________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬ નવેમ્બર, ૨૦૦૮ ડૉ. રમણલાલ શાહની તંત્રી સ્થાને સેવા તો અવિરત લગભગ પ્રમુખસ્થાન શોભાવ્યું અને પ્રતિ વર્ષે આ વ્યાખ્યાનમાળા ઉચ્ચ ૨૪ વર્ષની.
શિખરે બિરાજતી રહી. આ મુખપત્રને ગુજરાતના સર્વે સમર્થ ચિંતકો અને સાહિત્ય- ઓશો રજનીશ જ્યારે આચાર્ય રજનીશ હતા ત્યારે મુંબઈમાં કારોની કલમનો લાભ મળ્યો, મળતો રહ્યો છે, અને એ કલમે સૌ પ્રથમ એઓશ્રીનું વક્તવ્ય આ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળામાં પ્રબુદ્ધ જીવન'ના વાચકોને પોતાના જીવનને પ્રબુદ્ધ ભાવ તરફ પ્રસ્તુત થયું હતું. આવા તો અનેક મહાનુભાવો આ ગતિ કરવાની પ્રેરણા આપી છે. કેટકેટલા સંતો, ચિંતકો અને વ્યાખ્યાનમાળામાં પધાર્યા છે. કેટકેટલાના નામ યાદ કરીએ? હવે સાહિત્યકારોના નામનો ઉલ્લેખ કરું? સર્વેને નત મસ્તકે અમારા તો આ વ્યાખ્યાનમાળાના વક્તવ્યો સી.ડી. ઉપરાંત વેબ સાઇટ વંદન.
ઉપર પણ બીજે જ દિવસે સાંભળી શકાય છે. આ “પ્રબુદ્ધ જીવન' સંઘના આજીવન સભ્યો તેમજ ગુજરાતના આ વ્યાખ્યાનમાળા જેમ જેમ હરણફાળ ભરતી ગઈ અને એની ચિંતકો, સર્જકો અને સાહિત્યકારોને વિના મૂલ્ય દર મહિને અર્પણ યશોગાથા ગુંજતી ગઈ એમ એને સ્થિરતા આપવાની જવાબદારી કરાય છે, ઉપરાંત આર્થિક સહાય માટે જાxખ ન લેવાનો સંસ્થાનો પણ ઉપસ્થિત થઈ. હૉલના ભાડા, વિદ્વાન વક્તાઓને પુરસ્કાર, અફર નીતિનિયમ રહ્યો છે. એટલે સ્વાભાવિક છે કે “પ્રબુદ્ધ જીવનને પ્રવાસ ખર્ચ અને અન્ય વહિવટી ખર્ચ, તેમજ પ્રત્યેક વર્ષે મોંઘવારી! આર્થિક ખોટ સહન કરવી પડે અને એથી કદાચ એની સ્થિરતા પરંતુ શુભ કામનો સાદ સૌ સજ્જનો સાંભળે એમ સેવંતીલાલ પણ જોખમાય. આ કારણે ‘પ્રબુદ્ધ જીવન નિધિ'ની સ્થાપના કરી કાંતિલાલ ટ્રસ્ટે આ વ્યાખ્યાનમાળા માટે કાયમી ભંડોળ આપ્યું અને કાયમી ભંડોળ માટે સમાજને વિનંતિ કરી. તેમજ આજીવન અને એ વ્યાજની રકમ ઓછી પડી ત્યારે ફરી કાયમી રકમ વધારી, સભ્યોને પૂરક રકમ મોકલવાની વિનંતિ કરી; સાથોસાથ પ્રત્યેક એટલું જ નહિ હજી પણ દર વરસે ખૂટતી રકમ સંઘને એ ટ્રસ્ટ અંક માટે સૌજન્ય યોજના પણ પ્રસ્તુત કરી. ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના તરફથી મળતી રહે છે. વાચકોએ આ યોજનાઓ વધાવીને ઉત્સાહપ્રેરક સાથ સંઘને ૧૯૮૫માં વ્યાખ્યાનમાળાના એ વખતના પ્રમુખ ડૉ. આપ્યો. સંસ્કારીજનો કેટલાં બધાં કદરદાન છે એની આ ઉત્તમ રમણભાઈને એક ઉમદા વિચાર આવ્યો કે પર્યુષણ પર્વના ઉત્તમ પ્રતીતિ.
દિવસો દરમિયાન શ્રોતાઓને માત્ર વાણી શ્રવણનો જ નહિ, અન્ય પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા:
દાનનો પણ લાભ આપવો જોઈએ એટલે ગુજરાતના પછાત જે રીતે નવા વિચારોને સમાજ તરફ વહાવવા મુખપત્રનો વિસ્તારમાં સામાજિક, કેળવણી, વૈદકિય તેમજ અન્ય ક્ષેત્રે કામ પ્રારંભ કર્યો. એ જ રીતે ૧૯૩૧માં પ્રજ્ઞાચક્ષુ પંડિત સુખલાલજીએ કરતી જરૂરતમંદ સંસ્થાઓ માટે દાન ઉઘરાવી એ સંસ્થાને પહોંચતું પર્યુષણના આઠ દિવસ દરમિયાન પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાની કરાય તો મુંબઈમાં રહેતો નાનો દાની પણ મોટા દાનનો લાભ પરિકલ્પના સંઘ સમક્ષ મૂકી. આવી વ્યાખ્યાનમાળાનો પ્રારંભ એક લઈ શકે અને એ સંસ્થા પણ સ્થિર થાય અને પોતાના સેવા ક્ષેત્રમાં વર્ષ પહેલાં અમદાવાદમાં થઈ ચૂક્યો હતો, જે હજી આજે પ્રગતિ કરી શકે એવો વિચાર સંઘ સમક્ષ મૂક્યો. સંસ્થાના કાર્યકરો ૭૭-૭૮ વર્ષથી ચાલે જ છે.
એવી જરૂરતમંદ સંસ્થાઓની મુલાકાત લઈ આવે, સંસ્થા નક્કી શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના કાર્યકરોએ પૂ. સુખલાલના આ કરે અને આઠ દિવસ દરમિયાન એ સંસ્થા માટે દાનની વિનંતિ સૂચનને વધાવી લીધું અને મુંબઈના સી. પી. ટેન્કના હીરા કરવામાં આવે, પરિણામે ૧૯૮૫ થી આજ ૨૦૦૮ સુધી કુલ બાગમાં-૧૯૩૧માં આ વ્યાખ્યાનમાળાનો પ્રારંભ થયો. આ ૨૪ સંસ્થાઓ માટે દાનની વિનંતિ કરી અને લગભગ ત્રણ કરોડ વ્યાખ્યાનમાળાને પણ આજે ૭૭ વર્ષ પૂરા થયાં, પરંતુ વચ્ચે રૂપિયા સંઘે એ સંસ્થાઓને પહોંચાડ્યા છે. ૧૯૩૩, ૩૪, ૩૫ માં કોઈ કારણોસર આ વ્યાખ્યાનમાળાનું આ રીતે પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા માત્ર એક જ્ઞાન જિજ્ઞાસુ આયોજન ન થઈ શક્યું એટલે વ્યાખ્યાન મણકાની દૃષ્ટિએ ૭૪ સાંસ્કૃતિક ઘટના જ ન બની રહેતા સમાજના નવ ઉત્થાન માટે મણકા પૂરા થયા અને હવે ૨૦૦૯ માં આ વ્યાખ્યાનમાળા ૭૫ મા તપ કરતી સંસ્થાઓને આર્થિક રીતે ઉપયોગી થવાનો પોતાનો મણકામાં પ્રવેશ કરશે.
ધર્મ બજાવી રહી છે. આ વ્યાખ્યાનમાળાએ જિજ્ઞાસુ શ્રોતાઓના આંતર જીવનને શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘને આજે જ્યારે પોતાને માટે જ સ્થાઈ ઘડ્યું છે. અત્યાર સુધી સેંકડો વિદ્વાન વક્તાઓ અને હજારોની ભંડોળ એકત્ર કરવાનો સમય આવ્યો છે ત્યારે અમને એવા સૂચનો સંખ્યામાં શ્રોતાઓએ એના શ્રવણ-મનનથી પોતાના જીવનને આવ્યા કે એક પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળામાં બહારની સંસ્થા માટે લાભાન્વિત કર્યું છે, અને આવી વ્યાખ્યાનમાળા અનેક સ્થળે યોજાય આવો પ્રોજેક્ટ ન લેતા સંસ્થા પોતાના ભંડોળ માટે વિનંતિ કરે. એવી પ્રેરણા આપી છે. આજે સર્વત્ર એ આકાર પામી છે. પરંતુ એ સર્વે સૂચનો સ્વીકારીએ તો સંઘને રકમ મળે તો ખરી
પંડિત સુખલાલજીએ ૩૦ વર્ષ, પ્રા. ગોરીપ્રસાદ ઝાલાએ ૧૦ જ, પરંતુ કોઈ એક જરૂરતમંદ સંસ્થાને ભોગે? અમારે અમારા વર્ષ અને ડૉ. રમણલાલ શાહે સતત ૩૩ વર્ષ આ વ્યાખ્યાનમાળાનું ધર્મમાંથી ચૂત થવું? કોઈ સંસ્થાને મળતા દાનનું નિમિત્ત બનવાને
