________________
,
,
,
,
,
મા ન કર, કાકા ને છે કે કામ કરી
મા કરીને મારી I m , , ,
૮. જી. આઈ
આ પ્રબુદ્ધ જીવન છે.
તા. ૧૬ માર્ચ ૨૦૦૮ ભાંગની અસર નીચે એમને એક જ વસ્તુ બે સ્વરૂપે દેખાય છે. બાદ આ લખું છું. એમાં અલ્પોક્તિ હશે, અતિશયોક્તિ રજ માત્ર મારા કેટલાક મિત્રોના એકરાર પછી આ લખું છું.
નહીં. વ્યસનોની લતના એ ગુલામ છે. લેખકોમાં પણ, દરરોજ વર્ષો પહેલાં કહેવાતું કે ગુજરાતી રંગભૂમિનો એક પ્રથમ તમાકુવાળાં દશબાર પાન ખાનારા છે. કેટલીક ચાની હોટેલવાળા, કક્ષાનો અભિનેતા પીને આવે તો જ અભિનયનો રંગ જમાવતો. ચામાં એવું કેફી દ્રવ્ય નાખે છે કે એકવાર એમની ચા પીધા પછી નામ મોહન લાલા(!) પીધા વિના આવે તો અભિનયમાં રંગત સદાયના તમો એના બંધાણી-ગ્રાહક ! રૂપિયા સોથી બસો ખર્ચાને આવતી નહીં. આવી જ વાત, સૂરસમ્રાટ કુંદનલાલ સેહગલની “હુક્કા-પાર્લરોમાં દમ મારનારા કોલેજિયનો ઓછા નથી.' અને બાબતમાં પણ પ્રચલિત હતી. એની દૃઢ માન્યતા હતી કે જ્યારે એ પચાસ કે સો રૂપિયાનું એક પાન ખાનારા પણ મેં જોયા છે. મારા પીને ગીતનું રેકોર્ડિંગ કરાવે છે ત્યારે ઉત્તમ કક્ષાનું પરિણામ આવે એક ઉદ્યોગપતિ મિત્રે મને એકવાર કહ્યું: “કાકા! મારી સાથે છે. એના આ ભ્રમના નિરસન માટે એક જ ગીત પીધા વિના ને ચાલો, તમને હું રૂ. ૧૨૦૦ની એક પ્લેટ જમાડું.” મેં કહ્યું: ‘તમારી પીધા પછી ગવડાવ્યું તો અન્વય-વ્યતિરેક ન્યાયે સિદ્ધ થયું કે બે બારસોની એક પ્લેટ તો મારે એક મહિનો ચાલે.' Recording માં ખાસ કશો જ ફેર નહોતો...પણ સારા કલાકારો મારા એક અધ્યાપક-મિત્રની સાથે હું ‘ડ્રગ્સ'ની લતની વાત પણ એકવાર ભ્રમમાં ફસાઈ જાય છે પછી એ લતમાંથી મુક્તિ કરતો હતો ત્યારે તેમણે દલીલમાં કહ્યું: “દેવો પણ એ લતમાંથી પામી શકતા નથી. એ લત-લગની કુટેવ બની જાય છે. - બાકાત હતા? યજ્ઞોમાં સોમરસની બલિહારી હતી. દેવોને
સને ૧૯૩૭ના સપ્ટેમ્બરથી સને ૧૯૩૮ના જૂન સુધી હું સોમરસ પ્રિય હતો ને એમાંયે ઈન્દ્રને તો ખાસ. ઋષિઓ અમદાવાદના દૈનિક ગુજરાત સમાચાર' અને અઠવાડિક સોમરસને “રાજા” કહેતા. સોમવલ્લરી એક જાતની વનસ્પતિ હતી. પ્રજાબંધુ'માં નોકરી કરતો હતો. તે વખતે “પ્રજાબંધુ'ના તંત્રી સોમરસ-પાનથી ઉત્સાહ ને સ્કૂર્તિ આવતાં હશે એવી હું કલ્પના શ્રી ચુનીલાલ વર્ધમાન ૨. શાહ (“સાહિત્ય-પ્રિય”), “જીગર અને કરું છું. પણ એ ભાંગ, તમાકુ, હશીશ, મેસ્કાલીન, ઈથર જેવાં અમી'ના લેખક હતા ને “ગુજરાત સમાચાર'ના તંત્રી શ્રી ઈન્દ્રવદન માદક ને આરોગ્યને હાનિકર્તા નહીં હોય.” ચંદ્રનો એક પર્યાય બલવંતરાય ઠાકોર હતા. તંત્રી મંડળના અન્ય કર્મચારીઓમાં શ્રી સોમ' છે એમાં કોઈ ગુણ-સાહચર્ય હશે? ગુણવંતરાય આચાર્ય, શ્રી યશવંત શુકલ, શ્રી ભોગીલાલ સાંડેસરા, કે ફી દ્રવ્યોનું વ્યસન કેટલાંકને મન વ્યસન નથી પણ શ્રી કપિલભાઈ દવે ને પ્રભાતકુમાર ગોસ્વામી વગેરે હતા. આ “અલ્ટામોર્ડન' ગણાવાનો ટ્રેડમાર્ક છે! મારા એક ડૉક્ટર-મિત્ર બધામાં વધુ લખનાર હતા શ્રી ગુણવંતરાય આચાર્ય...મુખ્યત્વે એમની દીકરીના વિવાહ અર્થે મુંબઈ ગયા. આવીને મને કહે: એ ધારાવાહી નવલકથાઓ, ‘હું, બાવા ને મંગળદાસ’ નામની “અનામીજી! મુંબઈવાળા સાવ ઉધારિયા નીકળ્યા..ન, પાયો કે કોલમ ને અંગ્રેજી નવલકથાઓના અનુવાદ કરતા. ચા, સિગરેટ ન પીધો.' કેટલીક કોમોમાં તો મંગલ પ્રસંગે ‘કસુંબા'નો રીવાજ ને પાનના એ વ્યસની હતા. સતત લખવા માટે એ લત અનિવાર્ય જ છે. તા. ૩-૧૧- ૨૦૦૭ના શનિવારના “ગુજરાત હશે? શ્રી યશવંતભાઈ શુકલ પણ પ્રમાણમાં ચા વધુ પીતા. એથી સમાચાર'માં પૃ. ૨૨ પર સમાચાર છે. એમની કાર્યક્ષમતામાં વૃદ્ધિ થતી હશે? કેટલાક “ચેઈન-સ્મોકર “જોધપુર, તા. ૨-૧૧-૦૭ (પી. ટી. આઈ.). “જોધપુરની લેખકોને પણ હું જાણું છું. પીનારા ‘પિયાકોને પણ જાણું છું. એન.ડી.પી.એસ. કોર્ટમાં ભૂતપૂર્વ વિદેશપ્રધાન જસવંતસિંહ સામે એક પ્રકારના વહેમમાં, ભ્રમમાં એ લોકો, ઝલાઈ ગયા હોય છે. પાર્ટીમાં મહેમાનોને અફીણ આપવાના કેસમાં અરજી દાખલ કે થોડોક ચઢાવવાથી એમને લખવાનું ‘શૂરાતન ચઢે છે', કલ્પના કરવામાં આવી હતી...એક સમાચાર ચેનલે ગઈકાલે પૂર્વ વિદેશ ઉત્તેજિત થાય છે ને નવીન પ્રેરણા મળે છે!
પ્રધાન જશવંતસિંહની પાર્ટીમાં આવેલા મહેમાનોને અફીણા ઓફર અમારી સોસાયટી નજીક આવેલી એક ચાલીમાં મોટેભાગે કરતા દર્શાવવાને પગલે ભારે વિવાદ છેડાયો હતો. જશવંતસિંહ દક્ષિણી કટુંબો રહે છે. મોટા ભાગની બહેનો નજીકની સોસા- ઉપરાંત બીજા નવ જણા સામે કેસ કરવામાં આવ્યો છે. વિશ્વના યટીઓમાં કચરા-પોતાનું, કપડાં ધોવાનું ને વાસણો માંજવાનું કેટલાય રમતવીરો કોકેઇન કે એવા માદક દ્રવ્યોનું સેવન કરતાં કામ કરતી હોય છે. કેટલીક યુવાન બહેનો અને પ્રૌઢાઓ વધુ પકડાયા છે. અને આપણી લોકશાહીની ચૂંટણીઓમાં નોટોની કમાણીની લાલચે શક્તિના પ્રમાણમાં વધુ કામ બાંધતી હોય છે. સાથે દારૂની પોટલીઓની લ્હાણી ક્યાં થતી નથી? થાકી ન જવાય ને કામ કરવામાં ઉત્તેજના મળે તે આશયથી તેઓ ૭૫ થી ૯૦ના મારા કેટલાક ‘ડ્રગ-એડીકટ' મિત્રોને મેં સહજ ગુટકાનું સેવન કરતી હોય છે. વર્ષોથી હું આ જોતો આવ્યો છું. ભાવે પૂછ્યું કે તમને આ લત ક્યાંથી લાગી? તો નિખાલસભાવે કેટલીક તમાકુનું સેવન કરતી હોય છે. મોટા ભાગના એમના કોઈકે કહ્યું: “પત્નીના અવસાન બાદ જીવનમાં કશો રસ રહ્યો પતિઓને દારૂનું વ્યસન હોય છે. પત્નીની કમાણી એ પીવામાં નથી.” બીજાએ કહ્યું: “મારી હેડીના સર્વ મિત્રો પ્રભુને પ્રારા થઈ વેડફી નાખતા હોય છે, અનેક બહેનોની આપવીતી સાંભળ્યા ગયા...જીવનમાં એકલતા સિવાય શેષ રહ્યું પણ શું? એ એકલતા
