________________
તા. ૧૬ ઑગસ્ટ, ૨૦૦૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨ ૩
અજ્ઞાનમાંથી પ્રજ્ઞા તરફની ગતિ અને યાત્રાનો આરંભ સૂચવે છે, ઉતર્યા પછી માંગલ્યમય રત્નની પ્રાપ્તિ થાય છે. તો અંતિમ અને આઠમું મંગલ દર્પણ એ યાત્રાનું અંતિમ ચરણ જિનાલય અને આવાસોમાં અષ્ટમંગલની સ્થાપના થાય છે. કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શનનું પ્રતીક છે. એટલે શ્રી સિદ્ધચક્ર તેમાં એ જ ભાવ છે કે આપણને પણ એ ગુણોના વિકાસમાં પૂજનમાં અષ્ટમંગલની પણ પૂજા થાય છે. દરેક મંગલ શ્રી જિનેશ્વર સહાયતા મળે. આપણી અનંત કાળથી ચાલી આવતી યાત્રામાં ભગવાનના અનંત ગુણોના પ્રતીક છે. તેમના ગુણ આપણામાં જિનાલય અને ઉપાશ્રય વિરામસ્થાન છે. યાત્રાના આગલા ચરણમાં આવે, સ્ફરે, પ્રગટે તેવી આરાધના અને સાધનામાં સહાયક એવા માર્ગદર્શન મળે તે માટે, યાત્રાને મંગલમય બનાવવા માટે અને આ અષ્ટમંગલ છે.
અંતિમ ધ્યેય સુધી પહોંચવા માટે આપણે અષ્ટમંગલની સહાય સ્વસ્તિક ચાર ગતિ અને તેમાંથી છૂટવાનું પ્રતીક છે, જ્યારે લઈએ છીએ. ખીલેલા કમળના ફૂલ જેવું શ્રીવત્સ એ ચાર ગતિમાંથી છૂટવા માટે યંત્ર, મંત્ર અને તંત્રની સાધનાથી અલોકિક શક્તિની પ્રાપ્તિના આત્માની શક્તિ અને સામર્થ્ય ખીલવવાનો બોધ આપે છે. નંદ્યાવર્ત ઉદાહરણ આપણા શાસ્ત્રોમાં અને સાહિત્યમાં ઉપલબ્ધ છે. તે જણાવે છે કે આત્માની શક્તિ ખીલવવાથી સંસારની ચાર દરેકનો અંતિમ ધ્યેય આધ્યાત્મિક ઉત્થાન સાથે અનાદિથી ચાલી ગતિમાંથી બહાર નીકળવાનો માર્ગ મળે છે. નંદ્યાવર્ત સંસારમાંથી રહેલી યાત્રાનું અંતિમ વિરામસ્થાન એવી પરમ સિદ્ધ ગતિની પ્રાપ્તિ છૂટીને અનંત આનંદ મેળવવાની પ્રેરણા આપે છે. સંપૂટનું પ્રતીક છે. સૂચન આપે છે કે એ માર્ગ એટલે જિનેશ્વર પ્રભુએ બતાવેલો ચમત્કારોનો આશ્રય લઈ, પરહાની કે પરપીડા માટે મંત્રસમ્યગ દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રનો મહામુલ્યવાન રત્નમય માર્ગ શક્તિનો ઉપયોગ કરનારા આસૂરી અને તામસિક પ્રકૃતિના હોય છે. કલશ આ માર્ગ ઉપરની યાત્રાના અંતિમ ધ્યેય મોક્ષનું પ્રતીક છે. ધન, વૈભવ, સમૃદ્ધિ કે શારીરિક સુખાકારી માટે તેનો ઉપયોગ છે. મોક્ષ પ્રાપ્ત થતાં આત્મા લોકના સર્વોચ્ચ અને સર્વોત્તમ સ્થાન કરનારા રાજસિક પ્રકૃતિના હોય છે. કેવળ આધ્યાત્મિક લાભ માટે, મોક્ષશિલા ઉપર બિરાજમાન થાય છે. ભદ્રાસન આ સર્વોચ્ચ શ્રદ્ધા, ભક્તિ અને સમ્યક્તભાવ સહિત તેનો ઉપયોગ કરનારા સ્થાનનું પ્રતીક છે. મત્સ્ય યુગલ આ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરી સાત્ત્વિક પ્રકૃતિના અને સમ્યક માર્ગ ઉપર ચાલનારા આરાધક રહેલા જીવરાશીનું અને તેમાંથી નીકળવા માટે, આત્મામાંથી હોય છે. પરમાત્મા બનવા માટે મંથન કરી રહેલા આત્માનું પ્રતીક છે. એક અરિહંત, સિદ્ધ, સાધુ-સાધ્વી અને જૈનધર્મ મહામંગલ છે. રીતે આ પ્રતીક સ્વસ્તિકથી ભદ્રાસન સુધીના છ પ્રતીકોના સમૂહનું પ્રથમ મંગલ છે અને શ્રેષ્ઠ મંગલ છે. તેનું શરણ જ આખરી શરણ પ્રતિનિધિ છે. છેલ્લે દર્પણ સંસારથી મુક્ત સિદ્ધ પરમાત્માના દર્શન છે. પ્રત્યેક જીવ ભાવથી સિદ્ધ ભગવાન સમાન છે. તે અંતિમ કરાવે છે.
ધ્યેયને પ્રાપ્ત કરવા મંગલકારી ધર્મનું શરણ અને આચરણ પુણ્યથી સુખ, શાંતિ, સમૃદ્ધિ અને વૈભવ મળે છે. મંગલ અને અનિવાર્ય છે. તે માટે જે જે સાધન અને નિમિત્ત સહાય કરે છે તે શુભયોગ પણ પુણ્યથી મળે છે. પુણ્યથી જે ભોતિક સંપદા અને સર્વ મંગલ છે. અષ્ટમંગલ આપણને એ મહામંગલની પ્રાપ્તિ માટે શુભયોગ મળે છે, તે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય અને આત્મકલ્યાણના અને સંસારની યાત્રાને મંગલયાત્રામાં ફેરવવા માટે મંગલકારી નિમિત્ત બને છે. ભલે પુણ્ય છેવટે મુક્તિમાં સોનાની બેડી જેવું છે.
* * * બાધારૂપ ગણાતું હોય, પરંતુ શરૂઆતમાં તો પુણ્યના પ્રતાપે જ ૩૨ બી, ચિત્તરંજન એવન્યુ, કોલકાતા-૭૦૦૦૧૨. ધર્મનો મંગલયોગ મળે છે. તીર્થકરો પણ અસીમ પુણ્યના પુંજ
( કે. જે. સોમૈયા સેન્ટર ફોર સ્ટડીઝ ઇન દૈનિઝમ ધરાવે છે. છતાં તેઓ ચાર ઘનઘાતી કર્મનો ભૂક્કો બોલાવી,
જૈન તત્ત્વજ્ઞાનના પ્રચારાર્થે ગુજરાતી અને અંગ્રેજીમાં અભ્યાસક્રમ આત્માનું નિર્મળ તેજ પ્રગટાવે છે. ચાર ઘનઘાતી કર્મના ક્ષય પછી જે પુણ્ય રહે છે તે શાતા વેદનીય, નામ અને ગોત્ર કર્મના શુભ
• ડિપ્લોમા કોર્સ જૈન ફિલોસોફી ઍન્ડ રિલીજિયન ફળ આપનાર કર્મરૂપે હોય છે અને ક્યાંય પણ વિઘ્નકર્તા નથી. ઑગષ્ટ ૨૦૦૮ થી માર્ચ ૨૦૦૯. યોગ્યતા સ્નાતક એટલે અષ્ટમંગલ જેમ શુભયોગ અને તેના અનુગામી સુખ અને પોસ્ટ ડિપ્લોમા કોર્સ ઇન જૈન ફિલોસોફી, રિલીજિયન સંપત્તિના નિમિત્ત છે તેમ અનંત આત્મિક સુખ અને સંપત્તિના ઍન્ડ કલચરલ હિસ્ટરી પણ પૂરોગામી છે.
ઑગષ્ટ ૨૦૦૮ થી માર્ચ ૨૦૦૯ અષ્ટમંગલના પ્રતીકો ગહન અર્થથી સભર છે. તેની ભક્તિભરી યોગ્યતા સ્નાતક અને ડિપ્લોમા કોર્સ આસ્થા અને આરાધના સાથે ચિંતન મનનથી તેના ઉડાણમાં મોબાઇલ : ૯૮૨ ૧૬૮૪૬૧૩, ૨૫૦૨૩૨૦૯.
