________________
૨૦૮
મુનિજીવનની બાળપોથી-૬ વપરાવે ત્યારે દાક્ષિણ્ય ગુણથી તે ભિક્ષા વાપરવી પણ પડે. આમ તે સુસાધુ આચારહીન બને અને લેકમાં નિંદાય. બીજી બાજુ સુસાધુના સંગથી કુસાધુની કીર્તિ લેકમાં વધે. તપવિધાન
જે તે જ ભવમાં મેક્ષે જનારા તીર્થકર દેને આત્મા પણ પોતાના સાધનાકાળના સમયમાં અત્યંતર તપની ઉત્કૃષ્ટ આરાધનાની સાથે સાથે ઉપવાસ વગેરે બાહ્ય તપને પણ ઘણું પ્રાધાન્ય આપતા હોય તે મુનિઓએ પિતાના કર્મના ક્ષય માટે તે બાહ્યતાને એટલું જ પ્રાધાન્ય આપવું જોઈએ. શાસ્ત્રકારોએ વ્રતના રક્ષણને જ પરમતપ કહ્યો છે. એમાં અનશન વગેરે છ પ્રકારના બાહ્ય તપ અત્યંત મદદગાર બનતા હોય છે. આ છ તપોને બાહ્ય તપ એટલા માટે કહેવામાં આવેલ છે કે બધા માણસે આ તપને આચરનારાને જોઈને તેને તપસ્વી એ પ્રમાણે કહેતા હોય છે. પ્રાયશ્ચિત્ત વગેરે છ પ્રકારના અત્યંતર તપ એટલા માટે કહેવામાં આવે છે કે તેને આચરનારાને જેનારા લોકે તેને તપસ્વી એ પ્રમાણે કહેતા નથી. પરંતુ એનાથી અંદરના આત્માનાં કર્મો જરૂર તપે છે. માટે તેને અત્યંતર તપ કહેવામાં આવે છે. જે નિષ્કારણ અનશન આદિ તપ કરવામાં ન આવે તે ધાતુઓની અને શરીરની એવી વૃદ્ધિ થાય કે જે વિકારમાં પરિણમે. આથી દરેક સાધુએ શરીરને થોડીક પણ પીડા આપતા અનશન વગેરે તપનું સેવન બ્રહ્મચર્યના એવનની જેમ કરવું જોઈએ.
