________________
મુનિજીવનની બાળપોથી
૭૩
આભાવ્ય પ્રકરણ
મૂળગુરુ પાસેથી નીકળીને જ્ઞાનાદિની ઉપસંપદા માટે નીકળેલા શિષ્યના જે નવા ગુરુ થાય તે ઉપસંપન્ન ગુરુ કહેવાય. મૂળગુરુ પાસેથી નીકળીને તેમની પાસે આવતા શિષ્યને જે વસ્ત્ર, પાત્ર વગેરે અચિત્ત વસ્તુઓ પ્રાપ્ત થાય અને શિષ્યસ્વરૂપ સચિત્ત વસ્તુ પ્રાપ્ત થાય; તે બધું બેમાંથી કયા ગુરુનું કહેવાય ? તે અંગેની જે શાસ્ત્રીય વ્યવસ્થા છે તેને આભાવ્ય વ્યવહાર કહેવામાં આવે છે. આ વ્યવસ્થા એવી છે કે તે શિષ્યના નાલબદ્ધવલી (માતા, પિતા વગેરે બાવીસ પ્રકારનાં સગાં)માંથી જો કેઈ દીક્ષા લેવા માગે છે તે બધાં મૂળગુરુને સેંપાય અને તે સિવાયના જે કઈ લેવા માગે તે બધા તથા વસ્ત્ર, પાત્ર વગેરે તમામ ઉપસંપન્ન ગુરુને સોંપાય.
આવી વ્યવસ્થાથી બંને ગુરુઓ પ્રત્યે તે શિષ્યને કૃતજ્ઞતાભાવ અને બંને ગુરુઓને તે શિષ્ય પ્રત્યે વાત્સલ્યભાવ જળવાઈ રહે છે.
પદવિભાગ સામાચારી ઉત્સર્ગ અને અપવાદ સ્વરૂપ બે માર્ગોને (બે પદાર્થોને) જે વિભાગ તે પદવિભાગ કહેવાય. આ પદવિભાગ બૃહતકલ્પ વ્યવહાર વગેરે છેદગ્રન્થમાં જણાવાયું છે. આ પદવિભાગને સારી રીતે સમજાવનારી જે સામાચારી તે પદવિભાગ સામાચારી કહેવાય.
