________________
છે. તો તે આવી દિશા મનપરિગ્રહ કર સકતા
મુનિજીવનની બાળપોથી-૬
(૮) મૂળ પ્રાયશ્ચિત્ત મહાવ્રતેને ફરીથી ઉચ્ચરાવવા એટલે કે ફરીથી વડી દીક્ષા આપવી. અર્થાત્ (સંપૂર્ણ) દીક્ષાપર્યાયનો છેદ કરે તેને મૂળ પ્રાયશ્ચિત્ત કહેવામાં આવે છે. આકુટ્ટી એટલે કે વારંવાર જાણી જોઈને નિષ્ફર બનીને દોષ સેવ તે. આવી આકુટ્ટીથી જે સાધુ પંચેન્દ્રિય જીને વધ કરે, અહંકાર આદિથી મિથુન સેવે, ભયંકર કોટિનો મૃષાવાદ કરે અથવા અદત્તાદાન કે પરિગ્રહ કરે અથવા નાના નાના પણ મૃષાવાદ આદિ દોષોને જાણીને નિષ્ફરતા સાથે સેવે તેને આ મૂળ પ્રાયશ્ચિત્ત આપવામાં આવે છે.
(૯) અનવસ્થાપ્ય : અવસ્થાપન એટલે વ્રતોચ્ચારણ. જે સાધુ એ મોટો દોષ સેવી નાખે કે જેની શુદ્ધિ માટે તેને ફરીથી ત્રચ્ચારણ કરવાની સજા પણ ઓછી પડતી હોય તે સાધુને જે ઉગ્ર તપ આપવામાં આવે છે તે તપ જ્યાં સુધી તે પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી તેના સંપૂર્ણ દીક્ષા પર્યાયને છેદ કરે અને ફરીથી વ્રત ન ઉચ્ચરાવવા તેને અનવસ્થાપ્ય પ્રાયશ્ચિત્ત કહેવામાં આવે છે. એ સાધુને એટલે બધે સખ્ત તપ અપાતે હોય છે કે તે તપ વહન કરતાં કરતાં તેનામાં ઊઠવા-બેસવા જેટલી પણ શક્તિ રહેતી નથી. તેણે બીજા સાધુઓને કહેવું પડે છે કે, “હે સાધુઓ! મારાથી ઊભા થવાતું નથી, તમે મને ટેકે આપ.” આવા વખતે અન્ય સાધુઓએ તેની તેવી ઈચછાઓ પૂર્ણ કરવી. પરંતુ તેની સાથે વાતચીત કરવી નહિ. આ રીતે જ્યારે તે તપ પૂર્ણ કરે ત્યારે જ તેને ફરીથી ત્રચ્ચારણ કરાવાય. - જે સાધુ લાઠી વગેરે શથી કે મુષ્ટિના પ્રહારથી
