________________
તા. ૧૬ નવેમ્બર, ૨૦૦૮
યાત્રાસંઘોનું વિશુદ્ધ પ્રશ્ન-૧. છ ‘રી’ પાલિત સંઘ ૨. ૬ ‘રી’ પાલક સંઘ ૩. ૬ ‘રી’ પાળતો સંઘ.
ઉપરના
ત્રણ શબ્દસમૂહોમાંથી વ્યાકરણશાસ્ત્રદૃષ્ટિએ ક્યો શબ્દસમૂહ યર્થાથ ગણી શકાય ?
ઉત્તર-૧ છ ‘રી’ પાલિત સંઘ. આ શબ્દપ્રયોગમાં છ ‘રી’ અને ‘પાલિત’ આ બે અંશોની વિચારણા કરવાની છે.
તેમાં પ્રથમ અંશ છ ‘રી' અંગે વિચારણા શાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ યોગ્ય જણાતો નથી.
નં. સ્મરણ
ન્રુત્યપ્રભુ
૧ શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર | પંચ પરમેષ્ઠિ |૨ ઉવસગ્ગહરં
શ્રીપાર્શ્વનાથ
૩ સંતિકરું
૪ નિપøત્ત
૫ મિઉણ
૬ અજિતશાન્તિ
૭ ભક્તામર
૮ કલ્યાણ મંદિર
૯ બૃહદ્ શાંતિ
શ્રી શાન્તિનાથ | ૧૪ | સહસ્ત્રાવધાની
શ્રી મુનિસુંદર
સુરિ
શ્રીમાનદેવ
સૂરિજી
૧૭૦ તીર્થંકર | ૧૪
શ્રી નિનામ
પ્રભુ સમય
શ્રી પાર્શ્વનાથ
પ્રબુદ્ધ જીવન
વિશેષણ ક્યું? છ ‘રી' પાલિત કે ૬ ‘રી' પાલક? કરતાં એમ લાગે છે કે ‘છ’ અને ‘રી’ સાથે વાંચતાં શાક સમારવાની‘છરી'નો ભ્રમ થવાની શક્યતા છે. તેથી આવા પ્રયોગમાં શબ્દને બદલે સંખ્યાંક (આંકડા)નો ઉપયોગ વધુ ઉપાદેય છે. અર્થાત્ છ 'રી' નિહ, પણ ૬ ‘રી’ લખવું વધુ સારું છે.
બીજા 'પાલિત' અંશની વિચારણા કરતાં ‘પાલિત સંઘ' એવો શબ્દપ્રયોગ વ્યાકરણ
પરમ શ્રી મહાપ્રભાવિક તવસ્મરણ કર્તા
ગાથા કર્તા
ભાષા
વિશેષના
૯
૫
અર્ધમાગધી | પંચમંગલ મહાદ્ભુત સ્કંધ અર્ધમાગધી | ઉપસર્ગો–ઉપદ્રવો-વિઘ્નોને હરનાર-વિસઇકુલિંગ મુન્ત્ર વર્ગ વિભૂષિત
શ્રી અજિતનાથ શ્રાન્તિનાથ
શ્રી ઋષભદેવ
શ્રી પાર્શ્વનાથ
મુખ્યત્વે કાન્તિનાપ
પ્રભુ-દેવ
દેવી-સા
રક્ષક દેવો
અનાદિ
અંતિમ ચૌદ
પૂર્વધર
શ્રી ભદ્રબાહુ
સ્વામિ
૨૪ | શ્રીમાનતુંગ સૂરિજી (બીજા)
૪૦ શ્રી નંદિષણ મુનિ
૪૪ | શ્રીમાનતુંગ સૂરિજી (બીજા)
૪૪
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરિ
શ્રી નેમિનાથ પ્રભુના માતાજી
સમય
અનાદિ
વીર સંવત ૧૭૦
સ્વર્ગમન
વિક્રમ સંવત
૧૫૦૩
ગિરનારથી
સ્વર્ગગમન
વિક્રમ સં.૪૦૧
વિક્રમ સંવત
૭૩૧
‘પાલિત’ એ સંસ્કૃતમાં ૧૦મા ગણના પાત (પાનયંત્તિ) ધાતુનું કર્મ- ભૂતકૃદન્તનું રૂપ છે. તેનો અર્થ ‘થી-વડે પળાયેલો-રક્ષાયેલા' એવો થાય છે, જે વધુ અભિપ્રેત નથી,.
૨. ૬ ‘રી’ પાલક સંઘ અને ૩. ૬ ‘રી’ પાળતો સંઘ-આ બંને પ્રયોગો શુદ્ધ અને અભિપ્રેત છે. પાલક” શબ્દ સંસ્કૃત ભાષાનો છે અને ‘પાળતા’ શબ્દ ગુજરાતી ભાષાનો છે. (વધુ માટે જુઓ પાનું ૨૧મું)
પ્રથમ સદી
શ્રી નેમિનાથ પ્રભુનો સમય
અર્ધમાગધી | શાન્તિને કરનાર-ઉત્કૃષ્ટ સુખ સંપત્તિદાતા બે મન્ત્રો સૂરિમન્ત્ર માંથી ઉતરવા
અર્ધમાગધી શ્રી મહાવીર નેમીનાથ સમય વિક્રમ સંવત ૭૩૧ | સંસ્કૃત
૨૭
અર્ધમાગધી | પાપનાશક, ઉપસર્ગહર, ભય
નિવારક, ઇરાક-પંચમહાભૂત બીજના સંપુટ વડે મંત્રોક્ત મંત્ર ભયહ૨-અઢાર અક્ષરના વિષહર સિદ્ધ મન્ત્ર વડે સમાપિત ઉપસર્ગહર, રોગહર, પાપકર, જયક૨, શાંતિકર, ૨૮ છંદોની
રચના
અર્ધમાગધી
અર્ધમાગધી
વસંતતિલકા છંદ-ભરતક્ષેત્રના ૨૪+૨૦ વિહરમાન=૪૪ તીર્થંકર દરેક શ્લોકમાં ગર્ભિત મન્ત્ર-ઋદ્ધિઅશ્વિનો સમાવેશ વસંતતિલકા છંદ-૨૪+૨૦=૪૪ તીર્થ કરી ઉજ્જૈન નગરીમાં ઉત્પત્તિ -મંત્રાનાો વડે સંપુતિ દ્વારિકાનગરી દહન વેળાએ ઉત્પત્તિ સ્નાત્ર-પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવની શાન્તિ અર્થે ઉચ્ચારકા-પાક્ષિક, ચામાસિક અને સાંવત્સરિક, પ્રતિક્રમણનો અંત ભાગમાં ઉચ્ચારણ-સઘળા સહાયક દેવદેવીઓને પ્રાર્થના.
શ્રી રજનીભાઈ ચુનીલાલ શાહ, (U.S.A.) કૃત ‘શ્રુત સરિતા’માંથી
સંસ્કૃત
સંસ્કૃત
