________________
તા. ૧૬ ડિસેમ્બર, ૨૦૦૮
પ્રબુદ્ધ જીવન અદ્વૈત એવા આનંદને પામે છે.” ૧૬મા શ્લોકમાં કહે છે: “પ્રેમના તીર્થયાત્રા માટે કહ્યું છે: “સર્વ જાતિના મારા ભક્તો વિશ્વને શાંતિ યોગ વિના વિદ્વાન પણ મારા સ્વરૂપને જોઈ શકતો નથી. જે અંતરમાં આપનારા તીર્થોની સારી રીતે યાત્રા કરીને આત્મોન્નતિ પામે છે.” અને બહાર (વિશ્વમાં પ્રકટ) પ્રભુને નિરખતો ભક્ત (છેવટ) પ્રભુરૂપ (પ્રેમયોગ, ૨૬૨) બની જાય છે.”
પ્રભુ અને ભક્તનો આત્મા એક સમાન છે વાળી વાતનો નિર્દેશ પ્રેમનું જીવનમાં મહત્ત્વ અનેરું છે. જીવનના અને જગતના જુઓશ્રી મહાવીર કહે છેઃ “તેઓ (ભક્તો) દેહમંદિરના દેવો છે, તમામ ક્ષેત્રોમાં પ્રેમની ગૂંજ કોઈ ને કોઈ રૂપે સંભળાતી જ હોય મારું રૂપ અને તેમનું રૂપ એક જ છે, તેઓ સંસારના સર્વ કાર્યો કરતાં છે. બાળકને સ્નેહથી બોલાવીએ ત્યારે તેના મુખ પર જે સ્મિત હોવા છતાં તેમાં તન્મય થતાં નથી.' (પ્રેમયોગ, ૨૭૪) જૈનધર્મ પથરાય છે તે પ્રેમનું કેવું નિર્મળ સ્વરૂપ છે! આકાશમાંથી વરસતા માને છે કે સાચો ધર્મી સંસારમાં નિર્દોષ રહીને, ધર્મકાર્યો કરીને, જળબિંદુ ધરતીને હરિયાળી બનાવે છે. ધરતી પરનો એ કેવો સુંદર ઉન્નતિ માટે પર્યત્નશીલ હોય છે. સમકિતી જીવ માટેની એક પ્રાચીન પ્રેમ છે! સંગીતના મધુર સૂરથી મનમાં ચૈતન્ય પ્રકટે છે. જીવન કડી જુઓ એટલે ઉપર્યુક્ત શ્લોકાર્થનો મહિમા વધુ સ્પષ્ટ થશેઃ પ્રત્યેનો કેવો સુંદર પ્રેમ છે એ ! પ્રેમના આમ અનેક પર્યાય સમકિતવંતો જીવડો, કરે કુટુંબ પ્રતિ પાળ નિહાળવા મળે છે. જૈન ધર્મમાં આત્માના અનંત ગુણ કહ્યાં છે. અંતર્ગત ન્યારો રહે, જીમ ધાવ ખિલાવત બાળ! નવપદજીની પૂજામાં શ્રી પદ્મવિજયજી ‘જિનગુણ અનંત અનંત (સમકિતી આત્મા સાંસારિક કામો કરે પણ મનથી તેમાં લિપ્ત છે' તેમ કહે છે. શ્રી જૈન મહાવીર ગીતાના “પ્રેમયોગ'માં એક થાય નહિ. જેમ ધાવમાતા રાજરાણીના પુત્રને તેની સગી માતાથી વિશિષ્ટ વિધાન ૧૮મા શ્લોકમાં જોવા મળે છેઃ મનના : પ્રેમ પર્યાયા: સવાયો સાચવે, ઉછેરે પણ મનથી જાણે કે આ મારો પુત્ર નથી, શુદ્ધાશુદ્ધ સ્વરુપત: એટલે કે શુદ્ધ અને અશુદ્ધ સ્વરૂપી પ્રેમના અનંત તેમ !) પર્યાય છે અને કર્માનુસાર જીવ ભોગવે છે. સંસાર પરિભ્રમણમાં શ્રી મહાવીર સ્વામી બોલ્યા: આત્માને મહત્ત્વનો ભાગ આંતરિક સંવેદન ભજવે છે. પ્રભુ પ્રીત્યર્થ “જેઓ ભોગ્ય પદાર્થો અને ભોગમાંથી મમતા છોડી દે છે તેઓ સેવેલો ઉત્કૃષ્ટ પ્રેમ શુદ્ધ હોય છે અને તે જ તારક બની શકે. મારામાં પ્રેમ રાખીને જીવે છે. તેમને હું શાંતિ આપું છું.' (પ્રમયોગ, મનના ખેલ પારખ્યા વિના સાધક સાચો સાધક બનતો નથી અને ૨૭૫) ઉન્નતિ પામતો નથી.
મારા ભક્તો કદી દેહભાવથી જીવતા નથી, તેઓ સાચા પ્રેમથી ધર્મશાસ્ત્રો હંમેશાં કહે છે કે જે ધર્મનું રક્ષણ કરે છે તેનું ધર્મ દેહધારી બનીને આત્મ ભાવમાં જીવે છે.” (પ્રેમયોગ, ૨૭૬) રક્ષણ કરે છેઃ થર્મો ક્ષતિ રક્ષિત: ‘પ્રેમયોગના' ૨૧માં શ્લોકમાં “મારા પ્રેમરૂપી અમૃતને પ્રાપ્ત કરનારા ભક્તો પૈસા, શરીર, ભોગ આ વિધાન આવું છેઃ “મારો પ્રેમી ધર્મના રક્ષણ માટે જીવનની આહૂતિ વગેરેમાં મમત્વનો ત્યાગ કરીને ભક્તિ કરે છે અને કદી મોહ પામતા આપી દે છે. અને પછી તરત કહ્યું છે, “એ વાસના તરફથી નથી.” (પ્રેમયોગ, ૨૭૭). આકર્ષાઈને મોહાંધ થતો નથી.’ ૨૦માં શ્લોકમાં કહે છે: “મૃત્યુ માટે ભગવાનને કયા નામે આપણે જાણીએ છીએ? અનેક નામે જેને દ્વેષ નથી અને જીવન પ્રત્યે જે રાગી નથી તેવો મારા પ્રત્યે પ્રેમવાળો જાણીએ છીએ. શ્રી મહાવીર સ્વામી કહે છેઃ “સર્વ દેશ, કાળ અને ભક્ત જૈન શાસનના વિકાસ માટે જીવે છે.” સાચો ધર્મી કદીય દુ:ખથી ભાષાઓમાં મારા અનંત નામો તમે જાણો.” (પ્રમયોગ, ૨૯૫) ગભરાય નહિ, ઉલટું, દુઃખને સામેથી આમંત્રણ આપીને પડકારે આ નિર્દેશમાંથી મળતી વ્યાપકતા જુઓઃ “આથી સમગ્ર વિશ્વના અને કર્મને ખપાવવા માટે પ્રચંડ આત્મિક પુરૂષાર્થ કરે. લોકો દ્વારા હું સામ્યત્વથી પ્રાપ્ય છું. સર્વ લોકોમાં સામ્યત્વથી હું મુક્તિ ‘પ્રેમયોગ'ના ૧૯૦/૧૯૧માં શ્લોકમાં શ્રી મહાવીર વાણી આમ આપું છું.' (પ્રેમયોગ, ૨૯૬) “સમગ્ર વિશ્વના લોકો દ્વારા છેઃ “જે થાય છે તે બધું જ સારા માટે જ થાય છે, એમ ભક્ત માને છે. પ્રેમભક્તિના પ્રચારથી મહાવીર એવા મારા નામથી મારું ધ્યાન ધરવું આથી જ તે મોહ પામતો નથી અને આત્માની ઉન્નતિ કરી શકે છે. જોઇએ.' (પ્રેમયોગ, ૨૯૭) મારા ભક્તની ઉપર પડતા મહાન દુઃખો તેમને માટે મોટા ઉત્સવ રૂપ જૈન શાસનની પ્રભાવનાનું લક્ષ્ય પ્રત્યેક ધર્મીના અંતરમાં હોય હોય છે. તેનાથી તેમના કર્મનો નાશ થાય છે અને આત્માની ઉન્નતિ તે માની શકાય તેવું છે, પરંતુ તે વિશે વર્તમાનકાળમાં નક્કર
અથવા નોંધનીય કાર્ય ઓછું થાય છે તે પણ સત્ય છે. શ્રીમદ્ શ્રી જૈન મહાવીર ગીતાનો પ્રેમયોગ' ભક્તિ માટે સતત પ્રેરણા બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીએ જિન શાસનની પ્રભાવનાના અનેક કાર્યો આપે છે. શ્રી મહાવીર સ્વામી ભક્તની સાથે છે અને ભક્ત પ્રભુની કર્યા છે અને તે માટે ઘણું લખ્યું પણ છે. “જૈન ધર્મની પ્રાચીન સાથે છે તેવી એકાત્મતા અહીં વારંવાર પ્રકટ થાય છે: “હું ભક્તનો અને અર્વાચીન સ્થિતિ' નામક ગ્રંથમાં તેમણે પ્રમાણિત કર્યું છે કે ભક્તિયજ્ઞ છું, સત્કર્મ કરનારનો કર્મયજ્ઞ છું, જ્ઞાની માટે જ્ઞાનયજ્ઞ છું આજથી ૨૫૦૦ વર્ષ પૂર્વે જૈનોની સંખ્યા ૪૦ કરોડ હતી! આજે અને સર્વ દેહધારી માટે પ્રેમયજ્ઞ છું.' (પ્રેમયોગ, ૧૯૨) સમગ્ર વિશ્વમાં કદાચ ૧ કરોડથી વધારે નથી ! શ્રીમદ્
થાય છે.”
