________________
જન. જાક કામ કર એ જ મારી
સમક્ષ પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે, મનોરંજન અને ખાણી પીણી દ્વારા ધર્મપરાયણ સંસ્કારી મધ્યમ વર્ગ સમજે છે કે ત્રણ એ ઋણ છે. ભાઈચારો ભલે આપણે વધારીએ પરંતુ સમાજના મધ્યમ વર્ગના આ ભવે નહિ તો આવતે ભવે ચૂકવવું જ પડશે. કર્મના સિદ્ધાંતો આપણા ભાઈ-બહેનોને સહાયરૂપ થવા માટે પણ આપણે થોડો એમના જીવનમાં તાણાવાણાની જેમ વણાઈ ગયાં છે, અને અંતર સમય, શક્તિ અને સંપત્તિ ફાળવવા જોઈએ. સાથીદારોને આ એ રંગોથી રંગાયું છે. મારા વિદ્વાન મિત્ર બેંક ઓફ બરોડાના વાતનો સ્વીકાર થતાં અને એમના હંમેશના સાથીદાર અને મિત્ર પૂર્વ અધ્યક્ષ ડૉ. એ. સી. શાહ કહેતા કે નાના માણસોની લોનને શ્રી કે. પી. શાહનો સાથ મળતાં જૈન સોશિયલ ગ્રુપ (બૉમ્બે) માંડવાળ કરવાના પ્રસંગો ઓછા બન્યા છે. જ્યારે ઘણાં શ્રીમંત ફાઉન્ડેશનના નામનું ટ્રસ્ટ સ્થાપવામાં આવ્યું અને એક એવી તો લોન લઈ બેફિકર બની જાય છે. યોજના ઘડવામાં આવી કે જેથી દાન લેનાર કે દેનાર તરફથી સ્વરોજગાર માટે આ ગ્રુપ વગર વ્યાજે લોન આપે. કોઈ પણ ભીખવૃત્તિ પોષાય નહીં પણ સહાય લેનારનું સ્વમાનપૂર્વક કામ વ્યક્તિ ૧૦% ઉપર નફાથી તો ધંધો કરે જ, એમાંથી માત્ર ૪% થાય. આ સિદ્ધાંતને મધ્યમાં રાખી, મધ્યમ વર્ગના આપણા ભાઈ- લોનની રકમ પેટે દર મહિને પાછા આપવાના, એટલે થોડાં બહેનોને તેમના વ્યવસાયના વિકાસાર્થે તેમજ સ્વ-રોજગારના વરસોમાં લોન ભરાઈ થઈ જાય અને એ વ્યક્તિ એ મૂડીનો માલિક પ્રોત્સાહનાર્થે વગર વ્યાજની લોન આપવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું. બની જાય. એનો પસીનો સુગંધી બની જાય, કુટુંબ મહેંકી ઊઠે! હાલ આ યોજના અંતર્ગત એક વ્યક્તિને રૂપિયા પચાસ હજાર એક મંદિરની પ્રતિષ્ઠા પ્રસંગે જવાનું થયું ત્યારે મધ્યમ વર્ગની સુધીની લોન આપવામાં આવે છે. આ યોજના હેઠળ આજ સુધીમાં પરિસ્થિતિની ચર્ચા કરતા એક ભાઈએ વેદના ઠાલવતા કહ્યું કે, ૭૯૪ વ્યક્તિઓને રૂ. ૧,૮૦,૮૨,૦૦૦ ની લોન મળી ચૂકી “પાંચ વર્ષ સુધી કોઈ જ ધર્મસ્થાનનું નિર્માણ ન થાય અને એટલાં છે અને જેથી આ બધાં કુટુંબો સ્વમાનભેર તેમનું જીવન જીવી જ પૈસામાંથી જૈન કુટુંબો માટે રહેણાંકની અને સ્વરોજગારની રહ્યાં છે.
તકોની યોજના ઘડાય તો આપણો ધર્મ અને ધર્મી દીપી ઊઠે ” પાંચેક વર્ષ પહેલાં મધ્યમ વર્ગની આ પરિસ્થિતિના મૂળનો જો કે આ વિધાન સાથે આપણે સંમત ન થવાય, કારણ કે જીવનનું વિચાર કરતાં તેઓને જણાયું કે ઉચ્ચ શિક્ષણનો અભાવ એજ આ ચિંતન, વ્રત, ધર્મ, ભક્તિ, વિસ્મયોનું સમાધાન અને મનની પરિસ્થિતિનું મૂળભૂત કારણ છે અને ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે આર્થિક શાંતિ પણ એટલી જ જરૂરી છે. જેના માટે ધર્મસ્થાનોની સહાય આપી પ્રોત્સાહન અપાય તો શિક્ષિત વર્ગના વધવા સાથે આવશ્યકતા પણ એટલી જ છે. પણ એટલું ઉમેરી શકાય કે જૈન આર્થિક ભીડ અનુભવતા નબળા વર્ગનો આંક ઘટતો જાય. આ શ્રીમંતો એટલા બધાં શ્રીમંત તો છે જ કે જેટલી રકમ આ નિષ્કર્શને અમલમાં મૂકી ઉચ્ચ શિક્ષણના અભ્યાસ માટે રૂપિયા ધર્મસ્થાનોના નિર્માણ માટે ખર્ચ કરે એટલી જ રકમનો ઉપયોગ એક લાખ સુધીની વગર વ્યાજની લોન યોજના અમલમાં મૂકવામાં સમાંતરે આવા સમાજ ઉપયોગી કામો માટે પણ કરવો જોઈએ. આવી. આ યોજના હેઠળ આજ સુધીમાં ૧૩૮ વિદ્યાર્થી આ “શરત’ જરૂરી છે. આમ થાય તો સમાજ પણ ઊજળો થાય વિદ્યાર્થિનીઓને રૂા. ૫૨,૭૪,૦૦૦ની લોન અપાઈ ચૂકી છે. અને ધર્મ પણ દીપી ઊઠે ! આ ઉપરાંત વૈદ્યકીય રાહત ઇત્યાદિ કામો તો થાય જ છે. જો આવો વિચાર અમલમાં મૂકાય તો આવી સ્વરોજગારી
પોતાની અનુભવી આંખોથી સામી વ્યક્તિને આરપાર પામી યોજના માટેનું યાચનાપાત્ર છલકાઈ ઊઠે. છલકાશે તો છંટાશે જાય એવી ધીરજલાલભાઈની નજર, એવી દષ્ટિ હોવી જ જોઈએ. અને છંટાશે તો સુકું લીલું બની જશે. કારણ કે સમાજના કરોડો રૂપિયાની વહેંચણી કરવાની છે. એમણે ક્ષમા કરજો, આ સંદર્ભમાં એક અંગત અનુભવ, જે પ્રેરણાત્મક બનાવેલા અરજી ફોર્મને બારીકાઈથી જોતા લાગ્યું કે “ખોટો છે એટલે આપની સમક્ષ મૂકું છું, સંકોચ સાથે. માણસ આ ફોર્મ ભરે તો આપોઆપ “ખરી પડે! પ્રત્યેક ગાંધીવાદી વિચારશ્રેણીને જીવનમાં ઉતારનાર અમદાવાદના સમાજના પ્રત્યેક સોશ્યલ ગ્રુપોએ આ હકીકતમાંથી પ્રેરણા લેવી એક ઉદ્યોગપતિ અમારા કુટુંબના મોભી અને વહિવટકર્તા. લગભગ રહી. સમાજે જ સમાજને ઊંચકવો પડશે. તો જ ધર્મ ટકશે. પેટ દર શુક્રવારે સવારે અમદાવાદથી મુંબઈ, મુંબઈ ઑફિસનો વહિવટ ભરાયું હશે તો આત્માની ચર્ચામાં ગતિ થશે, અને ઘણાં કુટુંબોમાં જોવા આવે અને શનિવારે રાત્રે અમદાવાદ તરફ પાછા ફરે. હું શાંતિ અને પ્રગતિના પરોઢ ઉગશે.
ચોપાટી ભવન્સ કૉલેજમાં અભ્યાસ કરું એટલે સવારે સાડા દશે આ ફાઉન્ડેશનની ઘણી બધી યોજના છે. એ બધાંની ચર્ચા અહીં કોલેજ પૂરી થતાં મારે ચોપાટી ઓરીએન્ટ કલબ પાસે ઊભા શક્ય નથી. જિજ્ઞાસુ આ સંસ્થા મંદિર પાસે જઈ ઘંટ વગાડશે, તો રહેવાનું. લગભગ પોણા અગિયાર વાગે એઓ વાલકેશ્વરથી બધી વિગતો બુદ્ધિ અને અંતરમાં ગોઠવાઈ જશે.
ગાડીમાં આવે અને એમની સાથે ગાડીમાં ગોઠવાઈ જાઉં. મને આ સ્વરોજગાર યોજનામાં અત્યાર સુધી માત્ર ૫% પૈસા નથી બસ સ્ટેન્ડ ઉપર ઊભા રહેવાની ના એટલે પાડે કે લાઈનમાં ઊભા આવ્યા એ પણ સંજોગોને કારણે, દાનતને કારણે નહિ. રહેતા બીજા બધાંની ઉપસ્થિતિમાં હું એમની ગાડીમાં બેસું તો
