________________
મુનિજીવનની બાળપોથી-૬
૩૯ ક, અનુપ્રેક્ષા: જે જિનવચન સાંભળ્યાં હોય કે તેના અર્થ જાણ્યા હોય તેના ઉપર નયનિક્ષેપ વગેરેના બળ સાથે તેનાં ઊંડાં રહસ્યને પામવા માટે તાત્વિક ચિંતન કરવું.
૫. ધર્મકથા : ગુરુકૃપાથી સારી રીતે શાસ્ત્રાર્થને સમજ્યા પછી ગ્ય જીવોને સ્વ૫ર-ઉપકારક ઉપદેશ કરો .
આવા પ્રકારને સ્વાધ્યાય કરવાથી પોતાના આત્માના હિતાહિતનું ભાન થાય છે. ભાવસંવર પ્રગટ થાય છે; શાસ્ત્રવચને પ્રત્યે શ્રદ્ધા તીવ્ર બનતી જાય છે અને તેથી સંસાર પ્રત્યેને વૈરાગ્યભાવ ઉત્કૃષ્ટ બનવા લાગે છે. આમ મેક્ષમાર્ગમાં નિશ્ચળતા પ્રાપ્ત થાય છે. આથી જ બારે પ્રકારના તપમાં સ્વાધ્યાય નામના તપને ઉત્કૃષ્ટ તપ કહ્યો છે. કહ્યું છે કે, “ઘણું કોડે વર્ષોમાં પુષ્કળ ક્રિયાઓ કરીને એક અજ્ઞાની આત્મા જે અનંતાં કર્મોને અપાવે તેટલાં કર્મોને ત્રણ ગુપ્તિથી ગુપ્ત એ જ્ઞાની આત્મા માત્ર એક ઉચ્છવાસમાં ખપાવે છે.”
આમાં મહત્ત્વની વાત તે એ છે કે જે આત્માને સ્વાધ્યાયને તીવ્ર રસ જાગે છે તેનામાં સ્વપરને સંસારમાંથી ઉતારનારી “પરદેશકતા નામની વિશિષ્ટ શક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે. જેમ જેમ તે આત્મા સ્વપરોપકારી બનતું જાય છે તેમ તેમ તેને જિનાજ્ઞા, જનસંઘ અને જિનશાસન પ્રત્યે અપૂર્વ ભક્તિ પેદા થાય છે. આના કારણે જૈનશાસનની
