha tenA bIjA zleAkamAM bhAgavatanA navamA dhane anusarIne vizvotpatti karanAra nArAyaNathI brahmadevanu varNana karyA pachI trIjAthI ekatrIsamA leAka sudhI vivasvAn( sUrya )thI sumitra sudhI sUryavaMzI ekasA khAvIza rAjAonAM nAmeA gaNAvyAM che. te sumitranA putra vajranAbhathI siMharatha sudhI agiyAra rAjAoe ayeAdhyAmAM rAjya karyuM" ema kahevAmAM 45. TADakRta rAjasthAnanA itihAsa ( gujarAtI ) sastuM sAhityavardha ka kAryAlayanuM saMskaraNa, bhAga 1 pR. 239-40 46. bhAvanagara inskIpazansa, 5. 147 saga bIjo, zloka 38ne ate gujarAtI ullekha. 47. te ja rR, 145-154 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48: mevADanA guhile AvyuM che. (le. 32 thI 35).18 temAM karnala TeDanA lakhavA mujaba I. sa. 144mAM vaDanagara vasAvanAra kanakasena ane tyAra pachI valabhIpura vasAvanAra vijayasenane paNa samAveza thAya che. karnala TeDe te hakIkta jena graMthenA AdhAre lakhI che, 49 paraMtu A prazastimAM kaze isAra karavAmAM AvyuM nathI. te siMharathanA putrane vijayabhUpa kahevAmAM Avyo che. te vijayabhUpa adhyAthI nIkaLI dakSiNamAM gaye, tyAM teNe aneka rAjAone jItI, pitAnuM rAjya jamAvyuM. (le. 38) lekhanA bIjA bhAgamAM trIje sarga zarU thAya che, temAM leka rathI 5 sudhImAM vijayabhUpathI guhAditya sudhI AdityAntanAmadhArI cauda rAjAonAM nAme gaNAvyAM che. 10 te guhAdityanA putrane ba5 kahyA che. ema ba5 sudhImAM kula ekaMdara eka aDatALIza rAjAonI vaMzAvali ApI che. guhAdityanA vaMza guhile kahevAyA; bape nAgahRdamAM hArItarAzinI sevA karI ane ekaliMga mahAdeva upara tapazcaryA karI. bannenA anugrahathI tene citoDanA rAjyanI prApti thaI. vi. saM. 191 I. sa. 134mAM citoDanA merI rAjAne jItI laI mevADamAM teNe meTA rAjyanI sthApanA karI (le. 2-19). tyAra pachI tenA vaMzajonuM rAvala -- sIsodiyA ane rANAonuM kaleka 34 sudhImAM varNana karI prazasti racanAre pitAnA kulano paricaya karA che. pa1 48. te ja pR. 147 49. DarAjasthAna gujarAtI pR. 4-5 50. 1 vijayAditya, 2 padmAditya, 3 haradattAditya, 4 sujasAhitya, 5 sumukhAditya, 6 samAditya, 7 zIlAditya, 8 kezavAditya, 9 nAgAditya, 10 bhegAditya 11 devAditya, 12 AzAditya, 13 kAladitya, 14 guhAditya, 51. te ja pR. 151 www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo : 49 vidvadraya ojhAzrI kahe che, tema raNa cheDa paMDite sumitrathI rANu hamIrasudhInI je vaMzAvali ApI che, temAM keTalAka rAjAonAM nAma ulaTapAlaTa karI nAkhyAM che, keTalAMka cheDI devAmAM AvyAM che, ane keTalAMka navAM kapita banAvI ghusADI devAmAM AvyAM che. sIdiyA ane rAvala zAkhAonA rAjAonuM mizraNa karI nAkhyuM che, tenA rAjyakAlanAM je varSo ApyAM che, te paNa yathArtha nathI. ("rAjapUtAnekA itihAsa pR. 395-37). eTalI badhI yuktiprayukti karyA chatAM paNa paMDitajI potAnA AzrayadAtA rAjAenA vaMzane raghuvaMza sAthe meLavavAmAM saphaLa thayA nathI. bhAgavatanA navamA skaMdhane anusarIne teoe raghuvaMzanI vaMzAvali rAjA sumitra sudhI ApI, temAM kaMI buddhine kasavAnI jarUra na hatI. paraMtu aMtima rAjA sumitranA vaMzane vistAra teoe zA uparathI lakhI kADhayo, te saMbaMdhI teo mUMgA rahyA che! te to game tema hoya, te ja navamA skaMdhamAM te ja sthaLe spaSTa kahyuM che ke sumitrathI sUryavaMzanI samApti thAya che. tenI upara teonuM dhyAna zA mATe gayuM nathI ? para vastutaH sumitranA samayamAM eTale I. sa. cothA athavA pAMcamA saikAmAM magadhane rAjA mahAnaMdIne putra mahApadmanaMda thaye. te naMde purANuM saghaLAM kSatriya rAjyone nAza karyo, temAM sumitra ane tenA rAjyanI paNa teNe tevI dazA karI, ema saghaLAM purANe eka avAje 52. raNako bhavitA tasmAtsurathastanayastataH / sumitro nAma niThAnta ete bAhadvalAnvayAH // 25 // ikSvAkuNAmayaM vaMzaH sumitrAnto bhaviSyati / yatastaM prApya rAjAnaM saMsthAM prApsyati vai kalau // 26 // zrImad bhAgavata, skaMdha 9, a. 12; matsyapurANane a. 27Lane ka 16 te ja mujaba che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 : mevADanA guhilo kahe che. paNa chatAM sumitranA agiyAra vaMzajoe ayodhyAmAM tyAra pachI rAjya karyuM, ema kahevAnI paMDitajI himmata kare che, te kharekhara Azcarya pAmavA jevuM che. sumitrathI bampa 26mI peDhIe thaye, ane teNe vi. saM. 191 I. sa. 134mAM citoDanuM rAjya jItI lIdhuM, ema kahIne vajInAbhathI ba5 sudhInAM pAMca chaeN varSono hisAba teoe patAvI dIdho che. paraMtu tema karavAmAM teoe sajajaDa bhUla khAdhI che. pa4 bampa guhadattane putra naheAte teNe vi. saM. 191 I. sa. 134mAM nahi paNa vi. saM. 791 I. sa. 734mAM citoDa jItI lIdhuM hatuM, ema ojhAzrIe aneka vizvasanIya pramANe ApI susthApita karyuM che. (pR. 410-14). arthAt paMDitajIe te vaMzAvali 53. viSNupurANa aMza , a. 34 paM. 20-21; zrImadbhAgavata skaMdha 3, a. 2, zlo. 8-9-10: vAyupurANu, a. 27; lo. 326-3ra7; brahmAMDa purANa u. pA, a. 74, . 139-40; matsyapurANa, a. 272, le. 316-2, 641 Vincent Smith's Early History of India, 2nd ed., p. 32 54. zrIzacaMdravasanI gaNatrI mujaba mahApadmanaMda I. sa. pU. 422mAM gAdIe usi. Matsya Purana, English Translation, Panini office, Appendix 2, p. 16. paraMtu vinseTa smitha pramANe I. sa. pU. 371 mAM te gAdIe beThe. Early History of India, 2nd ed., p. 44. vajanAbhathI ba5 sudhI 26 rAjAone rAjyakAla, pratyakanAM 20 varSa mujaba gaNatAM 520 varSone thAya. te hisAbe gaNatAM, bape i. sa. 134mAM citeDanuM rAjya jItI lIdhuM hoya, to kadAca 26 rAjAomAM aMtara lagabhaga barAbara thaI zake. paraMtu kharI rIte ba5ne rAjyAbhiSekakAla I. sa. 734ne che. te hisAbe gaNatAM 26 rAjAonA rAjyakAlamAM, vasucaMdranI gaNatrI svIkArIe to 636 varSane ane vibheMTa rimathanI gaNatrI svIkArIe te 585 varSane phera Ave. eTale samaya pUro karavA bIjA 30 rAjAonAM nAma umeravAM paDe. arthAta raNachoDa paMDitanI eTalI vaMzAvali te tadana nakAmI thaI paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArIne mevADanA ravAthI avikasI rAyasAgara mevADanA guhilo: pa1 pitAnA rAjAne raMjana karavA mATe bIjA bhAgonI khAte AdhAra laI upajAvI kADhI che. TuMkAmAM eTaluM ja kahevAnuM prApta thAya che ke rAyasAgaranA lekhanI vaMzAvali kalpita hovAthI avizvasanIya ja che. e rIte mevADanA guhilonA mULapuruSanuM kSatriyatva darzAvanArAM pramANenuM aprAmANya suspaSTa thAya che. 5. bapanAmaDikata suvarNamudrAnuM pramANa vidvadvayaM ejhAjhIne ajameramAMthI "zrIbe5" nAmAMkita eka senAne sikako prApta thayuM che. mevADanA guhilone sUryavaMzI TharAvavAne mATe bIjA saghaLAM pramANa karatAM A sikakAnA pramANane teoe vadhAre vajanadAra gaNela che. ("rAjapUtAnekA ItihAsa," pR. 384). teoe te sikkAnuM vivaraNa ane vivecana nAgarIpracAriNI patrikA (bhA. 1, pR. 241-285)mAM vistArapUrvaka karyuM che. teno saMkSipta sAra "rAjapUtAnekA ItihAsa mAM paNa Ape che. (pR.414-416 ). chatAM eTalI nedha to karavI ja paDaze ke te sikkAnuM mUlya bIjA kuzala mudrAtattva vettAonI kasoTIe aMkAyuM nathI. ojhAzrI kahe che ke, te sikkAnI eka bAju upara "zrI bo5" zabda che; te uparathI te sikake citoDa jItI lenAra khapa rAvalane che. paraMtu te pahelAM zIlAdityane eka sikako udayapuranA zAstrI zebhAlAlajIne prApta thayo che. (pR. 403), tema ja guhila, guhilapati, mahArANA kuMbha, mahArANA saMga, rANA ratnasiMha ane rANa vikamAjitanA bIjA aneka sikakAo prApta thayA che. 55 te saghaLA sikkAothI A sikke taddana vilakSaNa jaNAya che. 55. "rAjapUtAnekA itihAsa," 5. 400, 62, 694, 704 ane 12. ( 1 ya bIjI kahe che ke, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para : mevADanA guhile te kAraNathI paNa tenu vizeSa parIkSaNa karavAnI apekSA rahe che. kalakattAnA iMDiyana myujhiyamamAM je sikkAonA saMgraha karavAmAM AvyeA che, temAM kuNuvaMzI kaniSkanA putra haviSyanA traNa trAMbAnA sikkAone paNa samAveza thAya che. te sikkAnI eka khAjue * me ' athavA te ' evA zabda vaheMcAya che, ane bIjI bAjue sUryanuM cihna te spaSTa jaNAya che.56 tene maLatA A prastuta sikkA zA mATe na hAya ? i. sa. 1869mAM AgrAmAMthI maLI Avela guhilanAmANikata rUpAnA 2000 sikkA ane gvAliyara pAse Avela naravara gAmamAMthI prApta thayela guhilapati nAmakita sikakA joine kaniMgahAmane evA abhiprAya thayeA che ke te sikkAe hUNavaMzI mihiragulanA keAi vaMzajanA ja heAvA joie. (pR. 400, pATaNa ).pa7 prastuta sAnAnA sikakA paNa huviSka athavA mihirazulanA keAi vaMzajane zA mATe na hoya? chatAM vidraya ejhAzrIe tenuM sUkSma nirIkSaNa karyuM" che, ane tyAra pachI ja peAtAnA niNaeNya prakaTa karyAM che ema teo kahe che, tyAre temAM zaMkA lAvavAnuM ucita jaNAtuM nathI. atra eka ja praznane avakAza rahe che. prastuta sikkA upara sUnuM cihna heAvAthI, te cihna sUryavaMzasUcaka che ema ejhAzrI atha kare che. zu sUnuM` cihna sUryavaMzasUcaka ja hAi zake ? tenA khIjo kai artha thavAno saMbhava ja nathI? prastuta 56. Catalogue of the Coins in the Indian Museum by V. A. Smith, p. 83. 57. Cunnigham's Archeological Survey Report, Vol. IV, p. 95 and Journal of the Asiatic Society of Bengal, A. D. 1905, p. 122. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 53 sikAnI eka bAjue 1 mALA, 2 zrIbe5, 3 trizUla, 4 zivaliMga, 5 naMdI, 6 namaskAra karatAM puruSa ane bIjI bAjue 1 mALA, 2 cAmara 3 sUrya, 4 chatra, 5 gAya, 6 vatsa, 7 pAtra, 8 berakhAo - eTalAM cihno jovAmAM Ave che. (pR. 414-16). paraMtu tevAM cihnovALA aneka bIjA sikkAo judA judA kALanA jUdI jUdI jAtionA ane judA judA vaMzanA rAjAonA prApta thayA che. I. sa. pUrve 250 thI I. sa. 330 sudhInA samayAntaranA te ja rajapUtAnAmAMthI jayapura pAse Avela prAcIna nAgara athavA karkoTaka nAgara gAmanAM khaMDeromAMthI kArlAilane mAlavagaNanA 6000 sikkAo prApta thayA che;58 siMdhiyAnA rAjyamAM Avela prAcIna vidizAnagarI athavA arvAcIna bhilasA gAmamAMthI te ja mAlavagaNanA trAMbAnA sikkAo paMDita bhagavAnalAla IjIne maLI AvyA hatA;pada I. sa. pUrve 100thI I. sa. 330 sudhInA samayAntaramAM yukta prAMtamAM Avela prAcIna ahicchatra athavA arvAcIna rAmanagaranAM khaMDeremAMthI mitrAnta nAmadhArI rAjAo paikI bhAnumitra ane sUryamitra nAmADikata sikkAo tathA azruta nAmADikata sikakAo prApta thayA che; I. sa. 120thI I. sa. 180 sudhInA samayAntaramAM kuSaNavaMzI kaniSka ane haviSkanA senAnA tema ja trAMbAnA sikkAo maLI AvyA che; I. sa. 500nI 46. Catalogue of the Coins in the Indian Museum by V. A. Smith pp. 162-4. 59. vAkhAladAsa vaMdapAdhyAya (Ara. DI. benarajI) kRta prAcIna mudrA ( baMgAlI) pR 176. fo. Catalogue of the Coins in the Indian Museum by V. A. Smith, pp. 186-8. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 : mevADanA guhile sAlanA hUNa rAjA toramAnanA ane tyAra pachI tenA putra mihirakulanA trAMbAnA sikkAo prApta thayA che. te saghaLA sikkAonI eka bAjue judAM judAM cihno tathA akSare jovAmAM Ave che, jemAM keTalAka sikakAo upara naMdI vagerenAM cihno paNa pADelAM che; paraMtu te saghaLA sikkAnI bIjI bAjue te sUryanuM ja cihna jovAmAM Ave che. zuM, te uparathI mAlavagaNanA, kuSaNavaMzanA ane hUNavaMzanA rAjAo sUryavaMzI hatA, ema mAnI besavuM? te saghaLA rAjAe Arya hatA, ke anArya te vivAdagrasta hoya, paraMtu temAMno kaI paNa rAjA kSatriya na hato, te te cekasa ja che, tyAre teo sUrya ke caMdravaMzanA kayAMthI ja hoI zake ? tyAre sAmAnyataH sUryacihna zuM sUcave che? te uparathI kaMI paNa sUcana thatuM hoya te eTaluM ja ke teo saghaLA sUryapUjaka hatA. tyAre bIjo prazna e upasthita thAya che ke zuM bampa ane tenA pUrvajo sUryapUjaka hatA? tene mATe kaMI pramANa che ? upara siddha karavAmAM AvyuM che, tema rAyasAgaranA lekhamAM ApelI vaMzAvali kalpita che, te te nirvivAda che. paraMtu temAM vijayabhUpathI bampa sudhI paMdara rAjAonAM nAme ApyAM che, te nAme kalpita nathI; tene anukrama mAtra kalpita che. te lekhemAM vijayabhUpe adhyAthI dakSiNamAM jaI te pradeza jItI lIdhe, te prasaMge AkAzavANI thavAnI eka paraMparAgata daMtakathA lakhI che. AkAzavANI kahe che ke "he rAjana, AjathI tArA nAmane aMte bhUpa pada che, te kADhI nAkhI tene badale Aditya" pada dhAraNa karaje.61 tyAra pachI, e vijayabhUpathI 61. Bhavnagar Inscriptions, p. 147; tathA rAyasAgara prazasti, sa. 2, zlo. 38. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhila : 55 guhadata sudhI cauda rAjAonAM nAme gaNAvyAM che, te saghaLAM nAmene aMte Aditya pada mUkayuM che; guhadattane paNa guhAditya kahyo che ane tenA putrane ba5 kahe che. A AkAzavANInI daMtakathAne marma che? je kaMI paNa marma hAya to eTalo ja jaNAya che ke teo save AdipAsaka athavA sUryapUjaka hatA. tyAre vaLI temAMthI eka trIjo prazna upasthita thAya che. mahArANA kuMbhanA ekaliMgamAhAmyamAM vijayAdityathI guhadatta sudhInA vaMzajene AnaMdapuranA vipre eTale vaDanagarA nAgare kahyA che. bampane paNa AnaMdapurathI Avela vipra kahevAmAM Avela che. tyAre zuM vaDanagarA nAgare sUryapUjaka hatA? vaDanagarA nAgarane ISTadeva te hATakezvara eTale zaMkara-ziva - mahAdeva ja. paraMtu jema brAhmaNamAtrane ISTadeva zaMkara chatAM teone paMca devenuM eTale zaMkara, viSNu, zakti, gaNapati ane sUryanuM nityapUjana pharajiyAta che, tevI pharaja vaDanagarA nAgarenI paNa che. chatAM nAgarakhaMDanuM avalokana karatAM jaNAya che ke vaDanagaramAM eTale AnaMdapuramAM samaye samaye judA judA brAhmaNoe athavA rAjAoe pRthaka pRthaka devadevInAM maMdire baMdhAvI pratiSThA karI che. nAgarakhaMDanA 155mA adhyAyathI jaNAya che ke e samaye yAjJavalkaya gIzvare tyAM dvAdaza AdityanI pratiSThA karI hatI. pUrvamALavAmAM Avela prAcIna vidizA athavA arvAcIna bhIlasA nagarInA nivAsI puSpa nAmanA brAhmaNe tyAM te Adityane mATe eka bhavya maMdira ba dhAvI, sUryopAsanA pracalita karI hatI. (a. 155 - 160.) caMDa zarmA nAmanA eka nAgara brAhmaNe te puSpane anivArya pApanuM prAyazcitta karAvyuM, te aparAdha mATe nAgaree tene bahiSkAra 62. te ja pR. 150; rAjaprazasti sarga 3, lo 2-6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada H mevADanA guhile karyo hate. te kAraNathI puSpa ane caMDazamAM sarasvatI nadIne tIre Avela eka nagaramAM rahevA gayA, tyAM caMDazarmAe nAgarezvara mahAdevanI ane puSpa nAgarAditya ane zAkaMbharI devInI pratiSThA karI (a. 161-164). A banne brAhmaNoe AsapAsanA pradezamAM e traNe devadevInI upAsanA pracalita karI haze. cuhANonI kuladevI zAkaMbharI hatI. te ja mujaba vijayAditya ane tenA vaMzajene ISTadeva zaMkara chatAM teo sUryanA paNa upAsaka haya, te temAM kaMI asvAbhAvika nathI. bampa rAvaLane ISTadeva te zaMkara ja hovA chatAM, svakulanA upAsya deva sUryanuM smaraNa satata rAkhavAne mATe zaMkara ane sUrya ane devAnAM citre teoe potAnA sikakA upara paDAvyAM hAya, e yuktatara lAge che. kadAca takarAranI khAtara ba5nA sikkA uparanuM sUryacihna sUryavaMzasUcaka che ema svIkArIe, to paNa jethI bampa tema ja vijayAditya sudhInA tenA pUrvajo vipra hatA, te etihAsika tane kaMI bAdha AvatuM nathI. hArItarAzi jevA samartha dharmagurunI uttejanAthI mauryavaMzanA zUdrarAjAne harAvIne vizALa rAjayanI sthApanA karanAra tema ja kSatriya rAjAonI kanyAo paraNI kSatriya jAtimAM bhaLI javAnI utkaTa icchA rAkhanAra a5 je parAkramI rAjA pitAne sUryavaMzI TharAvavAne ane manAvavAne pracaMDa udyoga kare, te temAM kaMI Azcarya jevuM nathI. haja AjathI lagabhaga aDhIseM piNAtraNaseM varSa pahelAM thaI gayelA zivAjI mahArAjane daSTAMta ApaNI daSTisamIpa tAje ja taravaryA kare che. musalamAnonA atyAcArathI hiMdudharmane vidhvaMsa thate joIne jeonuM hRdaya saLagI rahyuM hatuM, tevA rAmadAsa svAmInA upadezathI, preraNAthI ane uttejanAthI vijAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 57 puranA musalamAna rAjayanI eka kSudra jAgIradArImAMthI jeoe mahArASTranA svarAjyanI sthApanA karI eTaluM ja nahi, paNa auraMgajeba jevA bhISaNa zatrune haMphAvIne eka ativIryavatI ane pratibhAzAlI prajAne saMgaThita karI, tevA vIrapuruSa zivAjIne mevADanA sIsodiyA vaMza sAthe meLavI devAne suprasiddha nirNayasiMdhunA kartA kamalAkara bhaTTanA bhatrIjA, kAzI jevA kSetramAM zAstrIonA adhyakSasthAne virAjanAra vivezvara bhaTTa athavA gAgAbhaTTa jevA samartha vidvAna maLI AvyA; te jenAmAM rAmadAsa svAmI jevI tapazcaryA ane pezvAnA guru brahmasvAmI jevI rAjanItikuzalatA, tema ja kadAca gAgAbhaTTa jevI zAstrajJatA e traNenuM mizraNa thayuM hoya tevA hArItarAzi, bampa jevuM pAtra maLyA pachI, potAno maratha siddha karavAmAM kacAza rAkhe kharA? hArItarAzinI preraNA ane uttejanAthI bape "huM sUryavaMzI raghukulavaMzaja chuM." evI ghoSaNA karI hoya ane tenI puSTi mATe sikkA upara sUryanuM cihna paDAvyuM hoya, to te banavA cogya che. chatAM, zivAjInA samayathI adyAvadhi teonA kSatriyatvane viSaya vivAdagrasta thaI rahyA che. AjathI pacIsatrIza varSa pahelAM, zivAjInA vaMzaja kehApuranA mahArAjAnA saMbaMdhamAM tyAMnA brAhmaNoe je kolAhala macAvya hatuM, ane tene pariNAme teone te prasaMge je vipattio sahana karavI paDI hatI, te hakIkata kadi paNa vIsarAya tevI nathI. tevI rIte ba5 rAvaLa pachI teonA kSatriyatvanI carcAe gaMbhIra svarUpa pakaDayuM haze. tyAra pachI koI paNa guhila rAjAnA sikkA upara sUryanuM cihna jovAmAM AvatuM nathI, tenuM te kAraNa paNa hoI zake. e saghaLI carcAmAMthI phalita e ja thAya che ke, a5nA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 : mevADanA guhileA seAnAnA sikkA upara rahelu sUcihna sUryapUjAnuM sUcaka hAya, athavA khape peAtAne sUryavaMzI manAvavAne paDAvyuM hAya. paraMtu tethI koi paNa rIte tenuM sUya vaMzatva siddha thai zakatuM nathI. 6. da takathA ane tenA mama ( 3 ) valabhIpuranA aMtima zA zIlAdityanI daMtakathA mevADanA guhileAnA mUlapuruSAnA sabaMdhamAM aneka camatkArika daMtakathAo pracalita che. kanala ToDe te paikI eka kathAnu savistara varNana peAtAnA graMthamAM karyuM che. te kathAmAM guhadatta ane tenA va`zaja khapane AnadapuranA vipra eTale vaDanagaranA nAgara zA mATe kahevAmAM AvatA hatA, tene khulAsA karavAmAM AvyA che. e daMtakathA uparathI eTaluM teA cAkkasa thAya che ke pUrvakALamAM guhilenA mUlapuruSo zIlAditya, vijayAditya, nAgAditya, gruhadatta ane khapane AnaMdapuranA nAgarabrAhmaNeA mAnavAmAM AvatA hatA. paraMtu kSatriyatvamAM rAjatvanI pratiSThA mAnanArAone te tathya athavA satya rucatuM na hatu. tethI te satyane kalpanAnA starAmAM dATI devAnA prayAsa thavA mAMDayo. mevADanA guhileAnA mUlapuruSA jyAre nAgarabrAhmaNeA na hatA, tyAre kANa hatA, kayAMthI AvyA ane ciMtADanA dhaNI zI rIte thaI beThA, e praznAnuM prathama samAdhAna jenee karI nAkhyuM. valabhIpuramAM jenene ghaNA Azraya maLatA hatA. valabhIpuranA aMtima rAjA zIlAditya hatA ane keAI videzIonA hAthathI mAryA gayA hatA, te itihAsa teonA smaraNamAM hatA. sAthe sAthe alpanA eka pUrvaja zIlAditya nAmanA thai gayAnuM paNa teo jANatA hatA. have vadhAre zuM joie ? valabhIpuranA zIlAditya te ja apanA pUrvaja zIlAditya, ema teee cAkaDuM besADI dIdhuM paraMtu valabhIpuranA rAjAe vaLI sUrya - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 59 vaMzI zI rIte hatA ? valabhIpuranA rAjAe game te kulanA hAya, chatAM zIlAditya teA sUryavaMzI hatA, evI kathA teoe joDI kADhI. kahevAmAM AvyuM che ke gujarAtanA eka gAma kaiyaramAM devAditya nAmanA brAhmaNa rahetA hatA. tenI putrI khALavidhavA thaI hatI. putrIne pAMDavAnAM mAtAjI kuMtAjInI peThe sUryadevanA siddhamatra prApta thayeA. kuMtAjInI jema teoe paNa te maMtra ajamAvyA. tuta kaNanI jema eka putra tene prApta thayA. tenu nAma teNe gupta rAkhyuM. gupta mATe thayA, sUryadeve tene ajita zastra ApyuM, tenA yAgathI valabhIpuranA rAjAne teNe harAvI tenu rAjya pAte jItI lIdhuM, ane teNe pAte potAnu nAma zIlAditya rAkhyuM. chevaTe i. sa. 524mAM mleccha rAjAnI sAthenA vigrahamAM te marAyA, ane valabhIpuranA te svecchAe nAza karyAM. tenI eka garbhavatI rANI puSpAvatI vaDanagara pAse Avela parvatanI guphAmAM bharAi beThI. tyAM tene eka putra prApta thayeA, tenuM nAma gu rAkhyu. puSpAvatIe peAtAnA putra gRhane vaDanagaranI eka nAgarabrAhmaNI kamalAvatIne soMpyA. teNe tenu sArI rIte lAlanapAlana karyu. gurudatta moTA thayA, prasaga prApta thaye teNe iDaranA bhIla rAjAne dagAthI mArI nAkhyA ane tenuM rAjaya pAte mathAvo beThe. tenI AThamI peDhIe nAgAditya thA, bhIlAe tene akasmAt mArI nAkhyA, ane iDaranu rAya pAchuM' peAtAne hastagata karyuM. nAgAdaiityane traNa varSanI vayanA alpa nAmanA eka putra hatA. tenA kuTubIee te khapane te ja vaDanagaranA nAgarabrAhmaNAne sAMkhye, ane saghaLA rajapUtA iDara cheDI nAsI gayA. vaDanagaranA nAgarabrahmaNeA te Apane laine mevADanA parAzara nAmanA tapeAvanamAM gayA. te vanamAM trikUTa nAmanA parvatanI taLeTImAM nAgahRda ( nAgadA ) nAmanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 : mevADanA guhile gAma hatuM. trikUTa parvata upara brAhmaNe tapa karatA hatA. nAgarabrAhmaNoe te brAhmaNane ba5 . bampa te brAhmaNanI gAyo cAratA hatA. te paikI eka gAya jhADanA jhuMDamAM Avela eka zivaliMga upara dUdhadhArA karatI hatI, ane pAse tapa karatA beThela tapasvIne dUdha dehavA detI hatI. te kautuka bape joyuM, tenuM hRdaya bhedAyuM, teNe tyAM tapazcaryA karavAne nizcaya karyo. tapa karanAra tapasvI hArItarAzi hatA, tenI te bape bhaktibhAvathI sevA karI ane hArIne tene zivadIkSA ApI. chevaTe hArItarAzi jyAre vimAnamAM besI kalAsamAM jatA hatA, tyAre teoe tene ekaliMga mahAdevanA divAnanuM pada ApyuM, citoDanI rAjyaprAptinuM varadAna ApyuM, ane tenuM zarIra achedya banAvI dIdhuM. a5ne tyAra pachI turta suprasiddha nAthaguru gorakhanAthajInAM darzana thayAM, teoe tene ajitya talavAra ApI te sarvanA vegathI ane citeDanA merI rAjAnA eka sAmaMta mAnasihanI sAhAcyathI teNe rAjAne harAvyo ane mArI nAkhe; tenuM rAjya pote kabaje karyuM ane eka vistIrNa rAjyanI sthApanA karI. 13 A kathAnuM vizeSa vivecana have pachI karavAmAM Avaze. ahIM to eTalI ja noMdha basa thaze ke guhilenA mUla puruSa zIlAdityane janma sUryamaMtranA vegathI brAhmaNI vidhavAthI thaye hate, sUryaputra manunA vaMza sAthe tene kaMI saMbaMdha na hato. teno putra guhadatta ane teno vaMzaja bampa brAhmaNonA saMbaMdhamAM AvyAthI e baMne brAhmaNa dharma pALatA hatA. 63. ToDa rAjasthAna, ma, 1, 5, 4-17 (sastuM sAhitya vardhaka kAryAlayanuM gujarAtI bhASAMtara). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile : 1 (kha) jodhapuranA divAna muhaNata narasInI khyAtamAM ApelI daMtakathA bIjI kathA muhaNata naNasIe pitAnI khyAtamAM ApI che. muhaNota naiNasI auraMgajebanA sahAyaka jodhapuranA mahArAjA jazavaMtasiMhanA divAna hatA. (I. sa. 1610-1670). teoe mahArAjAnI AjJAthI bahu zodhakhoLa karI, rajaputAnAna eka vRhad ItihAsa racyo che. ("rAjapUtAnekA ItihAsa" bhUmikA pR. 22-24). te ItihAsamAM teoe mevADanA guhilenI utpattinA saMbaMdhamAM eka bIjI daMtakathA ApI che. tene sAra eTalo ja che ke mevADanA guhilavaMzane mUlapuruSa sUryavaMzI kSatriya jAtine hato. te eka yuddhamAM marAye. tenI sagarbhA rANI mevADanA nAgaphuda (nAgadA ) gAmamAM AvI tyAM tene putra prApta thayuM. te putrane te rANIe vaDanagaranA nAgarabrAhmaNa vijayAdityane seMge, ane te satI thaI. vijayAditye te bAlakanuM potAnA putravat lAlanapAlana karyuM. tenI daza peDhInA vaMzajo brAhmaNa dharma pALatA hatA. chevaTe guhadatta thaye teNe rAjya meLavyuM, ane tenA vaMzajo guhile kahevAyA. (pR. 382-383). te guhadattane bampa nAmane eka putra thayo. mevADamAM Avela nAgahuda (nAgadA) nAmanA gAma pAse eka tapovanamAM hArItarAzi rASTrazyanA devI upara bAra varSathI tapa karatA hatA. teonAM te bampane darzana thayAM. bape paNa teonI bAra varSa sudhI sevA karI. AthI hArItarAzie prasanna thaIne apane rAjya apAvavAnI devIne prArthanA karI. devInI sUcanAthI hArIte ekaliMga mahAdevanI ArAdhanA karI. mahAdeva prasanna thayA ane hArItarAzinI IcchAnusAra te bampane citeDanuM rAjya maLavAnuM varadAna ApyuM. (pR. 426-4ra7). e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 : mevADanA guhile rIte mahAdeva ane devInA anugrahathI bampane citaDanuM rAjya maLyuM. AkhI daMtakathAno niSkarSa divAnazrIe nIce pramANe eka ja duhAmAM Ape che: Adya mUla utpatti brahma viNa khatrI jANAM / ANaMdapura siMgAranagara AhAra vakhANAM // | ( pR. 382 ). (arthAta) " mevADanA guhilonI mULa utpatti AnaMdapuranA brAhmaNathI thaI che.' ema teoe spaSTa karyuM che. baMne kathAone niSkarSa te eka ja che. jene e valabhI rAjA zIlAditya sAthe guhadattanuM besADeluM ekaThuM kevala niSphaLa gayuM che. tenuM mithyAtva prathama A graMthamAM yuktipura:sara siddha karavAmAM AvyuM che. eTale ahIM tenuM piSTapeSaNa karavAnI jarUra nathI. eTaluM ja kahIne viramIe chIe ke mevADanA guhilAnA mUlapuruSa guhadattane valabhIpuranA keI paNa rAjA sAthe koI paNa prakArane saMbaMdha hato nahi. valabhIpurano nAza I. sa. 124mAM nahi, paNa I. sa. 775mAM thayo hato. | guhadattane kALa moDAmAM meDa I. sa. 166 gaNAya che. te samaye valabhIpura unnatinA zikhare pahoMcyuM hatuM. chatAM baMne kathAomAMthI eka ja prakArane dhvani phure che. guhadattane mUla puruSa vaDanagarane nAgara brAhmaNa vijayAditya hato, tenA vaMzaja guhadatta nAnuM sarakhuM rAjya meLavyuM; tene putra bappa thaye; bampa sudhInA vijayAdityanA vaMzajo brAhmaNa dharma pALatA hatA. mevADanA nAgahada gAma pAse Avela ekaliMga mahAdeva upara tapazcaryA karanAra nAthasAdhu hArItarAzinA anugrahathI bampane citoDanA rAjyanI prApti thaI. guhadatta uparathI tenA vaMzaja jyanI rAja hArItarAzinora mahAdeva upara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - -- mevADanA guhiloH 63 guhila kahevAyA. bape rAjya maLyA pachI kSatriya dharma svIkAryo ane tyArathI te ane tenA vaMzajo sUryavaMzI kSatriya manAvA lAgyA. A aitihAsika sAdA ane TUMkA satyanuM rUpAMtara karavAnI khAtara ja daMtakathAo ghaDavAmAM AvI. prAyaza janasamUhanI manodazAne tema ja saMskAritAne anusarIne ja daMtakathAnI jALa gUMthavAmAM Ave che, ane te jALamAM lekane arucikara satyane chupAvI devAmAM Ave che. ApaNuM aMgreja rAjyakartAonA saMbaMdhamAM je eka daMtakathA janatAmAM pracalita che, te koNa jANatuM nathI? aMgrejone paheraveza de, zarIrane raMga de, bhASA judI, cahero paNa jade ja! teo eka dama AkhA hiMdusthAnanA dhaNuM zI rIte thaI beThA ! janatAnI aMdhazraddhA, janatAnI nirbaLatAno daMtakathA jeDanAre lAbha laI lIdhe. kahevAmAM Ave che ke pUrva janmamAM teo rAmacaMdrajIne sAhAcya karanAra ane sItAjInI zodha karanAra vAMdarAo hatA. rAma ane sItA jevAM Izvara ane zaktie teone gya badale Apavo ja joIe. rAmacaMdrajIe varadAna ApyuM ke "jAo, pUrvajanmamAM tame AkhA hiMdusthAnanA dhaNI thaze." basa ! bheLA ane nirbaLa thaI gayelA hiMduone AthI vadhAre zuM joIe? aMgrejonA svAmitvanI kathA teone gaLe jhaTa UtarI gaI ! vaze ke kavaze dhaNInI gulAmagIrI te teone karavI ja hatI ! A kathAthI pitAnI nibaMlatAne khulAse thaI gaye! haju paNa dharmaghelI, devadevIomAM bhramaNa karyA karatI hiMdu janatAnI bheLI ane nirbala mane dazAne kaNu lAbha letuM nathI? jeone jema phAve tema hoye rAkhe che, bicArI bheLI hiMdu prajA tevA jAdugarenI jALamAM phasAya che ane jyAM ghasaDe tyAM ghasaDAI jAya che ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 : mevADanA guhile uparanI kathAonuM mithyAtva vidvarya ejhAzrIe spaSTa rIte svIkAryuM che. (pR. 385-389 tathA 418-420). chatAM prophesara devadatta bhAMDArakare te kathAnI upekSA karI che, teonI upara kaTAkSa karatAM, te prasaMge te ja kathAnuM pramANa zA mATe AgaLa dhare che, te samajI zakAtuM nathI (pR. 383). rAmacaMdrajInA vAnarenI kathAmAMthI jema aMgrejoe hiMdusthAnanuM rAjya meLavyuM eTaluM ja aitihAsika satya prApta thAya che, tema uparanI bane kathAomAMthI guhilAnA mUlapuruSe AnaMdapuranA brAhmaNo hatA ane teonA vaMzajo kSatriya jAtimAM bhaLavAthI kSatri kahevAyA,-eTaluM ja aitihAsika satya prApta thAya che. tenI AsapAsa gUMthavAmAM Avela saghaLe kathA bhAga kalpita ja che, ema sahaja siddha thAya che. 4. dvitIya vibhAga guhilavaMzanuM kSatritva darzAvanAra pramANe 1. rANA zaktikumArane Adapurane zilAlekha vidvarya ojhAzrIe guhilenA mULapuruSanuM vipratva darzAvanAra pramANonI sAme tenA vaMzajonuM kSatritva darzAvanAra pramANe mUkyAM che. paraMtu tevI yuktithI svamatanuM khaMDana ane paramatanuM khaMDana zI rIte thaI zake che ? bApe kSatriyatna dhAraNa karyA pachI tenA vaMzajone kSatriya kahevA sAme koNe vAMdhe uThAvyo che? svamatane sAdhaka vacane prAmANika ane bAdhaka vacano aprAmANika -e Agraha ISTa che? chatAM jyAre tevo Agraha rAkhavAmAM AvyuM che, tyAre tenuM samAlocana paNa Avazyaka thaI paDe che. sauthI prAcIna vi. saM. 1034 I. sa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA H 65 : 977nA rANA zaktikumAranA ATapuranA zilAlekha che. te lekhanA prathama blekamAM ja mevADanA guhileAnA mUlapuruSa gurudattane AnaMdapurane vipra kahyA che. te lekhane chaThTho leAka nIce mujaba che. avikalakalAdhAro dhIraH sphuradvaralasatkaro / vijayavasatiH kSatrakSetraM kSatAhatisaMhatiH || samagani nA......pratApa tarakUto / vibhavabhavanaM vidyAveda nRpoM naravAhanaH // ( * rAjapUtAnekA itihAsa, ' pR. 378 ). ( arthAt ) guhadattathI 18mI peDhIe ane bappathI 11mI peDhIe thai gayela naravAhanane ' sakalakalAsaMpanna, dhairyavAna, vIhu, vijayanu dhAma, kSatriyeAnu kSetra ( utpattisthAna ), zatruonA saMhAraka, vaibhavanuM bhavana ane vidyAnI vedI kahela che.64 gruhadatta ane appanA vaMzaja naravAhanane kSatriyAnuM utpattisthAna kahela che, temAM kazI paNa viprapatti nathI. khape kSatriya dhama dhAraNa karyAM, kSatriya kanyAo sAthe lagna karyAM, tenA vaMzajo kSatriyA kahevAyA, temAM Azcaya jevuM zuM che? naravAhanane lagADela kSakSatra pada prAmANika ane te ja sthaLe gurudattane lagADela tritrajhuhAnano mahauvana e pado aprAmANika ema zA mATe ? vastutaH manne pado samAna pramANa che ane samucita paNa che. A sthaLe kSetrakSetra padamAM khAsa dhyAna kheMce teve ma rahyA che. naravAhanane kSatriyAnu bIja kahela nathI, paNa kSetra 64. Indian Antiquary, Vol.39 p. 191 tathA TeDa rAjasthAnanuM gurAtI bhASAMtara, ( sastuM sAhityavardhaka kAryAlayanuM saMskaraNa ), bhA. 1 pR. 65. 5 www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daka : mevADanA guhile kahela che. te uparathI zuM sUcita thAya che? naravAhananuM mUla bIja- (Sperm) te vipranuM ja che, paraMtu kSetra eTale rajastava ( Ovum ) kSatriyanuM che, ema jANe ke ajANe sUcita thaI gayuM che, te upara ojhAzrInuM lakSa gayuM nathI. 2. rANuM samarasiMhanA Abu uparanA acaLezvara mahAdevanA maMdirane zilAlekha guhadattathI 41mI peDhIe ane ba5thI 34mI peDhIe thaI gayela rANuM samarasiMhanA I. sa. 1274nI sAlanA rasiyArAjanI chatrInA zilAlekhanuM tathA I. sa. 1285nI sAlanA acaLezvara mahAdevanA maMdiranA zilAlekhanuM vivecana karyuM che. rasiyArAjanI chatrInA lekhamAM bampane spaSTa rIte AnaMdapurane vipra kahyuM che. acaLezvaranA lekhane 11 zloka nIce mujaba che : hArItAtkila bappakoM'dhrivalayavyAjena lebhe mahaH / kSAtraM dhAtRnibhAd vitIrya munaye brAhma svasevAcchalAt // ete'dyApi mahIbhujaH kSititale tadvaMzasaMbhUtayaH / zobhaMte sutarAmupAttavapuSaH kSAtrA hi dharmA iva // 65 A zlokanuM savistara vivaraNa ane vivecana pAchaLa karyuM che; eTale ahIM tenI punarukita karavAnI Ava zyakatA nathI. AkhA lekane sAra eTale ja che ke Ape pitAnuM brahmateja (brAhmaNapaNuM ) hArItarAzine ApyuM, tenA badalAmAM teNe teonI pAsethI kSAtrateja (kSatriyatna) lIdhuM. tyAra pachI tenA vaMzanA rAjAo zarIradhArI kSAtradharmo jANe 65. Bhavnagar Inscriptions, p. 85 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 67 hAya nahi, tevA adyApi paryanta pRthvI upara zAbhe che. AkhA bleka sarala ane spaSTa chatAM, tema ja anne zilAlekhA sAthe sAthe vAMcatAM temAMthI eka ja atha prApta thai zake che te chatAM khapa brAhmaNa na hatA, paraMtu tenA pUrvajoe brAhmaNadhama mAtra dhAraNa karyAM hatA, evA artha vidvandva ejhAzrI zI rIte kare che, te samajI zakAtuM nathI. itara sarva prasa MgeAmAM datakathAnu mithyAtva pratipAdana karavA chatAM eka prasaMge ja tenu zaraNa levuM ceAgya che? mArImacaDIne dhArelA artha karavAnA Agraha hAya, tyAre teA kaMi upAya nahi; paraMtu A sthale te mAratAM ane macaDatAM paNa tevA artha thai zakato nathI. " eTaluM ja nahi paNa zleAkanA uttarArdha pUrvArdhane virodhaka nathI, paNa puSTikAraka che. tenA ze| Azaya che ? temAM spaSTa kahyuM che ke tenA ( khappanA ) vaMzanA rAjAe jANe zarIradhArI kSAtradharmAM heAya nahi, tevA adyApi paryaMta zAbhe che. ' arthAta te sAkSAt kSatriyA nahi, paNa kSatriyA jevA che, te ja uttarAdhanA Azaya che. rANA samarasiMhanA samayamAM to eka ja mAnyatA hatI ke khapanA vaMzajo vipramAMthI kSatriyeA thayA; mUlapuruSAgata kSatriyatva teomAM nahAtuM. 3. rANA melasiMhanA RSyazRgAzramamAM Avela vAvanA zilAlekha vikraya ejhAzrIe A vibhAgane upayukta traNa pramANe ApyAM che, te paikI trIjuM pramANa rANA meAkalasiMhanA zilAlekhanu` che. mekalasiMha mahArANA kuMbhAnA pitA thatA hatA. tenA rAjyakAla i. sa. 14ra0thI i. sa. 1433 sudhIne che. teo gurudattathI 46mI peDhIe ane kha5thI 39mI peDhIe thai gayA che. teoe RSyazRMganA AzramamAM peAtAnI vAghelI rANI gaurAmbikAnA puNyArthe vi. sa'. 1485 i. sa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68: mevADanA guDile 1428mAM eka vAva baMdhAvIne temAM eka zilAlekha jaDAvyuM che. ( "rAjapUtAnekA itihAsa' pR. 587-588) te lekhamAM eka leka nIce pramANe che: evaM sarvamakaMTaka samagamad bhUmaMDalaM bhUpatihammIro lalanAsmaraH surapadaM sapAlayaM kAzcitsamAH // samyagvarmaharaM tataH svatanayaM susthApya rAjye nije kSetra kSatriyavaMzamaMDanamaNiM pratyarthikAlAnalaM // (pR. 382 ) (bhAvArtha) e pramANe kAmadeva sarakhA rANuM hamIre zatruothI svarAjyane niSkaTaka karyuM; keTalAMka varSo rAjya karyuM tyAra pachI kSatriya vaMzanA alaMkArarUpa, abhedya kavaca dhAraNa karanAra, kAlanA paNa kAlarUpa pitAnA putra kSetrasiMhane pitAnuM rAjya saMpI, pote svargavAsa karyo. rANa mekalasiMhanA putra mahArANA kuMbhe potAnA vaMzanA itihAsanuM saMzodhana karAvI je hakIkata prasiddha karI che, (juo, pAchaLa ), tenA khaMDanArthe vidvadvarya ojhAzrIe A loka rajU karyo che. A lokamAM rANA hamIranA putra kSetrasiMhane kSatriya kahela che, te satya che. paraMtu tethI mahArANuM kuMbhe mUlapuruSa guhadattane AnaMdapurane vipra eTale vaDanagarano nAgara kahyA che, tene zI rIte bAdha Ave che? A zlekamAM mUlapuruSa vize kaMI IsAra paNa karyo nathI. tenA vaMzajo kSatriyo kahevAtA hatA, tenI sAme koIne vAMdhe paNa nathI. arthAta uparyukta traNe pramANe mevADanA guhilonA mUla puruSonA vipratvane yatkiMcita paNa sparza karI zakatAM nathI, te nirvivAda spaSTa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 69 pa. tRtIya vibhAga mevADanA guhilavaMzajomAM kSatriya prApta thavAnAM kAraNe pAchaLa mevADanA guhilenA vipratva viSe je carcA karavAmAM AvI che, temAM teonA vaMzajo zA mATe kSatriya kahevAyA, tenAM kAraNo paNa ApavAmAM AvyAM che. chatAM A vibhAgamAM tenuM vizeSa vivecana karavAnI AvazyaktA jaNAya che. guhadattathI 41mI peDhIe ane 700 varSe tema ja ba5thI 34mI peDhIe ane 500 varSe samarasiMha thaI gayA. te samarasiMhanA samayanA I. sa. 1282nA rasiyArAjanI chatrInA zilAlekhamAMthI ane i. sa. 1285nA acaLezvara mahAdevanA zilAlekhamAMthI sauthI pahele A viSayane itihAsa prApta thAya che. (jue, pAchaLa ). te samaya sudhI te mAtra eTalI ja mAnyatA hatI ke nAgakuMda gAma pAse Avela ekaliMga mahAdevanA maMdiramAM hArItarAzi tapa karatA hatA; ba5 tyAM jaI caDe, ane hArItarAzinI teNe sevA karI, ane ekaliMga mahAdevanI upAsanA karI. hArItarAzine ekaliMga mahAdeve sonAnuM kaDuM athavA beDI ApI hatI, te teoe apane ApI ane temAM kSatriyatnanuM AropaNa karyuM, bampa pite brAhmaNa hate teNe brAhmaNapaNAne tyAga karyo. mahAdeva ane hArItarAzinA anugrahathI tene citoDanuM rAjya maLyuM. tyArathI tenA vaMzajo kSatriya kahevAyA. paraMtu samarasiMhanA rAjyakavi vedazarmAne guhilonA itihAsanuM nirdAnta jJAna to na hatuM. bapathI AThamI peDhIe thaI gayela pUrvaja guhadattanA nAmanuM rUpAMtara $5, Bhavnagar Inscriptions, p. 73, verses 9-11 and p. 80, verses 8-12. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 : mevADanA guhileA karI, teNe guhila lakhyuM che, ane tene apanA putra kahyA che. vastutaH guhila vyaktivAcaka nAma nathI paNa avaTa'kavAcaka che. arthAta te uparathI jaNAya che ke samarisaMhanA samayamAM svavaMzanA prAcIna itihAsa upara aMdhakAra chavAtA jatA hatA. tyAra pachI 100 varSe mahArANA kuMbhe peAtAnA vaMzanA itihAsanuM saMzAdhana karAvyu, ane te itihAsa zilAlekhAmAM tathA graMthAmAM gUMthI dIdhA (juo pAchaLa ). tenA putra rAyamalajIe ekaliMga mahAdevanA maMdiramAM i. sa. 1497mAM eka lekha kAtarAvyA. temAM prastuta viSayanA saMbadhamAM yathArtha ane savistara itihAsa ApyA che. te lekhamAMthI nIce pramANe vacanA prApta thAya che. zrI medapATabhuvi nAgahade pure'bhUt // vASpoM dvijaH zivapadArpitacittavRttiH // 12 // zrImatrikUTagirimaMdiramArarAdha // hArotarA ziriha zaMkara mekaliMgaM // 13 // hArIta zirabhavad gururasya sAkSAd // ArAdhya zaMbhumabhajat paranAM mudaM yaH // 14 // AzAsyatezakRpayA muninA ca tena / vaMzasya nirjita viruddhamadhIzvaratvaM // 15 // hArotarA zivacanAd vamidumaule - / rAsAdya sa dvijavaro nRpatirbabhUva // paryagRhannRpasutAH zatazaH svazattayA / 'jaiSIca rAjakamilA sakalAM bubhoja // 16 // 17 67. Bhavnagar Inscriptions, p. 118. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA H 71 ( bhAvAtha ) mevADamAM Avela nAgahada nAmanA nagaramAM appa zaMkara upara tapazrcaryo karatA hatA. 12 te ja sthaLe trikUTaparvata upara ekaliMga mahAdevanA maMdiramAM hArItarAzi paNa te mahAdevanI ArAdhanA karatA hatA. 13 zaMkaranI ArAdhanAthI prasanna thayela hArItarAzi ppanA guru thayA. ane zaMkaranI kRpAdaSTithI te munie appune vaMzaparaparA sudhI atya rAjya maLavAnuM varadAna ApyuM. 15 zaMkaranA anugrahathI ane hArItarAzinA alpe rAjya meLavyu, aneka rAjakanyA meTAM rAjyeA peAtAnA bAhubaLathI jItI sthApanA karI. 16 varadAnathI te brAhmaNvaya sAthe lagna karyAM, aneka nAnAM lIdhAM ane eka meTA rAjyanI upara uddhRta karelA zlAkeAmAMthI chellA aAkamAMthI guhila vaMzamAM kSatriyatva zA mATe prApta thayuM, tenuM kAraNa spaSTa rIte ApyuM che. te bleAkamAM cAkakhI rIte kahyu che ke mahAdeva ane hArItarAzinA anugrahathI tene mATuM rAjya maLyuM. arthAt zivAjIne preraNA karanAra jema rAmadAsa svAmI hatA, pannAnA buMdela rAjA chatrasAlane preraNA karanAra jema prANanAthajI hatA,68 tema apane preraNA karanAra hArItarAzi hatA. khape aneka yuddho karI nAnAM meTAM rAjyeA jItI lIdhAM, ghaNI rAjakanyAo 68. Aragajebane haMphAvI zake tevA te kALamAM traNa rAja vidhAtAe utpanna karyA hatA. mevADamAM rANA rAjasiMha, mahArASTramAM zivAjI ane khudezakhaDamAM rAjA chatrasAla. chatrasAlanA guru prANanAthajI hatA. teoe chatrasAlamAM apUrva utsAha ane vIratA prerI hatI. kahevAya che ke Ara gajebanI sAme laDavAmAM dhananI jarUra hatI. tyAre mANanAthajIe pannAnI sImamAM hIrAnI khANu utpanna rI, aDhaLaka dhana ekaThuM karI ApyuM hatuM. ju khAlakavikRta chamakArA, nAgarIpracAraNI sabhAnuM saMskaraNa pR. 150-1520 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 H mevADanA guhilo nuM pANigrahaNa karyuM, tyArathI te ane tenA kSatriya rANIothI utpanna thayelA putra kSatriya kahevAyA. A viSayamAM uparyukata kalekamAM kaMI paNa zaMkA rahevA dIdhI nathI. tyAra pachI hiMdustAnanA rAjakIya kSetramAM ekadama parivartana thaI gayuM. paThANa musalamAno karatAM buddhimAM, balamAM, utsAhamAM tema ja audAryamAM sahastraguNa adhika mugale AvyA, teoe AkhA rajaputAnAne gulAma banAvyuM; chatAM mevADanA rANuoe namyuM ApyuM nahi; tethI teonA rAjyanI te nirdaya mugaloe atidurdazA karI nAMkhI. tema chatAM paNa guhile gAMjayA gayA nahi. teonA bhATacAraNoe pUrvajonA parAkramAnAM yazagAna gAIne teonI nasamAM vIratAne satata vahetI rAkhI. tevA samayamAM aneka daMtakathAo janma pAme, pUrvanAM parAkame daivI camatkArathI ja ukelAya te svAbhAvika ja hatuM. auraMgajebanA samakAlIna rANA rAjasiMhanA rAyasAgaranA lekhemAMthI ApaNane te kALanI madazAnuM hUbahU bhAna thaI zake che. te samayanA kavioe ba5ne mahAbhAratanA bhIma athavA ajuna je ke sagara athavA parazurAma je cItaryo che. chatAM temAMthI kaMI navIna aitihAsika tatva prApta thatuM nathI, tethI te lekhanAM vacano uddhata karI vizeSa laMbANa karavAnI jarUra jaNAtI nathI. sAra eTalo ja che ke ApanA kulamAM bampa sudhI sau brAhmaNe ja hatA ane teo brAhmaNa dharma pALatA hatA. bampa kSatriya kanyAo para, tenA putro kSatriyo kahevAyA. 6. caturtha vibhAga cATasunA zilAlekhamAM prayukta brahmakSatrapadane vikSitAtha jayapuranA rAjyamAM Avela cATasu gAmanI sImamAMthI eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 73 zilAlekha maLI Avyo che. te zilAlekha guhadattathI 22mI peDhIe ane ba5thI 1pamI peDhIe thaI gayela guhilarAja bAlAdityane che. 69 ("rAjapUtAnekA ItihAsa" pR. 421-432). te zilAlekhamAMthI nIce pramANe eka kalAka prApta thAya che. astragrAmopadezairavanatanRpatIn bhUtalaM bhUribhUtyA / bhadevAn bhUmidAnaistridivamapi makhainandrayannanditAtmA // brahmakSavAnvito'sminsanabhavadasame rAmatulyovizalyaH / zauDhiyo bhartRpaTho ripumaTaviTapacchedakelIphTIyAn // pR. 383 aneka zastrAstranA prayogane abhyAsa karIne jeNe zatrudalane tema ja puSkaLa samRddhithI bhUlane namAvyuM hatuM, bhUmidAnethI brAhmaNone ane yajJAnukAnethI devone tRpta karI jeNe pitAnA AtmAne prasanna karyo hato, brahmakSatramAM utpanna thayelo, parazurAmanI peThe samartha zatruonAM vRkSaguMDene lIlAmAtrathI chedI nAMkhavAmAM kuzala thayele, evo A apratima vaMzamAM niSkaTaka thayelo zUravIra bhatRpaTa thayo. A zlokamAM bAlAdityathI pUrve 15mI peDhIe thaI gayela mevADanA guhilavaMzI rAjA bhartupaTane vralagnAnvita kahe che. vidvadarya ojhAzrIe tene "brahmakSatriyukta" evo artha karyo che. arthAt bhatRpaTamAM brAhmaNanA bIjane aMza na hatuM, paraMtu brAhmaNanA guNa ja hatA, tethI tene brahmakSatra kahe che, ema teonA kahevAne Azaya che. tenA samarthanamAM teo be aitihAsika ane cAra paurANika dRSTAMto Ape che. te paikI etihAsika daSTAMte nIce mujaba cheH 1. mAlavAnA paramAra rAjA muMja (i. sa aha7-997) nA rAjakavi 4. Epigraphia Indica, Vol. XII pp. 13-17. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 H mevADanA guhile halAyudhe svaviracita piMgalasUtravRttinI bhUmikAmAM muMjane brahmakSatra kahyA che;70 tema ja pazuptanA navasAhasocaritamAM tathA bIjA zilAlekhomAM paramAranI utpatti vasiTa RSie yajJakuMDamAMthI karI, tethI tenuM kula agnikula kahevAya che, ema lakheluM che. paraMtu te kalpanA itihAsanA aMdhakAramAMthI utpanna thavAthI asatya che. paramAra vaMzanA rAjAo kSatriya hatA, ane brAhmaNa tema ja kSatriya ubhayanA guNa muMjamAM hovAthI, tene brahmakSatra kahyo che. (pR. 66-67). 2. baMgALAnA devapADA gAmamAMthI maLI Avela senavaMzI rAjA vijayasenanA (i. sa. 1080 )nA zilAlekhamAM tenA pitAmaha sAmaMtasenane brahmavAdI, brahmakSatra ane caMdravaMzI kahyA che. tyAM paNa brahmakSatrane artha "brahmakSatraguNayukta ja thavo joIe. (pR. 66, pAdaTippaNu 2). paurANika daSTAMte nIce mujaba cheH 1. malyAdi purANamAM paravavaMzanA aMtima rAjA kSemakanA saMbaMdhamAM eka gAthA ApI che, temAM te vaMzane brahmakSatravaMza kahe che. 70. brahmakSatrakulinaH pralInasAmantanatacakranutacaraNaH / sakalamukRtakapunaH zrImAn muJjazciraM jayati // 71. Epigraphia Indica, Vol. I pp. 307-11; tathA prAcIna lekhamALA, pu. 2. pR. 140-146. vaze tasyAmarastrIvitataratakalA sAkSiNo dAkSANAtyakSoNIndairvIrasenaprabhRtimirabhitaH kIrtimadbhirbabhUve // 4 // tasminsenAnvavAye pratisubhaTazatotsAdanabramhavAdI / sa bramhakSatriyANAmajanikulazirodAmasAmantasenaH // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo : 75 2. viSuvRddha ane harita sUryavaMzI mAMdhAtAnA vaMzajo hovA chatAM, teo zuddha brAhmaNe ja manAya che. 3. vizvAmitra ane ArthiNa (devApi) caMdravaMzI kSatriya jAti mAM utpanna thayA chatAM, teonI gaNanA zuddha brAhmaNavargamAM ja thAya che. 4. bhaI paTane parazurAma sAthe sarakhAvela che, te parazurAme kSAtraka karyA chatAM, teo zuddha brAhmaNarUpe ja adyAvadhi pUjAya che. arthAt teo saghaLAne brahmakSatra kahevAnuM kAraNa eTaluM ja che ke temAM brAhmaNa ane kSatriyanA guNo hatA. (ka) agnikula eTale zuM? 1. vidraya ojhAzrIe je aitihAsika daSTAMta ApyAM che, te zuM nirvivAda siddha thayela che? muMjane tenA ja kavie brahmakSatra kahe che. tema ja aneka lekhamAM paramAravaMzane agni vaMza kahevAmAM AvyuM che; chatAM te sarva lekho asatya ane te vaMzanA keI rAjAne kaI kaI lekhamAM kSatriya kahyA hoya te satya, ema mAnavAnuM athavA manAvavAnuM pUrvagraha sivAya bIjuM kaMI kAraNa che? cauhANe, selaMkIe, paramAre tathA pratihAra vasiSTha RSinA yajJakuMDamAMthI utpanna thayA hatA, te kathA avazya daMtakathA che; paraMtu zA mATe te daMtakathA udbhavI ! zA mATe teone agnikulanA kahyA? vidvaya jhAzrI kahe che ke pRthvIrAjarAsa I. sa. 1600nI AsapAsanA samayamAM racAya hate (bhUmikA pR. 24 tathA 214); te rAsAnA kartAe agnikulanI kathA upajAvI kADhI che. (pR. 63-66). paraMtu I. sa. 1600 pahelAnA zilAlekhomAM te kathA kyAMthI zuM sI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76H mevADanA guhile gaI? zA mATe tevA lekhonI upekSA karavAmAM Ave che? agnikulane artha zuM che ? cheka vaidikakALathI agnine brAhmaNa kahevAmAM Ave che. 73 tethI agnikulane artha brAhmaNukula ja thAya che. brAhmaNathI thayela utpatti chupAvI rAkhavAnA hetuthI catura kavioe sUyaMkula ane caMdrakulanI sAthe besI zake tevA agnikulanI kalpanA upajAvI kADhI. prophesara devadatta tevAM keTalAMka rAjakulene keTalAka lekhamAM brAhmaNotpanna kahyAM che, te hetu batAvI, teonuM videzIpaNuM siddha karavA raNazaMkha phU che. alabatta te kAraNathI ahIMnA vidvAna subhaTe uzkerAI jAya te svAbhAvika che; paraMtu tethI mUla vastusthitine vikRta karI nAkhavAnuM kaMi projana jaNAtuM nathI. prophesara devadatta bhAMDArakaranA raNavAdyavAdanathI vikSipta thayelA vidvadvarya vaidya mahAzaya paNa uparyukta cAra kula pikI paramAra kulanuM agnikulatva te. svIkAre che.* chatAM vastusthiti te cAre kulenI lagabhaga sarakhI ja che. (kha) cAlukya vaMzanuM vipratva virya vaidya mahAzaye selaMkI kulanA eTale cAlukya athavA cAlukya kulanA traNacAra bhAge pADyA che. game teTalA bhAgo 72 juo, I. sa. 11 mA saikAnI mAlavamahIpatiprazasti, athavA udayapuraprazasti; prAcIna lekhamALA, pu. 1, pR. 197-199 athavA Epigraphia India, Vol. I tema ja mAlavAnA paramAra rAjA naravarmAne I. sa. 1104 ne zilAlekha; prAcIna lekhamAlA. pu. 2 pR. 203-211 73 zatapathabrAhmaNa, 10-4-15 tathA 2-4-5, tema je kauSitakI brAhmaNa, 9-1-57-12-18 tathA bahadAraNyakopaniSada 1-4-15 08. History of Mediaeval Hindu India, by C. V. Vaidya, Vol I, p. 81 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile : 07 pADe te paNa saghaLAM kulanA lekhamAMthI teonuM brAhmaNamUla prachanna rahI zakatuM nathI. pazcima mahArASTranA bAdAmI cAlune mAtra mAnavyagetra ane hArItiputro kahyA che.5 tyAre kRSNA nadInA mukhanI AsapAsa pUrva dezanA veMganA cAlune te uparAMta caMdravaMzI kahyA che eTaluM ja nahi, paNa teonA rAjakavioe te mevADanA rAjakavionI paNa spardhA karavAne prayatna karyo che. cAlukyavaMzane caMdravaMzanA chellA rAjA kSemaka sudhI laI javAmAM Avela che; baMne kavio kahe che ke caMdravaMzI rAja kSemaka tema ja sUryavaMzI rAjA sumitra pachI te baMnenA vaMzajoe ayodhyAmAM ekI sAthe eka ja samaye yugapat rAjya karyuM hatuM, chelle rAjA vijayAditya ja hatuM, te dakSiNamAM gaye, ane tyAM rAjya jamAvyuM; ahIMthI baMnenI kathAo svarUpe badalAya che; paNa aMtaramAM to ekasarakhI ja rahe che. baMne kathAomAM vidhavA rANIe brAhmaNane Azraya le che, tyAM teone putra janme che; te brAhmaNo te putrone rAjya meLavavAne lAyaka banAve che. chatAM dakSiNanA kavio potAnA rAjAonA mULapuruSane caMdravaMzI ane mevADanA kavio potAnA rAjAonA mULapuruSane sUryavaMzI TharAve che. teTalI gaDamathala karyA chatAM baMne kavio teonAM gotro badalAvI nAMkhavAnI hiMmata karI zakatA nathI. mevADanA kavio guhilenuM bejavApa gotra kAyama rAkhe che; tema ja dakSiNanA kavio cAlukya rAjAonuM mAnavya ane hArItiputra-ema be gAtro kAyama rAkhe che. arthAta 75 I. sa. nA sAtamA sikAnuM vijyAdityanuM tAmrapatra, prAcIna lekhamALA pu. 2. pR. 17-20; tathA Indian Antiguary Vol. 12, pp. 91-98. 76 prAcIna lekhamAlA pu. 1. pR. 131-138, viSNuvardhananuM dAnapatra tema ja te ja, pu. 1. pR. 205-212, vIracoDa mahIpatinuM dAnapatra, I. 107nuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 H mevADanA guhile baMne kavio teonuM brahmatva saMtADI de che, chatAM tene bahiSkAra karavAnI dhRSTatA karatA nathI. te ja cAlukya vaMzanI eka zAkhAe lATa dezamAM eTale dakSiNa gujarAtamAM rAjya karyuM hatuM. tenA chellA rAjA trilecanapAlanA I. sa. 1050nA dAnapatramAM te spaSTa lakhyuM che ke brahmadeve dAnavone mAravA mATe potAnA culukamAMthI eTale khebAnA jalamAMthI eka vIra puruSane utpanna karyo, tene kAnyakujanA rAjAnI kanyA paraNavAnI AjJA karI, ane te uparathI tenuM kula caulukya kula kahevAyuM. bilhaNanA vikramAMkadevacarita (sarga. 1) mAM paNa tevI ja kathA ApI che. te lekhamAM te kulanA getrane nirdeza karavAmAM Avyo nathI.77 te sivAya te kulanI eka bIjI zAkhAne ItihAsa jabalapura pAse Avela bihArI gAmamAMthI maLI Avela tripurI (jabalapura)nA kalcarI vaMzanA rAjA yuvarAja bIjAnA samayanA eTale I. sa. 80 nI AsapAsanA samayanA zilAlekhamAMthI prApta thAya che. zrI vaMzanA rAjA keyUravarmAe eka cAlukya rAjA avanivarmAnI putrI sAthe lagna karyuM hatuM. te avanivarmA, bharadvAjanA putra droNAcArye drupada rAjAne vadha karavAne mATe pitAnA culukamAMthI utpanna karela eka vIra puruSanA vaMzane hatuM, ema te lekhanA kavie lakhyuM che.78 te uparathI te bane te mATe juo, indian Antiguary, Vol. 14, pp. 50-55, and South Indian Inscriptions, Vol. I, py. 53-57. - 77 prAcIna lekhamALA pu. 1. pR. 27-32. tathA Indian Antiguary, Vol. 12, pp. 201-208. 78 prAcIna lekhamAlA pu. 2. pR. 129-540, tathA mahigraphia Indico, Vol. I pp. 254-62. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhiloH 79 vidvadarya vaidya mahAzaya gujarAtanA solaMkI vaMzanuM getra paNa bhAradvAja hatuM, ema TharAve che.79 chatAM te vaMzanA mUla purUSa mUlarAja athavA tenA pitA rAji sAthe avanivarmAne ze saMbaMdha hatuM, te darzAvavAnI takalIpha lIdhI nathI. vastutaH teo vacce kaMI saMbaMdha hovAnuM eka paNa pramANa maLI AvatuM nathI. te kadAca game tema hoya paNa gujarAtanA solaMkI eTale cAlukya vaMzanA rAjA kumArapAle pote I. sa. 1152 mAM vaDanagaranI prazasti ketarAvI che. te prazastimAM te potAnA vaMzanA mUla puruSane brahmadeve pitAnA culukamAMthI utpanna karyo hate, ema spaSTa lakhyuM che.8deg chatAM te lekha upara tenA jevA samartha anveSakanuM dhyAna kema nahi gayuM hoya, te samajI zakAtuM nathI. ~~ - e pramANe jUdA jUdA lekhenI utpattikathAo jUdI jUdI che. alabatta, pitapotAnA rAjAone prasanna karavAnA hetuthI kavioe doDAvelA ka5nAtaraMgenuM te sarva pariNAma che. paraMtu te saghaLI kathAomAMthI sAra eka ja prApta thAya che : cAlukya vaMzane mUla puruSa mAnavyagotrane eTale manunA vaMzane 04 Mddiaeval History of Hindu India by C. V. Vaidya, Vol. III p. 199. 80 kAcIna lekhamAlA, pu. 1, pR. 181-185. gIrvANaivIMtagarva danujaparibhavAn prArthitastrAyakArthe / vedhAH saMdhyAM namasyannapi nijaculake puNyagaMgAmbupUrNe // sadyo vIraM culukyAvhayamasRjamidaM yena kIrtipravAhaiH / pUta trailokyametanniyatamanuharatyeva hetoH phalaM zrIH // 2 // vazasyAsyaprakAzanavidhau nirmUlyamuktAmaNiH / kSoNIpAlakirITakalpitapadaH zrImUlarAjo'bhavat // 4 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 : mevADanA guhile hatA; te hAritagAtranI brAhmaNukanyA sAthe paraNyA hatA; tenA vazo cAlukaco kahevAyA. paraMtu cAlukaco zA mATe? tenu rahasya tA aMdhakAramAM ja rahevAnuM. brahmadevanI aMjalimAMthI ke droNAcArya nI aMjalimAMthI thayela utpattinI kathA kevala kalpita ane asaMbhavita che chatAM te kathAnA aMtaramAM rahelA satyamAM kaMi paNa zaMkA lAvavAnuM kAraNa nathI. cAlukaya vaMzanuM kSetrata-ttva brAhmaNanuM ja hatuM, tenu te kathAe smaraNa karAve che. (ga) caiAhANanu vipra pRthvIrAjarAsAmAM Apela cAra agnikulA paikI kadAca upayukata cAlukyanI utpattinI kathA sa Mdigdha hoya, paraMtu cauhANa, pratihAra ane paramAra vazenI utpatti mATe te niHsadeha pramANeA prApta thAya che. te pramANe! na ja mAnavAM hAya tA tene kaMi upAya nathI. paraMtu na mAnavAne mATe je kAraNeA ApavAmAM Ave che, te kAraNeA sAmAnya samajanAM manuSyA tA svIkArI zake nahi. pratihAra viSe have pachI savistara carcA karavAmAM Avaze. hAla turata prathama cauhANa vaMzanI carcA karI, pachI paramAra vazanI carcA samApta karIzuM. cauhANu athavA cAhapAnanuM kula darzAvanArA mAtra be zilAlekhA prApta thAya che. eka lekha suprasiddha pRthvIrAjanA pitA sAmezvare taiyAra karAvela i. sa. 1169nA khIjolIyAnA che.1 te lekhamAM cauhANu kulanA mUla puruSa sAmantane ahicchatranivAsI, vatsageAtrI ane vipra kahyA che. vidva vaidya mahAzaya tenI sAme I.sa. 973nA hu 81. teja, pu. 3, pR. 479 tathA Journal of the Assiatic Society of Bengal, Vol. 55, pp. 41-3. 82. vipraH zrIvatsagotre'bhUdahicchatrapure purA // sAmanto'nanta sAmanpUrNatallo nRpastataH // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 81 nAthane lekha mUke che.23 harSanAthane zilAlekha jayapura rAjyanA zekhAvarI prAMtamAM Avela harSa parvata upara cauhANa rAjA vigraharAjanA guru pAzupatasaMpradAyI aladde harSanAthanuM ma dira baMdhAvI, temAM naMkhAvyo che. te lekhamAM mUla puruSa sAmatathI nahi, paNa tenA vaMzaja guvakathI vigraharAja ane tenA bhAI durlabharAja sudhI vaMzAvali ApI che. te prasaMge cauhANa kulanI utpatti viSe kaMI paNa nirdeza karavAmAM AvyuM nathI; mAtra potAnA Azrita rAjA vigraharAjanA pitA siMharAjane allaka radhukulane kahyA che. te lekha bIjeliyAnA lekha pahelAMne che, mATe vadhAre vizvasanIya che; ane te lekhamAM jyAre mUla puruSanA eka vaMzajane raghukulane kahyA che, tyAre bIjoliyAnA lekhamAM mUla puruSane vipra kahyA che, te asatya che, evI dalIle AgaLa dharI, vidvadvarya vaidya mahAzaya mUla puruSanA vipratvanuM khaMDana kare che. bIjeliyAne lekha somezvara rAjAe pite taiyAra karAvyo che, chatAM te asatya ane harSanAthane lekha eka rAjAnA guru sAdhue taiyAra karAvyuM che, te vadhAre vizvasanIya zA mATe ? chatAM alaTuM jANuM joIne mUla purUSa ane tenA ItihAsanI upekSA karyAnuM nathI jaNAtuM ? satya hakIkata to e che ke hiMdustAnanA ItihAsanA madhya yugamAM lakulIza athavA pAzu <3. History of Mediaeval Hindu India, Vol. II. pp. 91-92. 84. te ja pu. 2 pR 302 tathA prAcIna lekhamAlA, pu. 2 pR. 196202 tathA Epigraphia Indica Vol. II, pp. 119-25. zrImadvAkyatirAjasanurasamaH zrIsiMharAjo'bhavat // 18 // tanmuktayarthamupAgato raghukule bhacakravartI svayam // 19 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 : mevADanA guhile pata saMpradAyanA sAdhuo rAjakulene taiyAra karavAne pravRtta thayA hatA. I. sa. 973 mAM harSagirinA pAzupatAcArya vizvarUpanA ziSya cauhANAkulamAM utsAha ane zaurya reDatA hatA, tyAre I. sa. 71 mAM trikuTa girinA pAzupatAcArya hArItarAzinA ziSya mevADanA guhila kulamAM paurANika kSatriyanA saMskAre uttejatA hatA. naravAhanane nAtha maMdirane lekha tenI pUrepUrI sAkSI pUre che. (jue, pAchaLa pR. 38-40 ). bane lekhomAM mUla purUSane ane teonA itihAsane uDAvI daI, teonA vaMzane raghukulanA kahyA hoya, tethI mUla puruSanA vipratvane bAdha zI rIte Ave che ? naravAhananA samayanA nAtha maMdiranA lekhathI jema ATapurAdinA lekhane kaMI asara thatI nathI, tema harSanAthanA lekhathI bIjeliyAnA lekhamAM kaMI paNa zaMkAvakAza rahetuM nathI. (gha) paramArenuM viprava te ja pramANe paramAra kula mUla puruSa brAhmaNa hatA, evuM sabala pramANa maLI Ave che. te kulanA rAjA udayAditya ( I. sa. 1059-1080 ) nA samayanI mAlavamahIpAlaprazasti athavA udayapuraprazastine eka zilAlekha prApta thayela che.pa tenA pAMcamA ane chaThThI lekamAM paramArakulanI utpatti vasiSThanA agnikuMDamAMthI thaI che, ema kahIne sAtamA zlokamAM tenA prathama rAja upendrane dvijavarga-ratna eTale zreSTha brAhmaNa kahyo che.86 muMjarAjAne tenA kavi halAyudhe brahmakSatra kahyo che, tenI 85. prAcIna lekhamAlA, pu. 1, pR. 197-199 tathA Epigraphia Indica, Vol. I, p. 234. 86. tardanvavAye'khilayajJasaMghatRptAmarodAhRtakIrtizasIt / ___ upendrarAjo dvijavargaratnaM zauryArjitotuGganRpatvamAnaH // 7 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 83 87 sAthe ' dvijavaratna ' vAMcatAM, tenA artha brAhmaNa ja thaI zake che, kadAca te ja kAraNathI virya vaidya mahAzaya A lekhane asvIkAra karatA hAya, ema lAge che. paramArakulanA bIjA lekhAmAM mUla puruSanuM nAma kRSNarAja lakheluM che. udayapuranI prazastimAM mujarAjA sudhImAM e vAkSitarAja rAjAe ane evairisiDu rAjA thaI gayAnuM lakhyu che, kRSNarAjanI pahelAM mAlavadeza kanAjanA pratihAra rAjAonA tAmAmAM hatA, tethI te pahelAM tyAM keAi paramAra rAjAnuM rAjya heAvAnA sabhava nathI, te kAraNeAthI udayapuraprazasti asatya che, ema vidvandva vaidya mahAzaya TharAve che. paraMtu eka rAjAnAM be nAme hAvAnA ane eka rAjAnA vaMzajo peAtAnA pUrvajonAM nAma dhAraNa karavAnA khanAva kAi paNa dezanA rAjavaMzamAM asAdhAraNa nathI. muje peAte ja peAtAnA dAnapatramAM peAtAnuM nAma muMja nahi lakhatAM vAtirAja lakhyuM che. vi ejhAthI upendrarAjanu bIjuM nAma kRSNarAja hatuM, ema anumAna kare che.9 paraMtu muMjanA dAnapatramAM kRSNarAjane mujane vRddhapitAmaha kahyo che, tethI udayapuraprazastinA pehelA vAtirAjanuM bIjuM nAma kRSNarAja hatuM, ema siddha thAya che. te kRSNarAjanI pUrve 87. udayapura prazasti pramANe vaMzAvaliH 1. upendra, 2 varisiMha. 3 sIyaka 4. vAti ( kRSNarAja ), pa. vairisiMha, 6. ha`deva (sIyaka) 7. vAti (muMja); vAkatirAja (suja ) nA i. sa. 974 nA dAnapatra pramANe (1) kRSNarAja, 2. vaiisaMha, (3) sIyaka (harSadeva) 4. vApa tirAja (suja); mAcIna lekhamAlA, pu. 1, 1 tathA Indian Antiquary Vol VI, pp. 51-52 88. History of Midiaeval Hindu India, Vol. II, pp. 118-9 89. rAjapUtAnekA itihAsa, pR. 183-184, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 : mevADanA guhileA mAlava deza kadAca kanAjanA pratihAra rAjAonA tAmAmAM hAya, tA tethI upendrarAja, tenA putra vairisiMha 1 leA ane tenA putra sIyaka 1 le e rIte traNa rAjAonu, te ja mAlava dezamAM khaDiyuM rAjya hAvAmAM ze| pratiSadha naDe che ? muMjanA kavi padmagupte navasAhasAMka caritamAM prathama rAjAnuM nAma upendra Apyu che. 9 kRSNarAje pratihAra rAjAenI avanatinA lAbha lai svataMtratA saMpAdana karI heAya, ane te ja kAraNathI paramArakulanA bIjA rAjAenA lekhAmAM kRSNarAjane pehelA rAjA lakhyo hAya, te temAM asvAbhAvika zu` hatu`? arthAt ane lekhA sarakhA vizvasanIya mAnavAmAM kaMi paNa khAdha AvatA nathI. te sarva hakIkatAmAMthI e ja sAra prApta thAya che ke paramArakulanA mUla puruSa brAhmaNa hatA, tethI tenA kulane agnikula kahevAmAM Avyu che. tenA vaMzajoe kSatriya rAjAe sAthe lagnavyavahAra joDavAthI, teone kSatriye! kahevAmAM AvyA che; ane te ja kAraNeAthI sujane brahmakSatra kahyo che. (Da) senavazI rAjAonuM vipratya ra. maMgALAnA senavazanA rAjAonA pUrvavRttAMta darzAvanArA traNa lekhA prApta thayA che; 1. devapADA gAmamAM AvelA pradyamnezvara mahAdevanA madiranA vijayasena ( i. sa. 1080 ) nA zilAlekha, 91 bIjo tenA putra allAlasenanuM naihArI athavA sItAhArInuM (i. sa. 1100 nuM) dAnapatra.kara 90. upendra iti saMjajJe rAjA sUryensannibhaH navasAhatAMka rita, saga-11 91. Epigraphia Indica, Vol. I, pp. 307-11; tathA prAcIna lekhamAlA, pu. 2, pR. 140-146 92. History of Mediaeval, Hindu India, Vol. III, p. 482, and Epigraphia Indiae, Vol, 14, p. 159. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 85 3, ane tenA putra lakSmaNusenanuM (i. sa. 1119 nuM) mAdhAinagaramAMthI prApta thayeluM dAnapatra, devapADAnA zilAlekhamAM senavaMzanA mUlapuruSa vIrasenane caMdravaMzI ane dakSiNa dezanA kei pradezanA rAjA kahyo che. tenA vaMza ja sAmatasenane brahmavAdI ane zradghakSatriyALAM zirorUma eTale brahmakSatrakulanA mAthAnA hAra kahyA che. teNe karNATaka dezanA lUTArAone nAza karI, teone trAsa dUra karyAM hatA, ane uttarAvasthAmAM gaMgAtIre sAdhusanyAsIonA azramamAM rahIne zeSAyuSya gALyuM hatuM; tenA putra hemaMtasenane yazedevI rANIthI vijayasena nAmanA putra thayA. teNe gALA, khahAra, AsAma vagere dezeA jItI lai meATu rAjya jamAvyu hatu. naiharI athavA sItAhArInA dAnapatramAM te mUla puruSane caMdradeva kahyA che, tenA vazo khaMgALanA rASTradezamAM AvIne vasyA hatA, ema paNa kahyu` che; prastuta viSayane upayAgI thai paDe, tevI vizeSa kai paNa hakIkta lakhI nathI. mAdhAInagaranA dAnapatramAM sAmatasenane varNATakSatriyALAM zirovAna eTale karNATakanA kSatriyAnA kulanA mAthAnA hAra ema kahela che. te sarvanA samAhAra eTale ja che ke maMgALAnA senavaMzI rAjA caMdravaMzI karNATI kSatriyeA hatA, chatAM vijayasenanA lekhamAM teNe peAtanA pitAmahane brahmavAdI ane brahmakSatrapulanA kahela che, tenAM kai kAraNeA hAvAM joie. sAmatasene uttarAvasthAmAM sAdhusanyAsIenA 93. Journal of the Asiatic Society of Bengal, Vol. V, p. 471; tathA rAkhAladAsa vadyApAdhyAya kRta. baMgALanA itihAsa ( khagALI ) bhA. 1 pR. 286-288 94. sa zrIkaMTha ziromaNi vijayate deva stamovallabhaH // 1 // vagere nehArI athavA sItAhArInuM dAnapatra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 : mevADanA guhile AzramamAM AyuSya pUruM karyuM hatuM, te uparathI jaNAya che ke te sudaDha vaidika dharmAvalaMbI hato, eTaluM ja nahi paNa vedAntajJAnamAM paNa te bahu kuzala haze, te ja kAraNathI tene brahmavAdI kahevAmAM Avyo che. chatAM pharIthI tene ja nahi paNa tenA AkhA kulane brahmakSatra kahela che. te zA mATe? suprasiddha umApati dhara kavie te lekhanI prazasti racI che.95 potAnA kAvyamAM vinA kAraNe punarutidoSa AvavA de, te Aropa tenA upara mUkI zakAya nahi. sAmaMtasenamAM brahmatva hatuM, te tene nirdeza brahmavAdI padathI thaI jAya che, ane kSatriyatva hatuM, te te caMdravaMza padathI nirdiSTa thAya che. chatAM pharIthI tene ja nahi, paNa tenA AkhA kulane brahmakSatra kahyuM che te zA mATe? te pite brahmaNyayukta hoya te tethI tenuM AkhuM kula tevuM hovAno saMbhava nathI. tenA AkhA kulane umApatidhare brahmakSatra kahyuM che, tene artha eTale ja thaI zake ke teno mUla puruSa brAhmaNa hatA, ane tenA vaza kSatriyamAM bheLAyAthI, AkhuM kula brahmakSatra kahevAyuM. tene caMdravaMzI kahevAmAM paNa kavirAje yukita karI che. zA mATe sUryakula pasaMda na karatAM caMdrakula pasaMda karyuM ? kAraNa smaSTa che. caMdravaMzane pauravavaMza brahmakSatra kahevAtuM hatuM, tevuM zAstrIya jJAna kavirAjamAM hovuM ja joIe. te ja kAraNathI sUryavaMzane badale caMdravaMzanI pasaMdagI karavAmAM AvI hatI. arthAt senavaMzanA prasaMgamAM paNa brahmakSatrane artha brahmakSatriyanA bIjakSetranA vegathI utpanna thayela jAti, e ja thAya che. 95. eSA kaveH padapaDhArthavicArazuddha gughezmA tivara kRtiH pratika che devapADAne zilAlekha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guDileH 87 (ca) pirANika daSTAMta paurANika daSTa to prastuta viSayanuM samarthana karavAnA karatAM nirasana karavAmAM vadhAre upakAraka thaI paDe che. paurANika kAlamAM anuloma lagna dhamya gaNAtAM hatAM. brAhmaNone kSatriya vaizya ane zudranI kanyAo paraNavAnI chUTa hatI, chatAM vaizya ane zudra sAthe lagnavyavahAra apavAdarUpa hatA, paraMtu kSatriya sAthe vyavahAra to sAmAnya thaI paDaye hate. yayAti rAjAnI peThe kSatrio paNa kavacit kavacit brAhmaNa kanyAo paraNatA hatA. AraMbhamAM anuloma lagna mAM bIjatattvanuM ( Germplasm) prAdhAnya manAtuM hatuM. kAlAntare tapazcaryA ane saMyama jema jema ochAM thatAM gayAM, tema tema kSetra eTale rajastatva (ovum) nuM prAdhAnya vadhavA mAMDayuM. vidvayaM ejhAzrIe ApelAM dRSTAtanA mukhya be vargo thaI zake che; 1 brahmakSatra ane bIje kSatrapati dvija eTale kSatrabrahma. banne vargomAM paraspara jAtionAM bIjatattva ane rajastavanuM mizraNa thayuM hatuM. prAyazaH te ja kAraNathI tevA be vargo paDI gayA hatA. 1 teoe ApelAM daSTAMte pikI pauravavaMzanA kSemaka rAjAnA saMbaMdhamAM keTalAMka purANamAM nIce pramANe purAtana kAlathI cAlatI AvelI gAthA ApavAmAM AvI che. atrAnuvaMza zloko'yaM gIto vipraiH purAtanaiH // brahmakSatrasya yo yo nivaMzo devarSisatkRtaH / kSemakaM prApya rAjAnaM saMsthAsyati kalauyuge // ahIMyAM caMdravaMzanI pauravavaMzanI zAkhAne brahmakSatranuM utpatti 96. matsyapurANa a 50. koka 88-89; vAyupurANa a 99 278-9, ityAdi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 : mevADanA guhile sthAna kahyu che. aMtima rAjA kSemakanI sAthe te vaMzanA paNa aMta Avaze, ema paNa kahyuM che. zA mATe pauravavaMzanA brahmakSatra kahyA che ? zuM te vaMzanA pratyeka rAjAmAM brAhmaNanA tema ja kSatriyanA ema ubhayanA guNA eka sAthe ekaThA thayA hatA? ema na hatuM ja. purUravA, nahuSa, janmejayAdi rAjAone brAhmaNA sAthe, vartamAna kalikAlane paNa bhUlAve, tevA kalahA thayA hatA. vastutaH te vaMzamAM thai gayela duSyaMta ane zakuM talAnA putra bharata rAjAe AMgirasa gAtrAtpanna bharadvAjane dattaka lIdheA hatA. tenA putra bhuvamanyu thayA. bhuvamanyunA jayeSTha putranI zAkhAmAM hasti, ajamIDha, kurU, kAravA pAMDavA vagere thayA; teo saghaLA kSatriyA kahevAyA, ane teo hastinApuranA rAjyakartAe thayA; kaniSTa putro mahAvIya, nara ane gaganA vazamAM kyaSaNa, puSkara, kavi ane teonA vaMzajo, saMskRti ane tenA vaMzajo tema ja gArSyA thayA, ajamIDhanA vaMzamAM kaNva, medhAtithi ane kAvavAyanA, muggala ane maugnalAyane tathA maitreya ane maitrAcaNA thayA; te save kSatrApeta dvijo eTale kSatriyamAMthI utpanna thayA chatAM brAhmaNeA kahevAyA.97 ahIM'yAM kSatrApeta dvija' eTale 'kSatriyamAMthI utpanna thayA chatAM brAhmaNa' evA ja artha thAya che, kSatriya tema ja brAhmaNanA guNukama thI yukata evA atha kadi paNa thatA nathI. 6 2 khIje draSTAMta viSNuvRddha ane ritanA che. sUryavaMzI mAMdhAtA rAjAne putra purUkutsa, tene putra trasadasyu, tene putra 97. matsya purANu a. 49 zlAka 37-38 tathA a. 50 nA AAka 5-14 vAyupurANu a. 99; viSNupurANu aMza 4-19-9, 10; bhAgavata skaMdha 9 a. 216 vizeSa ullekhA mATe jue, Pargiter's Ancient Indian Historical Tradition pp. 243-252, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 89 saMbhUta ane saMbhUtane putra vivRddha thaye. vivRddhanA vaMzaja viSNuvRddho kahevAyA. mAMdhAtAne bIje putra ambarISa, tene putra yuvanAzva ane tene putra harita thaye. tenA vaMzajo hArite kahevAyA. te saghaLA kSetrepeta dvija kahevAyA.98 te ja pramANe manunA putra nAbhAgane putra rathitara ane tenA vaMzajo rathitaro paNa kSatrapeta dvija kahevAyA. viSNupurANamAM to spaSTa kahyuM che ke teo kSatriyAmAMthI utpanna thayA mATe ja kSatrapeta brAhmaNa kahevAyA.99 3. vizvAmitra ane ASTipeNa (devApi) caMdravaMzI kSatriya rAjAnA putra hatA, chatAM teo brAhmaNo kahevAya che. ema vidvaya ojhAzrI kahe che. kharI rIte pratIpanA putra ane saMtanunA bhrAtA devApine keI sthaLe brAhmaNa kahevAmAM AvyuM nathI; paraMtu saMtanune teNe yajJa karAvyuM ane te kAryamAM teNe puhitanuM kAma karyuM hatuM, ema kahevAmAM AvyuM che. 100 vizvAmitrane kvacit kSetrepeta dvija ane kavacita kSatriya 98. haritoM yuvanAzvasya hAritAyaMta AtnajAH / ete hyaGgirasapakSe kSatropetA dvijAtayaH // liMgapurANa 1. 65-43, ete kSatraprasUtA vai puNyAzcAGgirasaH smRtAH / sthItarANAM pravarAH kSatropetA dvijAtayaH / viSNupurANa. 4-2-2 tathA juo vAyu purANu 88-5-7, brahmAMDa. 63-5-7 100. vAyu 99-234-36; masya, 50-39-41H brahmAMDa. 13-117; hari. vaMza 32, 18-22; vISNu, 4-20- 4, 6; bhAgavata. 9-12-14-17. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90: mevADanA guhile chatAM brAhmaNakarma karanAra kahevAmAM Avyo che.' 4. parazurAmane paNa vizvAmitranI peThe kavacit brahmakSatra ane brAhmaNa chatAM kSatriyakarma karanAra kahevAmAM AvyA che. e bannene kSatrabrahma tathA brahmakSatra kahevAmAM khAsa kAraNo che. parazurAmanA pitAmaha ane jamadagninA pitA tracIka RSie kAnyakujanA rAja gAdhinI putrI satyavatI sAthe lagna karyuM hatuM. pitAne tema ja pitAnA sasarA gAdhine putro thAya, te mATe teoe yajJAnuSThAna karI be carUo taiyAra karyA. eka carU pitAnI strI satyavatIne ApavA mATe hatuM, temAM brahmatejanuM abhimaMtraNa karyuM hatuM; bIje pitAnI sAsune mATe hite, temAM kSatritejanuM abhimaMtraNa karyuM hatuM. satyavatIe nehavaza thaIne potAne carU potAnI mAtAne Ape ane pote potAnI mAtA mATe nimita karelA carUnuM prAzana karyuM. te ja kAraNathI gAdhi rAjAnI rANIne brahmavarcasvI vizvAmitra putra thayA ane satyavatIne jamadagni jamyA. satyavatInA atyAgrahathI jamadagnimAM kSAtratejane AvirbhAva RcIka RSie thavA na dIdhe. paraMtu tenA putra parazurAmamAM tene pUrepUro AvirbhAva thaye. tethI ja vizvAmitra kSatrapata dvija ane parazurAma brahmakSatra kahevAyA. chatAM te bannee ugra tapazcaryA karI kSAtra saMskArane hAsa karI nAkhe, tethI teonI gaNanA zuddha brAhmaNamAM thaI che. arthAt uparanA cAre dRSTAMtemAM kSatriopeta dvija athavA brahmakSatra vargonuM kAraNa brAhmaNakSatriyanuM sAMkaryo ja che mAtra 1. pAITarane ItihAsa pR. 199-vAyu. 64-95; brahmAMDa 3-1-98; mahA bhArata anuzAsana parva. a. 115; zAMti parva a. 49; harivaMza meghavAhana parva a. 16-11-12. 2. harivaMza-meghavAhana parva a. 56-ka 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhila : 91 guNakarmothI tevA vargo paDI gayA nathI. | (cha) pratihAronuM viprava vidvarya ojhAzrIe mAlavAnA paramAra rAjA aMjanA lekhanuM ane baMgAlAnA senavaMzI rAjA vijayasenanA lekhanuM ema be lekhonAM aitihAsika pramANo ApyAM che. paraMtu prastuta viSayane sarvAze saMgata thatA maMDeranA pratihAra rAjAenA zilAlekhene A prasaMganI carcAmAM IsAro paNa karyo nathI. jodhapurathI cAra mAIla upara Avela maDaranA viSamaMdiramAMthI vi. saM. 894 I. sa. 837 ne bAuka rAjAne eka zilAlekha prApta thayela che. ("rAjapUtAnekA itihAsa" pR. 147-151 ). bIjA be lekhe jodhapurathI 20 mAIla dUra Avela ghaTicAla gAmamAMthI tenA bhAI kakakukanA vi. saM. 18 I. sa. 861nA samayanA maLI AvyA che. (pR. 148-151) te traNe lekho uparathI jaNAya che ke bAuka ane kakko mUla puruSa harizcaMdra brAhmaNa hatA. prathama te kai rAjAne pratihAra (Aid-de-Camp) hato. tene eka brAhmaNI ane bIjI kSatriyANI ema be strIo hatI. brAhmaNIno putra brAhmaNa pratihAra ane kSatriyANInA putre kSatriya pratihAra kahevAyA. kSatriyANInA putroe bAhubaLathI maMDorano kille jItI laI tyAM rAjya jamAvyuM. harizcaMdrathI 12mI peDhIe thaI gayela bAuka ane kakuka rAjA bahu parAkramI thayA. teoe svarAjyanI bahu unnati karI. A lekho uparathI spaSTa rIte siddha 3. Journal of the Royal Asiatic Society, A. D. 1894 pp. 4-9. 4. te ja, I. sa. 185, pR. 576-78 tathA Epigraphia Indica, Vol, 9, pp. 279-80. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 H mevADanA guhile thAya che ke harizcaMdranA samayamAM eTale I. sa.nA AThamAM saikAmAM brAhmaNe kSatriya kanyAone paraNatA hatA. paraMtu te daMpatIthI utpanna thatI prajA kSatriya gaNAtI hatI. manu ane yAjJavalkayanA samayamAM varNa sAMkaryane mATe game tevI vyavasthA hoya. paraMtu vidvarya ejhAzrIe pite ja zakhasmRti ane auzanasa smRtinA AdhAre ApI skuTa karyuM che ke brAhmaNabIja ane kSatriya kSetrathI utpanna thayelI prajA tyAra pachInA kAlathI kSatriya vargamAM ja gaNavA lAgI. pa (pR. 149 ). eTaluM ja nahi paNa purANakAlamAM paNa brAhmaNe niyogavidhithI kSatriyANamAM utpanna karelI prajA kSatriya ja gaNAtI hatI. sUryavaMzI kalmASapAda saidAsanI rANIthI vasiSTha RSie azmaka rAjAne utpanna karyo hate. te ja pramANe vyAsajIe caMdravaMzI vicitravIryanI rANIothI dhRtarASTra ane pAMDune utpanna karyA hatA. te azmaka, dhRtarASTra ane pAMDu kSatriye ja gaNAya che. vartamAna kALamAM paNa gujarAtakAThiyAvADamAM brahmakSatriyanI eka svataMtra jJAti che, tenuM sthAna brAhmaNavargathI kaMIka UtaratuM ane kSatriya vargathI caDhiyAtuM gaNAya che. baMgALa, bihAra, yuktaprAMta vagere pradezanA bhUmihAra brAhmaNe paNa brahmakSatra hovAnuM kahevAya che. jemAM kAzI rAjA, hathe 5. yatta brAhmaNena kSatriyAyAmutpAditaH kSatriya eva bhavati / kSatriyeNa vaizyAyAmutpAdito vaizya eva bhavati / vaizyena zUdrAyAyAmutpAditaH zUd eva mavatIti vismaraNam 1 yAjJavalkaya smRti, AcArAdhyAya, leka 91 upara mitAkSarAnI TIkA, tathA kRpAyAM vidhinA vijhAjhAto kR ti tiH rakRtInAM samuraH (AnaMdAzramasaMskaraNa)mAM auzanasa smRti, pR. 47, zloka. 28. 6. mahAbhArata, Adiparva. a. 177 kalAka 43-47 tathA a. 106. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhila : 93 AnA rAjA, caMpAraNyamAM Avela betiyAnA rAjA ane gayAprAntAntargata tikArInA rAjAne samAveza thAya che. harikRSNazAstrIkRta brAhmaNotpattimArtaDa graMthamAM skadapapurANamAMthI brahmakSatrAjJAtinI utpattinI daMtakathA ApI che. temAM kahevAmAM AvyuM che ke siMdhusAra eTale siMdha ane rajapUtAnAnA koI kSatriya rAjAe parazurAmanA bhayathI dadhIca RSinA AzramamAM bharAI jaI brAhmaNa dharmanuM pAlana karyuM hatuM, tethI tenA vaMzaje brahmakSatra kahevAyA. alabatta, A daMtakathA te daMtakathA ja che. chatAM temAMthI eka aitihAsika tatva prApta thAya che, te e che ke-vartamAna brahmakSatriya jJAtinuM utpattisthAna siMdha ane rajapUtAnAnA pradeza hovA joIe. cATasunA bAlAdityanA lekhamAM tene mUlapuruSa bharrapaTa hato. ane te brahmakSatra hato, ema lakheluM che. bhartRpaTa I. sa. nA AThamA saikAmAM citeDanI gAdIe thaI gayo hato. tene pUrvaja bapa rAvala ane brAhmaNa pratihAra harizcaMdra samakAlIna hatA. bampa rAvale mevADamAM rAjya jamAvyuM. ane harizcaMdranA putroe mAravADamAM rAjya jamAvyuM. te sarva hakIkata ane saMgothI spaSTa siddha thAya che ke harizcaMdranI peThe bampa paNa brAhmaNa hato ane tenI kSatriya rANAethI thayelI prajA kSatriya athavA brahmakSatra kahevAya che. temAM zaMkA lAvavAnuM kaMI paNa kAraNa jaNAtuM nathI. 7. Hindu Castes and Sects by J. X, Bhattacharya, pp. 109-112. 8. harikRSNa zAstrIta brAhmaNotpattimArtaDa, veMkaTezvara chApakhAnAnuM saMskaraNa, pR. 365-405. vvvvvvvvvvvvvvv Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 : mevADanA guhile 7. upasaMhAra upasaMhAramAM mAtra eTaluM ja kahevAnuM prApta thAya che ke-mevADanA guhilo saMbaMdhInA saghaLA lekho ekatra dhyAnamAM letAM tada. targata Azaya zuM che, eTaluM ja zodhI kADhavA keI niSpakSapAta jijJAsu prayatna kare, to tene mAtra niHsaMdeha eka ja satya prApta thayA vinA raheze nahi. alabatta, teonA mUlapurAnI jAti darzAvanArA je lekho prApta thayA che, temAM mukhya lekhe te kevala spaSTa ane nisaMdeha kathana karanArA che, chatAM keTalAka evA lekho che ke teno baLAtkAre arthAntara karavAmAM Ave te mukhya lekhone vireAdhaka thaI zake tevA paNa che. tema chatAM, I. sa. 977thI I. sa. 1497 sudhI lagabhaga 120 varSanA kAlAntaramAM thaI gayela mevADanA cAra cAra mahAsamartha rAjAo zaktikumAra, samarasiMha, mahArANA kuMbha ane rANa rAyamalajIe taiyAra karAvelA lekha karatAM naravAhananA samayamAM nAthasAdhuoe katarAvela lekha, jayataladevIe baMdhAvela jaina maMdiramAM jainAcAryuM ke tarAvela lekha, nAralAIgAmanA AdIzvara bhagavAnanAM maMdiramAM jena zeThee kotarAvela lekha tema ja rANA rAjasiMhanA rAjakavie pRthvIrAja rAsAne AdhAra laI lakhI kADhela rAyasAgaranA DhaMgadhaDA vinAnA lekho upara kaMI paNa AdhAra kaI paNa nyAyabuddhi paMDita te rAkhI zake nahi. vaLI bamparAvalanI suvarNa mudrA upara sUryacihna hovAthI, tenuM pramANa balavattama gaNavAmAM Ave, te te pUrvagrahanuM ja pariNAma hAI zake. guhilavaMzanA bIjA aneka rAjAonI asaMkhya muddAo prApta thaI che, temAMnI kaI paNa mudrA upara sUryacihna nathI; chatAM te hakIkatanuM zA mATe kevala durlakSa karavAmAM AvyuM che? te mudrA bamparAvale pote ja paDAvI hoya to paNa sUryacihnane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www rahyuM che, A manAvavA ho; athavA te zaMkarana mevADanA guhile : 5 prathama artha te e ja thaI zake che ke te pite zaMkaranA upAsaka sAthe sUryano paNa upAsaka hata; athavA tema nahi to pitAnA vaMzane sUryavaMzI manAvavAnI lAlasAthI paNa sUryacinha ketarAvyuM hoya ! paraMtu teTalA uparathI athavA daMtakathAonI kevala hAsyajanaka kapanA uparathI, ATapurano lekha, rasiyArAjanI chatrIne lekha, acalezvara mahAdevanA maMdirano lekha, ekaliMga mahAdeva mAhAsyamAna ullekha, kuMbhalagaDhano zilAlekha, rasikapriyA TIkAmAMno ullekha ane ekaliMga mahAdevanA maMdirane lekha, e saghaLA lekho samartha rAjAoe jAte taiyAra karAvI prasiddha karyA che, ane temAM guhilenA mULapuruSane AnaMdapuranA vipra athavA vaDanagaranA nAgare kahyA che, zuM te ja kAraNathI te lekhene aprAmANika gaNavAmAM Ave che? tema hoya te te svamata grahanI parAkASThA nathI? bIjA je lekhomAM mUlapuruSonA vaMzajonuM kSatriyatva nidiSTa karyuM che, te lekhanuM uparanA lekha sAthe sAMkarya karavAne athavA te lekhonI sAme dharavAne game te hetu hoya, paNa te hetuno svIkAra taTastha parIkSaka karI zakaze nahi. mUla puruSe vipra hovA chatAM tenA vaMzajo zA mATe kSatriya kahevAyA, teonA eka vaMzajane zA mATe brAhmaNa kahela che, tenI savistara carcA tRtIya tathA caturtha vibhAgamAM karI che. (jue, pAchaLa) tenA samarthanamAM maMDeranA brAhmaNa pratihAra harizcaMdrane tathA cauhANa vaMzanA mUlapuruSa ahicchatravAsI vatsa gotrampanna vipra sAmaMtanA daSTAMte joIe teTalA majabUta che. sakala carcAno sArAMza eTale ja che ke-mevADanA guhila vaMzanA mUlapuruSe vijayAditya, guhadatta ane bamparAvala AnaMdapuranA vipre eTale vaDanagaranA nAgare hatA. bamparAvalathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 : mevADanA guhila teonI kSatriya jAtimAM gaNanA thaI che. chatAM zAstrIya niyamAnusAra tema ja aitihAsika paripATI pramANe te akhila guhila vaMzane pauravavaMzanI peThe brahmakSatra vargamAM paNa gaNI zakAya. te sivAya bIje kaMI paNa sAra prApta thaI zakato. nathI. | ( ka ) guhile kyAMthI AvyA? have mAtra eka praznane UhApoha karavAnuM bAkI rahe che. guhilo kyAMthI AvyA ? teonuM mUla vatana kayAM hatuM? teonA mUla puruSo prathama kayAM rAjya karatA hatA ? vidvadvarya ojhAzrIe te viSe be judI judI kalpanAo karI che. prathama kalpanA e che ke guhilonA mUla puruSonuM rAjya AgrAnI AsapAsanA pradezamAM hatuM, tyAMthI jayapura pAse Avela cATasu gAma sudhI phelAyuM. tyAMthI eka zAkhA ajamera sudhI AgaLa vadhI. tene eka vaMzaja guhadatta thayA. teNe mevADamAM mulaka meLavyuM ane tyAM rAjya jamAvyuM che "rAjapUtAnekA ItihAsa pR. 389). vidvadvarya vaidyamahAzaya paNa lagabhaga tevo ja abhiprAya dharAve che. ejhAzrI potAnI te kalpanAnA samarthanamAM nIce pramANe traNa kAraNo Ape che (1) AgrAmAMthI guhilanAmAMkita 2000 rUpAnA sikakAo prApta thayA che. tethI guhila nAmanA rAjAnuM te bhAgamAM rAjya hovuM joIe. cATasunA zilAlekhathI jaNAya che ke - guhilavaMzanI eka zAkhA jayapuranI AsapAsanA pradezamAM rAjya karatI hatI. tethI AgrethI jayapura sudhI teonuM rAjya laMbAyuM hovuM joIe. (3) ajamera pAse Avela nAsUNa gAmamAMthI I. sa. 830nI sAlane eka zilAlekha maLI Avyo che, temAM guhilavaMzI dhanika ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhila : 97 izAnabhaTTa maMDaLezvaranAM nAmo jovAmAM Ave che; te uparathI guhilanI eka zAkhA te pradezamAM rAjya karatI hevI joIe. A traNe kAraNenA samAhAramAMthI vidvarya ojhAzrI evuM anumAna upajAve che ke guhadattanA pUrvajo AthI jayapura AvyA, tyAMthI ajamera thaIne mevADamAM peThA. (pR.400-401). 1. guhilanAmAMkita sikkAo viSe pAchaLa (pR. pa-pa8) vivecana karavAmAM AvyuM che. chatAM ahIMyAM vizeSa eTaluM ja vaktavya che ke cATasunA lekha mujaba guhila nAmanA be rAjAo thaI gayA che. AgrAnI sImamAMthI maLI AvelA sikkAo te rAjAonA zA mATe na hoya? AgrAno koI nivAsI cAkSu AvIne rahyA hoya, ane hAla maLI Avela sikkAo teNe saMgrahI rAkhelA khajAnAno bhAga zA mATe na hoya ? vastutaH AgrA ane tenI AsapAsanA pradeza kanojathI atiddara na hAvAthI, kanojanA rAjAonA athavA magadha dezanA samrATenA tAbAmAM ja have joIe. guhadata I. sa.nA chaThThA saikAmAM ane ane bampa rAvala I. sa.nA AThamA saikAmAM thaI gayAnAM anumAna karavAmAM AvyAM che. paraMtu I. sa.nA cothA saikAmAM te pradeza upara mitravaMzI rAjAonuM rAjya hatuM, ema te samayanA prApta thayelA sikkAo uparathI jaNAya che. I. sa. 326-36 mAM magadha dezanA samrA samudragupta te vaMzanA rAjA azrutane harAvI, tenuM rAjya khAlase karyuM hatuM. gupta vaMzanA avanati kAlamAM kanojamAM maukharIvaMzanA rAjAo rAjya karatA hatA. I. sa. 612mAM samrATa harSavardhane pitAnI rAjadhAnI kanejamAM 9prAcIna mudrA. zAkhAladAsa vaMdyApAdhyAyakRta (baMgALI) 5, 106-8. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 : mevADanA guhileA karI hatI, tyAra pachI paNa mAkharIvazanA rAjAe tyAM rAjya karatA hatA. i. sa. 810mAM bhinnamAlanA pratihAra rAjA nAgabhaTTa bIjAe mAkharI rAjA pAsethI kaneAja paDAvI lIdhuM; ane me sAmrAjyanI sthApanA karI. arthAt i. sa.nA chaThThAthI AThamA saikAsudhImAM athavA te pahelAM AgrAnI AsapAsanA pradeza upara guhilAnuM nAnuM sarakhuM paNa rAjya heta te tenA ullekha samudraguptanA digvijayavRttAMtamAM athavA havananA digvijaya vRttAMtamAM athavA hyumenasaMganA pravAsavRttAMtamAM thayA vinA rahyA heAta nahi. te samayAntaramAM AgrAnI AsapAsanA pradeza upara guhilAnuM rAjya hAvAneA lezamAtra paNa saMbhava nathI. 2. eTaluM ja nahi, paNa khuda cATasunA lekhathI paNa tevu ja anumAna prApta thai zake che. te viSe paNa pAchaLa (pR 72-5 me) carcA karavAmAM AvI che. te lekha i. sa. 1000nI AsapAsanA samayane guhilavazI khAlAdityanA che. te lekhamAM khAlAdityanA puruSa bha paTTathI vaMzAvali ApI che. te vaMzAvilemAM (1) bhadraM paTTanA jyeSThaputra (2) siMha ane kaniSThaputra (2) izAnabhaTTa hatA, ema kahyuM che. (2) izAnabhaTTathI kramaza : (3) upendrabhaTTa, (4) guhila pahelA, (5) dhanika, (6) Auka, (7) kRSNarAja, (8) zaMkaragaNu, (9) harAja, (10) guhila bIjo, (11) bhaTTa ane (12) khAlAditya, e nAmeA jovAmAM Ave che. e te cAkkasa che ke siMhanA pitA bhaI paTTa 19 guhadattathI 11mI peDhIe thai gayA che; tenuM rAjaya mevADamAM hatuM; nAgada, ciMtADa ane ATapura tenA tAmAmAM hatAM. tenI gAdIe tenA jyeSTha putra siMha beThA hatA. tethI sahaja anu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhilo : 99 mAna thAya che ke tene kaniSThaputra IzAnabhaTTa mevADamAMthI nIkaLI kaI meTA rAjAne Azraye gaye haze. te ja lekhamAM lakhavAmAM AvyuM che ke - IzAnabhaTTathI 8mI peDhIe thayela zaMkaragaNe gADarAjA bhaTTane harAvI, tenuM rAjaya pitAnA svAmIne meLavI ApyuM. tenA putra harSarAje uttara pradezamAM rAjAone harAvI, teonI chAvaNImAMthI maLI AvelA gheDA bheja rAjAne arpaNa karyA hatA. te bhojarAjA kanejane AdivarAha mihirabheja, hatA; ema siddha karavAmAM AvyuM che. vidvadvarya vaidya mahAzaya pramANe tene rAjayakAla I. sa. 840 thI 80 sudhI ane vidvadraya ojhAzrI mujaba I. sa. 843 thI 881 sudhI hato (pR. 167). te harSarAjanA putra guhila bIjAne svAmIbhakta kahyA che. teNe saidezanA rAjAne ane pUrva dezanA rAjAo pAsethI khaMDaNa lIdhI, ema paNa kahevAmAM AvyuM che (pR.420-22). kacurI vaMzanA yuvarAjadeva rAjAnA I. sa. 980nA banArasanA dAnapatramAM kahevAmAM AvyuM che ke te vaMzanA rAjA keladeve, bhejane, valabhadevane, citrakuTanA rAjA harSarAjane tathA zaMkaragaNa rAjAne abhaya ApyuM hatuM.11 kakkaladeva paNa I. sa. 850mAM thayo hato ane te kanojanA pratihAra rAjA bhejane samakAlIna hate. te uparathI cATasune zaMkaragaNa I. sa. 850mAM thaI gayAnuM sabaLa anumAna thAya che. kadAca zaMkaragaNa tene putra harSarAja ane tene putra guhila bIje e traNe cATasumAM rAjaya karatA haze ane kanojanA pratihAra rAjA bhojadevanA khaMDiyA haze. tenAM parAkramathI 20, Vaid's History of Mediaeval Hindu India, Vol. II. p, 118. 11. teja, pR. 105. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100H mevADanA guhile teonI pratiSThAmAM vadhAro thaye haze ane kazrInA rAjAo sAthe teone sArI mitrI haze. 3. ajamera pAsenA gAma nAsUNane lekha I. sa. 830ne che. temAMthI dhanika tathA IzAnabhaTTa maMDaLezvaro " eTalA zabda vaMcAya che. (pR. 401 ). IzAnabhaTTa dhanikane putra hato, ane cATa dhanika te ja A nAsUNano dhanika hovAno saMbhava che, ema vidhvaMdvaya ojhAzrInI mAnyatA che. (pR. 421, pAMdaTi paNa 1). je te anumAna yathArtha hoya to cATano dhanika bhartupaTTathI pamI peDhIe ane zaMkaragaNu dhanikathI 4thI peDhIe thaI gayo che. zaMkaragaNune kALa I. sa. 850no hoya to dhanikane kALa I. sa. 790ne thavA jAya che. bhinnamAlanA rAjA nAgabhaTTa bIjAe I. sa. 810mAM kanojanuM rAjya jItI lIdhuM hatuM. dhanike te samaye tenA senApati tarIke parAkama karyuM hoya te nAgabhaTTe tene ajameranI pAsenA nAsUNa gAmanI jAgIra ApI hoya, te saMbhava che. arthAt dhanikanA pUrvajo bhinnamAlanA pratihAra rAjAonI sainikasevA karatA haze, evuM anumAna thaI zake che. phalita e thAya che ke cATasunA guhilo AgrethI cATasumAM ane tyAMthI nAsUNAmAM gayA na hatA, paNa citaDathI bhinnamAla, bhinnamAlathI nAsUNu ane tyAMthI cATasu sudhI gayA hatA. AgrA sAthe temAMnA keIne kaMI paNa saMbaMdha hovAno saMbhava nathI. vidvadarya ojhAzrInI bIjI kalpanA evI che ke guhilavaMzanA pUrva je "huNavaMzI rAjA mihirakulanA parAbhava pachI mevADanA kaI pradeza upara rAjya karatA haze, ane tyAMthI teonA vaMzajee dhIme dhIme meTuM rAjya jamAvyuM (pR. 389 tathA 401). A kalpanA kaMIka vadhAre vAstavika lAge che. mALaSAnA rAjA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileA : 101 yazeAvamAM ane magadhanA rAjA nRsiMhagupte hUNavaMzI rAjA mihirakulane i. sa. 528mAM sakhta parAbhava karIne, tene hAMkI kADhayA, tyAM sudhI tenu rAjya pajAkha, rAjapUtAnA, paMcAla, gujarAta ane saurASTra sudhI phelAyu hatu.12 arthAt i. sa. 528 sudhImAM mevADamAM kAI maLavAnuM rAjya hAvAnu noMdhAyu nathI. guhattanA rAjyakAla i. sa. 566mAM mUkIe teA, tenA pUrva kadAca nAnA jAgIradAro haze, paraMtu sAmata rAjAonA vargamAM mUkI zakAya, tevI sattA ke pratiSThA teoe meLavI nahi hAya. mevADamAM cAlatI daMtakathA game teTalI anAvaTI hoya, chatAM e te kharU` che ke guhileAnA pUrjAmAMthI vijayAditya, gruhadatta ane alpa e traNa nAme kevala kalpita nathI, paNa te te nAmanA pratyakSa zarIradhArI rAjAe thaI gayA hatA. tyAre mUlapuruSa vijayAditya kANu hatA ? mahArANA kuMbhanA ekaliMga mAhAtmyanA graMthamAM vijayAditya gudattathI AThamI peDhIe thai gayela tene pUja hatA, ane te AnadapuranA nAgara hatA, ema lakhyuM che, vijayAdityane mahIdeva paNa kahyA che. ( jue ). arthAt A vijayAdityanI AnaMdapuranI AsapAsa koi gAmanI jAgIra hAvI joie. tyAre zuM AnaMdapuranA brAhmaNA eTale vaDanagaranA nAgarA jAgIradAra hAvAnu kai pramANu che ? pAchaLa pR. nAgarakhaMDanA 113mA adhyAyamAM kahevAmAM AvyuM che ke Ana dezanA eTale gujarAtanA rAjA camatkAre camatkArapura eTale arvAcIna vaDanagara badhAvIne tyAMnA 68 gAtronA brAhmaNAne 13. Early History of India, by V. Smith, 2nd ed; pp. 297-301. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102: mevADanA guhile dAnamAM ApyuM, ane te sAthe pratyekane ekeka-ema 68 gAmo paNa dAnamAM ApyAM. 13 tyAra pachI te dezanA eka rAjA siddhasene nAgare pAsethI te AMcakI lIdhAM hatAM. pAchaLathI teNe paNa te gAma uparAMta bIjAM 58 gAme vadhArIne kula 126 gAmo ApyAM hatAM.14 nAgarakhaMDanI A ukti kalipata hovAnuM kaMI kAraNa nathI. suprasiddha cinAI yAtrALu hyayenasaMganA I. sa. 641nA yAtrAvRttAMtamAM kahevAmAM AvyuM che ke bhinnamAlanI dakSiNe ane pUrva mALavAnI pazcime pazcimamALavAnuM rAjya hatuM, jenI rAjadhAnInuM nAma ApavAmAM AvyuM nathI, paraMtu te rAjadhAnInuM nagara sAbaramatIne tIre AvyuM hatuM. te deza upara kaI kSatriya rAjA rAjya karato hato. te rAjyanA tAbAmAM AnaMdapura nAmane khaMDiye tAluke hatA, te tAlukAne kaI 13. puraM prakalpayAbhAsa bahuprAkArasaMkulam / / 10 // athASTaSaSTiviprANAM tatra madhye nRpottamaH / aSTaSaSTi gRhANyeva cakAra subRhati ca // 11 // tathA kRtvA'ya ratnaudyaiH purayitvA tathA'raiH / dadItebhyo'STaSaSTiM ca grAmANAM tadanantaram // 13 // 14. avunA saMbavAmi kA tava rAmavaH | rU . tathA koMpavazAdyAni zAsanAni dvijanmanAm / loSitAni tvayAnyAni pitRpaitAmahAni ca // 6 // nacchratvA pArthivaH so'tha zaMkhatIrthe prabhaktitaH / snAtvA viprAnsamAhRya madhyagena samAnvitAn // 8 // dadau ca zosanazataM prakSAlya caraNAMstataH / SaDviMzatyadhika rAjA nAgarANAM mahAtmanAm // 10 // nAgarakhaMDa, adhyAya 211. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhileH 103 mukhI eka rAjA na hateA.15 AnaMdapura tAlukAne gherAva lagabhaga 210 mAIlane ane AnaMdapura gAmane gherAva lagabhaga 21 mAIlane hateA.16 arthAt I. sa. nA 7mA saikA sudhI AnaMdapuranA nAgare AkhA tAlukAnA grAsIA hatA, teonuM mULa vatana AnaMdapura hatuM. ane tyAM teo eka sAthe rahetA hatA. huyenasaMge te dezanuM nAma mALavA kahyuM che, ane tenI rAjadhAnInuM nAma ApyuM nathI. nAgarakhaMDathI jaNAya che ke te dezanuM nAma Anarta hatuM, tenI rAjadhAnInuM nAma sAbaramatIne tIre AveluM prAptipura (vartamAna parAMtIja ) hatuM, jyAM gartA tIrtha nAmanuM eka sarovara paNa hatuM.17 te sivAya vaDanagaranA nAgaramAM caMdracA, kukaDa, gulecA vagere 157 avaTaMke pracalita hatI.18 rAjakoTa myujhiyamanA kayureTara AcArya vallabhajI haridatta evuM anumAna kare che ke te samaye vaDanagaranA nAgare vaDanagaranI AsapAsa AvelAM 157 gAmonI jAgIra khAtA haze, te uparathI teonI te avaTaMke paDI haze.19 24. Early History of India, by V. Smith, 2nd ed; pp. 304-7. 15. Beal's Buddhist Records of Western India, Vol. II, p. 268. 17. atha procurjanAstasya deza Anata ityam / ayaM bhUpAlo'ca vikhyAtaH sudharmajJo bRhadbalaH // 44 // etatprAptipuraM nAma eSA sAbhramatI nadI / gartAtIrthamidaM puNyametasyAH parikIrtitam // 45 // nAgarakhaMDa adhyAya 125 18. gaMgAzaMkara pAlIkRta. nAgatti , pR. 2-9 19 nApara trimAsika, pR. 1, aM. 4, 5, 77 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 : mevADanA guhile A sarve pramANothI eTaluM te siddha thaI zake che ke AnaMdapuranA nAgare eTale vaDanagaranA nAgare AnaMdapuranI AsapAsanAM gAmanA jAgIradAra hatA ane teo vaDanagaramAM rahetA hatA. guhilono mUlapuruSa vijayAditya tevo ja eka jAgIradAra have joIe. tenA vaMzaja guhadatta tyAra pachI, daMtakathAmAM kahevAmAM Ave che tema, IDaranuM rAjya meLavyuM hoya, te te anumAna asaMbhavita nathI. kayA rAjAnuM upanAma ba5 hatuM, te viSaya haju vivAdagrasta che. paraMtu cheka vi. saM. 1557 I. sa. 1500mAM jodhapuranA rAjyamAM Avela nAralAI gAmamAMthI maLI Avela AdinAtha nAmanA jaina maMdiranA zilAlekhathI jaNAya che ke te samaya sudhI, guhadatta ane bampaka be jUdA jUdA rAjAo thaI gayA hatA, ane bapaka guhadattanI pachI thaye hatA (juo pAchaLa pR. 48-50), evI mAnyatA pracalita hatI. arthAt bampaka guhadatta athavA guhila pote ke tenA pitA na hatA, paraMtu tene vaMzaja hate. vidvarya ejhAzrIe te viSe saghaLAM pramA ne uhApoha karI siddha karyuM che ke guhadattathI AThamI peDhIe kAlabheja nAmane rAjA thaI gaye, te ja bampa kahevAto hate, tene janma I. sa. 712mAM thayo hato. I. sa. 734mAM teNe citoDanA merI rAjAne harAvI, tenuM rAjya laI lIdhu hatuM. ane I. sa. 753mAM teNe rAjya cheDI sanyAsa grahaNa karyo hato, (pR. 144), te anumAna kevaLa vAstavika lAge che. bampanA pitAmaha aparAjitanA samayanA vi. saM. 718 I. sa. 20. guhadattathI bampa sudhInI vaMzAvaliH 1. guhadatta. 2. bheja, 3. mahendra pahele. 4. nAga, 5. zIlAditya, 6. aparAjita, 7. mahendra bIje, 8, kAlabheja ( 5). 9. khumANuM. (pR. 521 ) www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 105 661nI sAlanA nAgaphuda pAse Avela kuMDalezvara mahAdevanA maMdiranA zilAlekhathI jaNAya che ke aparAjita bahu parAkramI hatA ane teNe potAnA rAjyanI sImA nAgahada sudhI vistArI hatI. (pR. 403-4). te ja pramANe aparAjitanA pitA zIlAdityanA samayane-I. sa. 646 vi. saM. 703no-eka zilAlekha zireDI gAma pAse Avela sAvalI gAmamAMthI maLI AvyuM che. tema ja tene eka sikko paNa prApta thAya che te uparathI paNa spaSTa thAya che ke zIlAditye zireDInI AsapAsanA pradeza upara rAjya meLavyuM haze. guhadattathI cAra peDhInA tenA vaMza (guhadatta, bheja, mahendra 1lo ane nAga) saMbaMdhI kaMI hakIkata maLI AvI nathI. te uparathI spaSTa thAya che ke guhadatta athavA tenI cAra peDhInA vaMzajonuM rAjya athavA grAsa IDaranI AsapAsanA pradezamAM haze. tyAMthI I. sa. 646mAM zIlAditye pitAnA bAhubaLathI AsapAsanA pADozI jAgIradArane harAvI teone mulaka khAlase karyo haze. kanAjanA samrA harSavardhananuM mRtyu te I. sa. 648mAM thayuM che. paraMtu I. sa. 643mAM cinAI yAtrALu hyuyenasaMgane saMga thayA pachI, tenuM citta dhArmika pravRttiomAM rekAI rahyuM hatuM. tethI kadAca rajapUtAnAnA cheka chellA khUNA sudhI tenuM lakSa na rahyuM hoya, te te sabhavita che. I. sa. 648mAM harSavardhana aputra gujarI gaye, tenI pachI tenA sAmrAjyanI saMpUrNa avyavasthA thaI gaI hatI, sAmata rAjAo svataMtra thaI gayA, samAna balavALA paraspara laDavA lAgyA hatA. arthAt I. sa. 648thI i. sa. 810mAM bhinnamAlanA pratihAra rAjA nAgabhaTa bIjAe kanAjanuM rAjaya jItI laI punaH sAmrAjyanI sthApanA karI, tyAM sudhI AkhA hiMdustAnamAM "baLiShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat che rahyuM ke vAga . sAme www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 : mevADanA guhileA yAnA be bhAga e nIti pravartatI rahI. tevA aMdhakAranA samayamAM eTale i. sa. 712mAM Araba saradAra mahamada kAsIme AkhA sidha deza jItI lai, tyAM musalamAna rAjya jamAvyuM, eTalu ja nahi paNa hiMdu dharmanA samUla uccheda thAya, tevI rAjanIti calAvI. tevA samayamAM kei khalavAna rAjA ke jAgIradAra peAtAnA nirmala pADozIone svAhA karI jAya, temAM kai Azcaya jevuM nathI. samrAT harSavardhananA aMgata niyAmaka prabhAva asta thatAMnI sAthe ja saghaLAM jUnAM rAjyeA kharatA tArAonI peThe kharI paDavA lAgyAM. tenI jagyAe aneka navAM navAM rAjyA ubharAvA lAgyAM. AvA sarvavyApI viplavanA kALamAM jyAM ekabIjA paraspara teA pIsatA heAya tyAM dezanI bahAra zI uthalapAthala thaI rahI che, tenu kene bhAna hAya ? si MdhamAM musalamAnAe krUratA vAparavAmAM julama karavAmAM ke trAsa ApavAmAM khAmI rAkhI na hatI. uttaramAM paMjAbanA keTaleAka bhAga jItI lai te samayanA kAzIdhAma jevA sUryanArAyaNanA kSetrarUpa mulatAna nagaramAM teoe rAjadhAnI karI hatI; hiMdudharma, hiMdu samAja, hiMdujAnamAla, hiMdupratiSThA ane AkhA hiMdusthAna saMpUrNa bhayamAM AvI paDaceA hate.. navasArImAMthI prApta thayela cAlukacava'zanA sAmatarAjA pulakezInA i. sa. 739nA dAnapatra uparathI jaNAya che ke te samaya sudhImAM ArA mAravADa gujarAta tathA sArASTra deza upara AkramaNA karI, cheka navasArI sudhI pahAcyA hatA, ane tyAMthI pulakezIe tenA parAbhava karI pAchA kADhayA hatA. (pR. 255-6): chatAM gujarAtanA rASTrakUTa rAjAe teethI cheka dakhAI gayA hatA, ane teone madada karatA hatA. paraMtu bhinnamAlanA cAvaDAvazI rAjAe sAme thayA, tyAre teone teoe nAza karyAM hatA ( pR 146), i. sa. 756 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 107 - papapa papapapapa - tevI rIte kAne saMhAra karI, tenA rAjA jyane je mAM bhinnamAla (mAravADa) nA pratihAra rAjA nAgabhaTa pahelAe teone sakhta parAbhava na karyo hota te Arabe siMdhanI peThe AkhA rajapUtAnAnA dhaNuM thaI paDyA heta (pR. 159). tema chatAM paNa teonuM je bilakula narama paDyuM na hatuM. I. sa. 775mAM teoe jaLamArge AvIne saurASTramAM valabhIpura jevA vizALa samRddhizAlI nagara upara caDhAI karI, tenA rAjA zIlAditya ane tenI akhila senAne saMhAra karyo, ane jANe kIDA karatA hoya nahi, tevI rIte nagarane temaja atipratiSThAzAlI rAjyane jotajotAmAM nAza karI nAMkhe. (vaidya kRta madhyakAlIna ItihAsa, pu. 1. pR. 248). jyAre dezamAM sarvatra A gADha aMdhakAra chavAI rahyA hatA. tyAre dezanA AvA bhayaMkara bhAvinuM bhAna lakulIza athavA pAzupata saMpradAyanA tapasvIone thayuM hatuM. te saMpradAyanI utpattine itihAsa adyAvadhi aMdhakArAvachanna che, te paNa eTaluM te cokkasa che ke mahAbhAratanA kALamAM paMcarAtra ane bhAgavata saMpradAyanI sAthe sAthe ja lakulIza saMpradAyanI kathA paNa zravaNagecara thAya che. teonI utpatti prathama kAzmIramAM hovAne saMbhava che. nepAlanA pazupatIzvatnI temaja ujajayinInA mahAkAlezvaranI khyAti paNa teTalI ja purANa manAya che. chatAM hiMdusamAja upara teone sacoTa adhikAra te bauddha dharmanA avanatikALathI zarU thAya che, ema anumAna thaI zake che. I. sa. pUrve 184 mAM mauryarAjyanA vinAza sAthe ja bauddhadharmanuM baLa zithila thaI gayuM hatuM. uttarottara zuMgavaMzanA, kAvAyanavaMzanA ane guptavaMzanA rAjA e vaidika dharmane punaruddhAra karyo hato. chatAM buddhe tathA tenA anuyAyI samrA azoke vaidika dharma upara je prahAra karyA hatA, te kadI rUjhAvA pAmyA nathI. tema chatAM buddha sthApele ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108H mevADanA guhile upadezele bauddha dharma paNa kevala vikRta thaI gayuM hatuM. dakSiNanA drAviDe athavA anAryonI saMgatithI bauddha bhikSuo tAMtrika upAsanAnA chaMdamAM paDI gayA hatA. vaidika dharmane yAjJika hiMsAthI teoe vizuddha karyo tenI sAthe ja tAMtrika upAsanAnI bhISaNa jALamAM vaidika dharmane sapaDAvI dIdhe. semasaMsthAnA yajJomAM hemAtAM pazuone abhaya ApyuM, te sAthe ja devadevIonI vedIo pAse teonAM mastake kapAvA lAgyAM. harSacarita (pR. 161-6) mAM bANa kavie kheMcyuM che ke vadhanavaMzanA mUla purUSa puSyabhUtie I. sa. para5nI AsapAsanA samayamAM bhairavAcArya dvArA atijugupisata yajJa karAvyA hatA, jenA pariNAme AcAryane vidyAdharanI meninI ane yajamAnane thANezvaranA rAjyanI prApti thaI hatI, (vaidyakRta hiMdusthAnane madhyakAlIna ItihAsa, pu. 1, pR. 104). divase divase tAMtrika upAsakenuM baLa vadhatuM jatuM hatuM. I. sa. 700nI AsapAsanA rAjA thazevarmAnA rAjakavi bhavabhUtie tevA aghorapaMthIonI samAja upara keTalI badhI sattA jAmI hatI, tenuM hUbahU citra mAlatImAdhava nATakamAM citaryuM che. ra1 te samayAntaramAM kurU, paMcAla ane magadhanAM gupta, vardhana ane maukharIvaMzanAM rAjyo laya pAmyAM; tenI jagyAe guhila, kalacurI, caDela, gurjara, pratihAra, cAhamAna, paramAra, rASTrakUTa, cAlukaya vaMzae rajaputAnA,, budelakhaMDa, madhyaprAMta, mAlavA, gujarAta ane sArASTramAM nAnAM meTAM rAjya jamAvyAM. pAzupata 21. madhyakAlIna aitihAsika yugamAM hiMdusthAnanI rAjakIya temaja dhArmika paristhiti kevI hatI, tenuM savistara vivecana vidvadaya vidyamahAzaye potAnA History of Mediaeval Hindu India, vol. I, chap. 6-7, pp. 100-127mAM karyuM che te avazya paThanIya ane mananIya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile H 109 saMpradAyanA sAdhuoe te vaMzene taiyAra karavA bIDuM jhaDapyuM. citoDanA I. sa. 1274 nA tathA naravAhananA nAtha maMdiranA I. sa. 971nA zilAlekhothI jaNAya che ke mevADamAM nAmahada pAse Avela trikuTagiri upara tapa karatA hArItarAzi ane teonA ziSyae te kAryanI zarU karI.22 jayapura pAse Avela harSagirinA I. sa. 73nA zilAlekhamAM lakhyA mujaba vizvarUpa ane tenA ziSyae cauhANene taiyAra karavAnuM kAma upADI lIdhuM 23 jabalapura pAse Avela bilhArInA I. sa. 980nA lekhathI jaNAya che ke te samaye madhyaprAMtamAM tripuTI nagarI (arvAcIna jabalapura) pAse Avela kadaMbavRkSonA vanamAM rUdra zaMbhu, aghera ziva ane tenA ziSya haihayenI purAtana ugratA punaH uddIpta karavAmAM rokAyA hatA 24 teja pramANe gujarAtanA cAlukyavaMzI sAraMgadevanA samayanI I. sa. 1286nI sAlanI somanAthaprazasti uparathI pratIta thAya che ke saurASTramAM cheka dakSiNa dizAe mahAsAgaranA taTa upara Avela purAtana somanAtha mahAdevanA maMdiramAM te ja saMpradAyanA tapasvIo kArtiya rAzi, vAlmIrAzi ane teonA ziSya gujarAta saurASTranA rAjAomAM kSatriyatna reDavAne udyoga karyA karatA hatA 25 arthAt te samayamAM hiMdusthAnane pazcimArdha bhAga pAzupata saMpradAyanA sAdhuonI AjJAmAM vartate hatA. teoe mevADamAM trikuTagiri upara ekaliMga mahAdevanI, jayapura pAse harSagiri upara harSanAthanI, jabalapuranA kadaMbavanamAM vaidyanAtha mahAdevanI sthApanA 22. Bhavnagar Inscriptions, pp. 72-74 and 69-72. 23. prAcIna lekhamAlA, pu. 2 pR 192-202 24. te ja, pu. 2 pR. 129-140. 25. te ja, pu. 1 pR. 189-197 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 110 : mevADanA guhilo karI, bhavya maMdira baMdhAvyAM hatAM. kadAca saurASTranuM seminAthanuM madira paNa, tenI preraNAthI ja baMdhAyuM haze. musalamAnee siMdhane kabaje lIdhe ke turata ja hArItarAzi cetI gayA hatA. nAgarhada sudhI guhilAnuM rAjya prasaryuM hatuM. athavA ba5 rAvalanA pitAmaha aparAjite tyAM rAjadhAnI paNa karI haze. chatAM Aje kAThiyAvADamAM Avela jetapura tAlukAnA arADha bhAgIdAra potAnI jAgIranAM mukhya gAmamAM rahI vahIvaTa kare che, ane vizeSataH te ja gAmamAM potAne nivAsa rAkhe che, te paNa khuda jetapurane teoe kevala tyAga karyo nathI. jetapuramAM pratyeka bhAgadAranAM vizAla makAne hoya che, ane tyAM teo avAranavAra AvI AkhA tAlukAnI saMghaTita maMtraNa kare che. te ja pramANe AnaMdapura tAlukAnA jAgIradAre potAnI jAgIronAM mukhya gAmamAM rahI adhikAra calAvatA haze, chatAM AnaMdapura sAthe saMbaMdha te ne te ja avicichana rAkhyuM haze. te ja kAraNathI citoDanA lekhamAM bamparAvaLa AnaMdathI nAgahRda Avya ane tyAM teNe hArItarAzinI sevA karI, ema kahevAmAM AvyuM che. bAlyAvasthA chatAM ba5nI aDaga zraddhA ane apUrva gurUbhakti joIne teo cakti thaI gayA; tenI tejasvI mukhamudrA, bhavya zarIrAkRti ane saMtuSTa sahanazIlatAe temaja tenA pUrvajonA vIryazAlI itihAse teone hRdayabhAra ocho karyo, AzAne phale--kha karI ane manorathane mUrtimAna karyA. citoDanA zUdra rAjAne hAMkI kADhIne mevADamAM hiMdu dharmanI chatrachAyA phelAvavAnI tene preraNA karI. kizora bape gurUnI AjJAnuM paripUrNa pAlana karyuM, nAgaDAnA nAnA rAjyamAMthI mevADanuM mahAt rAjya gurUprasAdathI sthApyuM. AvuM parAkama keNa karI zake? brAhmaNe te tapa ja karI zake ! sUryacaMdravaMzI kSatriye sivAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhile : 111 keIne rAjya sthApavAne, uthApavAne ke calAvavAne adhikAra ja nathI; janatAnI tevI manodazA te kAlamAM ghaDAI gaI hatI. kSatriya kSatriya sAthe ja lagna saMbaMdha cheDI zake, tevAM jJAtisaMsthAnAM baMdhane baMdhAyAM hatAM. hArItarAzie tevI viSama sthitine eka ja prahAre aMta A. rAmacaMdrajIe jema parazurAmamAMthI aizvarya AkaSI lIdhuM hatuM, tevI rIte hArItarAzie bampamAMthI brahmatva AkarI lIdhuM ane kSatriyatna ApyuM; guhilakulane raghukula sAthe joDI dIdhuM. Itara pAzupatAcAryoe paNa hArItarAzinuM anukaraNa karyuM. chatAM janatAne keNa, jItI zakyuM che? navIna brAhmaNa rAjakunuM brAhmaNatva janatAnA maraNapaTa uparathI ekadama zI rIte bhuMsAI jAya ? zAstranuM temaja janatAnuM ubhayanuM samAdhAna kare tevA vedamUrti zAstrIo AgaLa AvyA. teoe sUryacaMkula sAthe besI zake, tevA agnikulanI kalpanA upajAvI kADhI, ane temAM navIna brAhmaNarAjakulonuM brahmatva saMtADI dIdhuM. e rIte hArItarAzie AraMbhelA mahAna satrane teonA anuyAyIoe pUrNa karyo. te samaye te teonA manoratha phalIbhUta thayA. siMdhanA Arabane siMdhanI ja maryAdAmAM bharAI rahevuM paDayuM. traNaseM varSo sudhI deza svecchanA trAsathI mukta rahI zakyo. tyAra pachI musalamAne ekadama phAvI gayA, te lakulIza sAdhuee taiyAra karelA navIna kSatriyonA niHsattvapaNAnuM pariNAma na hatuM, paraMtu teonuM atisatva ja mukhya kAraNa hatuM atisava hovAne lIdhe ja teo paraspara laDIne nisatva thaI gayA, ane tema thavAthI ja musalamAne pramANamAM svalpa bhego ApIne, AkhA hiMdusthAnanA dhaNI thaI zakyA. cAlukya, gujajare, cAhamAne, lacurIo vagere nAme ja evAM che ke tene saMteSaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 : mevADanA guhila kAraka parihAra thaI zake nahi. chatAM prophesara devadatta bhAMDArakara kahe che tema videzI vidharmIonAM TeLeTeLAM utarI AvyAM, ane hiMdu samAje teone ziromaNi banAvyAM, te kadI mAnI zakAya tema nathI. te kALe hiMdusamAjanA kaDakekaDakA thaI bhinna bhinna vADAo baMdhAI gayA hatA, temAMthI nirgamana jeTaluM duSkara hatuM, te karatAM temAM praveza duSkaratara hatuM. paraMtu te navIna rAjakulo brAhmaNe hAya, te teonI prati arUci ke anAdara rAkhavAnuM zuM kAraNa che? cInAI pravAsI hyuenasaMge potAnA yAtrAnA varNanamAM mukhya mukhya sItera rAjyanuM varNana karyuM che; temAM keTalAMka rAjyanA rAjAo kSatriya, keTalAka vaizya ane keTalAka zUdra hevAnuM paNa lakhyuM che. siMdha, budelakhaMDa, ujjayinI, gvAliyara, pUrvabaMgAla ane AsAmanA rAjAo brAhmaNa hatA.26 brAhmaNone dharmazAzve zastragrahaNa karavAno adhikAra Ape nathI, mAtra tapazcaryA karavAne adhikAra Apyo che, te satya che. paraMtu parazurAma, droNAcArya vagere brahmavIree jyAre jyAre zastra dhAraNa karyA hatAM, tyAre tyAre kSatriyone paNa "trAhi trAhi" pokarAvI hatI, evAM dRSTAtanI kheTa nathI. game tema hoya paNa aitihAsika draSTimAM janarUcinI daSTinuM sAMkarya karavuM, te yathArtha vAdI aitihAsakenuM dUSaNa che, ema ja kahI zakAya. athavA Isu khristanA A vIzamA sikAmAM jyAre jJAtisaMsthAo drAvakapAtramAM pheMkAI gaI che, teone gALI ekarasa karavAne pracaMDa agni bhabhUkI rahyo che, tevA yugamAM brAhmaNa kSatriyanI carcA ja asthAne che. Aje yurapaamerikA jevA balavAna dezanI nItirItinuM anukaraNa karavAmAM ja jIvana sArthakaya manAtuM hoya, 25. Histery of Mediaeval Hindu India, Vol, I, pp. 48-57, and Watters yuan Chitang, Vol. I, p. 170 & Vol. II. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA guhila : 113 zastra dhAraNa karavAM e te pratyeka purUSanI pharaja che, ema samajavAmAM AvatuM hoya, kadAca te dezanI jema pharajIyAta lazakarI keLavaNIne kAyade prasAra paNa karavAmAM Ave, tevA yugamAM guhilo ke cauhANe, pratihAro ke paramAre brAhmaNa hatA ke nahi, tevA vivAdane hasI kADhavAmAM Ave che temAM kaMI Azcarya jevuM nathI. I. sa. nA sAtamA AThamA sikAmAM jema deza upara vikarALa vAdaLa caDhI AvyuM hatuM tema tethI judI paNa tethI vadhAre viSama avasthAmAM Aje AkhA deza pasAra thAya che! dezanuM bhAvI pArakhI, tenA yogya upAyo sAdhI zake, tevA dIrghadarzI tapasvIonI dezane pUrI jarUra che. prabhu tevA dIrghadarzI tapasvIene utpanna kare ane dezanI punaH rakSA kare ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ izalu zlcPhil Clo naniyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com