________________
મુનિજીવનની બાળપોથી-૬
(૫) સ્નાતક જેમ સ્નાન કરવાથી શરીરને સઘળે મેલ ધોવાઈ જાય છે તેમ જે આત્માએ ઘાતકર્મરૂપી મેલને ક્ષપકશ્રેણીના સ્નાનથી સર્વદા ધોઈ નાખે છે તે આત્મા સ્નાતક કહેવાય છે. તેના સગી અને અમેગી (તેરમાચૌદમા ગુણસ્થાને) એમ બે પ્રકારો છે. આ પાંચ પ્રકારેમાંથી પુલાક, નિર્ચસ્થ અને સ્નાતકને જબુસ્વામીજીથી વિચ્છેદ થયે છે. બાકીના બકુશ અને કુશીલ નામના બે પ્રકારે વરપ્રભુના શાસનના છેડા સુધી રહેશે. દશ પ્રકારનાં પ્રાયશ્ચિત્તો
- (૧) આલેચના, (૨) પ્રતિકમણ, (૩) મિશ્ર, (૪) વિવેક, (૫) વ્યુત્સર્ગ, (૬) તપ, (૭) છેદ, (૮) મૂળ, (૯) અનવસ્થાપ્ય અને (૧૦) પારાગ્ન.
(૧) આલોચનાઃ ગુરુની આગળ પોતાના અપરાધોને કહેવા તે આલેચના નામનું પ્રાયશ્ચિત્ત કહેવાય. કહેવાની રીત બે પ્રકારની છે : (૧) જે કમે અપરાધો સેવ્યા હોય તે કમે કહેવું. (૨) જે દોષ સૌથી નાનું હોય તે પહેલાં કહીને ઉત્તરોત્તર મેટા મોટા દોષ કહેવા. આ આલેચના. નામનું પ્રાયશ્ચિત્ત, ગેચરી માટે ફરતા, વિહાર કરતા, Úડિલભૂમિએ જતા-આવતા, સો હાથથી દૂરનાં આવશ્યક કાર્યોમાં જતા-આવતા અપ્રમત્ત મુનિને જ હોય છે. આ પ્રાયશ્ચિત્ત અપ્રમત અવસ્થામાં પણ શુદ્ધભાવ અને ઉપયોગ હોવા છતાં જે સૂક્ષ્મ અતિચારો લાગી જાય છે તેને માટે જ હોય છે. પ્રમત્ત અવસ્થાના મુનિઓને તે સ્થૂલ અતિચારે
