________________
તા. ૧૬ ઑગસ્ટ, ૨૦૦૮ પ્રબુદ્ધ જીવન
૩૧ જડ સંગે દુ:ખીઓ થયો ભવિ ધ્યાવો રે,
જાણપણું સાકાર સ્વરૂપે પ્રકાશિત કરે છે. સંયુક્તપણે આ બન્ને થઈ બેઠો જડ ભૂપ પરમ પદ પાવો રે. ...૧૧
ગુણોના પરિણમનને (દર્શનજ્ઞાનમય) ચેતના કહેવામાં પણ આવે હે પ્રભુ! કોઈપણ હકીકત છૂપાવ્યા સિવાય નિખાલસતાથી છે, જે જોવા-જાણવાનું કાર્ય કરે છે. આ બન્ને ગુણોની વિધિવત્ આપની સન્મુખ નિવેદન કરું છું કે “પર” પુણલાદિ પદાર્થો અને આરાધના પ્રમાણિત સત્-સાધનોથી ભાવપૂર્વક થાય તો 'પર‘ભાવના અંગે મારાથી અસંખ્ય દોષો થયા છે, જેને લીધે ભવ્યજીવ શિવપદ પામવાનો અધિકારી નીવડે છે. આત્મવીર્યને ચલાયમાન કે બાલવીર્ય કરી નાંખ્યું છે. મારી આવી
શુદ્ધ સ્ફટિક સમ સાધ્ય નિજ ભવિ ધ્યાવો રે, આસક્તિમય પ્રવૃત્તિથી હું લગભગ જડ જેવો થઈ ગયો છું. હું
સાધે રાગ રહિત પરમ પદ પાવો રે; સંસાર પરિભ્રમણમાં દુઃખીદુઃખી થઈ ગયો છું અને જડતાનું
સાધ્ય અપેક્ષા વિણ ક્રિયા ભવિ ધાવો રે, સામ્રાજ્ય મારી ઉપર છવાઈ ગયું છે.
કષ્ટ કર્યું નહિ હિત પરમ પદ પાવો રે. ...૧૪ દર્શન જ્ઞાન ચરણ સદા ભવિ શ્રાવો રે,
નિશ્ચય દૃષ્ટિએ મૂળભૂત આત્મિકગુણો શાશ્વત અને સ્ફટિક આરાધો ત્યજી દોષ પરમ પદ લાવો રે;
રત્નની માફક શુદ્ધ જ છે, પરંતુ સાંસારિક જીવોને ગુણો ઉપર આતમ શુદ્ધ અભેદથી ભવિ ધ્યાવો રે,
કર્મરૂપ આવરણો હોવાથી તે ઢંકાઈ ગયા છે. આનો દાખલો લહિએ ગુણ ગણ પોષ પરમ પદ પાવો રે. ...૧૨
આપતાં સ્તવનકાર જણાવે છે કે જેમ કોઈ કાળો કે લાલ પદાર્થ દોષરહિતપણે સાધકે કેવી રીતે આરાધના કરવી ઘટે તે બારમી
સ્ફટિકની પાછળ રાખેલો હોય અને એવો આભાસ થાય કે સ્ફટિક ગાથામાં સ્તવનકારે પ્રકાશિત કરી છે.
કાળું કે લાલ છે. પરંતુ આવા રંગીન પદાર્થ હટવાથી, જેમ સ્ફટિક સ્તવનકારની ભવ્યજીવોને ભલામણ છે કે તેઓ સમ્યક્દર્શન
રત્ન તેના મૂળ સ્વરૂપે ઉભરી આવે છે, એવી રીતે સાધકના ગુણો જ્ઞાન, ચારિત્રાદિ સસાધનોથી મુક્તિમાર્ગનાં કારણોનું સેવન
ઉપરનું કર્મમણ હટતાં, શુદ્ધ સ્વરૂપે પ્રકાશિત થાય છે. ઉપાસના કરે. આવી ઉપાસનામાં કોઈપણ પ્રકારનો દોષ ન થાય એવી રીતે
થતી વખતે સાધકનો અંતર-આશય એવો હોવો ઘટે કે “કેવળ વિધિવત્ ભાવપૂર્વક આરાધના સગુરુની નિશ્રામાં કરે. અથવા
શુદ્ધાત્મા અનુભવ સિવાય આ જગતની કોઈપણ વિનાશી ચીજ સાધકને તેના મૂળભૂત સ્વરૂપનું (શુદ્ધગુણો) એકબાજુ અખંડ
મારે જોઇતી નથી.” સ્તવનકારની આવી ભલામણનો અમલ સાધક ધ્યાન વર્તે અને બીજી બાજુ સંસાર વ્યવહારમાં આવતા પ્રાપ્ત
કરે તો તેની ઉપાસનામાં કષ્ટમય ક્રિયાઓની આવશ્યકતા રહેતી સંજોગોનો રાગદ્વેષ રહિતપણે સમભાવે નિકાલ કરે એવો નિશ્ચય
નથી. વર્તાવે. નિશ્ચય અને વ્યવહાર એ બન્ને દૃષ્ટિથી ઉપાસના થાય તો કર્મબંધ થવાનાં અટકે અને પૂર્વકૃત કર્મો સંવરપૂર્વક નિર્જરે. આવા
પરમ દયાલ કુપાલુ ભવિ ધ્યાવો રે, ધ્યેયલક્ષી પુરુષાર્થથી સાધકના આત્મિક ગુણો નિરાવરણ થાય
દેવચંદ્ર શિવ રૂપ પરમ પદ પાવો રે; અને શુદ્ધગુણોનું પ્રગટિકરણ થાય.
શિવ કમલા મનસુખ લહે ભવિ ધ્યાવો રે, દર્શન જ્ઞાન વિરાધના ભવિ ધ્યાવો રે,
શાશ્વત આત્મ સ્વરૂપ પરમ પદ પાવો રે. ... ૧૫ તેહિ જ ભવ ભય મૂલ પરમ પદ પાવો રે;
તીર્થકરના નામકર્મરૂપ પુણ્યપ્રકૃતિ જેઓને ઉદયમાન છે એવા નિજ શુદ્ધ ગુણ આરાધના ભવિ પદ ધ્યાવો રે,
શ્રી અરિહંત પરમાત્મા નિષ્કારણ કરુણાવંત અને દયાળુ છે.
તેઓની ધર્મદેશનાથી અસંખ્ય ભવ્યજીવોનું આત્મકલ્યાણ થાય એ શિવપદ અનુકૂલ પરમ પદ પાવો રે. ...૧૩
છે, કારણ કે તેઓના બોધથી ત્રિરત્નની પ્રાપ્તિ થાય છે. સમ્યકુ આત્મદ્રવ્યના દર્શન અને જ્ઞાન એ મુખ્ય ગુણો છે. જેના
દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રાદિ સાધનોથી ભવ્યજીવો ઉપાસના કરે છે, ઉપયોગથી જીવ જોવા-જાણવાદિનું કાર્ય કરે છે. પરંતુ આ ગુણો
ત્યારે તેઓનું ધ્યાન દેવોમાં ચંદ્રમા જેવા ઉજ્જવળ શિવપદનું હોય કેટલા પ્રમાણમાં નિરાવરણ થઈ પ્રકાશિત થયા છે, તેના ઉપર
છે. ક્રમશઃ સાધકો ગુણસ્થાનકો આરોહણ કરતા મોક્ષલક્ષ્મી પ્રાપ્ત કાર્યનો આધાર છે. ભવભ્રમણનું મુખ્ય કારણ આ બન્ને ગુણોની
છેવટે કરે છે. આવું શાશ્વતું પદ ભવ્યજીવો પ્રાપ્ત કરે એવું વિરાધના છે, જેનાથી જીવ દર્શનાવરણિય અને જ્ઞાનાવરણિય કર્મ
સ્તવનકારનું આવાહ્ન. બાંધે છે. આત્મિક શુદ્ધ દર્શન ગુણ પદાર્થનું મૂળભૂત સ્વરૂપ કે
* * * સત્તા દર્શાવે છે અથવા અભેદ અને નિરાકાર સ્વરૂપ પ્રકાશિત કરે
૫૬૩, આનંદવન સોસાયટી, છે. જ્યારે આત્મિક જ્ઞાનગુણ પદાર્થોમાં રહેલ ભેદ કે ભિન્નતાનું
ન્યૂ સામા રોડ, વડોદરા-૩૯૦૦૦૮
