________________
ને ગીતાથના થતી હોય
૧૫૮
મુનિજીવનની બાળપેથી-૬ આ દશ વસ્તુઓનું સેવન ચિત્તમાં વિકાર (વિકૃતિ) પિદા કરનારું હોવાથી તેમને વિગઈ કહેવામાં આવેલ છે. તેમાં પણ મદ્ય વગેરે ચાર તે ચિત્તમાં ભયંકર વિકૃતિ પેદા કરતી હોવાથી સર્વથા નિષિદ્ધ છે. તેમાં પણ જીવવિરાધનાને સવાલ તે છે જ. કેમ કે મધમાં લાળિયા બેઈન્દ્રિય છે, છાશથી છૂટા પડેલા માખણમાં તથા દારૂમાં અસંખ્ય જીવોની વિરાધના, તથા માંસમાં તે કાચું હોય કે રાંધી નાખ્યું હોય તે પણ અનંતકાયને સતત ઉત્પાદ અને વિનાશ ચાલુ રહેવા રૂપ મહાવિરાધના થતી હોય છે. આમ છતાં પૃષ્ટાલંબને ગીતાર્થગુરુની રજા લઈને ફક્ત દૂધ, દહીં આદિ છ વિગઈનું સેવન કરી શકાય છે. છતાં સામાન્યતઃ તે આ છ વિગઈ પણ સાધુએ વાપરવી જોઈએ નહિ કેમ કે તેઓનું સેવન આત્મામાં વિકૃતિ પેદા કરવાના સ્વભાવવાળું હોવાથી તેનું સેવન કરનારને તે કામાસક્ત બનાવે છે. હવે જેને કામ તૃપ્ત થતું નથી તે આત્મા ક્રોધી પણ બને છે. આમ વિગઈઓનું સેવન કરનારને વિગઈએ ઢસડીને દુર્ગતિઓમાં લઈ જાય છે. આ વાત પચ્ચક્ખાણ ભાષામાં “વિગઈ વિગઈ ભીએ ગાથાથી કહી છે.
વિગઈએ એ શત્રુનું ઘર છે, જ્યારે આયંબિલ એ મિત્રનું ઘર છે, અને ઉપવાસ એ માલિકીનું ઘર છે. શત્રુના ઘરમાં રહેવામાં કેટલું બધું જાનનું (‘ભાવપ્રાણનું) જોખમ છે તે સહેલાઈથી સમજાય તેવું છે. આંખમાં કામવિકાર પેદા કરવાની શક્તિ, જીભમાં પેદા થતી લાલસાઓથી હોય છે. જીભને અને શરીરના ગુપ્ત ભાગને પરસ્પર ગાઢ સંબંધ
૧, દહીં અ
